DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE STEENBERGEN IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE STEENBERGEN IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 H Pagina 1 van 28

2 Pagina 2 van 28

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Steenbergen Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Steenbergen Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 9 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen 17 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Steenbergen 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 27 Pagina 3 van 28

4 Pagina 4 van 28

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Onderwijskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenoemde bestandsopname Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is 'doorgestart' met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt na de bestandsopname vanuit dat kader het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE 'signaalgestuurd' vorm gegeven in de gemeente Steenbergen. Dat houdt in dat er in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop 'VVE-toezicht' zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 28

6 Pagina 6 van 28

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Steenbergen. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 2 beschreven waarom de inspectie geen locaties heeft bezocht in de gemeente Steenbergen. Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Tot slot staan in bijlage 1 de antwoorden van de zelfevaluatie van de gemeente Steenbergen. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. Enkele opmerkingen over de zelfrapportage van de VVE-locaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 28

8 Pagina 8 van 28

9 1 VVE in de gemeente Steenbergen De gemeente Steenbergen heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen. De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd. De zelfbeoordeling van VVE-context en condities. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Steenbergen In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar) dat overzicht nader invullen. Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Steenbergen, die een digitale vragenlijst hebben gekregen. Peuterspeelzalen: Jip en Janneke, Blozenkriekske, De Nieuwe Veste, De Dobbelsteen, Hummeltje, Nijntje en Pipi Kinderdagverblijven: Toerdeloo Kinderopvang Scherpenisse Basisscholen: De Nieuwe Veste, De Wieken, Petrus en Paulus en De Regenboog De Nieuwe Veste, De Wieken en Petrus en Paulus hebben aangegeven niet tot de doelgroep te behoren. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De inspectie heeft van de gemeente Steenbergen het volgende beleidsdocument ontvangen: - Beleidsnota Peuterspeelzaalwerk Nieuwe Stijl (december 2011) 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid op de twee domeinen VVEbeleidscontext en VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ('3') beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ('2') als met ('1') afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ('4'). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse en eventueel gesprekken met betrokkenen. Pagina 9 van 28

10 Waar de bevindingen van de gemeente afwijken van de oordelen van de inspectie wordt dit met een * vermeld en onderbouwd. Elke indicator begint met een verklarende tekst over wat dit onderdeel inhoudt. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Algemeen De beleidsnotitie 'Peuterspeelzaalwerk nieuwe stijl' van de gemeente Steenbergen gaat in op de verplichtingen waaraan de gemeente volgens de Wet Oké moet voldoen en hoe dit in de gemeente Steenbergen in praktische en financiële zin uitgewerkt kan worden tegen het licht van de bezuinigingstaakstelling. De notitie is tot stand gekomen in overleg met de stichting Peuterspeelzalen Steenbergen, stichting Jip en Janneke, Toerdeloo Kinderopvang, Surplus Kinderopvang, de afdeling Maatschappelijke ontwikkeling wat betreft de beleidsvelden Jeugd, Subsidie, Zorg, Onderwijs, Centrum voor Jeugd en Gezin en de afdeling Financiën voor de financiële toets. In de notitie worden beleidsvoorstellen gedaan, die op de korte en middellange termijn moeten leiden tot gemeentelijk VVE-beleid. Dit houdt in dat in de gemeente Steenbergen op dit moment nog geen sprake is van vastgesteld VVE-beleid. Wel zijn enkele voornemens geformuleerd om het VVE-beleid gestalte te geven. Om uitwerking te geven aan het peuterspeelzaalwerk nieuwe stijl dienen de onderstaande beslispunten vastgesteld te worden. HARMONISATIE PEUTERSPEELZAALWERK EN KINDEROPVANG 1. Kiezen voor vergaande samenwerking tussen het peuterspeelzaalwerk en kinderopvang vanaf 2014 resulterend in samengevoegde voorzieningen voor 2-4 jarigen (integrale kindercentra); 2. Vanaf 2014 aan één overkoepelende organisatie voor peuterspeelzaalwerk subsidie beschikbaar stellen ten bate van samengevoegde voorzieningen voor peuteropvang waar kwalitatief verantwoorde voorschoolse educatie wordt geboden. INVOERING KWALITEITSEISEN PEUTERSPEELZALEN 3. Via uitvoering van toezicht- en handhavingtaken in het kader van de Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen peuterspeelzalen waarborgen dat het vereiste kwaliteitsniveau van de peuterspeelzalen behouden blijft. VASTSTELLEN DEFINITIE DOELGROEPKIND 4. Als definitie voor een doelgroepkind de definitie van Thuiszorg West-Brabant vaststellen. WETTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID WORDT LEIDEND 5. De gemeentelijke verantwoordelijkheid leggen bij het bestrijden van onderwijsachterstanden bij 2 tot 4 jarigen en bekostiging daarvan op basis van een maximum van 61 voorschoolse plaatsen. Pagina 10 van 28

11 BEREIKEN VAN DE DOELGROEP VOORSCHOOLSE EDUCATIE 6. Aan Thuiszorg West-Brabant opdracht verstrekken de signalering en toeleiding van doelgroepkinderen in Steenbergen vanaf 2012 uit te voeren; 7. Hiervoor een jaarlijks budget van beschikbaar stellen; 8. De stand van zaken van het bereik van doelgroepkinderen jaarlijks monitoren en bestuurlijk vastleggen. MAXIMALE OUDERBIJDRAGE VOORSCHOOLSE EDUCATIE 9. De maximale ouderbijdrage voor doelgroepkinderen vooralsnog vaststellen en dit jaarlijks aanpassen aan de landelijke berekening. KWALITATIEF VOLWAARDIG AANBOD VOORSCHOOLSE EDUCATIE 10. Voor een voorschoolse plaats van 4 dagdelen een kostprijs van per jaarvaststellen en voor 2 dagdelen een kostprijs van per jaar 11. In 2012 en 2013, jaarlijks, 2 extra dagdelen bekostigen voor respectievelijk 18 en 23 voorschoolse plaatsen die voldoen aan de wettelijke eisen; 12. De kosten in 2012 en 2013 betalen uit de specifieke uitkering onderwijsachterstanden; 13. In overleg met het peuterspeelzaalwerk bezien hoe deze plaatsen het best verdeeld kunnen worden; 14. Bij het peuterspeelzaalwerk de verplichting neerleggen om te zorgen voor betrokkenheid van ouders bij taalstimulering en een goede overdracht van gegevens over de ontwikkeling van een kind bij de doorstroom naar het basisonderwijs te waarborgen. VOLDOENDE AANBOD VAN VOORSCHOOLSE EDUCATIE 15. In 2012 en 2013 totaal respectievelijk 18 en 23 doelgroepkinderen bereiken met een verantwoord voorschools educatief aanbod; 16. vanaf 2014 totaal 61 doelgroepkinderen bereiken met een verantwoord educatief aanbod. ORGANISATIE DOORGAANDE LEERLIJN 17. Voor doelgroepkinderen een doorgaande ontwikkelingslijn waarborgen van voorschool naar basisschool; 18. Voorzieningen voor 2-4 jarigen waar voorschoolse educatie wordt geboden dienen afspraken te maken met de basisschool over hoe zij gegevens over de ontwikkeling van een kind overdragen; 19. Voorzieningen voor 2-4 jarigen waar voorschoolse educatie wordt geboden dienen samen te werken met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en te zijn aangesloten bij een zorgstructuur die een directe relatie heeft met dit CJG. TOEZICHT EN HANDHAVING 20. In het kader van toezicht en handhaving bij samengevoegde voorzieningen voor peuteropvang de groepsgrootte op maximaal 16 peuters stellen en handhaven als dit aantal overschreden wordt; 21. De GGD West-Brabant met ingang van 2012 opdracht geven de kwaliteit van de voorschoolse educatie te controleren; 22. Voorzieningen voor peuterspeelzaalwerk dienen zich met ingang van 2012 aan te melden bij de gemeente; 23. Voorzieningen die na inspectie van de GGD aan de wettelijke eisen voldoen vervolgens registreren in het Landelijk Register Peuterspeelzalen; 24. Jaarlijks verslag uitbrengen aan gemeenteraad en Inspectie van het Onderwijs over het gehouden toezicht op de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk; 25. Opstellen van een verordening ruimte- en inrichtingseisen voor peuterspeelzaalwerk en deze vervolgens vaststellen. Pagina 11 van 28

12 Oordelen Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op. 1. Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten (1a9) De gemeente Steenbergen heeft nog geen afspraken gemaakt met de voor- en vroegscholen over de te behalen resultaten van VVE. Ook zijn er geen afspraken gemaakt over welke instrumenten gebruikt worden om het taal- en rekenniveau in beeld te brengen. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden van mogelijke afspraken, overigens zonder uitputtend te zijn: het aantal kinderen dat een niveau stijgt; het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. De inspectie heeft met de gemeente Steenbergen afgesproken dat in samenspraak met de betrokken partners resultaatafspraken zijn vastgelegd vóór 1 augustus Verbeterpunten Zoals eerder gemeld, bevindt het VVE-beleid in de gemeente Steenbergen zich nog in de opstartfase. Dit geldt voor nagenoeg alle aspecten die het gemeentelijk beleid beschrijven. Bij het oordeel 2 is sprake van een wettelijke verplichting, maar laat de inspectie het vooralsnog over aan de prioritering van de gemeente wanneer men deze verplichting heeft gerealiseerd. Omdat het VVE-beleid in de gemeente Steenbergen nauwelijks is ingevuld, wordt in de toelichting hieronder per indicator beknopt weergegeven wat wordt verwacht en wat bijvoorbeeld kan worden vastgelegd in de gemeentelijke subsidieverordening. 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er 'plaatsen' gecreëerd) als het aantal bezette VVE-kindplaatsen (hoeveel VVE-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk 'bezet' door doelgroepkinderen). De eisen die aan een VVE-kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal VVE-programma, de leidsters zijn VVE-geschoold, er wordt voldoende VVE per week gegeven, enz. 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) Bij de toeleiding wordt beoordeeld of dit op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke VVE-behoefte van de ouders in deze gemeente Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over VVE De intakeprocedure Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen Hoe ouders betrokken worden bij VVE op de voorschool Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind Of rekening wordt gehouden met de thuistaal Pagina 12 van 28

13 1a5 Integraal VVE-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke VVEprogramma's door de gemeente worden geaccepteerd. 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) Voor een goede VVE-kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: De VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een 'warme overdracht', zeker bij de risicokinderen De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE-programma), het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167 WPO) Bij de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing zal doorgaans in LEA-kaders (lokale educatieve agenda) plaatsvinden. Daarnaast zijn er op gemeentelijk niveau allerlei uitvoerende coördinatietaken over het realiseren van het bereik, de certificering van leidsters, enz. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een VVE-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van VVE. Een monitor is één van de manieren om VVE op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren, maar dat kan ook op andere manieren. 3. Geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit 1a1 Definitie doelgroepkind (art. 167 WPO, lid 1a,1) Gemeenten krijgen geld van het rijk om de benodigde VVE-voorzieningen in de voorscholen te bekostigen op basis van schoolgewichten in een gemeente. Daarbij wordt de volgende vuistregel gehanteerd om het aantal doelgroepkinderen vast te stellen waarvoor voldoende aanbod moet zijn gerealiseerd: het aantal doelgroeppeuters is driekwart van het aantal kleuters van een gemeente met een leerlinggewicht. Gemeenten hebben nadrukkelijk de ruimte om hun definitie van 'doelgroepkind' nader in te vullen door aanvullende criteria te benoemen en bijvoorbeeld de taalachterstand van kinderen mee te nemen. De gemeente dient helder te verantwoorden welke definitie ze hanteert. Toelichting bij definitie doelgroepkind: De Stichting Thuiszorg West-Brabant hanteert een brede definitie van doelgroepkind. Deze kent een uitgebreider aantal criteria dan alleen taalachterstand. Deze definitie wordt ook door de regiogemeenten gehanteerd en geeft daarmee meer duidelijkheid voor instellingen voor peuterspeelzaalwerk en ouders. In deze definitie zijn als doelgroep gedefinieerd: kinderen in de gemeente Steenbergen van 18 maanden tot 4 jaar met de volgende risicofactoren: kinderen van laagopgeleide ouders (conform de gewichtenregeling in het basisonderwijs); Pagina 13 van 28

14 er is sprake van sociaal-medische problemen: fysieke problemen (o.a. motorisch) als gevolg van de sociale omstandigheden waarin het kind opgroeit; er is sprake van sociaal-economische problemen: problemen als gevolg van sociaaleconomische omstandigheden waarin het kind opgroeit, bijvoorbeeld armoede; er is sprake van sociaal-culturele problemen: problemen als gevolg van de culturele kenmerken van de omgeving waarin het kind opgroeit, bijvoorbeeld aanpassingsproblemen, maatschappelijk isolement van ouders, te grote afstand tussen thuis- en schoolmilieu; er is sprake van sociaal-emotionele problemen: gedragsproblemen van kinderen waar school extra aandacht aan moet besteden om een (ook emotioneel) veilige school te kunnen creëren; er is sprake van taalachterstanden omdat de Nederlandse taal niet de moedertaal van het kind is en/of de ouders deze taal onvoldoende beheersen om buiten school de taalverwerving van het kind in het Nederlands te versterken. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. Toelichting bij externe zorg Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is de plek voor alle vragen over opvoeden en opgroeien. Het CJG zal nauw samen dienen te werken met de organisatie voor peuterspeelzaalwerk en de kinderdagverblijven. Dit gebeurt straks al bij de toeleiding van de doelgroepkinderen naar het peuterspeelzaalwerk, integraal kindercentrum of kinderopvang. Het consultatiebureau dat de toeleiding verzorgt, is namelijk één van de kernpartners binnen het CJG. Indien de peuterspeelzalen, kindercentra of kinderdagverblijven te maken hebben met opvoed- of opgroeiproblemen kunnen zij de hulp van het CJG inroepen om samen met ouders en CJG te kijken naar mogelijke oplossingen. Het CJG maakt werkafspraken over het verstrekken van informatie over opvoeden en opgroeien aan ouders en de wijze waarop de voorschoolse voorzieningen gebruik kunnen maken van de deskundigheid van het CJG. Gewenst resultaat: Medewerkers van de peuterspeelzalen en de kinderdagverblijven werken samen met het CJG, zodat ouders met opvoed- en opgroeivragen worden ondersteund. Kinderen met meer zorgbehoefte Ook binnen de voorschoolse doelgroep kunnen kinderen zijn die met een extra (lichte) zorgvraag of een opeenhoping van problemen te maken hebben. Het gaat om lichte motorischeof psychische zorgvragen. Kinderen met een meervoudige handicap worden naar andere voorzieningen verwezen. In beide gevallen is het belangrijk dat de voorschoolse voorziening van te voren bepaalt, welke kinderen wel en welke kinderen niet in de groep kunnen worden toegelaten. Overwegingen die hierbij een rol spelen zijn de aard van de zorgvraag, de mogelijkheid die de voorschoolse voorziening heeft om met de specifieke zorgvraag om te gaan en de mogelijkheid om eventuele extra externe ondersteuning in te zetten. Binnen een voorschoolse groep speelt ook mee dat een educatief programma niet specifiek bedoeld is voor kinderen met een extra zorgvraag. Het kan dan soms moeilijk zijn het educatieve programma te gebruiken, zoals dit bedoeld is. Omdat een peuterspeelzaal, integraal kindercentrum of kinderdagverblijf te maken kan hebben met kinderen met een zorgvraag is het belangrijk dat de voorschoolse voorziening een goede en heldere zorgstructuur heeft. Het interne zorgnetwerk moet goed aansluiten op de externe structuur, waarin onder andere het consultatiebureau en andere partners van het Centrum voor Jeugd en Gezin participeren. Het doel van de zorgstructuur is een goed werkende keten van signalering, diagnose en behandeling van de kinderen en waar nodig ondersteuning van hun ouders. Pagina 14 van 28

15 2a GGD-rapport De gemeente moet geregeld hebben dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8 en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Deze eisen zijn uitgewerkt in het model GGD-toetsingskader. Op gemeentelijk niveau speelt allereerst de vraag hoe de gemeente het GGD-toezicht heeft georganiseerd. Alle locaties dienen jaarlijks te worden beoordeeld. De inspectie gaat er hierbij van uit dat op elke VVE-locatie een recent GGD-rapport aanwezig is, waarin tevens het 8 e domein is beoordeeld. Dit is in de gemeente Steenbergen het geval. 2b Gemeentelijk subsidiekader Gemeenten hanteren een verordening met VVE-subsidievoorwaarden: voorscholen moeten aan bepaalde eisen voldoen om VVE-subsidie te krijgen. De gemeente Steenbergen hanteert dit kader. 4. Voorbeelden voor anderen Geen. Pagina 15 van 28

16 Pagina 16 van 28

17 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voorscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVEwaarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke (voor-)school heeft de eigen zelfrapportage terug gekregen. De inspectie heeft in de gemeente Steenbergen geen locatiebezoeken afgelegd. Enerzijds omdat het VVE-beleid nog in de kinderschoenen staat, anderzijds omdat het aantal doelgroepkinderen (momenteel) beperkt is. In bijlage 2 staan de resultaten van de zelfevaluaties van de VVElocaties. De inspectie constateert aan de hand van de ingevulde vragenlijsten op locatieniveau een aantal opvallende zaken: Nagenoeg alle locaties geven aan het minimum van 10 uur per week/vier dagdelen VVE-tijd niet te halen. Uit de ingevulde lijsten blijkt, dat er veel geïnvesteerd is in het opleiden van leraren en leidsters voor VVE. Het gericht ouderbeleid heeft op geen van de locaties vorm gekregen. Wel wordt het informeren van de ouders over de ontwikkeling van hun kind als goed beoordeeld door de locaties. Verreweg de meeste locaties geven aan met een VVE-programma te werken. Op meer dan de helft van de locaties wordt niet met een doelgerichte planning gewerkt waarin de extra hulpactiviteiten voor zorgkinderen zijn omschreven en op even zo veel locaties ontbreekt het overzicht van de kinderen die externe zorg ontvangen. Ten aanzien van de kwaliteitszorg moet de coördinatie van VVE en het bepalen van verbetermaatregelen nog grotendeels vorm krijgen op de meeste locaties. Binnen de doorgaande lijn verdienen alle onderdelen de nodige aandacht. Pagina 17 van 28

18 Pagina 18 van 28

19 3 Conclusies De inspectie heeft op het niveau van de gemeente gekeken naar de kwaliteit van het VVEbeleid in de gemeente Steenbergen. De kwaliteit van de uitvoering van voor- en vroegschoolse educatie in de VVE-locaties is niet door de inspectie beoordeeld. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De VVE-locaties in de gemeente Steenbergen hebben een digitale vragenlijst gekregen waarin ze zelf de kwaliteit van VVE in beeld hebben gebracht. Vanwege ontbrekend gemeentelijk beleid en het geringe aantal VVE-locaties en doelgroepkinderen in deze gemeente heeft de onderwijsinspectie geen bezoeken op de VVE-locaties uitgevoerd. Samenvattend concludeert de inspectie dat er voor enkele aspecten sprake is van voldoende gemeentelijk beleid; op andere onderdelen is verdere ontwikkeling zeker noodzakelijk. Het VVE-beleid staat in de gemeente Steenbergen in de kinderschoenen. Op korte termijn zal het VVE-beleid gestalte moeten krijgen, te meer omdat de gemeente hiervoor wel een tegemoetkoming van de landelijke overheid krijgt. Hiertoe zijn al aanzetten gedaan, maar overeenstemming tussen de diverse betrokkenen is op veel punten nog niet gerealiseerd. Dit betekent dat de inspectie in het belang van de doelgroepkinderen aandringt op spoed. Op gemeentelijk niveau In het kader van de OKE-wet is het van belang dat de gemeente samen met de betrokken VVEpartners nadrukkelijker de beoogde resultaten van VVE gaat benoemen en meten. Op dit moment is niet duidelijk welk (meetbaar) effect wordt verwacht en beoogd van de VVEinspanningen. Het vastleggen van concrete streefdoelen kan de opbrengstgerichtheid binnen de VVE-instellingen versterken en op langere termijn ook inzicht geven in welke onderdelen van de VVE-programma's meer of minder effectief blijken te zijn hierbij. De wijze waarop de gemeente Steenbergen het VVE-aanbod in de gemeente jaarlijks evalueert en op basis daarvan speerpunten formuleert en verbeterplannen ontwikkelt, is nog niet voldoende vastgelegd. Het verdient aanbeveling om op basis van heldere criteria en meetinstrumenten na te gaan in hoeverre het beleid zich doorzet naar de praktijk. Artikel 166 van de Wet Primair Onderwijs (WPO) schrijft voor dat een gemeente voldoende kindplaatsen op een voorschool realiseert; in artikel 167 is opgenomen dat in het jaarlijkse overleg met schoolbesturen (en houders van voorscholen) afspraken worden gemaakt over: de definitie van doelgroepkind (lid 1a, 1), als voldoende beoordeeld in deze analyse; de wijze van toeleiding naar de voor- en vroegschoolse educatie (lid 1a, 2); de organisatie van de doorlopende leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie (lid 1a, 3); de resultaten van de vroegschoolse educatie (lid 1b). Deze artikelen zijn van kracht vanaf 1 augustus De inspectie gaat er van uit dat de gemeente Steenbergen deze afspraken vóór 1 augustus 2013 heeft gemaakt. Pagina 19 van 28

20 Pagina 20 van 28

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Steenbergen HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Ja een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Ja 3 - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld Ja volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Ja ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? Ja 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 61 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 12 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Ja beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Ja 3 Pagina 21 van 28

22 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? De ouders van doelgroepkinderen worden door de peuterspeelzalen en de Thuiszorg geïnformeerd over VVE en de werkwijze hiervan. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is dat in een document te lezen? Door de peuterspeelzalen worden de ouders gestimuleerd om thuis VVE activiteiten met hun kind te doen. Dit is niet specifiek in gemeentelijk beleid vastgelegd. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? Nee Ja 3 Nee Nee Ja 3 Ja Ja 3 Ja Pagina 22 van 28

23 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? Ja 3 Ja Ja 3 Ja Ja 3 Ja Nee 1 Ja Ja Nee Pagina 23 van 28

24 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Met het Peuterspeelzaalwerk zijn afspraken gemaakt over het aantal VVE plaatsen in 2012 en Het Peuterspeelzaalwerk voert dit uit. Terugkoppeling vindt aan het eind van het jaar plaats relevante gegevens. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? Zoals gezegd zijn er met het Peuterspeelzaalwerk afspraken gemaakt over het aantal VVE plaatsen. In de vorm van geregeld contact wordt duidelijk hoe e.e.a. er voor staat. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Dit jaar is gestart om voor 18 kinderen een volwaardig VVE aan te bieden. Evaluatie vindt aan het eind van het jaar plaats, zoals volgende jaren. Nee Ja 3 Nee Ja 3 Nee DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Ja 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele Ja 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wat is dat criterium? Pagina 24 van 28

25 Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, Ja 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Leidsters dienen gekwalificeerd te zijn op PW3 niveau. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Ja 3 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Nee Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Het beleid voor VVE is in onze gemeente vastgesteld op Samen met het Peuterspeelzaalwerk timmeren wij hard aan de weg om kwalitatief verantwoord peuterspeelzaalwerk te bieden in Steenbergen. Pagina 25 van 28

26 Pagina 26 van 28

27 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de vooren de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 4 A0.2 VE-basisvoorwaarden 4 A2 Groepsgrootte 8 A3 "Dubbele bezetting" 3 6 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 7 1 A5.2 Opgeleide leidsters 8 A5.3 Nederlands spreken 3 5 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 2 7 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 6 2 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 9 B2 Vooraf info aan ouders 5 4 B3 Intake 9 B4 Thuis VVE-activiteiten 6 3 B5 VVE-participatie van ouders op school 6 3 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 7 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 1 8 C1.2 Doelgerichte planning 2 7 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 C1.4b Brede ontwikkeling 1 6 C1.4c Leeftijddifferentiatie 6 1 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 5 4 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 9 D1.2a Planning hele groep 5 4 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 6 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 8 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 5 4 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 4 5 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 6 3 E2 VVE evalueren 1 8 E3 Opbrengsten evalueren 2 7 E4 Verbetermaatregelen 7 2 E5 VVE borgen 5 4 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 Pagina 27 van 28

28 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 6 3 F2 Doorstroom naar vroegschool 6 2 F3 Warme overdracht 2 F4 Afstemming aanbod 6 2 F5 Afstemming ped/educ handelen 8 1 F6 Afstemming over ouders 7 2 F7 Afstemming begeleiding/zorg 6 3 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 1 G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 1 Pagina 28 van 28