Herstelgerichte Verslavingszorg. OPZ Geel Paul Van Deun

Transcriptie

1 Herstelgerichte Verslavingszorg { OPZ Geel Paul Van Deun

2 WIV bevolkingsenquête Vlaanderen 2013: 20% mannen, 10% vrouwen drinkt dagelijks alcohol, resp.:8% en 4% meer dan 3 of 2 glazen Ooit cannabis gebruikt: 28 %van de 15-24j en 29 van de jarigen Prof. Geert Dom e.a. 2014: Lifetime afhankelijkheids diagnose: 11,6% Slechts 16% in behandeling Overgrote meerderheid stopt zonder hulpverlening (maar doet er gemiddeld 20j over). Cijfers

3 Ik ben 6 maand van de cocaïne kunnen afblijven en dan ineens... Het genot is niet het doel, wel de verlossing van de hunkering... Ik ben alles kwijtgeraakt, werk, partner,...en toch... Toen ik uit de gevangenis kwam heb ik geen heroïne meer aangeraakt.. Ik wil alleen nog eens drinken op kwaliteitsvolle momenten Zonder cannabis overleef ik het niet.. Dit is mijn 4 e opname, ik hoop dat het deze keer lukt! Mensen willen weten wat ze mankeren! Verhalen

4 Theorie De 4 vicieuze cirkels van Van Dijk

5 Alc & Drugs verhogen Dopamine Balland, B., & Lüscher, C. (2009). L addiction: lorsque l emballement des mécanismes d apprentissage conduit à la perte du libre arbitre. PSN, 7(1),

6 Lüscher, C. (2013). Drug-evoked synaptic plasticity causing addictive behavior. The Journal of Neuroscience, 33(45), Colombo, M. (2014). Deep and beautiful. The reward prediction error hypothesis of dopamine. Studies in History and Philosophy of Science 45, Goldstein, R. Z., & Volkow, N. D. (2011). Dysfunction of the prefrontal cortex in addiction: neuroimaging findings and clinical implications. Nature Reviews Neuroscience, 12(11), Robinson, T. E., & Berridge, K. C. (2008). Review. The incentive sensitization theory of addiction: some current issues. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences, 363(1507), Onderzoek

7 Metafoor Bron: Reinout Wiers UvA Dag van de Psychoanalyse. { Gedrag bepaald door samenspel twee soorten processen: - impulsieve processen (associatief) > paard - reflectieve processen (rationeel) > ruiter Verslaving: paard dat makkelijk op hol slaat

8 Elk gebruik verhoogt intercellulair dopamine Gebruik blijft innamegedrag bekrachtigen Verhoogde dopamine leidt tot blijvende aanpassingen in de celmembraan Effecten PFC (gedragscontrole) en VTA (motivationele) Verschuiven van het reflectieve circuit naar het reflexieve circuit (impulsiviteit) Bij 20% van de populatie Mechanisme - Automatisme Lüscher, C., & Malenka, R. C. (2011). Drug-evoked synaptic plasticity in addiction: from molecular changes to circuit remodeling. Neuron, 69(4),

9 Gebruik is context afhankelijk De hunkering (craving) Herval na lange abstinentie Automatisme waarmee mensen gebruiken Alcohol en drugs herinstalleren de verslaving Dopamine verklaart:

10 Intermezzo { Wat doet deze doos met u?

11 Cerebrale dysfuncties in de gedragsaansturing Cognitieve dissonantie Identificatie met gebruik Verlies van invloed en van zelfvertrouwen Machteloosheid Beleving van het verslaafde brein Lewis, Marc (2012) Memoires van een verslaafd brein. Maven Publishing. ISBN:

12 De verslaafde blijft gebruiken ook al wil hij het (soms) niet. De discrepantie tussen willen en doen wordt niet verdragen. De verslaafde ziet daar van af. Falende oplossingsstrategieën: Gebruik accepteren, integreren, controleren Problematiek negeren, verstoppen Gevecht aangaan, radicale oplossingen Kerngedachte

13 Verslaafde is zelf verantwoordelijk voor zijn gedrag. Stigmatisering: door foute attributie van de verantwoordelijkheid* Het lijden van de verslaafde weegt niet op tegen de miserie die hij/zij veroorzaakt. (primair vs. secundair lijden) Omgevings reacties Van Boekel, L. C., & Van Weeghel, J. (2015). Stigmatisering van patiënten met een verslaving en de gevolgen voor de hulpverlening: een systematisch literatuuronderzoek. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 57,

14 Herhaaldelijk herval, geïnterpreteerd als falen Eigen invloed sterk gedevalueerd Impact op andere levensgebieden Ongeloof in mogelijk therapieresultaat en ambivalentie ten aanzien van het product Patiënten willen STERKER worden dan het middel Machteloosheid

15 Behandeling { De regie terug in handen geven?

16 Oog en oor hebben voor het primaire lijden, de onmacht, wanhoop en ongeloof in verandering Uitleg geven bij het verslavingsmechanisme Veranderingsgerichte uitspraken uitlokken Behandeling 1

17 Functies PreFrontaleCortex (ruiter) versterken: Meten, monitoren, Feed-back Dopamine mechanisme ( paard) bespelen: Hindernissen opbouwen Scenario s veranderen Verrassende dingen plannen doen Patiënten moeten SLIMMER worden dan het verslavingsmechanisme Behandeling 2

18 Beginnen met kleine succeservaringen Herval is een leerschool Therapeut is een coach die aanmoedigt troost en opnieuw begint Pas als de patiënt enigszins vat heeft op het verslavingsmechanisme is er ruimte voor ontdekkend psychotherapeutisch werk Behandeling 3

19 Evidentie uit neurologisch onderzoek leert ons dat het moeilijk zal zijn om STERKER te worden dan drank en drugs maar dat je wel SLIMMER kan worden dan het verslavingsmechanisme. Behandeling

20 Meerderheid stopt zonder hulpverlening? Botsen tegen een grens vroeginterventie Life events en succeservaringen Verandering van context Slijtage, ze groeien eruit Steun- of zelfhulpgroepen AA! Verslaving en Herstel

21 Hulpverlening OK maar zoveel als mogelijk ambulant, voor- en na- trajecten Grenzen stellen en bewaken Hoeveelheidsnormen Prothesen voor een falend brein Informatie, online hulp bv. Alcoholhulp.be Druglijn.be Herstel Faciliteren

22 Normen Bron:

23 Was het Verrassend?

24 Uitbreiding

25 Taking the substance in larger amounts or for longer than the you meant to Wanting to cut down or stop using the substance but not managing to Spending a lot of time getting, using, or recovering from use of the substance Cravings and urges to use the substance Not managing to do what you should at work, home or school, because of substance use Continuing to use, even when it causes problems in relationships Giving up important social, occupational or recreational activities because of substance use Using substances again and again, even when it puts the you in danger Continuing to use, even when the you know you have a physical or psychological problem that could have been caused or made worse by the substance Needing more of the substance to get the effect you want (tolerance) Development of withdrawal symptoms, which can be relieved by taking more of the substance. DSM 5 Substance Use Disorders 11 criteria

26 Hypergevoeligheid aan drugs en gerelateerde stimuli Alle aandacht gaat er naar toe Pathologische motivatie voor drugs : wanting + Verstoorde executieve controlefuncties, impulscontrole. Incentive Sensitization theory Berridge, K. C. (2007). The debate over dopamine s role in reward: the case for incentive salience. Psychopharmacology, 191(3),

27 Dopaminecellen signaleren verrassing Verhoogde dopamine door drugsgebruik : Verhoogt de drempel voor niet druggerelateerde stimuli Vermindert het aantal dopamine D2 receptoren Verstoort de frontale gedrag controle mechanismen The Hijacked Brain Dopamine depletie Volkow, N. D., Fowler, J. S., Wang, G.-J., & Swanson, J. M. (2004). Dopamine in drug abuse and addiction: results from imaging studies and treatment implications. Molecular Psychiatry, 9(6),

28 Prikkels zijn geassocieerd met drugs en gebruik Denken aan gebruik dringt het werkgeheugen binnen Dat denken wordt gelaboreerd met affectief beladen beelden en woorden over gebruik Deze voorstelling is tegelijk bevredigend en creërt een gevoel van gemis. Dit cognitief proces en vooral de imagery bereidt het gedrag voor. Elaborated Intrusion Theory of Desire Jon May, David J. Kavanagh, Jackie Andrade (2014) Addictive Behaviors, Volume 44, Issue null, Pages 29-34

29 Dopamine codeert discrepanties in verwachte beloningen Reward Prediction Error Colombo, M. (2014). Deep and beautiful. The reward prediction error hypothesis of dopamine. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences, 45,

30 Motiverende Gespreksvoering Cognitieve Gedrags Therapie Contingency Management en CRA Ondersteunende gesprekstherapie Acceptance Commitment Therapie Medicamenteus bv. Methadon Antabuse Vroeginterventie In Therapie

31 gedetailleerd model (Wiers et al 2007, Pharmacol Biochem Behav) Ruiter Motivatie, andere Doelen in het leven willen Reflectief systeem { Rationele Beslissing Voordelen tegen nadelen Executief Vermogen Werkgeheugencapaciteit kunnen - Paard Perceptie Motivationele orientatie Motor Schemas Alcohol/ Drug gebruik 31 Attentional bias Approach bias Associatief/Impulsief Systeem +

32 Approach Bias Re-training (Wiers et al, 2010; 2011) WM training Motivational interviewing Attentional Retraining 32 Evaluative Conditioning Approach-bias Retraining