HANDREIKING AANGIFTE DOEN

Transcriptie

1 HANDREIKING AANGIFTE DOEN AANGIFTE DOEN VAN STRAFBARE GEDRAGINGEN DOOR ZORGMEDEWERKERS Januari 2016 Het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn is een initiatief van vijftien regionale werkgeversorganisaties die vallen onder het samenwerkingsverband RegioPlus.

2 INHOUD Voorwoord 3 1. Inleiding 4 Strafbaar gedrag in de zorgrelatie 4 Zedendelicten 5 2. Bewijslast 6 Bewijsmateriaal 6 Mishandeling 6 Bewijsmateriaal: video-opnamen 11 Krijgt de dader naam en adres van de aangever te zien? 12 Ander adres kiezen: domicilie kiezen 12 De dader tegenkomen 12 Anonieme melding 12 Heterdaadsituaties 13 Vervolging na aangifte? 13 Goede voorwaarden scheppen Privacy en medisch beroepsgeheim 7 Doorbreken beroepsgeheim 7 Toestemming van de cliënt 7 Meldrecht / -plicht 7 Conflict van plichten 8 Zwaarwegende belangen 8 4. Aangifte doen 9 Ambtshalve vervolgen 10 Wat gebeurt er bij aangifte? 10 Welke informatie is nodig voor de aangifte? 11 BIJLAGEN 15 Bijlage I Richtlijnen voor het beoordelen van gradaties van grensoverschrijdend gedrag 15 Bijlage II Samenvatting Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie 16 Bijlage III Voorbeeldteksten voor aangifte door werkgever en getuige- / benadeeldeverklaring voor cliënt 18 Bijlage IV Schade verhalen 19 Bijlage V Melden of aangifte doen van (strafbaar) seksueel grensoverschrijdend gedrag 20 2 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

3 VOORWOORD Voor u ligt de Handreiking aangifte doen: aangifte doen van strafbare gedragingen door zorgmedewerkers. Het doel van deze handreiking is duidelijkheid bieden over: aangifte doen van strafbare gedragingen door een zorgmedewerker en handreikingen bieden om de juiste stappen te nemen het belang van een kwalitatief goede aangifte. Die is nodig voor een kwalitatief goed procesverbaal en voor een succesvolle vervolging door de officier van justitie een goede aangifte kost weliswaar tijd, maar geen aangifte doen, kan op den duur nog veel meer tijd kosten wat aangifte doen inhoudt en de gevolgen zijn, zodat werkgevers goed kunnen afwegen welke stappen zij willen nemen Deze handreiking is geschreven voor deelnemende organisaties aan het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn. Het Waarschuwingsregister is een initiatief van vijftien regionale werkgeversorganisaties die vallen onder het samenwerkingsverband RegioPlus. Daarnaast is de handreiking nuttig en kan als naslag dienen voor iedere zorg- en welzijnsorganisatie die te maken krijgt met strafbaar gedrag door een medewerker. Bij het opstellen van deze handreiking is dankbaar gebruik gemaakt van de Handreiking Aangifte doen van het CAOP, kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken in het publieke domein. Heeft u nog vragen? Neem contact op met de werkgeversorganisatie in uw regio. Zie Handreiking aangifte doen 3

4 Hoofdstuk 1 INLEIDING U neemt met uw organisatie deel aan het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn. Het Waarschuwingsregister is in beginsel gericht op preventie en beschikt over gegevens die noodzakelijk zijn voor een goede beoordeling van een persoon waarmee een (arbeids)overeenkomst wordt aangegaan. Hiermee kunnen zorg- en welzijnsorganisaties voorkomen dat personen die in het verleden strafbaar gedrag hebben gepleegd zonder meer in hun organisatie komen werken. In het kader van het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn gaat het uitsluitend om het plegen van diefstal, mishandeling en / of seksueel grensoverschrijdend gedrag door een zorgmedewerker jegens een cliënt. Strafbaar gedrag in de zorgrelatie We zijn het er allemaal over eens: strafbaar gedrag jegens cliënten gepleegd door zorgverleners is onacceptabel. Strafbaar gedrag zoals mishandeling en diefstal horen niet in een professionele zorgrelatie. Wie hulp zoekt, moet erop kunnen vertrouwen dat de verleende zorg verantwoord en veilig is. Strafbaar gedrag is hiermee in strijd en altijd een schending van gedragscodes hoe zorgverleners in de gezondheidszorg zich behoren te gedragen. De zorgverlening vindt doorgaans plaats in de beslotenheid van een (behandel)kamer. Dat maakt cliënten extra kwetsbaar voor zorgverleners die misbruik maken van hun positie. Naast het sturen op functioneren, is het van belang dat er adequaat wordt gehandeld als iemand (tijdelijk) minder functioneert. Dat kan zijn door volgens een vaststaand protocol in te grijpen wanneer medewerkers de grenzen overschrijden maar ook door aangifte te doen wanneer het gaat om strafbaar gedrag door de medewerker. Bestuurders van zorg en welzijnsorganisaties zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van goede (veilige) zorg aan cliënten en dienen te beschikken over een systeem om te sturen op het functioneren van alle medewerkers en vrijwilligers. Als aangifte wordt gedaan dan gaat het om handelen dat mogelijk een strafbaar feit oplevert. Het signaleren van incidenten, adequaat onderzoek in gang zetten en aangifte doen van strafbaar gedrag is een voorwaarde voor een effectieve daderaanpak en het plaatsen van een (ex)medewerker op het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn. 4 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

5 Er zijn weinig cijfers over de omvang van strafbaar gedrag (en / of grensoverschrijdend gedrag) gepleegd door zorgpersoneel. Dat wil echter niet zeggen dat het niet vaak voor komt, er zijn namelijk sterke aanwijzingen die duiden op een groot dark number en onderbelicht probleem. Verder is bekend dat strafbaar gedrag gepleegd door (zorg) medewerkers zeer ingrijpende gevolgen heeft voor kwetsbare groepen die afhankelijk zijn van zorg en / of welzijn. Niet alleen heeft het strafbaar gedrag een grote impact op de persoonlijke en lichamelijke integriteit, maar ook voelen kwetsbare slachtoffers zich vaak niet langer veilig in hun eigen woon- en leefomgeving. Vaak wordt van de zeer ernstige incidenten wel aangifte bij de politie gedaan, maar van de minder ernstige niet. Hierdoor kunnen politie en het Openbaar Ministerie vele daders niet strafrechtelijk aanpakken. Om strafbaar gedrag door (zorg)medewerkers aan te pakken en te bestrijden, is het nodig dat we strafbaar gedrag serieus nemen en aangifte doen! Over het algemeen zien werkgevers op tegen het doen van aangifte tegen hun medewerkers onder meer vanwege de volgende redenen: aangifte doen kost veel tijd de politie kan of doet toch niets met de aangifte onbekendheid met de mogelijkheid van anonieme aangifte door het slachtoffer onbekendheid met de mogelijkheid van aangifte door de werkgever in plaats van de cliënt en / of zijn wettelijke vertegenwoordiger of mantelzorger Zedendelicten Deze handreiking bevat voornamelijk adviezen en tips bij vermoedens van diefstal en mishandeling gepleegd door medewerkers van een zorgorganisatie. Vermoedens van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn in de meeste gevallen complex en vragen om een bijzondere aanpak. Overleg met de zedenpolitie hoort daar zeker bij wanneer het vermoedelijk gaat om een strafbaar feit. Daarom wordt in bijlage V nader in gegaan op wat te doen als u te maken heeft met een vermoeden van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Handreiking aangifte doen 5

6 Hoofdstuk 2 BEWIJSLAST Strafbaar gedrag in de professionele zorgrelatie kan lastig te bewijzen zijn. Het is onwenselijk wanneer een medewerker ten onrechte beschuldigd wordt van strafbaar gedrag. Dit houdt echter niet in dat geen aangifte of melding kan worden gedaan wanneer er sterke vermoedens of aanwijzingen bestaan dat een medewerker strafbaar heeft gehandeld, maar er (nog) geen concreet bewijs voorhanden is. Het is aan de politie en het Openbaar Ministerie om eventueel nader onderzoek in te stellen en bewijsmateriaal te vergaren. Bewijsmateriaal Het door de zorgorganisatie aanleveren van zoveel mogelijk bewijsmateriaal of aanwijzingen, is echter zeker aan te bevelen. Deze informatie kan (in grote mate) bijdragen aan het onderzoek. Bewijsvergaring is ook van belang met betrekking tot het beëindigen van de arbeidsrelatie. In het kader van het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn geldt dat een betrokken medewerker pas geregistreerd mag worden als het bewijs een strafrechtelijke veroordeling zou kunnen dragen. Slechts vermoedens of van horen zeggen is niet afdoende voor registratie. In 2014 is de Leidraad Veilige zorgrelatie (VWS) uitgekomen. Hierin staan adviezen voor beleidsmakers in zorg- en welzijnsorganisaties voor het maken of aanscherpen van beleid en afspraken in een organisatie met betrekking tot grensoverschrijdend gedrag en mishandeling door zorgprofessionals en vrijwilligers. In het hoofdstuk Interventie staat veel waardevolle informatie over het signaleren van grensoverschrijdend gedrag, hoe je het in de organisatie kunt bespreken en melden, bespreken met de cliënt, bespreken met de (vermoedelijke) pleger en nader onderzoek doen, hoe het te stoppen, het extern te melden (bijv. bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg) en welke maatregelen te treffen. Mishandeling Ernstige vormen van grensoverschrijdend gedrag zoals (ouderen)mishandeling kunnen een strafbaar feit opleveren waardoor het doen van aangifte gelegitimeerd is. Movisie heeft een Stappenplan grensoverschrijdend gedrag ontwikkeld waarin richtlijnen voor het beoordelen van gradaties van grensoverschrijdend gedrag opgenomen zijn (zie bijlage I). 6 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

7 Hoofdstuk 3 PRIVACY EN MEDISCH BEROEPSGEHEIM Artsen, verpleegkundigen en anderen werkzaam in de zorg hebben te maken met wetgeving met betrekking tot het medisch beroepsgeheim (o.a. WGBO, Wet BIG). Dat betekent dat er geen gegevens worden verstrekt aan anderen dan met toestemming van de cliënt, tenzij de gegevens worden doorgegeven aan de hulpverlener die rechtstreeks bij de behandeling is betrokken. Doorbreken beroepsgeheim De wetgeving geeft echter ook de ruimte om in enkele gevallen toch gegevens door te geven aan anderen (zie bijlage II). U mag het beroepsgeheim alleen doorbreken: met (veronderstelde) toestemming van de cliënt of in geval van een meldrecht / -plicht of in geval van een conflict van plichten of in geval van zwaarwegende belangen In geval van strafbare gedragingen door een zorgverlener jegens een cliënt kan deze zorgverlener geen beroep doen op het verschoningsrecht. Het doel van het verschoningsrecht is namelijk niet om strafrechtelijke feiten te verhullen. Dit geldt eveneens voor een beroep op het medisch beroepsgeheim. Bij het doen van aangifte behoeft niet het algehele medische dossier ter beschikking te worden gesteld aan de opsporingsambtenaren. In de praktijk volstaat vaak dat er binnen een behandelingsovereenkomst (waarbij de patiënt misschien wilsonbekwaam is, dan wel zelf ook aangifte doet) een strafbaar feit door een medewerker is gepleegd. Toestemming van de cliënt Met toestemming van de cliënt kan de zorgverlener zijn geheimhoudingsplicht doorbreken, maar de zorgverlener is daar niet toe verplicht. Het is aan te bevelen om de toestemming van de cliënt schriftelijk vast te leggen. Meldrecht / -plicht Een meldrecht betekent dat professionals die een geheimhoudingsplicht hebben, gegevens na een zorgvuldige afwe- Handreiking aangifte doen 7

8 ging van belangen mogen verstrekken zonder toestemming van de cliënt aan een daartoe aangewezen functionaris. Dit meldrecht is opgenomen in de Wet Kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) alsook in de Wet verplichte meldcode. Het betreft in de Wkkgz gegevens die nodig zijn om een situatie van mishandeling in de zorgrelatie te beëindigen of te onderzoeken. In geval van een meldrecht mag een zorgverlener het beroepsgeheim doorbreken, maar is hier niet toe verplicht, in tegenstelling tot de meldplicht. Conflict van plichten Een eenduidige gedragslijn is er niet, omdat vaak een belangenafweging door de partijen in de concrete situatie zal moeten worden gemaakt. Er zijn wel criteria in de jurisprudentie ontwikkeld waaraan moet zijn voldaan, wil een keuze tot doorbreking van het beroepsgeheim gerechtvaardigd zijn in geval van een conflict van plichten: alles is in het werk gesteld om toestemming tot doorbreken van het geheim te krijgen het niet doorbreken van het beroepsgeheim levert voor een ander ernstige schade op de zwijgplichtige verkeert in gewetensnood door handhaving zwijgplicht er is geen andere weg om het probleem op te lossen dan door doorbreking van het geheim (subsidiariteit) het moet vrijwel zeker zijn dat door doorbreking van het beroepsgeheim schade aan een ander kan worden voorkomen of beperkt het beroepsgeheim moet zo min mogelijk worden geschonden (proportionaliteit) Is aan al deze voorwaarden voldaan, dan kan het gerechtvaardigd zijn om het beroepsgeheim te doorbreken. De beoordeling of hieraan is voldaan, is in eerste instantie aan de zorgverlener zelf. Het is in dergelijke situaties echter zeer aan te bevelen dat hulpverleners de beslissing zoveel mogelijk in overleg met hun manager / directeur / bestuurder nemen. Indien er met betrekking tot doorbreking van het beroepsgeheim een gerechtelijke procedure volgt, wordt door de rechter beoordeeld of in de gegeven situatie dit besluit redelijkerwijs kon worden genomen. Zwaarwegende belangen Net als bij een conflict van plichten vindt er een afweging van belangen plaats. Echter, een belangrijk onderscheid is dat er hier geen sprake is van dreigend gevaar dat moet worden afgewend. Daarbij bepaalt de rechter wat het zwaarwegende belang is. 8 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

9 Hoofdstuk 4 AANGIFTE DOEN Aangifte doen is niets anders dan een vermoeden van een gepleegd strafbaar feit melden bij de politie, die daar vervolgens proces-verbaal van opmaakt. Het strafbare feit is vaak een misdrijf, maar het kan ook een overtreding zijn. Zorgaanbieder doet aangifte Als de zorgaanbieder aangifte doet, heeft dat de volgende voordelen: de zorgaanbieder laat hiermee zien dat hij achter de cliënt staat het slachtoffer kan anderen erop wijzen dat niet hij / zij aangifte heeft gedaan, maar de zorgaanbieder het ontzorgt het slachtoffer Vaak zal het slachtoffer nog wel als getuige of benadeelde moeten worden gehoord. Dit is nodig voor de bewijsvoering. Alleen het slachtoffer kan immers iets vertellen over de ervaren emotie, mishandeling of bedreiging. In bijlage III staan voorbeeldteksten voor aangifte door werkgever en getuige- / benadeeldeverklaring voor cliënt. Het doen van aangifte is op grond van artikel 161 van het Wetboek van Strafvordering door meerdere partijen mogelijk: de cliënt van de zorgorganisatie; het directe slachtoffer van het strafbare gedrag de zorgorganisatie (in beginsel met toestemming van cliënt(vertegenwoordiger)) familieleden van de cliënt of derden namens de cliënt ieder ander die kennis draagt van (vermoedens van) een strafbaar feit Het is aan te bevelen om als organisatie eerst met de politie concrete werkafspraken te maken. Daarbij kan bijv. ook besproken worden wie van de politie de contactpersoon van de organisatie wordt en vice versa. De zorgorganisatie kan afspreken wie er namens de cliënt en de organisatie aangifte doet bij de politie. Handreiking aangifte doen 9

10 Het melden of doen van aangifte dient enerzijds voortvarend te gebeuren, in verband met mogelijk verlies van bewijsmateriaal, anderzijds moet het zorgvuldig gebeuren. Zowel een melding als een aangifte geschieden via politiecontact. Afhankelijk van de situatie wordt het gesprek met de pleger gevoerd door medewerkers van de organisatie of door de politie. Het is aan te bevelen om als organisatie eerst met de politie concrete werkafspraken te maken. Bovendien kan de politie ook altijd om advies gevraagd worden als er twijfel is of er strafbaar gedrag plaats heeft gevonden en hoe voorkomen kan worden dat bewijsmateriaal onbruikbaar of vernietigd wordt. In de eerder genoemde Leidraad Veilige zorgrelatie is hierover meer informatie te vinden. Wat gebeurt er bij aangifte? De meeste politiebureaus hanteren vaste openingstijden voor aangiften. Tegenwoordig wordt voor het doen van een aangifte een afspraak met een medewerker op een politiebureau gemaakt. Hierdoor weet de aangever wanneer hij / zij aangifte kan doen en kan er voldoende aandacht aan de aangifte worden besteed. Dat scheelt veel wachten en irritatie. Meestal wordt de aangifte gedaan op het dichtstbijzijnde politiebureau. Een enkele keer kunt u aangifte doen op een ander politiebureau omdat het daar minder druk is. Het is handig dit al na te vragen wanneer u de afspraak maakt. In principe is de politie verplicht uw aangifte op te nemen als er sprake is van een vermoeden van een gepleegd strafbaar feit. Bijvoorbeeld (vermoedens van) geweld, diefstal, financiële uitbuiting en bedreiging. Echter het komt wel eens voor dat men bij het politiebureau aankomt en de politie Als medewerkers van de organisatie het gesprek voeren, is het van belang dat er twee personen bij het gesprek aanwezig zijn, zodat de informatie zo feitelijk en objectief mogelijk geïnterpreteerd en vastgelegd kan worden. Het ligt voor de hand dat in de meeste gevallen van een heterdaad-situatie het gesprek door de politie wordt gevoerd. Ambtshalve vervolgen Ook zonder aangifte kunnen politie of Openbaar Ministerie kennis dragen van een mogelijk gepleegd strafbaar feit. In dat geval kunnen zij zelf, ofwel ambtshalve, onderzoek en vervolging instellen. Het gaat daarbij in beginsel om ernstige incidenten, bijvoorbeeld wanneer letsel van meer dan geringe aard is toegebracht. Indien het gaat om een feit waarbij letsel is toegebracht aan het slachtoffer, is het van belang dat het slachtoffer bereid is een verklaring medische gegevens te ondertekenen zodat de politie navraag kan doen naar de verwondingen bij de betrokken zorgverlener(s). Iedere aangifte van een strafbaar feit moet worden opgenomen, dus als een burger ondanks het advies van een politieman toch aangifte wil doen, dan neemt de politie die op. Zorg ervoor dat de officier van justitie en de rechter zich een goed beeld kunnen vormen van wat er precies is gebeurd. Verzamel daarom zoveel mogelijk bewijsmateriaal. Neem een legitimatiebewijs mee naar het politiebureau. Denk ook aan andere zaken die belangrijk kunnen zijn, zoals: bewijsmateriaal verzekeringsgegevens waardepapieren eigendomsbewijzen, aankoopbonnetjes enz. Deze kunnen in een later stadium van belang zijn, bijvoorbeeld bij het achterhalen van gestolen spullen of bij het bepalen van de schadevergoeding. 10 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

11 te kennen geeft dat zij de aangifte niet wil opnemen. In dat geval kunt u contact opnemen met uw contactpersoon bij de politie of de wijkagent. Degene die aangifte doet, krijgt altijd meteen een kopie van de aangifte mee, voor bijvoorbeeld de verzekering (zie bijlage IV voor meer informatie over schade verhalen). Ook krijgt de aangever vaak een map met informatie over de gang van zaken na de aangifte en over slachtofferhulp. Welke informatie is nodig voor de aangifte? Als er sprake is van een strafbaar feit gepleegd door een medewerker in de zorgrelatie is het van belang dat de politie er snel bij betrokken wordt. Dit neemt niet weg dat de werkgever wel bewijs kan vastleggen door in ieder geval een goede registratie van de feiten en omstandigheden. Deze informatie kunnen politie en het Openbaar Ministerie gebruiken in het strafrechtelijk onderzoek. De volgende 7 W s kunnen de organisatie hierbij helpen: Wie kan in verband worden gebracht met het misdrijf (aangever, slachtoffer, getuige, verdachte)? Wat is er precies gebeurd? Waar is het misdrijf gepleegd en waar zijn eventuele sporen achtergebleven? Waarmee is het misdrijf gepleegd (welke voorwerpen / middelen zijn gebruikt)? Op welke wijze heeft het misdrijf plaatsgevonden? Wanneer heeft het misdrijf plaatsgevonden en wanneer hebben andere relevante feiten plaatsgevonden? Waarom is het misdrijf gepleegd? Hierbij kan gedacht worden aan andere informatie zoals foto s (van de situatie, personen, verwondingen, gestolen of vernielde goederen), camerabeelden, de verklaring van een arts of van een getuige. Bewijsmateriaal: video-opnamen Zorg- en welzijnsorganisaties mogen wanneer er een ernstig vermoeden is van een strafbaar feit gepleegd door zorgmedewerkers (bijv. diefstal of mishandeling van cliënten) dat niet op een andere manier kan worden bevestigd, tijdelijk heimelijk cameratoezicht toepassen. De werkgever mag dit alleen doen als hij eerst en tevergeefs op andere wijzen heeft geprobeerd de strafbare feiten op te sporen. Verder moet de werkgever bij de Autoriteit Persoonsgegevens (voorheen College bescherming persoonsgegevens) melden dat hij heimelijk cameratoezicht gaat inzetten. 1 Daarnaast moet de werkgever de werknemers en de ondernemingsraad er vooraf op wijzen dat heimelijk cameratoezicht een mogelijkheid is. Doet hij dit niet, dan is hij strafbaar en de meest vergaande consequentie is dat de camerabeelden door de rechter kunnen worden uitgesloten van het bewijs. Bovendien dient men zich altijd te realiseren dat het medisch beroepsgeheim ook van toepassing is op het gebruik van camerabeelden wanneer cliënten in beeld komen. Dat betekent dat de zorgorganisatie bij het verstrekken van beeldmateriaal zoveel mogelijk moet voorkomen dat (onnodig) cliënten in beeld zijn. Voor zover er toch cliënten in beeld zijn, dient een afweging rond de doorbreking van het beroepsgeheim te worden gemaakt zoals beschreven onder privacy en beroepsgeheim (zie bijlage II). Informeer de betrokken werknemers achteraf over de controle met de verborgen camera. Burgers mogen hun eigen woning wel beveiligen met cameratoezicht. Op basis van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en artikel 38 van het Vrijstellingsbesluit Wbp is het niet verboden een camera op te hangen ter beveiliging van een woning. 1) Een andere mogelijkheid is een particulier recherchebureau inschakelen dat bij de Autoriteit Persoonsgegevens is aangemeld. Voor meer informatie zie de website van de Autoriteit Persoonsgegevens. Handreiking aangifte doen 11

12 Krijgt de dader naam en adres van de aangever te zien? Bij de aangifte vraagt de politie naar persoonlijke gegevens als naam en adres. De politiecomputer is gekoppeld aan het bevolkingsregister van de gemeente en voert standaard het huisadres in. Die worden vastgelegd in het proces-verbaal van aangifte. Wanneer het tot een rechtszaak komt, stuurt de officier van justitie alle stukken (dus ook het proces-verbaal van aangifte en de getuigenverklaringen) naar de rechter. Ook de advocaat van de verdachte ontvangt alle stukken. Het is gebruikelijk dat diens cliënt een kopie krijgt. De verdachte kan dan de gegevens van het slachtoffer inzien, waaronder het adres van de cliënt van de zorgorganisatie. Ander adres kiezen: domicilie kiezen Bij het doen van aangifte is het mogelijk om niet het eigen woonadres op te geven, maar bijv. dat van de zorgorganisatie (hoofdkantoor) of het politiebureau. Dit wordt domicilie kiezen genoemd. Check bij de politiemedewerker of het gewenste adres opgenomen is in de politiecomputer. Een telefoonnummer opgeven is niet verplicht, maar eventueel kan het telefoonnummer van de zorgorganisatie worden vermeld, bijvoorbeeld het nummer van de P&O afdeling of het bedrijfsbureau. Wanneer de verdachte dit nummer belt en naar het slachtoffer vraagt, weten de mensen van deze afdeling wat ze moeten doen. Zij zullen het telefoontje niet doorzetten naar het slachtoffer maar kunnen wel eventueel maatregelen treffen. Ook op het moment dat een onderzoeksrechter de aangever of getuige hoort, of tijdens de rechtszaak, is het mogelijk zo n alternatief adres te gebruiken. Wanneer de rechter het voor de rechtszaak noodzakelijk acht dat het betrokken slachtoffer verschijnt, zal hij het gebruik van domicilie accepteren. Alleen onder bijzondere omstandigheden zal de rechter naar het eigen woonadres vragen. De dader tegenkomen Op de meeste politiebureaus komen daders en aangevers elkaar niet zomaar tegen, maar het is nooit helemaal uit te sluiten. Niet alle politiebureaus zijn op dezelfde manier ingericht en er zijn geen landelijke richtlijnen voor. Vraag ernaar wanneer u een afspraak maakt voor de aangifte of getuigenverklaring. Vergeet ook niet te vragen met welke politiemedewerker u de afspraak hebt. Anonieme melding Sinds 1 januari 2004 is het mogelijk om de politie anoniem te tippen op het gratis telefoonnummer Deze voorziening, Meld Misdaad Anoniem, biedt een extra mogelijkheid om (verdacht) crimineel gedrag te melden. Het doel van deze meldlijn is het verkrijgen van informatie over daders en gepleegde misdrijven die anders niet verkregen zou zijn. In het kader van het Waarschuwingsregister is een anonieme melding niet afdoende voor registratie van een Let op met social media gebruik. Daders beschikken vaak ook over Facebook en Twitter. Meld Misdaad Anoniem is niet geschikt bij het doen van formele aangifte en bij heterdaad- en spoedeisende hulpsituaties. U kunt geen aangifte per telefoon of via internet doen van diefstal, mishandeling en seksueel grensoverschrijdend gedrag gepleegd door een zorgmedewerker. Wanneer de politie meerdere signalen ontvangt die met elkaar in verband kunnen worden gebracht, dan is de kans dat de zaak wordt opgelost groter. 12 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

13 medeweker. Wel kan op deze manier waardevolle informatie boven water komen. Heterdaadsituaties Alleen bij ontdekking op heterdaad mag een persoon anders dan een daartoe bevoegd ambtenaar een verdachte aanhouden. Deze persoon moet de aangehouden verdachte dan wel onverwijld overdragen aan een bevoegde opsporingsambtenaar (de politie). Het gesprek met de verdachte wordt in geval van heterdaad gevoerd door de politie. Is er geen sprake van heterdaad, dan mag alleen de politie verdachten aanhouden. In sommige zaken bestaat wel het vermoeden dat er sprake is van een strafbaar feit (bijvoorbeeld diefstal of mishandeling), maar levert het opsporingsonderzoek geen of onvoldoende bewijzen tegen een bepaalde verdachte op. In dat geval zal het Openbaar Ministerie niet kunnen vervolgen. Toch is aangifte doen ook in dergelijke gevallen belangrijk. De aangifte(s) en opgemaakte processen-verbaal worden immers bewaard. Zo kan het zijn dat de zaak later alsnog wordt opgelost of dat op een later moment blijkt dat andere aangiftes of zaken aan de zaak gelinkt kunnen worden, waardoor er toch nog vervolging kan worden ingesteld. Vervolging na aangifte? De politie en het Openbaar Ministerie beoordelen na een aangifte of er sprake is van een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit op basis waarvan (nader) strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld. Het Openbaar Ministerie neemt op basis van de resultaten van het opsporingsonderzoek een vervolgingsbeslissing. Wanneer het Openbaar Ministerie na het onderzoek tot de conclusie is gekomen dat er voldoende wettig en overtuigend bewijs is voor een gepleegd strafbaar feit, dan kan tot vervolging van de verdachte(n) worden overgegaan. Het Openbaar Ministerie weegt daarbij ook af of vervolging van de verdachte opportuun is, dat wil zeggen of de vervolging een redelijk doel dient. Als bijvoorbeeld op camerabeelden te zien is dat een zorgmedewerker met zijn / haar handen in de tas van een cliënt zit, maar er niet te zien is of hij / zij er iets uithaalt, kan in elk geval aangetoond worden dat de verdachte tegen de regels van de zorgorganisatie in gehandeld heeft. Indien bewezen kan worden dat een verdachte gestolen sieraden verkocht of verpand heeft, dan is het vaak mogelijk om de verkoper / verpander voor heling of witwassen te vervolgen. Dit is een goed alternatief wanneer diefstal zelf niet te bewijzen valt. Over het algemeen worden er hogere eisen gesteld door het Openbaar Ministerie en hogere straffen uitgedeeld wanneer: er sprake is van een vertrouwensbreuk er sprake is van een afhankelijkheidssituatie er gedurende een langere periode sprake is geweest van strafbaar gedrag iemand al een strafblad heeft diefstal in vereniging wordt gepleegd Het is aan te raden dat zorgorganisaties werkafspraken maken binnen de organisatie over het ondersteunen en begeleiden van cliënten gedurende het gehele traject van aangifte doen. Ook kan de zorgorganisatie ervoor kiezen om namens de cliënt aangifte te doen. Maak binnen de zorg- of welzijnsorganisatie afspraken over wat wel en niet geaccepteerd wordt (normstelling). Handreiking aangifte doen 13

14 Goede voorwaarden scheppen Voor cliënten is het plezierig om gedurende het hele traject van aangifte en vervolging te worden begeleid, in ieder geval door de zorgorganisatie maar ook door een jurist of mensen van het bureau Slachtofferhulp. Inschakeling van het bureau Slachtofferhulp gebeurt al op het politiebureau. Tijdens de aangifte hoort de politie aan het slachtoffer te vragen of hieraan behoefte is. Soms wordt het op prijs gesteld als iemand van de zorgorganisatie meegaat naar het politiebureau. Deze steun in de rug kan belangrijk zijn. Dit schept duidelijkheid, maar ook eenheid. Je weet wat je aan elkaar hebt en waar je van op aan kunt. Wanneer gezamenlijk is afgesproken dat er voor zaken aangifte wordt gedaan bij de politie, is het belangrijk dat ook daadwerkelijk te doen. Het is een signaal dat vanuit de organisatie strafbaar gedrag door zorgmedewerkers niet (meer) wordt getolereerd. 14 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

15 Bijlage Richtlijnen voor het beoordelen van gradaties van grensoverschrijdend gedrag I Uit de Toolkit Werken aan sociale veiligheid van Movisie (Model stappenplan na melding grensoverschrijdend gedrag) Gradaties 1. Lichte vormen van grensoverschrijdend gedrag (onthouden van begeleiding; geluidsoverlast geven of iemand uitschelden). Hiertoe horen ook de veelvoorkomende bejegeningsklachten. 2. Ernstige vormen van grensoverschrijdend gedrag waarbij het slachtoffer schade lijdt of heeft geleden. Schade kan zich voordoen in de vorm van psychisch lijden en / of fysiek letsel of schade of verlies van eigendommen (zaken of dieren). Voorbeelden: iemand stelselmatig kleineren en beledigen; iemand financieel uitbuiten. 3. Zeer ernstige vormen van grensoverschrijdend gedrag die vaak aangemerkt kunnen worden als een strafbaar feit. Als er een redelijk vermoeden van een strafbaar feit bestaat dan moet dat worden gemeld bij de politie. Dit kan leiden tot een aangifte en / of politieonderzoek en vervolging van vermoedelijk plegers. Dit kan zich voordoen bij bijvoorbeeld: diefstal, vernieling, seksueel misbruik en mishandeling. Richtlijnen voor het beoordelen van gradaties van grensoverschrijdend gedrag Criteria Voorbeeld Mild Ernstig Zeer ernstig De mate en aard de cliënt te hard beetpakken x de cliënt hard slaan x x Eenmalig of herhaald de cliënt herhaaldelijk te hard beetpakken x de cliënt herhaardelijk slaan x Gevolgen de cliënt heeft (mogelijk blijvend) letsel x de cliëntis emotioneel ontwricht x x de cliënt ontwikkeld ernstige gedragsproblematiek x x Handreiking aangifte doen 15

16 Bijlage Samenvatting Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie II Dit is een samenvatting van de KNMG Handreiking Beroepsgeheim en politie/ justitie. De nummering verwijst naar de paragrafen in deze handreiking. Beroepsgeheim en politie/justitie Samenvatting van de KNMG Handreiking I Algemeen 1 beroepsgeheim Ook in contact met politie/justitie geldt het medisch beroepsgeheim. Waarheidsvinding is geen reden om dit te doorbreken. U mag het beroepsgeheim alleen doorbreken: π met (veronderstelde) toestemming van de patiënt 1 of π als de wet u verplicht tot spreken of π in een conflict van plichten. Conflict van plichten: u vindt dat ernstige schade aan de patiënt of aan anderen (mogelijk) kan worden voorkomen door informatie vrij te geven. Advies: noteer in het patiëntendossier uw redenen voor het doorbreken van het beroepsgeheim. 2 verschoningsrecht U heeft het recht om vragen van de rechter( commissaris) of politie niet te beantwoorden, als dat uw beroepsgeheim zou schenden. U moet zelf de belangen hiervoor afwegen. In zeer uitzonderlijke omstandigheden kan het belang dat de waarheid aan het licht komt, zwaarder wegen dan het verschoningsrecht. 3 afgeleid beroepsgeheim Personen zonder eigen beroepsgeheim, die betrokken zijn bij de hulpverlening en beroepshalve toegang hebben tot patiënteninformatie, hebben een afgeleid beroepsgeheim. 4 beroepsgeheim na overlijden U mag alleen informatie over een overledene verstrekken: π op basis van veronderstelde toestemming of π als u meent dat een ander zwaarwegend belang (dan het beroepsgeheim) geschaad wordt bij geheimhouding of π als de wet dit verplicht of π als sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden. 1 Met patiënt wordt bedoeld patiënt of als hij wilsonbekwaam is diens vertegenwoordiger. 16 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

17 II Bijzondere situaties 5 patiënt pleegt strafbaar feit binnen de hulpverlening U mag aangifte doen bij de politie van strafbare feiten, die een patiënt jegens u, uw medewerkers, of uw praktijk pleegt. U geeft hierbij de naam en eventueel adresgegevens van de dader, maar geen medische gegevens. U geeft bij voorkeur uw werkadres op. Wordt u bedreigd vanwege het doen van aangifte? Licht dan de politie in van uw woonplaats of van het bureau van aangifte. Terughoudendheid is gepast als het strafbaar gedrag een symptoom is van de ziekte, waarvoor u de patiënt behandelt. 6 patiënt pleegde strafbaar feit buiten de hulpverlening Komt u tijdens onderzoek of behandeling van een patiënt te weten dat hij strafbare feiten heeft begaan, dan valt dit onder het beroepsgeheim. Als arts heeft u geen aangifteplicht. 7 patiënt heeft letsel opgelopen Als u ingaat op een verzoek van de politie om feitelijke medische informatie te verschaffen over letsel (bijvoorbeeld na een auto ongeluk of vechtpartij) gebruik dan het Aanvraagformulier Medische Informatie (SDU 2010). U krijgt het formulier van de politie (of via de patiënt). Bij grootschalige ongevallen of rampen mag u met de uitdrukkelijke of veronderstelde toestemming namen van slachtoffers verstrekken aan politie of justitie teneinde familie of betrokken hulpdiensten te informeren over de verblijfplaats. 8 politie/justitie betreedt praktijk/instelling De politie mag publieke ruimtes (ontvangsthal, wachtkamer, gang) vrij betreden. De politie mag ook andere ruimtes vrij betreden om hulp of bijstand te verlenen. Voor opsporing mag de politie verpleegafdelingen of patiëntkamers alleen betreden: π met toestemming van de patiënt of π met machtiging van de (hulp) officier van justitie. Het eerste geval betreft het horen van een patiënt als getuige. Voor het horen/aanhouden van een patiënt als verdachte is geen toestemming van de patiënt vereist. Hiervoor neemt de politie zo mogelijk eerst contact op met de arts/instelling. De arts informeert de politie als er ernstige medische bezwaren bestaan tegen het horen/aanhouden van 3 een patiënt. Het betreden van behandelkamers tijdens onderzoek of behandeling moet zoveel mogelijk worden vermeden en mag alleen met toestemming van patiënt en arts. U kunt bijvoorbeeld bezwaar maken omdat onderzoek/behandeling wordt belemmerd of vanwege infectiegevaar. 9 inbeslagneming Opsporingsambtenaren mogen geen brieven, andere geschriften en tekstdragers (dvd s, cd s, usb sticks) bij u in beslag nemen, zonder uw toestemming. U kunt toestemming geven als de patiënt ermee instemt of vanwege een conflict van plichten. Maar ook als de patiënt instemt, mag u toch besluiten om de gegevens niet te geven. Om te voorkomen dat het volledige medisch dossier in beslag wordt genomen, kunt u een samenvattende rapportage aan politie/ justitie verstrekken, die door een onafhankelijk arts is opgemaakt. Het OM mag gegevens uit een intern meldingensysteem opvragen vanwege een strafrechtelijk onderzoek, als de informatie niet op een andere minder belastende manier kan worden verkregen. 10 verdovende middelen Als u tijdens onderzoek/behandeling van een patiënt verdovende middelen op of in zijn lichaam aantreft, draagt u deze zo spoedig mogelijk over aan de politie, zonder vermelding van personalia of medische gegevens van de patiënt. Als behandelend arts verricht u geen taken in het kader van de opsporing. U hoeft bijvoorbeeld niet voor justitiële doeleinden röntgenfoto s te maken van verdachte bolletjesslikkers. 11 wapens en andere gevaarlijke voorwerpen Het is onaanvaardbaar dat patiënten wapens bij zich dragen bij een bezoek aan u of van u. Wapens worden zo snel mogelijk overgedragen aan de politie. Hierbij worden geen personalia van de patiënt prijsgegeven, tenzij deze het wapen wilde gebruiken tegen de hulpverlening. Andere gevaarlijke voorwerpen, zoals honkbalknuppels en zakmessen, worden in bewaring gegeven bij de receptie of beveiliging. Weigert de patiënt dat, dan mag hem de toegang tot de arts/instelling worden ontzegd beeld- en geluidsopnamen Opnamen in het kader van behandeling staat u alleen af aan politie/justitie voor strafrechtelijk onderzoek: π na uitdrukkelijke toestemming van de patiënt of zijn vertegenwoordiger of π als sprake is van een conflict van plichten (zie I.1). Opnamen in het kader van beveiliging mag u afstaan aan politie/ justitie voor strafrechtelijk onderzoek. De opnamen worden met medeweten van de betrokkenen gemaakt. 13 kindermishandeling en volwassenengeweld 2 Dreigt er acuut gevaar voor de veilig heid of het leven van een kind of een volwassene, dan neemt de arts naast een melding bij het AMK of de Raad voor de Kinderbescherming of SHG onmiddellijk contact op met de politie. In overige gevallen mag bij (vermoeden van) kindermishandeling of volwassenengeweld het beroepsgeheim jegens politie of justitie alleen worden doorbroken indien en voorzover dit noodzakelijk is om gevaar voor de veiligheid van het kind of volwassene af te wenden. 14 arts als getuige U dient gehoor te geven aan een oproep om te verschijnen in een gerechtelijk vooronderzoek of ter terechtzitting. Vervolgens mag u zich voor de rechter( commissaris) beroepen op uw verschoningsrecht waardoor u geen getuigenverklaring hoeft af te leggen. 15 arts als verdachte in een strafzaak Als u zelf wordt verdacht van een strafbaar feit kunnen zich zeer uitzonderlijke omstandigheden voordoen waarin het belang van de waarheidsvinding voorgaat op uw verschoningsrecht. Dit is afhankelijk van: π de aard en de ernst van het strafbare feit waarvan u wordt verdacht; π de aard en de inhoud van het materiaal dat onder het verschonings recht valt; π de mate waarin de betrokken belangen van de patiënten worden geschaad indien het verschoningsrecht wordt doorbroken. In sommige gevallen wordt voor het vorderen/verstrekken van informatie de toestemming van de patiënt verondersteld. III Nota Bene 16 forensisch arts Als forensisch arts bent u soms behandelaar en soms opdrachtnemer. Uw beroepsgeheim is voor elke rol verschillend. In de rol van behandelaar geldt het beroepsgeheim in volle omvang. In de rol van medisch adviseur in opdracht van politie/ justitie, geeft de forensisch arts antwoord op vooraf gestelde gerichte vragen. U verstrekt alleen relevante medische informatie en doet dat zo beperkt mogelijk. π Bij telefonische verzoeken van politie/justitie: bel zo nodig terug ter verificatie. π Verzoek politie/justitie om haar vragen gericht en schriftelijk te stellen. π Benoem een contactpersoon als aanspreekpunt voor politie/justitie. π Breng politie/justitie hiervan op de hoogte. π De contactpersoon neemt contact op met de arts. π De arts maakt zelf de belangenafweging omtrent het beroepsgeheim. Voor meer informatie belt of mailt u met de Artseninfolijn van de KNMG: of artseninfolijn@fed.knmg.nl. Voor KNMG leden is dit een gratis service. De volledige KNMG Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie vindt u op 2 Zie KNMG Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld. Utrecht, maart Handreiking aangifte doen 17

18 Bijlage Voorbeeldteksten voor aangifte door werkgever en getuige-/ benadeeldeverklaring voor cliënt III Voor werkgever: aangifte namens cliënt Het is raadzaam om de aangifte door de werkgever te beginnen met de volgende tekst: Ik ben werkzaam als (functie) bij (naam organisatie) en uit dien hoofde namens de directie bevoegd om aangifte te doen namens (naam organisatie). Een cliënt van (naam organisatie) is het slachtoffer geworden van strafbaar gedrag door een zorgmedewerker van (naam organisatie). De cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger heeft toestemming gegeven voor het doen van aangifte. (naam organisatie) voert actief beleid om strafbaar gedrag jegens cliënten zoveel mogelijk te voorkomen. Strafbaar gedrag jegens cliënten van (naam organisatie) wordt absoluut niet getolereerd en hiervan doet de organisatie dan ook aangifte bij de politie. Ik zal u aangeven wat er is gebeurd. (hierna volgt een relaas van de gebeurtenissen) Staat de organisatie niet ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, dan kan de bestuurder / directeur / burgemeester de persoon schriftelijk machtigen om aangifte te doen. Het verdient aanbeveling dat de persoon die aangifte doet, zaken overlegt bij de politie waardoor duidelijk wordt dat hij / zij daar ook echt toe gerechtigd is, zoals: uitdraai Kamer van Koophandel van de organisatie met daarin de naam van de bestuurder een schriftelijke verklaring van de bestuurder dat de persoon die aangifte doet, dit ook namens de organisatie mag doen Voor cliënt: getuige- / benadeeldeverklaring De cliënt kan aan het begin van de getuige- / benadeeldeverklaring de volgende tekst gebruiken: Ik ben woonachtig in (naam organisatie) en ontvang zorg en / of welzijn. (naam organisatie) heeft beleid ontwikkeld om strafbaar gedrag door zorgmedewerkers zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. In het kader van dit beleid is ook met veiligheidspartners als politie, gemeenten en OM afgesproken dat (naam organisatie) altijd aangifte doet in geval van strafbaar gedrag jegens een cliënt van (naam organisatie). Mijn zorgaanbieder (naam organisatie) heeft aangifte gedaan en ik zal verklaren wat er is gebeurd. (hierna volgt een weergave van de gebeurtenissen door de getuige / benadeelde) 18 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

19 Bijlage Schade verhalen IV In het volgende voorbeeld gaan we ervan uit dat een zorgmedewerker een cliënt van de zorgorganisatie heeft geslagen. De cliënt is niet het enige slachtoffer, er is ook indirecte schade ontstaan bij de zorgorganisatie. Onder indirecte schade valt bijvoorbeeld: kosten, gerelateerd aan het misdrijf, die de werkgever heeft vergoed aan de cliënt (bijvoorbeeld voor fysiotherapie, juwelen en andere eigendommen) uren voor begeleiding van het slachtoffer acties tegen de dader out-of-pocket-kosten, enzovoort De zorgorganisatie kan optreden als benadeelde partij (materieel slachtoffer): met name de kosten gerelateerd aan het misdrijf die de werkgever heeft vergoed aan de cliënt is het meest gangbaar om te vorderen met kans op succesvol verhaal. Er zijn twee mogelijkheden om de schade op de veroorzaker / dader te verhalen: strafrechtelijk of civielrechtelijk. Schade verhalen binnen het strafproces Wanneer het OM de verdachte heeft gedagvaard en de rechter het feit wettig en overtuigend bewezen acht, kan de rechter de verdachte veroordelen en een straf of maatregel opleggen. Degene die stelt rechtstreeks schade te hebben geleden ten gevolge van het strafbare feit, kan binnen het strafproces vergoeding van deze schade vorderen. Dit heet voegen als benadeelde partij in het strafproces. De getroffen cliënt kan via de voeging zowel de materiële als de immateriële schade vorderen van de verdachte. Het verhalen van schade in het strafproces kan alleen als de vordering van eenvoudige aard is, dat wil zeggen dat het vaststellen van de aard en omvang van de schade eenvoudig moet zijn. Is dat niet het geval, dan kan de schade civielrechtelijk op de verdachte verhaald worden. Civielrechtelijk schade verhalen Het bedrag dat de strafrechter niet toewijst of niet kan toewijzen (bijvoorbeeld omdat de schade op het moment van de strafzaak nog niet bekend is of omdat het vaststellen van de schade niet van eenvoudige aard is), kan nog op een andere manier bij de veroorzaker / dader worden geclaimd, namelijk civielrechtelijk. Dit kan zowel buitengerechtelijk als via een civielrechtelijke procedure. Deze mogelijkheid staat open voor: de cliënt die daadwerkelijk is mishandeld of bedreigd de zorgorganisatie die bijvoorbeeld indirecte schade heeft geleden door de mishandeling goede registratie van de feiten en omstandigheden (het bewijs vastleggen) blijft belangrijk; zo wordt gewaarborgd dat die bewijzen later in het proces beschikbaar zijn Handreiking aangifte doen 19

20 Bijlage Melden of aangifte doen van (strafbaar) seksueel grensoverschrijdend gedrag V Ondanks preventiebeleid kan seksueel grensoverschrijdend gedrag 2 zich toch voordoen binnen de organisatie. Tijdige signalering / melding en zorgvuldige interventie is essentieel om schade voor slachtoffers en omgeving te beperken. Melding binnen de zorgorganisatie Signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen uiteindelijk leiden tot een melding binnen de organisatie. Vervolgens is het van belang wie de melding oppakt, hoe het (interne) onderzoek wordt uitgevoerd en door wie, welke maatregelen worden genomen, welke externe instanties erbij worden betrokken en dat er voldoende aandacht is voor de nazorg van de betrokken personen. Dit zijn belangrijke stappen die in beginsel worden opgenomen in een protocol met betrekking tot seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het hebben van een protocol is door de Inspectie voor de Gezondheidszorg verplicht gesteld. In het beleidsinstrument Van incident tot fundament (Lammers en Goes, 2005) worden een aantal aanvullende aandachtspunten genoemd die in een protocol voor zouden moeten komen: Bij het handelen na een melding van seksueel misbruik is een multidisciplinaire aanpak van belang. Een multidisciplinair team stelt een plan van aanpak op. De manager, die voorzitter is van dit team, is verantwoordelijk voor de communicatie met cliënt, ouders, wettelijke vertegenwoordigers en legt het te volgen traject schriftelijk vast. Achter de beleving van de cliënt kan een strafbaar feit schuil gaan, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Als het interne onderzoek een vermoeden op een strafbaar feit bevestigt, meldt de manager bij de inspectie 3 en overlegt met de zedenpolitie. Het overleg met de zedenpolitie kan leiden tot melding bij de politie, aangifte doen of in gezamenlijk overleg besluiten om in de hulpverlening de cliënt veilig te stellen. De politie moet in dat laatste geval altijd overleg gehad hebben met de officier van justitie. Als het overleg met de zedenpolitie leidt tot het doen van aangifte of melding bij de politie, dan doet dat het vermoedelijke slachtoffer of wettelijke vertegenwoordiger(s). Soms kan de organisatie namens de cliënt aangifte of melding bij de politie doen. Dit kan een afweging zijn als de cliënt of wettelijk vertegenwoordiger zelf geen aangifte wil doen, maar er gevaar is voor herhaling bij dezelfde cliënt of bij anderen. Ook kan een organisatie aangifte of melding doen als het vermoedelijk misbruik een wilsonbekwame cliënt betreft die geen wettelijk vertegenwoordigers heeft. Aangifte doen is de politie vragen om opsporing van de vermoedelijke dader; melding doen bij politie betekent dat de vermoedelijke dader geregistreerd wordt; er volgt geen opsporing. Als er aangifte wordt gedaan, begint het onderzoek vaak met een verhoor van het vermoedelijke slachtoffer. De politie besluit (onder andere) of het wenselijk is een studioverhoor uit te voeren met de cliënt. Zedenpolitie Het kan om zeer complexe situaties gaan, waarbij alle zorgvuldigheid vereist is. Daar komt bij dat een werkgever objectiviteit dient te betrachten naar slachtoffer en medewerker toe. Als het gaat om een ernstig of strafbaar feit dan is de zedenpolitie een belangrijke ketenpartner. Voordat er een melding of aangifte wordt gedaan bij de politie, wordt er een afspraak gemaakt door de zedenrechercheur met de melder voor een informatief gesprek. Tijdens dit gesprek wordt er uitleg gegeven over de hele procesgang en wat er wordt verwacht van de melder (uitgebreid verklaren, kritische vragen e.d.). Daarna volgt er een bedenktijd. Aan het eind van het informatieve gesprek wordt er een folder meegegeven en wordt een vervolgafspraak gemaakt om de beslissing van de melder te vernemen. Dit informatieve gesprek is niet helemaal vrijblijvend, indien blijkt dat er sprake is van een ernstige zaak en het maatschappelijk belang groot is, kan 20 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

21 er ambtshalve vervolging worden ingesteld. Ambtshalve vervolging wordt ingezet als de veiligheid van het slachtoffer en / of de maatschappij in het geding is. Dit wordt ook meegedeeld aan de melder 4. VEILIG THUIS Voor deskundig advies bij het onderzoek naar incidenten of vermoedens van seksueel grensoverschrijdend gedrag kunt u ook terecht bij Veilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit zijn regionale organisaties waar slachtoffers, daders en omstanders terecht kunnen voor deskundige hulp en advies. Veilig Thuis is er voor iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld of kindermishandeling en biedt ondersteuning, ook aan professionals. 5 2) Voor definities seksueel geweld, seksueel misbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag zie 3) 4) Zie voor meer informatie over het informatieve gesprek: 5) Handreiking aangifte doen 21

22 22 Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn

23 Handreiking aangifte doen 23

24 Landelijk coördinatiepunt Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn Ierlandlaan 29, 2713 HG Zoetermeer Kijk voor meer informatie op of neem contact op met uw werkgeversorganisatie (zie