Uitkomsten Werkgelegenheidsenquête 2013 Regio West-Brabant

Transcriptie

1 r Eiti ÍIIurmurnurn urnhui urnurn ÌIIIImi mi BY Uitkomsten Werkgelegenheidsenquête 2013 Regio West-Brabant Rapportage Datum: Oktober 2013

2 In opdracht van: Regio West-Brabant Uitgave: Gemeente Breda Afdeling Onderzoek en Informatie Projectnummer: 1421 Claudius Prinsenlaan DJ Breda Telefoon Bronvermelding verplicht

3 O Inhoudsopgave 1. Samenvatting 6 2. Inleiding Aanleiding Opbouw van de rapportage 8 3. Ontwikkeling West-Brabant Algemeen beeld Sectoren Uitzendbanen Vacaturevraag 18 Bijlage: Data, werkwijze en interpretatie 20 Bijlage: Methodiek vacaturevraag 22

4 Samenvatting Ook in 2013 eist de recessie zijn tol. De Nederlandse economie krimpt volgens de meest recente prognoses in 2013 met 1,25 0 Zo. De werkgelegenheid daalt in 2013 landelijk met '\ 0 Zo. De krimp is overigens wel minder dan in 2012 en vlakt in 2014 verder af. Dit landelijke beeld is ook in West-Brabant zichtbaar. De uitkomsten van deze werkgelegenheidsenquête laten zien, dat er in West-Brabant in 2013 wederom sprake is van een terugval van de werkgelegenheid, zij het minder sterk als in Tot 2012 waren de effecten van de recessie op de werkgelegenheid in West-Brabant beperkt. De crisis blijft zichtbaar in early warners voor toekomstige ontwikkeling, zoals de afname van het aantal vacatures en afname van het aantal uitzendbanen. Puntsgewijs volgen hierna de belangrijkste conclusies van de werkgelegenheidsenquête 2013: In één jaar ruim drie duizend banen verdwenen in West-Brabant Op 1 april 2013 telt West-Brabant banen. In vergelijking met 2012 zijn dat er minder, ofwel een afname van 1,0 0 7o van de werkgelegenheid. De werkgelegenheidsdaling van 2012 van 2,3 0 7o is dit jaar afgezwakt. Nog wel groei vestigingen door toename eenpersoonsbedrijven Het aantal vestigingen neemt nog steeds toe. In 2013 zijn er in West-Brabant vestigingen. In vergelijking met 2012 (53.743) is dit een toename van 4,2 0 7o. De groei is toe te schrijven aan de toename van het aantal eenpersoonsbedrijven. Gezondheids- en welzijnszorg wederom grootste werkgever West-Brabant Met banen is net als in 2012 in 2013 de gezondheids- en welzijnszorg de omvangrijkste werkgelegenheidssector in West-Brabant. Tot 2012 was dit de industrie. Belangrijk verlies aan banen in industrie en bouwnijverheid In West-Brabant hebben vooral de sectoren industrie (-1.429) en bouwnijverheid (-836) forse klappen gehad. Met een verlies van ongeveer 500 banen volgen daarna de sectoren openbaar bestuur en overheid, de groothandel en detailhandel. Overige zakelijke dienstverlening en informatie en communicatie vormen lichtpuntjes In 2013 heeft zich in de sector overige zakelijke dienstverlening (* 963 banen) en in mindere mate in de sector informatie en communicatie (* 335) een forse banengroei voorgedaan. Zes procent minder uitzendbanen: laagste niveau sinds aantal jaren Het aantal uitzendbanen is in 2013 met 748 banen gedaald. Dit is het laagste niveau van aantal uitzendbanen sinds jaren. Het verlies aan uitzendbanen was vooral groot in de industrie (- 228) en groothandel (- 200). Ook in de advisering en onderzoek zijn 100 uitzendbanen verdwenen.

5 Procentuele daling werkgelegenheid het grootst in Drimmelen; groei werkgelegenheid in Woudrichem In 2013 is het aantal banen in Drimmelen met 3,7 0 Zo gedaald. Van de regiogemeenten was alleen in Woudrichem nog sprake van een substantiële groei van de werkgelegenheid (3,45 0 Zo). Ruim vacatures minder in West-Brabant West-Brabant telt vacatures. Dit zijn er minder dan in Ten opzichte van 2011 is er zelfs sprake van een halvering De meeste vacatures staan open in de sectoren handel en reparatie (535), industrie (330), advisering en onderzoek (290) en gezondheids- en welzijnszorg (270). Wederom daling vacaturegraad in vrijwel alle sectoren, grotere afname vacatures bij het grootbedrijf dan bij midden- en kleinbedrijf In 2013 is de vacaturegraad 1 in bijna alle sectoren gedaald. Alleen de horeca, informatie en communicatie en cultuur, sport en recreatie laat een toename zien. In 2012 en 2013 daalt het aantal vacatures over de gehele linie. In het midden- en kleinbedrijf (-31 "/o) is de afname wel minder groot dan in het grootbedrijf ( ). 1 Vacaturegraad is het aantal vacatures per banen. 7

6 Inleiding 2.1. Aanleiding In West-Brabant wordt jaarlijks onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de werkgelegenheid 2. Daarvoor wordt het aantal werkzame personen per 1 april van dat jaar gemeten bij alle vestigingen die in de regio West-Brabant zijn gevestigd. Hierdoor is het mogelijk om een beeld te schetsen van de werkgelegenheid en het aantal vestigingen en de ontwikkeling daarvan. Deze belangrijke stuurinformatie kan als input dienen voor beleid, maar ook voor starters die zich nieuw willen vestigen in de regio Opbouw van de rapportage In deze rapportage staat de werkgelegenheidsontwikkeling centraal. Hoofdstuk drie laat de ontwikkeling zien op het gebied van werkgelegenheid en aantal vestigingen voor West-Brabant. Vervolgens wordt de werkgelegenheidsontwikkeling in de verschillende sectoren weergegeven. Hoofdstuk vier gaat in op de ontwikkeling van de vacaturevraag. Daarbij wordt ook een uitsplitsing gemaakt naar sectoren, grootteklasse en gemeenten. 2 Voor een uitgebreide omschrijving van het werkgelegenheidsonderzoek zie bijlage "Data, werkwijze en interpretatie".

7 Ontwikkeling West-Brabant 3.1. Algemeen beeld Op 1 april 2013 telt West-Brabant banen. In vergelijking met 2012 zijn dat er minder, ofwel een afname van 1,0 o 7 o van de werkgelegenheid. Zoals uit de figuur blijkt is de werkgelegenheidsdaling in 2012 (2,3 0 7o) dit jaar afgezwakt. Deze tendens zet zich naar verwachting verder door. Dit komt overeen met het landelijke beeld. Figuur 1 Ontwikkeling banen West-Brabant Ondanks de afname van het aantal banen, neemt het aantal vestigingen nog steeds toe. In 2013 zijn er in West-Brabant vestigingen, wat neerkomt op een toename van 4,2 0 7o in vergelijking met 2012 (figuur 2). Figuur 2 Ontwikkeling en groei aantal vestigingen West-Brabant Aantal vestigingen Groei t.o.v. voorgaand jaar 14,3 0 7o 2,4 0 7o 4,6 0 7o 1,8 0 7o 4,2 0 7o De verklaring voor het nog altijd toenemend aantal vestigingen tegenover een afnemende werkgelegenheid is de sterke toename van het aantal eenpersoonsbedrijven (die vooral uit zzp-ers 3 bestaan). 3 De Kamer van Koophandel definieert een zzp-er als: 'Een persoon, eenmansbedrijf, kleine zelfstandige welke niet in een (vast) dienstverband, maar onder eigen verantwoording/beheer (zonder personeel) werkzaamheden aanneemt'. Een zzp-er doet meestal werk dat hij/zij voorheen in een dienstbetrekking deed. Vaak gaat het om werk met een arbeidsintensief karakter, bijvoorbeeld de bouw, de transportsector, de kappersbranche, de zorgsector, interim-managers, organisatieadviseurs en automatiseringsdeskundigen.

8 Het aantal banen bij de eenpersoonsbedrijven is het afgelopen jaar met banen toegenomen (* 7,4 0 Z 0 ). In de overige grootteklassen is de werkgelegenheid afgenomen. De daling van het aantal banen was het grootst bij bedrijven met 2-49 werkzame personen: (- 1,8 0 Zo). De werkgelegenheid bij bedrijven met werkzame personen en bij bedrijven met 250 en meer werkzame personen daalde met respectievelijk banen (- 2,1 0 Zo) en banen (- 1,9 0 Zo). Figuur 3 Verdeling werkgelegenheid per grootteklasse LD CO LD co lwp 2-49wp wp ^50wp 2012 «2013 In de vier grootste steden van de regio West-Brabant zijn de meeste banen en vestigingen te vinden (figuur 4). Breda neemt 31,0 0 Zo van het aantal banen en 27,5 0 Zo van het aantal vestigingen voor haar rekening. In Roosendaal is dit 12,0 o Zo en 10,2 0 Zo, in Bergen op Zoom respectievelijk 9,7 0 Zo en 8,4 0 Zo en in Oosterhout respectievelijk 8,4 0 Zo en 7,4 0 Zo. 11

9 In figuur 4 is te zien dat de grotere gemeenten in West-Brabant meer grote vestigingen huisvesten met een hoge werkgelegenheid ín vergelijking met de meeste kleinere gemeenten in de regio. Figuur 4 Het aantal en aandeel banen en vestigingen van West-Brabant per gemeente, 2013 Gemiddeld Gemeente Aantal Aandeel Aantal Aandeel aantal banen banen vestigingen vestigingen banen per r/o) r/o) vestiging Aalburg , ,2 3,7 Alphen-Chaam , ,7 3,0 Baarle-Nassau , ,4 4,2 Bergen op Zoom , ,4 6,8 Breda , ,5 6,6 Drimmelen , ,9 3,9 Etten-Leur , ,4 6,8 Geertruidenberg , ,0 6,9 Halderberge , ,2 4,3 Moerdijk , ,8 6,3 Oosterhout , ,4 6,6 Roosendaal , ,2 6,8 Rucphen , ,5 3,3 Steenbergen , ,4 3,9 Werkendam , ,9 4,1 Woensd recht , ,7 6,5 Woudrichem , ,2 4,3 Zundert , ,4 4,1 Totaal , ,0 5,8 Zoals blijkt uit onderstaand figuur zet de afname van het gemiddeld aantal banen per vestiging zich voort in Figuur 5 Ontwikkeling gemiddeld aantal banen per vestiging West-Brabant ,42 6,76 6,59 6,40 6,14 5,83 Hoewel dus het aantal vestigingen blijft groeien door met name de groei van het aantal eenpersoonsbedrijven neemt de werkgelegenheid bij de bestaande vestigingen af ^1 werkzame personen, zie figuur 3).

10 De ontwikkeling van de werkgelegenheid en het aantal vestigingen verschilt per gemeente. In figuur 6 is de absolute en procentuele ontwikkeling van het aantal banen en de vestigingen weergegeven. Figuur 6 Ontwikkeling aantal banen en vestigingen : absoluut en procentueel Gemeente Ontwikkeling banen Ontwikkeling banen o/o Ontwikkeling vestigingen Ontwikkeling vestigingen o/o Aalburg -8-0, ,92 Alphen-Chaam 42 1, ,96 Baarle-Nassau 23 0,72 6 0,79 Bergen op Zoom , ,45 Breda , ,40 Drimmelen , ,17 Etten-Leur -99-0, ,45 Geert ruidenberg , ,07 Halderberge , ,31 Moerdijk , ,77 Oosterhout 50 0, ,09 Roosendaal , ,08 Rucphen -90-1, ,27 Steenbergen -54-0, ,93 Werkendam , ,34 Woensd recht 87 0, ,02 Woudrichem 179 3, ,71 Zundert 62 0, ,90 West- Brabant , ,24 Het aantal banen is alleen toegenomen in de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Oosterhout, Woensdrecht, Woudrichem en Zundert. Vooral in Woudrichem is de werkgelegenheid sterk toegenomen in vergelijking met andere West-Brabantse gemeenten. Met uitzondering van Oosterhout hebben deze gemeenten slechts een beperkt werkgelegenheidsaandeel van 0,9 0 7o tot 3,0 o 7o in de regio. De stijging van het aantal banen in Woudrichem vindt met name plaats in de economische sector financiële instellingen. Drimmelen, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk, Werkendam en Roosendaal hebben in de periode een benedengemiddelde werkgelegenheidsontwikkeling gehad in vergelijking met geheel West-Brabant. Vooral in Drimmelen en Moerdijk is het aantal banen fors gedaald. In Drimmelen gaat het daarbij vooral om de sector vervoer en opslag en in Moerdijk om industrie. In alle gemeenten in West-Brabant neemt het aantal vestigingen toe. De gemeenten Baarle-Nassau en Woensdrecht kennen een benedengemiddelde groei met een stijging van 0,8 o 7o {* 6 vestigingen) en 1,0 o 7o İ+ 15 vestigingen) De gemeenten Breda, Geertruidenberg, Roosendaal, Oosterhout en Woudrichem hebben een bovengemiddelde groei doorgemaakt van het aantal vestigingen in de periode In al deze gemeenten vindt deze groei vooral plaats in de sector advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening. 13

11 Figuur 7 Werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente afgezet tegen West-Brabant ( ) Aalburg Moerdijk Ooslertioul Steenbergen Halderb'.-rgfi ztten-lel äergen op Zoom Roosenŗi.iül Rucphen íyphen Chaam Zunderl i 2,5 lot 4,0X 1.5tot 2.5Ŵ 0,5tot ^,5% -0,5 tot Ŭ.5% West Brabant Cl 1,0% 1,5 tot ũ.5% 2,5 tot 1,5 0 Zg 4,0 tot -2.5Y a Onderzoek en Intormatie. september Sectoren Tot 2012 was de industrie de grootste werkgelegenheidssector in West-Brabant. Net als in 2012 is in 2013 de werkgelegenheid in gezondheids- en welzijnszorg met banen het grootst. In de industrie zijn in personen werkzaam. In de detailhandel en groothandel werken in 2013 respectievelijk en personen. Figuur 8 Aandeel werkgelegenheid per sector in West-Brabant Gezondheids-en welzijnszorg Industrie Detailhandel Groothandel Advisering en onderzoek Vervoer en opslag Onderwijs Bouwnijverheid Overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Landbouw Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Informatie en communicatie Financiële instellingen Nutsbedrijven Verhuurvan en handel in onroerend goed «2012

12 Bij overige zakelijke dienstverlening gaat het bijvoorbeeld om verhuur van auto's, consumentenartikelen e.a., uitzendbureaus, administratieve dienstverlening etc. Bij overige dienstverlening gaat het om diensten van levensbeschouwelijke en politieke organisaties, belangen- en ideële organisaties en hobbyclubs. De grootste afname van de werkgelegenheid van het afgelopen jaar is zichtbaar bij de sectoren industrie en bouwnijverheid; respectievelijk en 836 banen. In het openbaar bestuur en overheid, de groothandel en detailhandel zijn in iedere sector afzonderlijk rond de 500 banen verloren gegaan. Hier tegenover stond een forse banengroei bij de overige zakelijke dienstverlening (* 963 banen) en in mindere mate een groei bij informatie en communicatie (* 335 banen). Figuur 9 Ontwikkeling banen in West-Brabant naar economische activiteit, Overige zakelijke dienstverlening Informatie en communicatie Overige dienstverlening Adviseringen onderzoek Onderwijs Cultuur, sport en recreatie Verhuurvan en handel in onroerend goed Gezondheids-en welzijnszorg Financiële instellingen Nutsbedrijven Landbouw Vervoer en opslag Detailhandel Groothandel Openbaar bestuur en overheid Bouwnijverheid Industrie

13 3.3. Uitzendbanen In 2013 zijn er uitzendbanen in West-Brabant. Daarmee zijn er nu 748 banen minder dan in Het aantal uitzendbanen is het afgelopen jaar minder sterk gedaald dan vorig jaar; respectievelijk 6,3 0 7o in 2013, 9,2 0 Zo in Het niveau van de uitzendbanen ligt nu lager dan het in voorgaande jaren is geweest. Figuur 10 Uitzendbanen West-Brabant De daling van de uitzendbanen was vooral groot bij industrie (- 228) en de groothandel (-200). Ook in de advisering en onderzoek zijn - ondanks een stijging van het totaal aantal banen in deze sector -100 uitzendbanen verdwenen. Daarbij kan een deel van de uitzendbanen zijn omgezet in vaste formatie.tegenover deze daling stond een bescheiden groei van het aantal uitzendbanen in de landbouw (* 36).

14 Vacaturevraag Eind april 2013 staan in de regio vacatures 4 open. Dit is een halvering ten opzichte van april De afname van het aantal vacatures ten opzichte van 2012 is met o eveneens fors ( vacatures). Figuur 11 Aantal openstaande vacatures in West-Brabant Het aantal openstaande vacatures daalt al vanaf 2009 en ligt in 2013 bijna driekwart lager dan in het topjaar Meeste vacatures zijn weer aanwezig bij handel en reparatie Ondanks een sterke daling ten opzichte van 2012, staan de meeste vacatures nog steeds open in de sectoren handel en reparatie (535), industrie (330), advisering en onderzoek (290) en gezondheids- en welzijnszorg (270). Figuur 12 Vacatures in West-Brabant naar bedrijfssector Handel en reparatie Industrie Adviseringen onderzoek Gezondheids-en welzijnszorg Overige zakelijke dienstverlening. Informatie en communicatie Bouwnijverheid Cultuur, sport en recreatie Onderwijs Vervoer en opslag landbouw Financiële instellingen Overige dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Verhuuren handel in onroerendgoed m Het aantal openstaande vacatures heeft betrekking op het aantal ontstane vacatures die op het moment van meting nog niet zijn vervuld of nog niet zijn ingetrokken/vervallen (toelichting zie bijlage methodiek vacaturevraag)

15 In deze vier sectoren is in 2013 bijna o van het totaal aantal vacatures te vinden. Door de afnemende economische groei daalde in 2009 het aantal openstaande vacatures in de marktsector ruim twee maal zo snel dan in de collectieve sector. In 2013 daalt het aantal vacatures zowel in de marktsector ( o) als in de collectieve sector ( o) fors. Ook in 2012 was dit het geval. Het aantal vacatures daalt in 2013 in vrijwel alle sectoren. Gemiddeld daalt het aantal openstaande vacatures met 34"/o. Bij de grotere sectoren (meer dan 100 openstaande vacatures) kennen de bouwnijverheid, handel en reparatie en de overige zakelijke dienstverlening een meer dan gemiddelde daling (meer dan 34 0 zó). Opvallend is de grote afname bij de overige zakelijke dienstverlening (-235 vacatures) en het openbaar bestuur en overheid (-200 vacatures). Wederom flinke daling vacaturegraad De vacaturegraad is het aantal openstaande vacatures per banen. Het is een indicator voor de spanning van de arbeidsmarkt. In 2009 halveerde de vacaturegraad in West-Brabant tot 1,6 0 7o en stabiliseerde in 2010 en In 2012 is de vacaturegraad gedaald tot 1,2 0 7o en in 2013 tot 0,8 0 7o. Dit is een halvering ten opzichte van In alle sectoren, behalve bij de horeca, informatie en communicatie en bij cultuur, sport en recreatie, is de vacaturegraad gedaald. Deze dalende waarde onderstreept de slechte arbeidsmarktsituatie in West-Brabant. Grote afname vacatures bij zowel het midden- en kleinbedrijf als het grootbedrijf In 2011 daalde het aantal openstaande vacatures vooral bij het midden en kleinbedrijf (minder dan 100 werkzame personen). In 2012 en 2013 daalt het aantal vacatures over de gehele linie. In het midden- en kleinbedrijf ( o) is de afname wel minder groot dan in het grootbedrijf ( o). In vrijwel alle gemeenten van West-Brabant daling aantal vacatures In 2012 daalde bij 15 van de 18 gemeenten het aantal openstaande vacatures. In 2013 is dit het geval bij 17 van de 18 gemeenten. Het aantal openstaande vacatures is met meer dan 100 vacatures afgenomen in de gemeenten Breda (-445 vacatures), Woensdrecht (-135 vacatures), Roosendaal (-140 vacatures), Bergen op Zoom (-120 vacatures) en Oosterhout (-100 vacatures). Alleen in Baarle-Nassau is in 2013 een kleine toename zichtbaar van het aantal openstaande vacatures (+2Õ vacatures). Figuur 15 Ontwikkeling vacatures grotere gemeenten West-Brabant ra I, Élö -3 ra oj QJ CD CO i QJ QJ 0J QJ QJ 00 LU QJ QJ CO 2007 «2008 « B2012 B2013.5? 19

16 Bijlage 1: Data, werkwijze en interpretatie. De basis voor het werkgelegenheidsonderzoek is het vestigingenregister. In dit register zijn alle vestigingen van bedrijven en instellingen in West-Brabant waar betaalde arbeid wordt verricht opgenomen. Jaarlijks wordt in alle gemeenten in West-Brabant een werkgelegenheidsenquête gehouden onder daar gevestigde bedrijven en instellingen, waarbij de aard van hun economische activiteit en de grootte van het personeelsbestand worden geregistreerd. Op basis van deze enquête wordt de stand van de werkgelegenheid per april van het betreffende jaar vastgesteld. Door het onderzoek jaarlijks uit te voeren worden ook werkgelegenheids-ontwikkelingen gedetailleerd in kaart gebracht. Per vestiging is een groot aantal gegevens opgeslagen, waarvan de belangrijkste de adresgegevens, de bedrijfsactiviteit en de werkgelegenheid zijn. Op basis van dit bestand zijn allerlei aggregaties uit te voeren, waardoor per branche, bedrijfstak of regio de ontwikkeling van de werkgelegenheid te volgen is. Het beheer en onderhoud van het register en de uitvoering van het werkgelegenheidsonderzoek is in handen van de afdeling Onderzoek en Informatie van gemeente Breda. De werkzaamheden worden uitgevoerd in opdracht van de Regio West Brabant (RWB). De provincie Noord-Brabant en het LISA leveren ook een financiële bijdrage. Een vestiging wordt als zodanig in het register opgenomen als er betaalde arbeid wordt verricht. Dit betekent dat bedrijven waarin of van waaruit geen activiteiten plaatsvinden (lege BV's en dergelijke) of vrijwilligerswerk niet worden meegeteld. Op 1 juli 2008 is de nieuwe Handelsregisterwet in werking getreden. Daarmee zijn alle ondernemingen en rechtspersonen in Nederland wettelijk verplicht zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daardoor heeft er een stijging plaatsgevonden van het aantal vestigingen, maar hierop heeft een historische correctie plaatsgevonden. Enquête De enquête is gefaseerd uitgevoerd. Alle bedrijven waarvan een adres bekend is zijn via de benaderd om de werkgelegenheidsenquête op internet in te vullen. Bedrijven met minder dan 10 werkzame personen (wp) zijn steekproefsgewijs telefonisch geënquêteerd (tussen 0 en 4 wp 1 op 4 en tussen 5 en 9 wp 1 op 3). Starters zijn telefonisch benaderd voor zover er via de Kamer van Koophandel geen werkgelegenheidsgegevens bekend waren. Bedrijven met meer dan 10 werkzame personen zijn integraal telefonisch geënquêteerd. Acht van de 18 binnen de Regio West Brabant samenwerkende gemeenten hebben gekozen voor een hogere enquêtedichtheid. Het betreft de gemeenten Bergen op Zoom, Breda, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk en Roosendaal (minder dan 5 wp 1 op 2, overige bedrijven en starters integraal), Baarle-Nassau, Oosterhout en Zundert (alle bedrijven en starters integraal).

17 De enquête heeft een respons opgeleverd van 77 0 Zo, gemeten in werkzame personen. De werkgelegenheid bij de niet-geënquêteerde vestigingen is vastgesteld op basis van vergelijkbare wèl geënquêteerde vestigingen. Vestigingsgrootte Vestigingen Respons Respons vest.% Werkz. personen Respons wp Respons wp "/o 1-9 wp /,, / wp Zo /» 100 wp en meer o ^0 Totaal A o 21

18 Bijlage 2: Methodiek vacaturevraag Vraagstelling In de werkgelegenheidsenquête 2013 is een vraag opgenomen waarin gevraagd wordt naar het aantal openstaande vacatures bij de bedrijven in West-Brabant. De exacte vraag zoals opgenomen in de werkgelegenheidsenquête ziet er als volgt uit: Heeft u op dit moment vacatures? Wilt u hier het aantal vacatures (inclusief uitzendkrachten, tijdelijk personeel etc.) vermelden voor dezelfde organisatie als waarvoor u hierboven het aantal werkzame personen heeñ ingevuld. n Nee, er zijn geen vacatures ū Ja, er zijn momenteel... vacatures (aantal invullen a.u.b.) Ophoging Om het aantal vacatures te berekenen voor de regio West-Brabant zijn de volgende stappen genomen:» Eerst is de respons binnen de verschillende bedrijfssectoren en grootteklasse bepaald. «Het aantal vacatures en het aantal werkzame personen (incl. uitzendkrachten) van de respondenten is bepaald binnen de verschillende bedrijfssectoren en grootteklassen. «Vervolgens is de verhouding tussen de openstaande vacatures en de werkzame personen in 2013 van de respondenten berekend en is de non respons hiermee opgehoogd. Het cijfer voor het aantal vacatures in de landbouw is tot en met het jaar 2010 afgeleid uit het CBS vacatureonderzoek 2008 en de landelijke CBS vacaturemeting die elk kwartaal wordt gehouden. Vanaf 2011 zijn de landbouwvacatures bij de landbouwbedrijven zelf bevraagd.

19 O Figuur 13 Vacatures naar bedrijfssector Bedrijfssector Totaal werkzame werkzame werkzame personen personen personen Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer en opslag Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur en handel in onroerend goed Advisering en onderzoek Overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Figuur 14 Vacaturegraad naar bedrijfssector Bedrijfssector Vacatures als 0 Zo van totale werkgelegenheid Landbouw 0,6 o Zo Industrie Ojo/o Bouwnijverheid Ojo/o Handel en reparatie 0,80/0 Vervoer en opslag 0,40/0 1,4 0 Zo Informatie en communicatie 2,6 0 Zo Financiële instellingen 1,00/d Verhuur en handel in onroerend goed 0,20/0 Advisering en onderzoek 1,20/0 Overige zakelijke dienstverlening 1,10/0 Openbaar bestuur en overheid 0,20/0 Onderwijs 0,4 o Zo Gezondheids- en welzijnszorg 0,50/0 Cultuur, sport en recreatie 1,40/0 Overige dienstverlening 0,50/0 Totaal 0,80/0 23

20 Figuur 15 Vacaturegraad naar grootteklasse (exclusief landbouw) Grootteklasse Vacatures als "/o van totale werkgelegenheid 0-9 werkzame personen 1,1 0 zć 'O werkzame personen ũ.7% > 100 werkzame personen 0,5 o 7o Totaal Q.8% Figuur 16 Vacatures naar gemeente (inclusief landbouw) Gemeenten Aantal vacatures Aalburg 25 Alphen - Chaam 25 Baarle - Nassau 45 Bergen op Zoom 240 Breda 775 Drimmelen 60 Etten-Leur 200 Geertruidenberg 90 Halderberge 65 Moerdijk 120 Oosterhout 200 Roosendaal 270 Rucphen 70 Steenbergen 80 Werkendam 70 Woensdrecht 50 Woudrichem 50 Zundert 50 Totaal 2.485

21 Werkgelegenheidsenquête 2013 gemeente Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant a a I b u r cj Bergen op zoom Hü'lit rr West Brabant D i o* M 2.5 lol 4,0* M 1.5 lot 2.5* D 0,5 lot 1.5* O 0 5 lot 0.5* O 1 5 tot 0.5* B 2.5 tot 1.5* U -4 Otot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 1250 Kengetallen Banen Aalburg Groei 3 0 /. o'/o r/o -2X Q'/o West Brabant Groei 4 0 /» O'/o 2'Z /» - n WĒĒĒĒ J WĒĒĒĒ MÊKÊ 1114: vestigingen 3201Ö Aalburg Groei Ą'/c 4 0 /. Wo A'/o West Brabant Groei 147o 2 0 7o 5 0 /» 2»/» 4"/» Aalburg West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 53, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 71, Vĥ 73,30/0 Werklozen (NWW) NWW7, 4,1 'A 6,17o Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

22 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Groothandel Detailhandel Bouwnijverheid Industrie Gezondheids en welzijnszorg Landbouw Overige zakelijke dienstverlening Onderwijs Adviseringen onderzoek Vervoer en opslag Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Informatie en communicatie tuur, sport en recreatie Financiële instellingen r van en handel in onroerend goed Nutsbedrijven Ē I F f P - en welzļjnszorg Groo handel Landbouw ezakelijke dienstverlening Irļdustrìe Iriformatie en communicatie \ an en handel in onrperend... Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening! Vervoerenopslaj Ot Ü Advisering en omh Openbaar Aalburg West Brabant :, ' 6 27o 113 3X Conclusies Aalburg personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn net als in 2012 groothandel, detailhandel, bouw en industrie werkgelegenheid is constant gebleven, de gemiddelde daling in West-Brabant is ľ/o het banenverlies is het grootst in de financiële instellingen en in de horeca grootste toename van banen in gezondheids- en welzijnszorg, groothandel en landbouw landbouw kent na een forse daling in 2102 (-100) in 2013 weer een stijging (+15) aantal vestigingen is met A Q Zo toegenomen, dit zijn vooral eenpersoonsbedrijven het aantal starters is in 2013 weer iets toegenomen na een forse daling in 2012 «het aantal vacatures is fors afgenomen het aantal uitzendbanen stabiliseert Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda

23 Werkgelegenheidsenquête 2013 eemeentt Alphen Chaam Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Beroen op Zoom West Brabant O LO* 2 5 tol 4 ū* I 5 tol 2 5* D 0 5 lol 1.5* U 0.5 lol 0.5* I 5 tol 0.5* Z.ātot 15* 3 tol 2 5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 980 Kengetallen HEÜ Banen Alphen Chaam Groei ivnmcirjrwv.iiibbb [Groei 416 O»/ [Vestigingen H l Groei /» West Brabant Groei Alphen Chaam West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 93, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 71,116 73,314 Werklozen (NWW) NWW7o 4,47. 6,114 Bron: Vestígingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

24 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Landbouw Gezondhť ids- en welzijnszorg Industrie.sporten ecreatie ndustrie Bouwnijverheid Detailhandel Adviseringen onderzoek Groothandel Gezondheids-en welzijnszorg Onderwijs Vervoeren opslag Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Overige zakelijke dienstverlening Cultuur, sporten recreatie ering en or derzoek nderwijs Li ndbouw Overige zakel jke dienstv erlening Groothandel Vervoer įn opslag Det lilhandel Informat e en comn lunicatie Oveŗige dienstx erlening en hande in onroerŵndgoed I Nutsbedrijven Informatie en communicatie Ĵpenbaartļestuur en faverheih Verhuur van en handel in onroerend goed Financiële instellingen Bouwnijverheid Nutsbedrijven 016 5% 10* B Alphen-Chaan West-Brabant ì Vo 07o 27» va, O'/o Conclusies Alphen-Chaam personen werkzaam bij 972 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn landbouw, industrie, horeca en bouw werkgelegenheid met I* (42 banen) toegenomen, in West-Brabant is het aantal banen met r/o gedaald grootste werkgelegenheidsgroei zit in de gezondheids- en welzijnszorg en cultuur, sport en recreatie aantal banen daalt het meest in horeca, bouw en financiële instellingen het aantal vestigingen is toegenomen met 4 0 zó, dit zijn vooral eenpersoonsbedrijven het aantal starters is toegenomen het aantal vacatures is verder gedaald het aantal uitzendbanen is verder gedaald Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

25 Werkgelegenheidsenquête 2013 Baarle-Nassau Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Rucpñen West Brabant O 1 o* 2 5 tol 4.0* 1.5 tot 2.5* tol 1.5* D 0.5 tot 0.5* O 1.5 tot 0.5* M 2 5 tol 15* 4 0 tot 2 5* Ontwikkeling banen en vestigingen Vestigingen 780 Kengetallen Banen ; j Baarle Nassau Groei -9X 6V -3X 9 0 /» West Brabant Groei ĨÃ O'/o 2 0 /» -2'h ľ/o Vestigingen ! Baarle Nassau Groei 1Vo -2V 3 0 /» ľü ^% West Brabant Groei 2X 5Vo 2 0 /» 4* Baarle Nassau West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 76, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 71,4* 73,3* Werklozen (NWW) NWWV. 6,2* 6,1 X Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

26 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Detailhandel Landbouw K ei igen onder Groothandel Overige dienstverlening Gezondheid en weizijns Gezondheids en welzijnszorg G ootha idel p Adviseringen onderzoek Cul port e! i recrf atie Bouwnijverheid Financiële instellingen Cļpenbäarbesţuur e en ha del in over teid 'end goed Onderwijs Mutsbedri ven Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Cultuur, sporten recreatie Vervoer en opslag Dvengez kelijk dienstverlem Jt rvljr en op Overige zakelijke dienstverlening Financiële instel! Informatie en communicatie Verhuur van en handel in onroerend goed Informatie i Nutsbedrijven West Brabant » 77o 55 27» 07» Conclusies Baarle-Nassau personen werkzaam bij 769 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn industrie, detailhandel en landbouw werkgelegenheid in 2013 gestegen met V/o (* 23 banen); na een forse daling in 2012 (-315) gemiddeld in West Brabant daalt de werkgelegenheid met ^% stijging werkgelegenheid vindt hoofdzakelijk plaats in de industrie in de detailhandel en de landbouw is de werkgelegenheid het meeste gedaald totaal aantal vestigingen is in 2013 licht gestegen, de werkgelegenheidstoename doet zich vooral voor bij bedrijven met werknemers aantal starters blijft de laatste jaren redelijk constant het aantal vacatures is licht toegenomen het aantal uitzendbanen is constant gebleven Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

27 Werkgelegenheidsenquête 2013 Gemeente ê Bergen op Zoom Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Berrjen op Zoom Rucprien West Brabant D 1 0* í Baarte Naĩ^ü ys M 2.5 tot 4.0* B 1.5 tot 2.5* ū 0.5 tot 1.5* D 0 5 tot 0.5* O 1,5 tot 0.5* M 2.5 tot 1.5* M 4 0 tol 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen ; 2010 t i n m JĚĒEMM WĒESB Bergen op Zoom Groei 27o 27o 47o -2'h 17» Groei 47 O"/» 27-2'h 17, Vestigingen Bergen op Zoom Groei 47o 37o 47o 27o 37» ļ Groei 2J o Bergen op Zoom West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 93, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 72,0* 73,37» Werklozen (NWW) NWW7o 6,47o 6,17o Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

28 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Gezondheids en welzijnszorg Industrie Detailhandel Vervoeren opslag Onderwijs Advisering en onderzoek Groothandel Overige zakelijke dienstverlening Bouwnijverheid Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Informatie en communicatie Landbouw Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Nutsbedrijven Overige zak elijke dienstverlening 'ervoer en opslag Gezondheids en we Izijnszorg estuuren overheid s en communicatie Bouwnijverheid, sport en recreatie Nutsbedrijven I inanciële in Hellingen Landbouw el in onroeiend goetí Overige diens verlei Grooth, De ai Advisering enonderzoek Onderwijs 5* IC.% West Brabant IX 41'. ĩ Conclusies Bergen op Zoom personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn gezondheid en welzijn, industrie en detailhandel werkgelegenheid afgenomen met '\"Zo (225 banen), net als in West-Brabant grootste werkgelegenheidsgroei in de sector overige zakelijke dienstverlening m het banenverlies is het grootst in de industrie en het onderwijs aantal vestigingen licht gestegen, dit zijn vooral eenpersoonsbedrijven aantal starters iets toegenomen aantal vacatures neemt verder af het aantal uitzendbanen daalt tot iets boven het niveau van 2010 Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

29 Werkgelegenheidsenquête 2013 Gemeente Breda Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Rucpfter wrgnop Ztm Mrjnen,raü i 2 5 tol 4 0* Wesl Brabarrt D 1 0* n 0 Slot 1 5* D 0 5 tot 0.5* n 1.5 tot 0.5* 4 0 tol 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen 2008 í i 201 1İ 2012 í 2013 ļ Breda Groei 17o 17» 2Vc 3S -Wc West Brabant Groei 47» O'/o 2'H, 2'H, Vestigingen 2013 Breda Groei 6X 47o 47o 57» West Brabant Groei 14 0 /, 2Vo 57, 2* 4 0 /, Breda West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 128, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 74,8* 73,3* Werklozen (NWW) NWW* 6,9* 6,1* Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

30 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Gezondheids-en welzijnszorg J Informatie ėn commi nicatie Adviseringen onderzoek Detailhandel Overigļe dienstvť rlening Groothandel Cultuur en rt creatie Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Industrie Overige zakelijke dienstverlening Overige zakelijkfe dīenstvt d rlening enon( erzoek Or der wijs Lai dbouw I Vervoerenopslag Bouwnijverheid Financiële instellingen Informatie en communicatie Cultuur, sporten recreatie Overige dienstverlening Landbouw Nutsbc drijven Industrie Verhtfur van en handel in onroerend goed ële instellingen Openbaar bestuur en overheid Detailhandel.uwnijverheid I Nutsbedrijven rvan en handel in onroerend goed * 8* * 18* I Breda West Brabant ; 1», Conclusies Breda personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn gezondheid en welzijn, advisering en onderzoek en detailhandel werkgelegenheid met 156 (1.166 banen in Breda) afgenomen, net als in West-Brabant daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in groothandel, gezondheid en welzijn en bouwnijverheid werkgelegenheid nog wel gestegen in informatie en communicatie en vervoer en opslag aantal vestigingen toegenomen met 5*, iets meer dan het West-Brabants gemiddelde (4*) aantal eenpersoonsbedrijven met 856 toegenomen tot aantal starters in 2013 fors toegenomen (956) aantal vacatures daalt in 2013 verder het aantal uitzendbanen in 2013 met 156 toegenomen Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

31 Werkgelegenheidsenquête 2013 Dïľminelen Provincie Noord Brabant ť/ť biauwfsro&nti xcmcvrttt.' Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Roosendaal Rucphen v «JpHī n Cľiaam West Brabant D to* m 2.5 tol 4.0* O 1.5 tot 2 5* ũ 0.6 tot 1.5* G 0.5 lol 0.5* D 1.5 lot 0.5* M 2.5 tot 1.5* M 4.0 tol 2 5* Ontwikkeling banen en vestigingen Vestigingen 2500 Kengetallen Banen Groei 17o Ut 27ì » West Brabant Groei » 27» 27» 17. Vestigingen Drimmelen Groei 47» » West Brabant Groei 14* 27» 57» » Drimmelen West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 119, ,3 Participatiegraad ,87o ,37. Werklozen (NWW) NWW 7» 4,67» 6,17. Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

32 1 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Gezondheids en welzijnszorg Detailhandel Landbouw Groothandel Advisering en onderzoek Bouwnijverheid Industrie Vervoer en opslag Adviserirļgen onderzoek Onderwijs Overige Üienstverlenīng t en recreatie Detailhandel Nutsbedrijven Overige zakelijke iienstverlening Gezondheids ĩn welzijnszorg! 'an en handel c nroerend goed İ Onderwijs Openbaar besti ur en overheid Overige dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Informatie e communicabel Cultuur, sport en recreatie Overige zakelijke dienstverlening Informatie en communicatie ļ"* Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goe NutsbedrijV' P andbouw ih.mtjl.'l West Brabant Grootteklasse Starters ", -6", 4"o 11!» »,. 163 C c Vacatures Uitzendbanen "I ' 0 -I i Conclusies Drimmelen personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn gezondheid en welzijn, detailhandel en landbouw werkgelegenheid afgenomen met 4Vo (-321 banen) daling is groter dan het gemiddelde van West-Brabant (-V/o) daling werkgelegenheid is het grootst in de sector vervoer en opslag (-144 banen); daarnaast daalt de werkgelegenheid in de groothandel (-66 banen) en de landbouw (-52 banen) flink werkgelegenheidsgroei in de sector advisering en onderzoek en onderwijs aantal vestigingen gestegen, dit is vooral groei van het aantal eenpersoonsbedrijven aantal starters neemt verder toe aantal vacatures loopt verder terug tot 60 het aantal uitzendbanen daalt wederom sterk Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.n

33 Werkgelegenheidsenquête 2013 Om* E T T E N İ L E U R Aalburg V Ć ni.ři 00 Stem o ijl Steenbergen H.1 rjfjibcg, Berqen op Zoom Roosmaal I Alpner Oaam :" in.li r! 1 B 2 5 tot 4.0* - r. -i B 1 Slot 2.5* n 0.5 tot 1.5* West Brabant d i.e* M n tot tot 0.5* 0.6* ū 2 5toi 1.5* M 4 Otol 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Vestigingen Kengetallen 2009; 201o: » » » » » West Brabant Groei 47» 07» » 17. Vestigingen Etten Leur Groei 67» » West Brabant Groei » Etten Leur West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 55, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 74,37o 73,37. Werklozen (NWW) NWW 7» 6,47» 6,17. Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

34 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Industrie Gezondheids en welzijnszorg Groothandel Detailhandel Advise ringen onderzoek Overige zakelijke dienstverlening Vervoeren opslag Bouwnijverheid Onderwijs Landbouw Informatie en communicatie ndustrie Gezondheids en wel zijnszorg L; ndbouw Onderwijs Advi: eringen or derzoek Openbaar tţest stuur en i iverheid Informatie en communicatie Nutst edrijven Financiële ins :ellingen Vervoer* n opsla Ove ige dienste er Cu Ituu Overige dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Cultuur, sport en recreatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Nutsbedrijven 'ŕerhuurvaŕi en hande ijke diert; oerŕnd Bouwnijverheid West Brabant Grootteklasse Starters Aantal J 1 wp 2 9 wp 1 3EB5 > wp B Aantal banen Aantal vestigingen J % 5"A Th Conclusies Etten Leur personen werkzaam bij vestigingen» werkgelegenheid blijft nagenoeg stabiel; gemiddeld in West-Brabant is de daling 1* de sectoren industrie en gezondheid en welzijn leveren de grootste werkgelegenheid grootste toename van de werkgelegenheid in de industrie en gezondheid en welzijn grootste afname in de sectoren detailhandel en horeca aantal vestigingen is toegenomen met 3 0 7o, dit is vooral door een stijging van de eenpersoonsbedrijven aantal starters is hoger dan in 2012 en weer bijna terug op het hoge niveau van 2011 aantal vacatures daalt verder het aantal uitzendbanen is verder gedaald Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.n

35 Werkgelegenheidsenquête 2013 Gemeente Geertruidenberg Provincie Noord-Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Aalburg West-Brabant n-i o* I 2.5 tot 4 0* 1.5 tot 2.5* )S 0.5 tot 1.5* O -0 5 tot 0.5* D -1.5 tot -0 5* -2,5 tot -1.5* M -*.0tot-2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Geertruidenberg Groei West-Brabant Groei Geertruidenberg West- Brabant Inwoners Oppervlakte km2 29, ,3 Vestigingen 2008! Geertruidenberg Groei West-Brabant Groei Beroepsbevolking Participatiegraad 75,3* 73,37o Werklozen (NWW) NWW 7. 5,87o 6,17. Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

36 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Industrie Groothandel Gezondheids en welzijnszorg Bouwnijverheid Detailhandel Vervoer en opslag Advisering en onderzoek Overige zakelijke dienstverlening Nutsbedrijven Onderwijs Informatie en communicatie Cultuur, sport en recreatie Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Gezondheids fen welzijnszorg Informatie en communicatie Detailhandel Adviseringen onderzoek Onderwijs Overige lienstverlening I louwnijverheid Openbaar bestl ur en overheid Landbouw ï en handel in onroerendgoed Cultuur, spi irt en recreatie I Horeci Groothandel Nutsbedrijven Ĵverige zakelijke Financiële instellingen Vervoer en opslag Landbouw I Geertruidenberg West Brabant MKSES /» OH, O»/ ', o 2\ Conclusies Geertruidenberg personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn industrie en groothandel werkgelegenheid afgenomen met 256 (-197 banen) daling is iets meer dan het gemiddelde van West-Brabant (-156) daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in industrie (-125 banen) werkgelegenheid in gezondheid en welzijn is nog wel gestegen aantal vestigingen is toegenomen met 556, vooral door toename eenpersoonsbedrijven 1 aantal starters is redelijk stabiel aantal vacatures is wederom sterk afgenomen aantal uitzendbanen in 2013 verder afgenomen Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

37 Werkgelegenheidsenquête 2013 Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant Halderberge Lterrjen op Zoom AJpner Cnsam West Brabant D 1 o* M 2.5 tot 4 0* M 1 5 tot 2.5* E3 0.5 tol 15* D 0 5 tot 0 5* ū 1.5 tol 0,5* I B 2.5 tot 1.5* 4.0 tot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen 2008! B Halder West berge Brabant Groei 27o 2* ~ 07. 6Vo 2-/0 Halderberge West Brabant Inwoners Groei 47o 07. 2X 27o 1-/0 Oppervlakte km HESE vestigingen Beroepsbevolking Halderberge Groei 17o 2X 6-/0 {X 2-/0 Participatiegraad 72,2-/0 73,37. West Brabant Groei Wo % 4-/0 Werklozen (NWW) NWW7o 6,37o 6,17. Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

38 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Groothandel ^,,, l í ids en wel zijnszorg Detailhandel Industrie 'erhuurvaņ en hande onroerend goed Adviseringen onderzoek Vervoeren opslag Bouwnijverheid Gezondheids-en welzijnszorg n opslag Informatie en comn unicatie dien stye rlening Openbaar bestuur en iverheid Landbouw Onderwijs Cultui.sporten ecreatie Fii anciële ins ew'in, Overige dienstverlening Openbaar bestuur en overheid rige zake Overige zakelijke dienstverlening Informatie en communicatie Cultuur, sport en recreatie Verhuur van en handel in onroerend goed ring en on Industrie Financiële instellingen Nutsbedrijven * 8* 10* m Halderberge West Brabant Grootteklasse Starters I 1 wp 2 9 w p[ 10 49wpļ s 50 w p l Aantal vestigingen Banenontwikkeling y/o 7»/. -6X 3'ĥ 230 ťffllthrìfmïľľfmw^ Tk 57» 47o 77o i Conclusies Halderberge personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn evenals in 2012 groothandel en detailhandel werkgelegenheid in 2013 gedaald met 2* (-223 banen) terwijl in 2012 nog een stijging was van 696 (*584 banen) de grootste daling van de werkgelegenheid doet zich voor in de groothandel werkgelegenheid in de landbouw is verder gedaald grootste toename van de werkgelegenheid zit in de sector gezondheid en welzijn (+50 banen) totaal aantal vestigingen licht gestegen i+2%), gemiddeld in west-brabant (-K*) groei zit alleen bij de kleine (1 wp) en de grote ^50 wp) vestigingen aantal starters is iets hoger dan vorig jaar aantal vacatures is wederom fors gedaald het aantal uitzendbanen is nauwelijks gedaald Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

39 Werkgelegenheidsenquête 2013 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant gemeente lvloerdijk Provincie Noord Brabant Aalburg Doste mout f Steenbergen i rjf rtrcrrj' H'j;:ŗ' er Bergen op Zoom Wphen Chaam Woensdrechl West Brabant D tol 4.0* 1.5 tot 2,5* H 0.5 tol 1,5* O 0.5 tol 0,5* D 1.5tot 0,5* M -2.5 tot 1.5* M 4.0 tol 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen ü E S D I 2010İ 2011 West Moerdijk Moerdijk Brabant Groei 2ļţļ 07. 2Ĵ4 37» 37» H H B B H West Brabant Inwoners Groei » 27» 27» 17» m Oppervlakte km2 184, ,3 i vestigingen 2009 Beroepsbevolking Moerdijk Groei 57o 17» 47» O"/» 37» Participatiegraad 69,37» 73,37» West Brabant Groei 14S Werklozen (NWW) NWW 7. 4,97o 6,17. Bron: Vestigingenregisteľ Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

40 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Industrie Groothandel Vervoer en opslag Oni erwijs /erhuur van en handel in dnroeren Jgoed Gezondheids en welzijnszorg Detailhandel Adviseringen onderzoek Bouwnijverheid Landbouw Nutsbedrijven Overige zakelijke dienstverlening Overige iienstvei lening Overige akelìjke lienstvertening. Openl baar besti ur en ov j rheid sport en recreatie ring en onderzoek Nutsbedrijven Detailhandel Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Informatie en communicatie Verhuur van en handel in onroerend goed En welzijpszorg Landbouw IOUW H M 'ervoerenopslag jroothande Financiële instellingen W ISVo ICVX, 25* 30* West Brabant I D S B M Ī B ':, Conclusies Moerdijk personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn industrie, groothandel, vervoer en opslag werkgelegenheid met 3* (545 banen) afgenomen daling sterker dan de gemiddelde daling in West-Brabant daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel in de drie grootste sectoren: industrie, groothandel en vervoer en opslag * werkgelegenheid in financiële instellingen en in het onderwijs is nog licht gestegen aantal vestigingen groeit 3*, dit wordt veroorzaakt door toename eenpersoonsbedrijven aantal starters neemt licht toe verdere afname aantal vacatures in 2013 Bron: Vestigingenregisteľ Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

41 Werkgelegenheidsenquête 2013 GW He,;. 'Ä gemeente Oosterhout Wwkandain m - : : - Bergen op Zoom Roonfiart Aiptieri-Oiaarn - Daűüt î. i Woensdrecnl H 2.5 tot 4 0* ū 1.5 tot 2.5* B 0.5 tot 1.5* n 0.5 tot 0 5* West Bra bant n i.o* n 1,5 tot 0.5* \J 2.5 tot 1.5* M 4 0 tot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 4400 Kengetallen Banen ; WĒĒĒĒËEĒWĒSĒĒESM Oosterhout Groei C/o 17» 27o O"/» West Brabant Groei 4"7o 07o 27-2ti 1* Vestigingen İ Oosterhout Groei o 4'Â O 0 /» 6Vc West Brabant Groei 14» 2X /,, 4S Oosterhout West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 73, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 70,3')» 73,3 0 /,) Werklozen (NWW) NWW 0 /. 6,3 0 /» 6,1 "/o Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

42 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Industrie Groothandel Gezondheids en welzijnszorg Detailhandel Vervoeren opslag Overiļ Informatie Groothandel iële instellingen ingen onderzoek nslverlening immunicatie Advisering en onderzoek Overige zakelijke dienstverlening Onderwijs Bouwnijverheid Informatie en communicatie Openbaar bestuur en overheid erigezakelijt S dienstverlening Cultuur, s sort en recreatie Nutsbedrijven ervoeren opslag Onderwijs Landbouw f onroerend goed Financiële instellingen Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Landbouw Openbaar be tuur ei Verhuur van en handel in onroerend goed Nutsbedrijven West Brabant Grootteklasse Starters wp wp > " 250 wp ra 214-2»/» 2"k 1* 11 0 /. 1»/. -5»/. -6"/» O 0 /. Aantal i Conclusies Oosterhout personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn industrie, groothandel en gezondheid en welzijn werkgelegenheid blijft gelijk (-r 50 banen); tov een daling van 1* in West-Brabant aantal banen in de groothandel fors toegenomen Í+ 537) grootste daling werkgelegenheid in de sectoren industrie (- 230) en detailhandel (-116) aantal vestigingen neemt toe met 6 0 zo; meer dan het West-Brabants gemiddelde Í+ 4Vo) ' vooral het aantal eenpersoonsbedrijven is sterk toegenomen het aantal starters is met 443 weer terug op het niveau van 2011 het aantal vacatures is verder afgenomen het aantal uitzendbanen daalt fors Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

43 Werkgelegenheidsenquête \ w 2013 I k ^ B k t Z Gemeente ļ Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant Steenbergen cphen H,s Bergen op Zoom Mpnen Chaam,V.'M jrr :'-: West Brabant D 1 o* tot 4,0* B 1.5 tot 2 5* B 0.5 lot 1.5* D 0 5 tot 0,5* D 1.5 tot 0.5* B 2.5 tot 1.5* B 4 0 tot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen 2008 E K T f a t..uiļm 2011 Roosendaal Groei 1 0 /» 2-/0-2»Ţ 2^0 West Brabant Groei 4»7o O 0 /. 2"/,, 2Vo -\'h Vestigingen İ Roosendaal Groei 5 0 /. 2»Ţ~ 5Vo 1» 514 West Brabant [Groei Wh 2'h 5»7o 2»" 414 Roosen Westdaal Brabant Inwoners Oppervlakte km2 107, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 75,494 73,314 Werklozen (NWW) NWW 0 A 5,814 6,1 14 Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda

44 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Gezondheids en welzijnszorg Industrie Detailhandel Groothandel Vervoer en opslag Overige zakelijke dienstverlening Advisering en onderzoek Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Bouwnijverheid Landbouw Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Financiële instellingen Informatie en communicatie Nutsbedrijven I dienstverlening Detai handel Order wijs Overigedienstvt rlening Geļzondheidí en welz jnszorg Irrformatie en commi nicatīe Adviser ng en ont erzoek Finarciële instf Hingen Verhuļurvan en handel inļonroerei dgoed Lai dbouw I Nutsbe drijven ĩí Groothandel Cultuur, s ïort en re creatwi Vervoer et) opslag Openbaar bestuur en overheid Bouwnijverheid r van en handel in onroerend goed West Brabant UnlľilllilVfril'lľ Ho 2-. İ ì B i Conclusies Roosendaal « personen werkzaam bij vestigingen ' net als in 2012 zijn de grootste sectoren gezondheid en welzijn en industrie werkgelegenheid met 2Vo (736 banen) afgenomen «daling is iets meer dan het gemiddelde van West-Brabant (-1*) daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in industrie (-881 banen) werkgelegenheid in overige zakelijke dienstverlening nog wel gestegen Í+ 658 banen) aantal vestigingen (* 5*) is net als in West-Brabant (* 4*) flink gestegen aantal eenpersoonsbedrijven gestegen aantal starters is sterk gestegen tot het niveau van 2011 * grote afname vacatures 2013 het aantal uitzendbanen wederom afgenomen Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

45 Werkgelegenheidsenquête 2013 Provincie Noord Brabant Gemeente Rucphen Steenbergen í ')í',!ťľ :. 1 Bergen op Zoom Rucpnen Zundsrt AJptien C Ĵūrr. Wnerisdrechī West Brabant D i o* B 2 5 tot 4.0* B 15 tot 2 5* B 0 5 tol 1 5* B 0 5 tot 0,5* B 1 5 tot 0.5* B 2 5 tot 15* B 4.0 tot 2 5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Rucphen Groei 0Vo 3'A ľa 3'A -Ĩ'A West Brabant Groei 0Vo 2"7o -2'A r/o Vestigingen : Rucphen Groei A'A 27» 2'A 0'A 2'A West Brabant Groet 14* 2'A 5»7o 2'A A'A Rucphen West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 64, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 70,6^0 73,3 0 /*, Werklozen (NWW) NWW 'A 6,0 0 /» 6,1»7o Bran: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

46 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Bouwnijverheid í...hu, sporten Detailhandel nformabe en c ncatie Industrie Gezondheids-en welzijnszorg L E Advisering en Financiële erzoek Hingen Landbouw Groothandel Vervoe n opslag Vervoerenopslag Gezondheid zijnszorg Advisering en onderzoek en bande Overige dien stuerlening Overige dienstverlening L; ndbouw Cultuur, sport en recreatie Dpenbaar estuur e Onderwijs Overige zake ijk 9 (ÍK 1 F! Openbaar bestuur en overheid Nutsbedrijven Overige zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Informatie en communicatie Verhuurvan en handel in onroerend goed 0* * * 1896 Rucphen West-Brabant : /» 6 0 7o 5? 147 6"7o r/o Conclusies Rucphen personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn bouwnijverheid,detailhandel en industrie werkgelegenheid met 1* (90 banen) afgenomen, net als in West-Brabant daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies industrie, bouwnijverheid en nutsbedrijven werkgelegenheid in cultuur, sport en recreatie, informatie en communicatie en advisering en onderzoek gestegen aantal vestigingen 2* gestegen, dit is vooral door toename van eenpersoonsbedrijven en bedrijven groter dan 50 werkzame personen aantal starters is stabiel wederom afname vacatures 2013 het aantal uitzendbanen licht gestegen Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

47 Werkgelegenheidsenquête 2013 Provincie Noord Brabant gemeente Steenbergen Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant Aalburg MalrfPitiprne ivlp'i Bergen opzoom West Brabant D i.tiw 2.5 tot 4.0* B 1.5 tot 2.5* H 0.5 tot 1.5* D 0.5 tot 0 5* O 1.5 tot Ū.5% B 2,5 tot 1,5* B 4 0 tot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 7600 csanen Steenbergen WĒĚĒĒ Groei 4 /0-2'h 2'h 17 -\'h West Brabant Groei 4 0 7o 0Vo 2 0 7o 27o 1»7o Vestigingen Steenbergen Groei 47 0'h 2* 2'h 2'h West Brabant Groei 14»7 27o 5* 2'h 47 Kengetallen Steenbergen West Brabant Oppervlakte km2 159, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 73,3 0 7o ,37» Werklozen (NWW) NWW 7o 5,7 0 /» 6,17o Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

48 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Landbouw Advisering er. onderzoek Detailhandel Gezondheids i welzijnszorg Gezondheids-en welzijnszorg Industrie Groothandel Adviseringen onderzoek Bouwnijverheid Overige zakelijke dienstverlening Onderwijs Verhuur Overige dienstverlening Onderwijl Landbouw en handel in rjnroerendgoed ' - en overheid Ie instellingen Vervoer en opslag Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Openbaar bestuur en overheid Informatie en communicatie Dverige zakelijke Cultuur, Informatie lenstverlenmg Nutsbedrijven en recreatie communicatie Bouwnijverhe r van en handel in onroerend goed Financiële instellingen Nutsbedrijven ' o 4 0, 138 I Conclusies Steenbergen personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn landbouw en detailhandel werkgelegenheid met 1* (54 banen) afgenomen, evenals in West-Brabant daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in groothandel (-135 banen) werkgelegenheid in advisering en onderzoek en gezondheid en welzijn nog wel gestegen «aantal vestigingen is gestegen, dit is vooral door een toename van het aantal grote bedrijven van 50 werkzame personen of meer aantal starters is gestegen afame van het aantal vacatures in 2013 het aantal uitzendbanen is iets toegenomen ten opzichte van vorig jaar Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda

49 Werkgelegenheidsenquête 2013 I gemeente werkendam Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant Bergen op 2oom f Kafoenmcje 7 f Roosendaal r i West Brabant D 1 ũ 0 zb B 2.5 tot 4.0* 1.5 lot 2 5* Q 0.5 tot 1.5* U 0 5 tot 0 5* D 1.5 tot 0.5* 2.5 tot 1,5* M 4 Otot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 2100 Kengetallen Banen ļ Werkendam Groef 0* 2* 4* 1* 27o West Brabant Groei 4* O 0 / 2* 27 1* Vestigingen B I BĒD3B KM! Werkendam Groei 3* 2* 3* 07. 3* West Brabant Groei 14* 2* 5 0 7o 27o 4* Werkendam West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 121, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 71,1* 73,3* Werklozen (NWW) NWW* 4,37» 6,1 * Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

50 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Industrie Bouwnijverheid Detailhandel Advi eringen onderzoek Onderwijl Groothandel Vervoer n opslag Vervoer en opslag Advisering en onderzoek Gezondheids en welzijnszorg Bouwn jverheid ndustrie en hande in onroeri ndgoed Onderwijs Cultuu, sport en creatie Overige zakelijke dienstverlening 1 estuur en ' werheid Landbouw Gezondht ids e līijnszorgl Openbaar bestuur en overheid Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie ige dienst\ i erlening Li nd! en tommun Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerendgoed ijke dienstverlening Detailhandel Nutsbedrijven * * 1696 Grootteklasse Starters Aantal! WÊÊmm 0 49 wp; 97 Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 7 * 3 * 4 0 /» 27» 166 Vestigingsontwikkeling Th 2 0 7o 37o O 0 /» Vacatures Uitzendbanen o -l o -I,,,,, Conclusies Werkendam personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn industrie en bouwnijverheid werkgelegenheid met 2* (150 banen) afgenomen daling is iets meer dan het gemiddelde van West-Brabant banenverlies is het grootste bij de sectoren financiële instellingen (91 banen) en detailhandel (77 banen) werkgelegenheid in advisering en onderzoek nog wel gestegen aantal vestigingen is gestegen, dit is vooral door toename eenpersoonsbedrijven aantal starters is gestegen aantal vacatures 2013 gedaald het aantal uitzendbanen redelijk gelijk aan voorgaande jaren Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

51 Werkgelegenheidsenquête 2013 Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant Aalburg Steenbergen aercen op Zoom f Rucphen» pnen.;nssrf! West Brabant r o * U 2 5 tol 4 0* ū 1.5 tot 2.5* FÜ 0.5 tot 1.5* U 0 5 lot 0.5* O V5tot 0.6* M 2 5 tot 1.5* M 4 0 tot 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen ļ Woensdrecht Groei 7* 17o r/o 07o 1 0 7o West Brabant Groei 4* 0Vo 2 0 7o 2* 17o Vestigingen Woensdrecht Groei 77o 2»7o 4"7 2* 1»7 West Brabant Woens Westdrecht Brabant Inwoners Oppervlakte km2 91, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 65,5 0 /,, 73,3* Werklozen (NWW) NWW "/o 4,8»7o 6,r/» Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

52 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Openbaar bestuur en overheid Industrie Detailhandel Gezondheids en welzijnszorg qezondheids er Overige d Industrie elzijnszorg Onderwijs nstverlening Advisering en onderzoek Cultuur, sport en recreatie Bouwnijverheid Verhuur van ë n handel nd goed fi utsbedrijven Landbouw Groothandel Financiëi Ove ige zakelijke d instellingen nstverlening Onderwijs Overige dienstverlening Vervoer en opslag Overige zakelijke dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Financiële instellingen Informatie en communicatie Verhuur van en handel in onroerend goed nformatie en cbmmunicatie Landbouw I n onderzoek I Groothandel Bouwnijverheid DetailhandtřiJ Vervperenopslag Nutsbedrijven * 20* 2S* 30* WeM Brabant 30ES3HKBĒĒTS 'ľ-'iľii'iľnvililivĩ -4-, 6*. IDE O"/. 140 S3 in Conclusies Woensdrecht personen werkzaam bij vestigingen «belangrijkste werkgevers zijn openbaar bestuur en overheid en industrie werkgelegenheid met 1* (87 banen) toegenomen toename werkgelegenheid tegenover een daling in geheel West-Brabant grootste banenverlies in openbaar bestuur en overheid (-124 banen) werkgelegenheid in industrie nog wel flink gestegen (252 banen) aantal vestigingen licht toegenomen, door toename van eenpersoonsbedrijven en bedrijven met 50 tot 250 werkzame personen aantal starters is gedaald sterke afname vacatures 2013 het aantal uitzendbanen toegenomen Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.

53 Werkgelegenheidsenquête 2013 Provincie Noord Brabant Ontwikkeling werkgelegenheid West Brabant West Brabant D 10% M 2.5 tot 4 0* M 1 5 tof 2 5* H 0,5 tot 15* O 0 5 tol 0 5* O 1.5 tot 0.5* m 2.5 tot 1.5* M 4.0 tol 2.5* Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen 5500 Kengetallen Banen İ Woudrichem Groei 57o 2* 17o -2'h 3* West Brabant Groei 47o 0* 2'h 27» 17 Vestigingen ļ ! Groei 57 r/o 2'h Vh 6'h West Brabant Groei 14* 2'h 5* 27o 47 Woudrichem West Brabant Inwoners Oppervlakte km2 51, ,3 Beroepsbevolking Participatiegraad 73,8* ,37o NWW7. 3,4* 6,1 "/o Bron: Vestigingenregister Bewerking: Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.