Slachtofferhulp Nederland Jaarverslag 2009

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009

2

3 Slachtofferhulp Nederland Jaarverslag 2009 Utrecht, juni 2010

4 2

5 11 Jubileum Voorwoord 4 Inleiding 6 Cijfers hulpverlening: Steun aan ruim slachtoffers 8 Jubileum: 4 Dag van het slachtoffer: Publiek bezit tegen wil en dank? 26 Letselschade: Kwalijke praktijken aangepakt 30 voorwoord Europees netwerk: Slachtofferhulp over de grens 33 Grootse viering 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 11 Communicatie en vrijwilligerscampagne: Positie van het slachtoffer: Toenemende media-aandacht 35 Vorderingen en verbeteringen 14 Slachtofferhulp Nederland als kennisorganisatie: Rampen en calamiteiten in 2009: Must voor de dienstverlening 38 Aanslag Koninginnedag en de Poldercrash 17 Financieel overzicht 41 Veilige publieke taak: Helpdesk voor werkgevers 20 Maatwerk: Dienstverlening meest getroffen slachtoffers Positie van het slachtoffer Dag van het slachtoffer 3

6 Voorwoord Kroon op 25 jaar groei en professionalisering 4

7 Van een kleine groep losse Buro s Slachtofferhulp naar één professionele slachtofferhulporganisatie. Die zowel in binnen- als buitenland zeer wordt gewaardeerd en gerespecteerd. In de 25 jaar dat de organisatie inmiddels bestaat, is Slachtofferhulp Nederland bijna niet meer weg te denken uit de maatschappij. De afgelopen jaren hebben we alle stadia van de omgang met slachtoffers meebeleefd en mede vormgegeven. Met name de laatste jaren zijn grote vorderingen gemaakt. Mooi voorbeeld is de Wet versterking positie van het slachtoffer, die in 2009 door de Eerste Kamer is aangenomen. Daardoor verbetert de rechtspositie van slachtoffers vanaf 1 januari 2011 aanzienlijk. Ook onze inzet bij de crash met het toestel van Turkish Airlines en bij de aanslag tijdens Koninginnedag in Apeldoorn in 2009 onderstreepten de stormachtige ontwikkeling die Slachtofferhulp Nederland heeft doorgemaakt. De organisatie is onmisbaar geworden bij de hulp aan slachtoffers tijdens rampen en calamiteiten. Dit past bovendien in het maatwerk dat we in toenemende mate bieden aan slachtoffers en nabestaanden. Dat uit zich bijvoorbeeld in het casemanagement Levensdelicten en casemanagement Ernstige Gewelds- en Zedendelicten. In 2009 bekroonden we onze groei en professionalisering tijdens het 25-jarig bestaan van Slachtofferhulp Nederland met een prachtig feest in Utrecht. Eén van de vele hoogtepunten die dag was de komst van premier Balkenende, die veel lof uitte aan het adres van de organisatie en de vele ook aanwezige vrijwilligers. De komende jaren is het zaak onze stevige positie en goede werk te consolideren en nog verder te verbeteren. Drs. Jan Mans, voorzitter Raad van Toezicht 5

8 Inleiding 2009 was een indrukwekkend jaar, met als hoogtepunt de viering van het 25-jarig jubileum van Slachtofferhulp Nederland op 30 september in het Beatrixtheater in Utrecht. Ruim duizend medewerkers en genodigden waren aanwezig. Op het programma stonden interessante inleidingen, een prachtige feestrede van premier Balkenende en een muzikale afsluiting door ons eigen gelegenheidsorkest en -koor dat een speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerd jubileumlied ten gehore bracht. De titel van dit lied luidde: We doen het goed of we doen het niet! Premier Balkenende kreeg tijdens dit feest het eerste exemplaar overhandigd van het prachtige jubileumboek dat is samengesteld en geschreven door Sonja Leferink, senior beleidsmedewerker/onderzoeker bij Slachtofferhulp Nederland. inzet van onze mensen bij de Poldercrash in februari en het verschrikkelijke drama op Koninginnedag in Apeldoorn. Onze inzet gaat in die gevallen verder dan het bieden van directe steun en hulp aan slachtoffers en andere getroffenen. Onze kennis en expertise op het gebied van juridische afwikkeling en schadetrajecten maakt het in deze gevallen mogelijk om in samenwerking met andere partijen slachtoffers en andere getroffenen in een vroeg stadium met adequate adviezen op weg te helpen. Helaas zien we in toenemende mate dat na een ernstig incident of calamiteit zogenoemde ambulance chasers klaarstaan om slachtoffers gouden bergen te beloven als zij hun (letselschade)zaak aan hen toevertrouwen. Het is dan van belang dat getroffenen goede voorlichting krijgen, zodat zij goede keuzes kunnen maken. Naast dit hoogtepunt was 2009 een jaar met een aantal tragische dieptepunten, waarbij Slachtofferhulp Nederland met grote inzet optrad bij de opvang van en nazorg aan slacht offers, nabestaanden en andere betrokkenen bij grootschalige incidenten en calamiteiten. Ik noem in dat kader de In 2009 is het casemanagement levensdelicten in het gehele land uitgerold, na een geslaagde proef in 2007 en Deze dienst betreft de hulp aan en opvang van nabestaanden van moord en doodslag, de zwaarst getroffen categorie slachtoffers. De hulp wordt verzorgd door professionele 6

9 casemanagers die direct na een moord of doodslag ingezet worden om ervoor te zorgen dat nabestaanden de juiste hulp krijgen. Slachtofferhulp Nederland voorziet hiermee in een grote behoefte en de reacties op deze inzet zijn zeer positief. Dankzij de inbreng van lotgenotenorganisaties van nabestaanden en de subsidie vanuit het ministerie van Justitie, is Slachtofferhulp Nederland in staat om de dienstverlening aan nabestaanden van moord en doodslag op een hoog peil te brengen. Tot slot een afscheidswoord. Na zeven inspirerende en mooie jaren als algemeen directeur van Slachtofferhulp Nederland te hebben mogen werken, is het moment van afscheid nabij. Ik kijk terug op een goede tijd waarin ik mij met alle mensen binnen Slachtofferhulp Nederland heb kunnen inzetten voor de goede zaak. Ik wens de organisatie al het goede voor de toekomst en zal de ontwikkelingen met belangstelling blijven volgen. Ik dank allen voor het in mij gestelde vertrouwen! Nieuwe taken worden toegevoegd aan het pakket van Slachtofferhulp Nederland. Een goed voorbeeld daarvan is de start van de helpdesk Veilige Publieke Taak die Slachtofferhulp Nederland samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft opgezet. Terecht wordt veel aandacht besteed aan agressie tegen hulpverleners en dienstverleners in het publieke domein. Ook op Europees niveau is in 2009 veel gebeurd. Victim Support Europe, een koepel van 26 slachtofferorganisaties uit 21 landen, is meer en meer de gesprekspartner voor de Europese Commissie waar het gaat om wet- en regelgeving met betrekking tot de positie en rechten van slachtoffers. Als president van deze organisatie heb ik in het afgelopen jaar vele landen bezocht om te spreken over het belang van goede zorg voor slachtoffers. Een groot Europees onderzoek is onder de verantwoordelijkheid van Victim Support Europe afgerond en de uitkomsten van dat onderzoek zullen de agenda voor de komende jaren mede bepalen. Duidelijk is dat er nog een hoop te winnen is op dit gebied in vele plekken in Europa. Drs. Jaap Smit Algemeen directeur/bestuurder 7

10 Cijfers hulpverlening In 2009 heeft Slachtofferhulp Nederland ruim slachtoffers geholpen. 8

11 De dienstverlening van Slachtofferhulp Nederland wordt nauwkeurig bijgehouden zodat aan subsidiegevers duidelijk kan worden getoond waaraan het verkregen geld is besteed. De dienstverlening wordt onder verdeeld in emotionele ondersteuning en praktische en juridische onder steuning. Juridische ondersteuning wordt gesplitst in het verhalen van de schade, de begeleiding in het strafproces en de begeleiding van het spreekrecht en de schriftelijke slachtoffer verklaring. Geleverde diensten Totaal aantal aangemelde slachtoffers Totaal aantal geholpen slachtoffers Verhalen schade Emotionele ondersteuning Begeleiding strafproces Begeleiding schriftelijke slachtofferverklaring en spreekrecht Praktische ondersteuning Doorverwijzen naar externe partijen Grafiek 2 Aangemelde slachtoffers naar delictgroepen 40 46% 47% Grafiek 1 Totaal aangemelde slachtoffers geweld 3% zeden 4% 18% 21% verkeer 27% 21% vermogen 7% 7% overig

12 Grafiek 3 Aantal aangemelde slachtoffers per regio Noord Oost Midden Noordwest Zuidwest Zuidoost Haaglanden 10

13 In 25 jaar tijd is Slachtofferhulp Nederland uitgegroeid tot een volwassen en moderne organisatie van 389 professionals Jubileum en circa 1350 goed getrainde vrijwilligers. Dat werd groots gevierd, op 30 september De aanwezigheid van Jan Peter Balkenende gaf het jubileum een extra feestelijk tintje. 11

14 Trots bij Slachtofferhulp Nederland Een vol en boeiend programma voor een uitpuilende zaal in het Beatrix Theater in Utrecht, warme woorden vol waardering van premier Balkenende voor het werk van Slachtofferhulp Nederland en een druk bezochte receptie met vrijwilligers en medewerkers uit het hele land. Slachtofferhulp Nederland kijkt terug op een fantastische viering van het 25-jarig bestaan in Bewondering bij Balkenende Nadat hij met een staande ovatie welkom was geheten, sprak minister-president Balkenende zijn grote waardering en bewondering uit voor alle vrijwilligers en professionals die zich hebben ingezet voor de rechten van het slachtoffer. Daarnaast prees hij de organisatie. Een geoliede machine die op Koninginnedag 2009 eens te meer zijn bestaansrecht heeft bewezen, aldus de premier in zijn redevoering. In no time waren de telefoons bemand en de hulpverleners ter plaatse. Daarvoor spreek ik vandaag opnieuw mijn grote waardering en respect uit. Balkenende blikte tijdens het jubileum terug op de veranderingen en verbeteringen op het gebied van de rechten van het slachtoffer in de afgelopen 25 jaar. Hij noemde als voorbeelden het spreekrecht en de verbeterde ondersteuning voor nabestaanden. Mensen die van het ene op het andere moment een geliefde verliezen door een misdrijf verdienen het allerbeste. Verder keek de premier vooruit naar de toekomstige invoering van de slachtofferloketten, de voorschotregeling en de Wet versterking positie slachtoffer. Deze laatste wordt volgens Balkenende de kroon op het werk van Slachtofferhulp Nederland. Voor het eerst krijgen slachtoffers volgens hem daarmee een duidelijke plaats in de wet en Algemeen directeur Jaap Smit ervoer de toespraak van premier Balkenende als een grote steun in de rug. Het verhaal van Balkenende getuigde volgens hem van persoonlijke betrokkenheid bij het werk van Slachtofferhulp Nederland, de inzet van de vele vrijwilligers en het belang van het slachtoffer. Dat werd een maand na het jubileumfeest nog eens extra benadrukt, toen de minister-president tijdens het CDA-congres van 31 oktober refereerde aan de jubileumbijeenkomst van Slachtofferhulp Nederland. Jaap Smit: Dit onderstreept het belang dat in de top van de politiek aan ons werk wordt gehecht. worden hun rechten helder vastgelegd, zoals het recht op relevante informatie. Balkenende: Ooit vertelden de ouders van een vermoord kind mij dat zij niet eens waren geïnformeerd toen de dader weer op vrije voeten kwam. Dat was voor deze mensen onverteerbaar en de oorzaak van opnieuw heel veel verdriet en pijn. Dit soort missers want dat zijn het moet de nieuwe wet voorkomen. Een prima ontwikkeling. Feest met inhoud Andere sprekers en aanwezigen tijdens het jubileumfeest op 30 september waren Professor Ybo Buruma (over de versterking van de positie van het slachtoffer in het strafrecht), Jan Mans, voorzitter van de Raad van Toezicht van Slachtofferhulp Nederland, professor Rolf Kleber (over nieuwe inzichten rondom hulp aan slachtoffers na een ramp of ernstige calamiteit) en professor Marc Groenhuijsen (over slachtofferhulp in Europees verband). Burgemeester van 12

15 Utrecht Aleid Wolfsen was er om de minister-president te ontvangen. Op het feest waren ongeveer duizend medewerkers en vrijwilligers van Slachtofferhulp Nederland aanwezig. Mr. Pieter van Vollenhoven sprak met vele vrijwilligers tijdens de afsluitende receptie. Kroniek van slachtofferemancipatie Een diepgravend onderzoek naar een kwart eeuw slachtofferzorg. Dat is het boek Goed Recht van auteur Sonja Leferink, senior beleidsmedewerker/onderzoeker bij Slachtofferhulp Nederland. Het boek bevat persoonlijke bijdragen van en interviews met mensen die op een of andere manier bij de organisatie betrokken zijn geweest. Zowel medewerkers van Slachtofferhulp Nederland, als vertegenwoordigers van ketenpartners, politici, wetenschappers, deskundigen uit de praktijk en uiteraard slachtoffers. Zo bevat het boek bijvoorbeeld een bijdrage van mr. Pieter van Vollenhoven, verhalen van Boris Dittrich (over het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in de rechtszaal), Fred Teeven (over een prominentere rol van het slachtoffer in het strafproces) en Wim Wolters (over de opvang en begeleiding van nabestaanden van moord en doodslag). Het boek Goed Recht, dat onder meer tijdens de jubileumbijeenkomst in de Jaarbeurs werd verspreid, is te beschouwen als een kroniek van de emanci patie van het slachtoffer en de ontwikkeling van Slachtofferhulp Nederland. 25 JAAR Na 25 jaar is Slachtofferhulp Nederland niet meer weg te denken uit onze samenleving. Een onmisbare pilaar in onze samenleving en rechtsstaat. Ernst Hirsch Ballin, minister van Justitie in

16 Positie van het slachtoffer Meer rechten voor slachtoffers van misdrijven, begeleiding en ondersteuning tijdens het strafproces en supersnelrecht. Een greep uit de vorderingen die in 2009 zijn gemaakt om de positie van slachtoffers verder te verbeteren. 14

17 Meer rechten door nieuwe wet De rechtspositie van slachtoffers verbetert aanzienlijk vanaf 1 januari Dat constateerde Slachtofferhulp Nederland in 2009 tevreden nadat de Eerste Kamer eind dat jaar het wetsvoorstel aannam dat slachtoffers van misdrijven meer rechten toekent. Belangrijke mijlpaal in de nieuwe wet is de zogenoemde voorschotregeling. Volgens deze regeling keert de Staat het (resterende) bedrag uit aan slachtoffers die een schadevergoeding toegewezen hebben gekregen, maar deze acht maanden later nog niet ontvangen hebben. Dat verhaalt de overheid later weer op de dader. De regeling, die vanaf 1 januari 2011 in eerste instantie alleen geldt voor slachtoffers van gewelds- en zedendelicten, maakt een einde aan de frustratie van het slachtoffer die of zijn geld niet krijgt, of jarenlang geconfronteerd wordt met de afbetaling door de dader. Een andere belangrijke verbetering in de nieuwe wet is dat slachtoffers het recht hebben op actieve informatievoorziening van de politie en het Openbaar Ministerie over het verloop van de gevangenhouding van de verdachte of dader. Wanneer slachtoffers dat willen, kunnen zij dankzij de nieuwe wet bijvoorbeeld op de hoogte worden gebracht als een dader op vrije voeten komt of als bij een verdachte de voorlopige hechtenis eindigt. Dat voorkomt dat een slachtoffer onverwachts wordt geconfronteerd met de dader. Tevreden toont Slachtofferhulp Nederland zich ook met de ruimere criteria voor het voegen (oftewel het verhalen van de schade op de verdachte in het strafproces). Dat betekent volgens Slachtofferhulp Nederland niet alleen een gunstige ontwikkeling voor het slachtoffer, maar is daarnaast een duidelijk signaal richting daders. Slachtoffers van daders onder de 14 jaar kunnen met het ingaan van de wet bijvoorbeeld ook voegen. De ouders van deze minderjarige zijn in dat geval verantwoordelijk voor het betalen van de schade. Ook in zaken die niet op de tenlastelegging staan, kan worden gevoegd. Dezelfde service via Slachtofferloket Drie partijen onder één dak, die samenwerken met één doel: de slachtoffers het zo makkelijk mogelijk maken. In dit zogenoemde slachtofferloket werken Openbaar Ministerie, politie en Slachtofferhulp Nederland samen vanuit één locatie om slachtoffers te informeren, begeleiden en ondersteunen tijdens het strafproces. Slachtoffers van strafbare feiten moeten vanuit één centraal punt eenduidige informatie krijgen over het strafproces vanaf het incident tot op het moment dat de verdachte weer vrijkomt. Het slachtofferloket werd eind 2008 naar Haags voorbeeld als proefproject ingevoerd in Utrecht, Amsterdam, Breda en Maastricht. In 2010 loopt het proefproject af en wordt beslist of het loket vanaf 2011 in heel Nederland wordt ingevoerd. De loketten zijn gevestigd in de arrondissementsparketten. Slachtofferhulp Nederland huurt daar een ruimte. Per loket komt één coördinator. De werkwijze moet in alle loketten hetzelfde zijn, zodat slachtoffers in heel Nederland dezelfde service krijgen. Het is een groot succes, volgens Eelco Knops, coördinator van het slachtofferloket in Utrecht. Vóór het slachtofferloket moest het slachtoffer voor de verschillende onderdelen binnen het strafproces soms meerdere keren op pad. Bijvoorbeeld voor een gesprek met de officier van justitie naar het parket, en voor hulp bij het invullen van een voegingsformulier naar Slachtofferhulp Nederland. Vervolgens informeerden de verschillende partijen waarmee het slachtoffer te maken had elkaar niet altijd voldoende en ook niet altijd tijdig. Het slachtofferloket voorkomt dit. 15

18 Lik-op-stuk met supersnelrecht Tijdens de jaarwisseling 2008/2009 werd voor de tweede keer supersnelrecht toegepast in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Supersnelrecht is een onderdeel van het lik-opstukbeleid van politie en justitie. Met als doel bepaalde zaken zo snel mogelijk af te handelen. Hiermee wil de overheid de samenleving duidelijk maken dat gewelddadig gedrag en vandalisme direct worden gestraft. Supersnelrecht betekent dat verdachten binnen de termijn van de inverzekeringstelling, dus binnen drie dagen, worden berecht. De zaken die behandeld worden via een supersnelrecht zijn openlijk geweld, vernielingen, brandstichting en geweld tegen personen met een publieke functie. Door de korte tijd tussen aanhouding en behandeling ter zitting moet het gaan om bewijstechnisch gezien relatief eenvoudige zaken. OM, rechter en verdediging moeten tijdig kunnen beschikken over een compleet dossier. Dat betekent dat complexere zaken, waarin aanvullend onderzoek nodig is, meestal niet in aanmerking komen voor supersnelrecht. Supersnelrecht vloeit voort uit het in 2007 ingevoerde snelrecht, dat ook buiten de jaarwisseling van toepassing is. Met snelrecht worden zaken binnen een termijn van twee weken behandeld bij de politierechter. Bij snelrecht gaat het om zaken als winkeldiefstal, rijden onder invloed en mishandeling. Hoewel het voor slachtoffers prettig is als een zaak snel wordt behandeld, kan (super)snelrecht voor hen ook nadelig zijn. Slachtoffers hebben soms te weinig tijd om hun vordering tot schadevergoeding in het strafproces te voegen. Het is niet altijd mogelijk om de vordering goed te onderbouwen en bewijsstukken te verzamelen. Slachtoffers kunnen dan niet de schade verhalen via de strafrechtelijke procedure. In Utrecht was de toepassing van supersnelrecht de afgelopen jaarwisseling dé manier om de daadkracht van het slachtofferloket te laten zien. 25 JAAR De positie van slachtoffers is de laatste 25 jaar veranderd. Dat heeft mede te maken met het werk van Slachtofferhulp Nederland, dat de afgelopen jaren is geprofessionaliseerd. Heel belangrijk is dat de vrijwilligers zijn behouden, die staan nog steeds centraal in de organisatie. Theo de Roos, hoogleraar strafrecht en strafprocesrecht aan de Universiteit van Tilburg 16

19 Rampen en calamiteiten in 2009 Ze staan bij velen nog scherp op het netvlies: de aanslag tijdens Koninginnedag en de Poldercrash. In toenemende mate wordt Slachtofferhulp Nederland in geschakeld bij incidenten en calamiteiten met een maatschappelijke impact. Deze hulpverlening is in 2009 eenduidig vastgelegd in een Calamiteitenwijzer. 17

20 Slachtofferhulp Nederland als crisisorganisatie Slachtofferhulp Nederland heeft zich de afgelopen jaren geleidelijk ontwikkeld tot een crisisorganisatie. Lag de focus in de eerste plaats op slachtoffers van verkeersongevallen en misdrijven en hun nabestaanden, nu wordt de organisatie in toenemende mate ingeschakeld bij gebeurtenissen met een maatschappelijke impact. Algemeen directeur Jaap Smit: Slachtofferhulp Nederland is op een organische manier uitgegroeid tot een crisisorganisatie die zich niet alleen beperkt tot hulp aan slachtoffers van misdrijven of verkeersongevallen, maar meer en meer wordt ingezet bij incidenten en calamiteiten. Door de piketdienst heeft Slachtofferhulp Nederland volgens hem korte lijnen met de politie. We krijgen meldingen binnen van zeer verschillende soorten incidenten. Denk aan een zelfdoding, bedrijfsongeval, brand, verdrinking of vermissing. Maar we zijn er dus ook voor calamiteiten zoals tijdens Koninginnedag in Apeldoorn of een grootschalig ongeval als de crash van het toestel van Turkish Airlines. Volgens Jaap Smit heerst er een achterhaald beeld van een vrijwilligersorganisatie die alleen maar emotionele hulpverlening biedt. We hebben professionele teamleiders en casemanagers en ontzettend goed getrainde vrijwilligers. We bieden bovendien emotionele, praktische én juridische hulp. Organisaties waarmee we samenwerken zijn telkens verbaasd over onze professionaliteit. Die verbazing mag nu wel een keer voorbij zijn. Slachtofferhulp Nederland moet dé organisatie zijn die ingezet wordt na rampen en calamiteiten. Eenduidigheid dankzij Calamiteitenwijzer Voor een deel gebeurt dit al: na de crash van het Turkish Airlines-toestel bij Schiphol op 25 februari vorig jaar en de Ik vierde Koninginnedag in Lochem en hoorde om 13 uur van de aanslag. Ik had toen niet meteen door dat ik wel eens opgeroepen kon worden. Daarom ging ik met mijn vrouw nog wat drinken. Geleidelijk werd steeds meer bekend over de ernstige gevolgen van de aanslag. Om 16 uur werd ik gebeld door het regiokantoor in Zutphen: of ik beschikbaar was om de servicelijn te bedienen. Binnen vijf minuten zat ik in de auto. Ik heb tot tien uur s avonds op het regiokantoor gezeten en achttien telefoontjes beantwoord. Veel mensen hadden de aanslag live op televisie gezien en waren geschokt. We werden uit het hele land gebeld. Soms adviseerde ik de mensen de televisie uit te zetten en er met iemand over te praten. Ik legde hen uit dat hun reactie een normale was op een abnormale situatie en als ze er na een paar dagen nog steeds last van hadden, nog een keer met ons te bellen. Je moet het namelijk niet zwaarder maken dan het is. In een aantal gevallen heb ik de gegevens van iemand genoteerd en toegezegd dat ze de volgende dag teruggebeld zouden worden door Slachtofferhulp Nederland. Aart van den Elskamp, vrijwilliger regio Oost aanslag op Koninginnedag in Apeldoorn werd Slachtofferhulp Nederland meteen ingeschakeld voor de opvang en nazorg van slachtoffers. Er gebeurt veel, direct na een incident, aldus Jaap Smit. Zo moeten we besluiten of we het servicenummer openstellen. Dan zijn er extra mensen nodig om telefoontjes te beantwoorden. Ook moeten we een logboek bijhouden. Soms is er op meerdere plekken in het land hulp nodig. Dat vereist veel contact tussen de regio s en het hoofdkantoor om bijvoorbeeld vragen van de media te beantwoorden. 18

21 De hulpverlening verliep vlekkeloos dankzij de inzet van vrijwilligers en medewerkers en een effectief crisisbeleid. Dit beleid werd vorig jaar aangescherpt en vastgelegd in een Calamiteitenwijzer. Er was al een protocol voor crisissituaties, maar de aanpak verschilde per regio. Die is met de Calamiteitenwijzer eenduidig geworden. Jaap Smit: Alle medewerkers en vrijwilligers weten nu: Slachtofferhulp Nederland is een volwaardige crisisorganisatie voor calamiteiten en rampen. Maar ze moeten zich realiseren dat de Calamiteitenwijzer niet een protocol is dat altijd van a tot z kan worden gevolgd en voor elke situatie een antwoord geeft. Het biedt een richtlijn die hen moet helpen op cruciale momenten de juiste beslissing te nemen. Er is altijd een grijs gebied waarin medewerkers zelf een afweging moeten maken of en in welke vorm hulp kan worden gegeven. Bij twijfel kunnen ze overleggen met hun leidinggevende. Ik weet dat het lastig is, mensen willen graag precies weten wat ze wanneer moeten doen. Maar dat kan ik hen niet vertellen. Dankzij de Calamiteitenwijzer is het werk van Slachtofferhulp Nederland nu meer gecoördineerd. Zodra zich een regiooverstijgende calamiteit voordoet, wordt iedereen via het intranet geïnformeerd en wordt in DIVOS (het registratiesysteem van Slachtofferhulp Nederland) de code bekendgemaakt waaronder alle acties rondom de bewuste calamiteit moeten worden geregistreerd. Verder hebben de teamleiders een duidelijkere rol gekregen. Zij nemen vaak namens de regiodirecteur deel aan de voorbereiding van de Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (PSHOR) in de veiligheidsregio s. Om de teamleiders daarbij te ondersteunen zijn er voor hen workshops georganiseerd in samenwerking met het Instituut voor Psychotrauma. 25 JAAR Karst T., die de aanslag pleegde op Koninginnedag, was bij ons verzekerd. Dat bleek kort na de aanslag. Toen zijn we zo snel mogelijk met Slachtofferhulp Nederland om de tafel gaan zitten. We wilden er samen voor zorgen dat we alles zo goed mogelijk zouden regelen voor de slachtoffers. Slachtofferhulp Nederland organiseerde daags na de ramp een voorlichtingsbijeenkomst over letselschade voor slachtoffers. Daar waren wij natuurlijk bij. De samenwerking was bijzonder prettig. Het was indrukwekkend om te zien hoe goed Slachtofferhulp Nederland al deze mensen opving. Het is een betrokken, eerlijke en transparante organisatie. De vrijwilligers en medewerkers gaan echt voor het slachtoffer. De organisatie is zeer professioneel, in de persoonlijke opvang en de praktische en juridische hulp die ze verleent. Slachtofferhulp Nederland staat daarin op eenzame hoogte. De organisatie heeft de afgelopen 25 jaar een duidelijke positie in de maatschappij verworven. Wim Henk Steenpoorte, directeur REAAL Verzekeringen 19

22 Bedreigingen voor buschauffeurs, agressie tegen ambulancepersoneel, geweld tegen treinpersoneel. Een greep uit de vele incidenten tegen werknemers met een publieke taak, die ook in 2009 veelvuldig voorkwamen. Werkgevers kunnen vanaf 2010 voor hulp en advies over schadeverhaal terecht bij een helpdesk, waarvan Veilige publieke taak Slachtofferhulp Nederland de uitvoering voor haar rekening neemt. 20

23 Geweld en agressie tegen werknemers met een publieke taak. Het neemt de laatste jaren een steeds hogere vlucht. Niet alleen de medewerkers zelf gaan eronder gebukt, ook werkgevers ondervinden hiervan hinder. Medewerkers raken arbeidsongeschikt en eigendommen worden vernield. Om werkgevers de helpende hand te bieden bij het verhalen van de schade op de daders, besloot het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de helpdesk Veilige Publieke Taak van de grond te tillen. Slachtofferhulp Nederland is gevraagd een aantal taken van deze helpdesk die in 2010 start uit te voeren. De helpdesk adviseert werkgevers met een publieke taak, zoals ambulancediensten, gemeenten en vervoersmaatschappijen, die de dupe worden van agressie en geweld. Via de website kunnen werkgevers basisinformatie vinden over het verhalen van schade. Voor meer complexe zaken en vragen kunnen zij telefonisch contact opnemen. De helpdesk is een onderdeel van het programma Veilige Publieke Taak dat in 2007 door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is opgericht. Doel is zowel het bestrijden en beperken als het zorgvuldig afhandelen van incidenten rond werknemers met een publieke taak. Toen een cliënt laatst een balie op een van onze locaties had vernield, bleek het niet eenvoudig de veroorzaakte schade op de dader te verhalen. Daarom zijn we erg geïnteresseerd in de vorderingen van de helpdesk. Ik denk niet dat agressie en geweld tot het verleden zullen gaan behoren. Wel verwacht ik dat onze medewerkers er in de toekomst beter mee om kunnen gaan. Uiteindelijk is dat ook in het belang van de cliënten. Maud Groenberg, bestuurder Bureau Jeugdzorg Haaglanden/Zuid-Holland Uit eigen ervaring weten wij hoe groot de behoefte is aan goede juridische en persoonlijke ondersteuning na een incident. Daarom juichen we de nieuwe helpdesk van Veilige Publieke Taak zeer toe. We denken dat het nuttig is voor openbaarvervoerbedrijven die geen eigen geweldsprotocol hebben. Pedro Peters, directeur RET 25 JAAR Het is belangrijk dat daders van geweld opdraaien voor de schade en dat werkgevers dit op hen verhalen. Daarvoor is in 2009 aan Slachtofferhulp Nederland, vanwege haar jarenlange juridische expertise bij de ondersteuning van individuele slachtoffers, gevraagd de Helpdesk Veilige Publieke Taak in te richten speciaal voor werkgevers met een publieke taak. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 21

24 De uitbreiding van de dienstverlening aan de meest Maatwerk getroffen slachtoffers. In dat kader passen de casemanagers Levensdelicten en Ernstige Gewelds en Zedendelicten van Slachtofferhulp Nederland. De organisatie biedt hiermee nog meer zorg op maat. 22

25 Casemanagement Levensdelicten De directe nabestaanden van een slachtoffer van een levensdelict worden in een emotioneel zware periode vaak ook geconfronteerd met veel juridische en praktische vraagstukken. Zij kun nen daarvoor sinds begin 2009 terugvallen op in totaal achttien casemanagers van Slachtofferhulp Nederland. De casemanager is een vertrouwenspersoon die de directe nabestaanden met raad en daad terzijde kan staan. Denk aan hulp bij het regelen van de uitvaart, begeleiden in het omgaan met de media, informeren en adviseren over het strafproces en contact leggen en onderhouden met werkgever of school. De casemanager van Slachtofferhulp Nederland werkt nauw samen met de familierechercheur van de politie en de zaakscoördinator van het Openbaar Ministerie. De drie samenwerkingspartners hebben daarvoor een protocol opgesteld met afspraken over structureel overleg, samenwerking en afstemming. Zo wordt de casemanager onmiddellijk ingeschakeld door de familierechercheur. In 2009 waren er 160 zaken voor het casemanagement Levensdelicten. Het gaat om zowel geheel nieuwe zaken, als om oudere zaken met een nieuwe ontwikkeling. Dat is een verviervoudiging ten opzichte van het jaar ervoor. Ik ontmoet mensen in een zeer ingrijpende fase in hun leven. Zij krijgen een enorme schok te verwerken en krijgen tegelijkertijd te maken met de formele afhandeling van een levensdelict. De ondervraging door de recherche, de identificatie van het lichaam en soms de inbeslagname van hun huis. Ik praat veel met de nabestaanden en regel praktische zaken. Het eerste contact is meestal binnen 24 uur na het misdrijf en kan duren tot de laatste rechtszitting. In die anderhalf tot twee jaar probeer ik hen zoveel mogelijk te ondersteunen en op weg te helpen, zodat zij weer verder kunnen. Laatst was ik bij een gezin waarvan de vader vermoord was. We liepen voor het eerst door het huis waar het gebeurde. Twee rechercheurs wilden vragen stellen aan de nabestaanden. Die keken mij hulpeloos aan: Moeten we nu echt antwoord geven, op dit moment? Ik heb de rechercheurs uitgelegd dat ze hun vragen beter op een ander moment konden stellen. Het lijkt iets kleins, maar het gezin was enorm dankbaar. Johanna van Rossum, casemanager Levensdelicten De casemanager Levensdelicten neemt bij mij veel zorgen weg. Als familierechercheur houd ik me vooral bezig met ontwikkelingen in het onderzoek. De casemanager staat nabestaanden bij in zaken die buiten mijn verantwoordelijkheid vallen, maar wel belangrijk zijn. Het is een rustgevende gedachte dat iemand de familie helpt bij het regelen van de uitvaart, of het afhandelen van schadeclaims. Zaken waar het hoofd van een nabestaande meestal absoluut niet naar staat. Omdat de casemanager zo nauw betrokken is bij de familie, houdt die mij op de hoogte van allerlei praktische zaken. Bijvoorbeeld wanneer de begrafenis is. Of wanneer een stille tocht plaatsvindt. Daar hoef ik de familie dan niet voor lastig te vallen. Voor de nabestaanden is het bovendien prettig dat de casemanager los staat van het onderzoek. Hierdoor nemen ze deze namelijk makkelijker in vertrouwen. Er is wel eens overlap in onze werkzaamheden. Maar de lijnen zijn kort en we stemmen onze taken in goed overleg op elkaar af. Regina Koolstra, familierechercheur regio Flevoland 23

26 Casemanagement Ernstige Gewelds- en Zedendelicten Slachtoffers van zeer ernstige geweldsen zedendelicten kunnen op tal van terreinen grote gevolgen hiervan ondervinden. Vandaar dat Slachtofferhulp Nederland ook voor deze groep in 2009 startte met een proefproject. In tegenstelling tot de casemanager Levensdelicten, treedt de casemanager Ernstige Gewelds- en Zedendelicten niet op als hulpverlener. De casemanager voert een eerste gesprek met het slacht offer, stelt een dienstverleningsplan op, zorgt ervoor dat deze diensten geleverd (gaan) worden en houdt deze nauwlettend in de gaten totdat de dienstverlening tot een goed einde is gebracht. De casemanager werkt nauw samen met de familie rechercheurs van de politie en de zaakscoördinatoren van het Openbaar Ministerie. De emotionele en praktische dienstverlening aan de slachtoffers blijft een taak van de vrijwilligers van Slachtofferhulp Nederland. Maar omdat voor de juridische dienstverlening aan deze slachtoffers veelal diepgaande kennis van het straf- en strafprocesrecht nodig is, introduceert Slachtofferhulp Nederland daarvoor de strafrechtjurist. Deze heeft tot taak slachtoffers juridisch te begeleiden en te adviseren. Bijvoorbeeld bij de vraag of een advocaat moet worden ingeschakeld. Met hun specifieke kennis vormen de juristen een gelijkwaardige partner voor politie, Openbaar Ministerie en de zittende magistratuur. Het proefproject met de casemanagers Ernstige Gewelds- en Zedendelicten en de strafrechtjuristen loopt tot eind 2011 in de arrondissementen Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Maastricht. Voor het proefproject is geld beschikbaar gesteld door het ministerie van Justitie. In 2009 zijn zeven casemanagers en vier strafrechtjuristen aangesteld. 24

27 Het is mijn taak alle lijnen in de ondersteuning van het slachtoffer uit te zetten. Daarvoor ben ik nu veel contacten aan het leggen. Bij politie en justitie, maar ook bij andere organisaties die hulp bieden. Daarnaast heb ik intensief contact met teamleiders en vrijwilligers. Ik heb nu dertien zaken onder mijn verantwoordelijkheid en de slachtoffers moeten op veel punten ondersteund worden. Het is fijn dat ik hierbij de strafrechtjurist kan inschakelen. Zo kan deze vanaf de aangifte, of zelfs in sommige gevallen daarvoor nog, de cliënt de nodige juridische ondersteuning bieden. Voor de daadwerkelijke hulpverlening, dat wil zeggen de praktische en emotionele ondersteuning, schakel ik via de teamleider een vrijwilliger van Slachtofferhulp Nederland in. Mirjam van Zuijlen, Casemanager Ernstige Gewelds en zedendelicten, Rotterdam Slachtoffers hebben meestal geen ervaring met rechtszaken. De gerechtelijke taal is ambtelijk en daardoor lastig te volgen. Bovendien zijn ze vaak nerveus en overweldigd door het formele karakter van een zitting. Voor het slachtoffer is het dan fijn als ik meega. Want al is mijn rol tijdens de zitting beperkt, na de zitting kan ik met het slachtoffer in veel breder verband terugkomen op wat er precies is gezegd en gebeurd tijdens de zitting. Hetzelfde geldt voor het verhoor door de rechter-commissaris. Als ik het slachtoffer daarin wil bijstaan, moet ik om bijzondere toegang vragen. We gaan in gesprek met justitie in Amsterdam om hier goede afspraken over te maken. Voor de politie, het Openbaar Ministerie en de rechter is het belangrijk dat er in complexe zaken één aanspreekpunt is. Ik ben nu bezig de eerste contacten te leggen, om zo met al deze partijen een goede langetermijnrelatie op te bouwen. Albertje Scheper, strafrechtjurist, Amsterdam 25 JAAR Ik ben ontzettend blij dat de casemanager een hele professionele taak heeft binnen Slachtofferhulp Nederland. Voor de casemanager is het altijd maatwerk, elk geval is anders. Voor de nabestaanden is het ontzettend fijn als een vaste persoon ze vanaf het begin, in samenwerking met de familierechercheurs, tot aan de rechtszaak en daarna begeleidt en bijstaat. Een kroon op het werk van de 25-jarige organisatie! Yolande Kleiss, moeder van de in 2000 om het leven gebrachte 10-jarige Nienke 25

28 Dag van het slachtoffer Traditioneel organiseert Slachtofferhulp Nederland tijdens de Europese dag van het slachtoffer een symposium met een actueel thema. Op 20 februari 2009 stond dit in het teken van de positie van slachtoffers in de media. 26

29 Publiek bezit tegen wil en dank? Welke formele en informele rechten met betrekking tot hun privacy hebben slachtoffers als het gaat om berichtgeving in de media, en zijn die afdoende om de belangen van slachtoffers te beschermen? Deze vraag stond centraal in het onderzoek naar berichtgeving over slachtoffers in de media, dat Slachtofferhulp Nederland in 2009 uitvoerde. Nabestaanden van slachtoffers van een levensdelict geven aan dat de media het privacybelang van slachtoffers stelselmatig negeren. De media aan de andere kant vinden dat juist wel verstandig met slachtoffers en nabestaanden wordt omgegaan. Reden voor Slachtofferhulp Nederland om tijdens de Europese dag van het slachtoffer in debat te gaan over deze kwestie. Grens tussen sensatie en informatie in het geding Er is niets mis met een persoonlijk verhaal van slachtoffers of nabestaanden in de media, meent Jaap Smit, algemeen directeur Slachtofferhulp Nederland. Het kan ze helpen bij de verwerking van de gebeurtenis, maar er zijn grenzen. Slachtoffers en nabestaanden zijn veelal een bron voor verhalen waarin emotie een belangrijke rol speelt. Het publiek wordt in de berichtgeving over ernstige misdrijven getrakteerd op sappige details die niets toevoegen aan het feitelijke nieuws en waarin de grens tussen sensatie en informatie in het geding is. Volgens Jaap Smit is de informatievrijheid een groot goed dat gekoesterd moet worden. Slachtofferhulp Nederland gelooft in het aangaan van het debat met professionals die streven naar kwaliteit in hun werk en daarop aan te spreken zijn. Het gaat om ongeschreven regels van fatsoen en moreel besef. De belangrijkste aanbeveling uit het rapport luidt daarom: verplaats je in de positie van het slachtoffer of de nabestaande. Journalist moet steeds betrokken belangen afwegen Niet alleen slachtoffers, maar wij allemaal lijken steeds meer publiek bezit te worden. Dat stelt Daphne Koene, secretaris van de Raad voor de Journalistiek. Misschien moeten we accepteren dat onze privacy niet meer zo heilig is als vroeger. Al was het alleen maar omdat we vaak ook, via Hyves of eigen weblogs, privégegevens openbaar maken. Dat neemt niet weg dat de publicatie van persoonlijke gegevens of foto s in een dagblad of op televisie grote impact kan hebben en door de betrokkene als zeer bezwaarlijk kan worden ervaren. Zeker als het gaat om berichtgeving over een misdrijf of ernstig ongeluk. Het is volgens Daphne Koene niet aan de Raad voor de Journalistiek om journalisten voor te schrijven wat zij wel en niet moeten publiceren. De journalist heeft de taak om elke keer alle belangen tegen elkaar af te wegen. In veel en misschien wel de meeste gevallen zal hij dat naar eer en geweten doen. Hoor- en wederhoor is taak van de media Natuurlijk zitten mensen niet te wachten op media-aandacht na een verschrikkelijke gebeurtenis, zegt een verslaggever bij het Algemeen Dagblad. Ik zal de eerste zijn om te erkennen dat je liever niemand van het AD, De Telegraaf of RTL aan je deur hebt staan als je je zoon, dochter of moeder bent verloren. Maar laten we niet vergeten dat het juist de taak is van media om hoor- en wederhoor te plegen. Onder welke omstandigheden ook, hoe zwaar het ook is. Mensen kunnen altijd nog nee zeggen. Met slachtoffers kun je best medelijden hebben en je mag best extra voorzichtig met ze zijn, maar ondanks alle verdriet zijn mensen niet onaanspreekbaar. Emoties zijn niet per definitie een valkuil. De journalist hanteert daarom een aantal stelregels: geef nabestaanden de 27

30 kans te reageren; benader slachtoffers voorzichtig; respecteer keuzes van slachtoffers; laat je gegevens achter. Bij bepaalde gebeurtenissen die veel aandacht krijgen of zullen krijgen van de media, zouden instanties als de politie of Slachtofferhulp Nederland een woordvoerder beschikbaar moeten stellen aan nabestaanden. Respect en zorgvuldigheid belangrijke sleutelwoorden Ik vind de aandacht van de media juist erg belangrijk. Dat zegt Jack Keizer, nabestaande. Het moet wel zuiver en integer zijn. Vaak word ik door hen gevraagd. Aan mij de keus of ik dan ja of nee zeg. Ik zeg op bijna alle verzoeken ja, mits ik een bepaalde boodschap kwijt kan. Respect en zorgvuldigheid zijn volgens Jack Keizer belangrijke sleutelwoorden in de verhouding tussen de nabestaanden en de media. Wat mij betreft mogen en kunnen de media naar alle slachtoffers en nabestaanden gaan voor hun reacties op bepaalde gebeurtenissen. Maar het zou gewoonte moeten worden om alle teksten te allen tijde vooraf te laten lezen en eventuele op- en aanmerkingen serieus te nemen. Met beeldmateriaal: betracht hier uiterste zorgvuldigheid. Het lijkt mij vreselijk als je vanuit het niets beelden ziet van je dierbare op de televisie in een soortgelijke zaak. Informeer in ieder geval het slachtoffer of de nabestaanden. Juridisch zal het best zo zijn dat de media hun beelden mogen gebruiken wanneer ze dat maar willen. Maar er is ook een morele en ethische kant. Hoewel alle kranten en tv-zenders door Slachtofferhulp Nederland waren uitgenodigd voor het symposium Slachtoffers: publiek bezit tegen wil en dank?, kwamen slechts enkele opdagen. Dit terwijl volgens algemeen directeur Jaap Smit vertegenwoordigers van de media bij verschillende gelegenheden hebben geuit dat het van grote waarde is dat de beroepsgroep aanspreekbaar is op haar functioneren. Jammer dat u het belang van aanspreekbaar zijn op het functioneren alleen met de mond belijdt en dan nog alleen in eigen kring, aldus Jaap Smit. We zijn er niet op uit om de beroepsgroep aan de schandpaal te nagelen, of de individuele journalist die met veel ethisch besef en integriteit zijn werk doet te beschadigen. Wel om bepaalde misstanden bespreekbaar te maken en als het even kan oplossingen te vinden. Overigens wil ik degenen die wel zijn gekomen zeer bedanken. 28

31 25 JAAR Vijftig jaar geleden spraken de hoofdredacteuren met elkaar af dat in beginsel geen namen van verdachten en veroordeelden worden genoemd. Dat leidde tot de bekende initialen- en balkjesregel. Als de media al terughoudend zijn in het aanduiden van verdachten en veroordeelden, hoeveel te meer zou dat dan moeten bij het aanduiden van de slachtoffers van misdrijven en hun nabestaanden? Zij zijn wel de laatste die erom gevraagd hebben met naam en toenaam in de krant te komen. In vergelijking met 25 jaar geleden, toen die afspraak zonder veel problemen werd nageleefd, is veel veranderd. De privacybescherming is steeds meer onder druk komen te staan omdat op bepaalde internetsites weinig terughoudendheid wordt betracht. Dat geldt voor alle categorieën personen die traditioneel op bescherming konden rekenen, dus ook voor slachtoffers. Het begint er op te lijken dat zich in medialand een scheiding voordoet tussen serieuze media die de klassieke standaarden handhaven en populaire media die meer naar commerciële dan morele belangen kijken. Huub Evers, lector en hoofddocent media-ethiek aan Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg 29

32 De dienstverlening aan letselschadeslachtoffers is in 2009 nog verder verbeterd. Van ondersteuning van whiplashslachtoffers tot de aanpak van kwalijke Letselschade praktijken in de letselschadebranche. 30

33 Aanpak kwalijke praktijken Slachtofferhulp Nederland richtte zich in 2009 nadrukkelijker dan voorheen op de aanpak van kwalijke praktijken in de letselschadebranche. Voorbeelden hiervan zijn onnodige of excessieve no cure no pay-contracten, dubbel declaratiegedrag en handel in dossiers. No cure no pay-contracten lijken voordelig, maar zijn dat over het algemeen niet. In Nederland moet volgens de wet de aansprakelijkheidsverzekeraar de schade en de redelijke kosten van rechtshulp vergoeden. No cure no pay-contracten zijn dus in de meeste gevallen onnodig en duur. In het geval van dubbel declareren verhaalt de rechtshulpverlener zijn kosten bij de aansprakelijkheidsverzekeraar en rekent ook kosten bij het slachtoffer zelf. Bij handel in dossiers verkopen in acqui sitie gespecialiseerde bureaus de dossiers van hun cliënten aan rechtshulpverleners met wie ze samenwerken. Deze financiële constructies zijn volstrekt ondoorzichtig en niet in het belang van het slachtoffer. De kwalijke praktijken komen vooral voor in de expertisemarkt, en dan met name in de vrije markt van letselschaderegelaars die zich bij geen enkele branche- of keurmerkorganisatie aansluiten. Letselschadeslachtoffers die geen rechtsbijstandsverzekering hebben en niet op de hoogte zijn van het bestaan van een Keurmerk Letselschade, komen vaak bij dit soort kantoren terecht. Wie op Google letselschade intikt komt advertenties tegen van de meest commerciële letselschadekantoren die veel geld in marketing stoppen en daardoor boven aan de zoekpagina komen te staan. Om slachtoffers te beschermen tegen deze praktijken, bestaat sinds 2008 het Keurmerk Letselschade. Slachtofferhulp Nederland adviseert slachtoffers sindsdien alleen gebruik te maken van letselschadekantoren met dit keurmerk. Slachtofferhulp Nederland wil de genoemde kwalijke praktijken beperken en heeft daarvoor samenwerking gezocht met koepelorganisaties als De Letselschade Raad. Cliëntgerichte dienstverlening In 2009 zijn belangrijke projecten gestart die de dienstverlening aan slachtoffers van letselschade sterk kunnen verbeteren. Het afwikkelingsproces van schadevergoeding wordt door veel slachtoffers als zeer onpersoonlijk ervaren. Slachtofferhulp Nederland constateert dat er wordt gekeken naar wat het slachtoffer allemaal niet meer kan en dat vervolgens een zak met geld wordt overhandigd, zonder eerst te kijken wat het slachtoffer nu eigenlijk wil. En zonder echte aandacht voor de bredere gevolgen van het ongeval, terwijl slachtoffers daar op dat moment wel behoefte aan hebben. In de in 2009 gestarte projecten Care en Pandora krijgen slachtoffers een casemanager toegewezen die hen in de procedure ondersteunt en met hen kijkt naar praktische oplossingen die aansluiten bij de eigen wensen en behoeften. De verzekeraar betaalt. Het project Pandora is gericht op whiplashslachtoffers. Die hebben meestal reële, maar moeilijk meetbare klachten. Het moeten knokken met een verzekeraar maakt het alleen maar erger en belemmert zowel de schadeafhandeling als het herstel. Als de verzekeraar begrip toont, erkenning biedt en in het begin wat toeschietelijker is, komt dat beide partijen ten goede. Een slachtoffer dat zich niet meer miskend voelt en de behandeling krijgt die hij wenst, geneest sneller. Zo wordt zijn dossier eerder afgehandeld en dat kost de verzekeraar uiteindelijk minder geld dan als in de zaak maanden wordt gediscussieerd over causaliteit van whiplashklachten. Pandora is een initiatief van CED Mensenwerk. Deze organisatie wordt door 31

34 verzekeraars ingeschakeld bij schadeclaims als gevolg van arbeidsongeschiktheid bij verzekerden. Slachtofferhulp Nederland ondersteunt het initiatief van CED Mensenwerk. ICT-innovatie Een voorbeeld van ICT-innovatie is het Digitaal Gezamenlijk Behandelplan (DGB). Dit initiatief vindt z n oorsprong in de Gedragscode Behandeling Letselschade. Er bestaan inmiddels diverse aanbieders van deze behandelplannen. Voordeel voor slachtoffers is dat zij via internet inzage hebben in de voortgang van hun zaak. Zo krijgen ze meer inzicht in en meer regie over hun zaak. Daarom wordt het Digitaal Gezamenlijk Behandelplan ondersteund door Slachtofferhulp Nederland. Voegen Slachtofferhulp Nederland neemt vanaf 1 november 2009 de voegingen in het strafproces over van de rechtsbijstandverzekeraars. Dat is het gevolg van een samenwerkingsovereenkomst met rechtsbijstandverzekeraars, aangesloten bij het Verbond van Verzekeraars. Voegen houdt in dat wanneer een misdrijf gepleegd is waarvoor de verdachte strafrechtelijk wordt vervolgd, het slachtoffer de geleden schade kan verhalen. De schadevordering wordt in dat geval gevoegd in het strafproces en de strafrechter doet dan ook uitspraak over de schadevergoeding. Het slachtoffer hoeft dan geen aparte procedure te starten om de schade te verhalen op de dader. Cliënten die hun civiele vordering in het strafproces willen voegen, worden door rechtsbijstandverzekeraars geadviseerd deze voeging op te laten maken door Slachtofferhulp Nederland. Jaarlijks gaat het om ongeveer 1500 voegingen. Slachtofferhulp Nederland heeft hiervoor negentien voegingsmedewerkers beschikbaar. Uiteraard staat het slachtoffers vrij om desgewenst toch de rechtsbijstandverzekeraar in te schakelen. 25 JAAR Ik ken Slachtofferhulp Nederland al sinds de oprichting. De organisatie is in de afgelopen 25 jaar sterk geprofessionaliseerd: van een hand op de schouder is Slachtofferhulp Nederland uitgegroeid naar een organisatie die professionele begeleiding en ondersteuning aan slachtoffers biedt. Op het gebied van letselschade speelt Slachtofferhulp Nederland een belangrijke rol. De organisatie heeft veel kennis en ervaring opgebouwd en heeft nu een brugfunctie tussen slachtoffers en belangenbehartigers, tussen advocaten en schade-experts. Als bestuurslid van de Stichting Keurmerk Letselschade helpt Slachtofferhulp Nederland bij de ontwikkeling van de kwaliteitscriteria voor hulp en advies aan slachtoffers met letselschade. Jaap Sap, rechter en voorzitter Stichting Keurmerk Letselschade 32

35 Europees netwerk Buiten de diensten die Slachtofferhulp Nederland verleent aan slachtoffers in eigen land, is de organisatie betrokken bij slachtofferhulp over de grens. Met in middels 26 organisaties uit 21 Europese landen is ze onderdeel van Victim Support Europe. In 2009 is dit netwerk verder uitgebreid. 33