In nauwe samenwerking met het werkveld wil de NTS op een aantal onderzoeksthema s concrete actie ondernemen.

Transcriptie

1 Uitnodiging ondersteuning onderzoek door de NTS Inleiding In de meerjarenvisie van de NTS is neergelegd dat de NTS zich verder wil ontwikkelen als kennis- en expertisecentrum in nauwe samenwerking met het transplantatie- en donatieveld. NTS beschikt over veel data, maar heeft zelf beperkte onderzoekscapaciteit en geen klinische expertise. In nauwe samenwerking met het werkveld wil de NTS op een aantal onderzoeksthema s concrete actie ondernemen. Doel van het onderzoek is om de optimale beschikbaarheid en gebruik van donororganen en -weefsels te bevorderen, conform de missie van de NTS. Wat is er gebeurd tot nu toe? Binnen de NTS is een Task Force geformeerd die de selectie van een aantal onderzoeksdomeinen heeft vastgesteld die relevant zijn binnen de kaders van de NTS. Vervolgens zijn er ten behoeve van nadere invulling voortrekkers uitgenodigd om met de Task Force te filosoferen over wat mogelijke onderzoeksthema s zouden kunnen zijn. In aansluiting daarop zijn er door de drie voortrekkers voorstellen voor onderzoekslijnen ingediend. Deze voorstellen zijn met de Task Force besproken. Dit heeft geleid tot de volgende onderzoeksthema s die de NTS wil aankondigen voor een landelijke call waarop onderzoekers in centra kunnen inschrijven. De selectie van de gekozen onderzoeklijnen is gebaseerd op een aantal uitgangspunten: - Het onderzoek moet bijdragen aan de missie van de NTS, te weten het bevorderen van een optimale beschikbaarheid en gebruik van donororganen en/of -weefsels in kwalitatieve en kwantitatieve zin op korte en/of langere termijn; - Het voorstel moet praktisch haalbaar zijn in termen van beschikbare data, tijd en mankracht; NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

2 - Het onderwerp van onderzoek moet in het verlengde liggen van verantwoordelijkheden en taken van de NTS en relevant zijn op nationaal niveau. Wat biedt de NTS? De NTS biedt financiële en beleidsmatige steun en helpt indien nodig bij verantwoorde en adequate toegang tot relevante data. De NTS stelt in totaal 0,6 FTE beschikbaar voor onderzoek. Dit betekent een bijdrage van 0,2 FTE, ofwel een dag per week, financiering per onderzoeksthema voor een onderzoeker/promovendus/clinical fellow gedurende een periode van maximaal 2 jaar om dit onderzoek uit te voeren. De NTS reserveert een werkplek voor minimaal 1 dag in de week ten kantore van de NTS voor de onderzoekers. Aanwezigheid bij de NTS is gewenst om optimaal gebruik te kunnen maken van de bij de NTS aanwezige data en kruisbestuiving tussen NTS medewerkers en externe onderzoekers te bevorderen. Wat verwacht de NTS van u? Een concreet onderzoeksvoorstel dat past binnen de voorgestelde onderzoeksthema s, zoals onderstaand geformuleerd en kan worden voltooid binnen de gestelde termijn van uiterlijk 2 jaar. De NTS gaat er van uit dat de onderzoeker door de aanvragende organisatie mede wordt gefinancierd ten aanzien van de overige dagdelen per week en verwacht dat hij/zij adequaat wordt begeleid door een inhoudsdeskundige supervisor. Binnen de aanvragende organisatie zal een contactpersoon beschikbaar zijn als aanspreekpunt voor de NTS. Vervolgproces Nadat de deadline van inschrijving is verstreken zal de NTS met behulp van een selectiecommissie een keuze maken uit de ingediende onderzoeksvoorstellen. De NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

3 geselecteerde voorstellen worden vervolgens kenbaar gemaakt waarbij aanvragers en NTS, indien nodig, support van het veld vragen. Aanvragen met betrekking tot data ten behoeve van het onderzoek zullen verlopen via de gebruikelijke databeheerprocedures en per database. Tevens zullen concrete afspraken gemaakt worden over werkbelasting, milestones van het onderzoek, intensiteit van begeleiding en afstemming over publicaties en financiën. Onderzoeksvoorstel 1. Acceptatie van een nieraanbod van een oudere donor Vraagstelling: Zijn er variabelen te definiëren die bij oudere donoren (>60 jaar) de keuze of nieren al of niet geschikt zijn voor transplantatie kunnen vereenvoudigen? Achtergrond: Er zijn momenteel geen goede richtlijnen welke donornieren wel of niet geschikt zijn voor transplantatie. De keuzes worden nu in grote mate bepaald door de dienstdoende dokter, waarbij er vrij veel ruimte beschikbaar is voor individuele interpretatie. Veel discussie ontstaat rond de oudere donoren met als complicerende factor dat de oudere donor meer co-morbiditeit heeft. De in de literatuur gehanteerde acceptatiecriteria en scoringssystemen voor acceptatie van postmortale donoren leunen zwaar op donorleeftijd. Bovendien is er een duidelijke tendens dat de leeftijd van de donoren steeds hoger wordt en het aantal oudere donoren sterk toeneemt. Een aanzienlijk deel van de geaccepteerde donoren tussen 2000 en april 2012 was ouder dan 60 jaar. Andere belangrijke variabelen voor de acceptatie van donoren zijn: of de donor hypertensie heeft gehad en zo ja, in welke mate, het donorcreatinine, de oorzaak van overlijden (al of niet CVA) en het aantal HLA-mismatches. Deze criteria hebben tot nu toe niet geleid tot een bruikbaar onderscheid tussen het wel en niet acceptabel zijn van oude donororganen. Er zal dus aanvullend onderzoek gestart moeten worden om na te gaan welke criteria gebruikt kunnen worden om in deze oudere donorpopulatie tot een selectie van bruikbare organen met acceptabele resultaten te komen? NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

4 Bij de NTS is een groot aantal gegevens over de donor en ontvanger in verschillende databases opgeslagen. Verdere uitwerking van deze gegevens om op die manier een beter inzicht te geven in het al of niet acceptabel zijn van oudere donororganen is het onderwerp van het huidige studievoorstel. In dit onderzoeksvoorstel zal gebruik gemaakt worden van alle bij de NTS beschikbare databases, maar vooral van OPI en NORD, die vooral gegevens opslaan rond de donatieprocedures. Daarnaast zal ook gebruik gemaakt kunnen worden van de transplantatiedatabases. Een belangrijke variabele voor het al of niet geschikt zijn van donornieren is de mate van atherosclerose van de donorarterie. Dit wordt door de uitnamechirurg gescoord en ingevuld in de kwaliteitsdatabase. Integratie van deze gegevens in het onderzoek van bruikbaarheid van oudere donororganen is dan ook zeer gewenst. Het zal zeer goed mogelijk zijn dat gaande het onderzoek (betere) criteria opgesteld moeten worden voor de score van atherosclerose. Voor de vraag of een oudere patiënt überhaupt wel als donor geschikt is, is de mate van arteriosclerose ook van essentieel belang. Immers als geschat kan worden dat mogelijke donororganen niet bruikbaar zullen zijn wegens ernstige arteriosclerose dan kan de omvangrijke procedure van een donatie vermeden worden. Een van de vraagstellingen van dit onderzoek is dan ook of er een eenvoudig scoresysteem opgesteld kan worden waarmee de IC arts een inventarisatie van de mate van atherosclerose kan maken (en daarmee de geschiktheid als donor). Gedacht wordt aan variabelen als medicatie, roken (PY), sport, bewegen, mate van activiteit, hypertensie, diabetes, cardiovasculair lijden, perifeer vaatlijden (claudicatio klachten), familieanamnese, souffles over het hart en vaten, bloeddruk en BMI. Een spin-off van dit onderdeel van het onderzoek is dat transplantatieartsen bij de vraag of een donororgaan geschikt is, vaak over essentiële extra informatie vanuit de IC-periode willen beschikken. Onderzoek naar welke gegevens dit zijn en het implementeren van deze gegevens in de normale donorprocedure is onderdeel van dit onderzoek. Samengevat: 1. Is het mogelijk om met de beschikbare gegevens binnen de NTS eenvoudige, maar goed bruikbare criteria op te stellen voor acceptatie van de nieren van een oudere donor? Zou dit kunnen leiden tot een landelijke donor index. NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

5 2. Kan een scoresysteem worden ontworpen waarmee de uitnamechirurg de mate van atherosclerose eenduidig kan aangeven? 3. Zijn er hanteerbare criteria te bedenken waarmee de IC arts een inventarisatie van de mate van atherosclerose kan maken? Bij goede criteria zouden dan onnodige donorprocedures vermeden kunnen worden. Literatuur: 1. Nyberg SL, Matas AJ, Kremers WK, Thostenson JD, Larson TS, Prieto M, Ishitani MB, Sterioff S, Stegall MD. Improved scoring system to assess adult donors for cadaver renal transplantation. Am J Transplant, 2003 Jun;3(6): Moore J, Ramakrishna S, Tan K, Cockwell P, Eardley K, Little MA, Rylance P, Shivakumar K, Suresh V, Tomlinson K, Ready A, Borrows R.Identification of the optimal donor quality scoring system and measure of early renal function in kidney transplantation. Transplantation Feb 27;87(4): Schold JD, Kaplan B, Chumbler NR, Howard RJ, Srinivas TR, Ma L, Meier- Kriesche HU. Access to quality: evaluation of the allocation of deceased donor kidneys for transplantation. J Am Soc Nephrol Oct;16(10): Rao PS, Schaubel DE, Guidinger MK, Andreoni KA, Wolfe RA, Merion RM, Port FK, Sung RS. A comprehensive risk quantification score for deceased donor kidneys: the kidney donor risk index. Transplantation Jul 27;88(2): De Vusser K, Lerut E, Kuypers D, Vanrenterghem Y, Jochmans I, Monbaliu D, Pirenne J, Naesens M The predictive value of kidney allograft baseline biopsies for long-term graft survival. J Am Soc Nephrol Nov;24(11): NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

6 Onderzoeksvoorstel 2. Kwaliteit van orgaandonatie bij DCDIII Vraagstelling: Onderzoek naar belangrijke factoren, die een rol spelen bij de detubatie van DCD (donor after circulatory death) Maastricht categorie III? Achtergrond: Een van de heikele punten bij de detubatie van DCD III is dat de donor niet binnen 2 uur een hartstilstand krijgt en de hele donatieprocedure alsnog gecanceld moet worden. In de literatuur zijn al een aantal pogingen beschreven om te komen tot een betrouwbare score, zodat voorspeld kan worden hoeveel tijd er zal verstrijken tussen detubatie en hartstilstand. Tot nu toe blijken deze scores niet erg betrouwbaar. Wel zijn er aanwijzingen dat er een relatie bestaat tussen enerzijds de tijd tussen detubatie en hartstilstand en anderzijds de Intensive Care waar de detubatie plaats vindt. Uit gegevens van DCD orgaandonoren uit Australië en Nieuw Zeeland blijkt dat de belangrijkste factor die de tijd bepaalt tussen detubatie en hartstilstand niet leeftijd, neurologische toestand of onderliggend lijden is, maar de Intensive Care waar de patiënt overlijdt. Dit zou kunnen wijzen op grote verschillen in eindeleven behandeling. Het onderzoek zou in twee delen uiteen kunnen vallen. In de eerste plaats zouden we in Nederland willen komen tot een inventarisatie van factoren die van belang zijn bij de duur van de detubatie tot de hartstilstand. Welke DCD III donoren krijgen een hartstilstand binnen twee uur en welke niet. In hoeverre valt dit te voorspellen. Gedacht daarbij is aan factoren als neurologische conditie, leeftijd en aandoening/oorzaak van overlijden. Voor een goede vaststelling van belangrijke factoren moet gebruik worden gemaakt van databases die bij de NTS beschikbaar zijn. Voor dit onderzoeksvoorstel zal vooral gebruik gemaakt kunnen worden van OPI en NORD. Een aanvullende vraag voor dit deel van het onderzoek zal zijn of er ook in Nederland verschillen zijn tussen de ziekenhuizen wat betreft de tijdsrelatie tussen detubatie en hartstilstand. Een andere interessante vraagstelling van dit deel van het onderzoek is of de tijdspanne van 2 uur tussen detubatie en hartstilstand niet kan worden uitgebreid naar 3 of 4 uur. Dit is een NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

7 vraag die alleen opgelost kan worden door een verandering van de landelijke richtlijn, waarna prospectief gemonitord moet worden wat de gevolgen zijn van deze verandering in DCD protocol. Deze prospectieve gegevens moeten dan vergeleken worden met de retrospectieve gegevens die opgeslagen zijn over de laatste jaren. Vraagstelling hierbij zijn bijvoorbeeld wat de opbrengst zou zijn van het verlengen van de twee uur wachttijd: geeft dat meer organen, geeft dat kwaliteitsverschillen in organen? Een verlenging van de totale duur tussen detubatie en hartstilstand zal ook nadelen hebben en een goede evaluatie van een dergelijke maatregel is noodzakelijk. Het tweede deel van dit onderzoeksvoorstel vloeit voort uit het eerste deel. Zoals verwoord in het eerste deel van dit onderzoeksvoorstel blijkt uit de literatuur dat er grote verschillen tussen centra wat betreft eindeleven behandeling. Een van de doelstellingen van de NTS is om te komen tot uniformiteit in de behandeling van potentiële donoren op de IC. Dit onderdeel van het onderzoeksvoorstel sluit nauw aan bij het Europese ACCORD-project en zal ook in nauwe samenwerking met dit project moeten worden uitgevoerd. Geïnventariseerd zal moeten worden wat de verschillen tussen de centra zijn wat betreft donorbehandeling. Maar ook zal er een inventarisatie moeten komen welke factoren van de donorprocedure of de donorbehandeling het meest belastend zijn voor de intensivist. Waar gaat het vaak mis of worden onderdelen vergeten? Dit onderdeel zal moeten worden uitgevoerd via enquêtes en/of evaluatie van de procedures. Samengevat: 1. Verschillen in tijdsduur tussen detubatie en hartstilstand bij DCD III a. zijn er aanwijsbare factoren, waarmee al of niet hartstilstand binnen twee uur is te voorspellen. Dit onderdeel is van essentieel belang om onnodige procedures te voorkomen. b. Zijn er verschillen tussen het interval van detubatie en hartstilstand tussen de ziekenhuizen in Nederland? Waarop berusten die verschillen? c. Kan de verlenging van de twee uur tussen detubatie en hartstilstand een verruiming betekenen van het aantal donororganen en wat is dan de kwaliteit van deze organen? 2. Inventarisatie van knelpunten bij de donorbehandeling op de IC met als uiteindelijk doel om te komen tot een uniform Nederlands donorbeleid. NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8

8 Onderzoeksvoorstel 3: Nieuwe technologieën ten aanzien van orgaanpreservatie Vraagstelling: Het bevorderen van technologische ontwikkelingen om het aantal te transplanteren organen alsmede de kwaliteit daarvan te verbeteren. Deze onderzoekslijn op het gebied van orgaanperfusie en -preservatie wordt op dit moment even aangehouden in afwachting van de op korte termijn te verwachten besluitvorming omtrent het standaard invoeren van machinepreservatie van nieren in Nederland. Indien machinepreservatie zal worden ingevoerd is een goede landelijke evaluatie van effecten en kosten vereist en zal onderzoeksvoorstel 3 zich hierop focussen. NTS\20803_bhj finale versie.docx dd / 8