Werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland in

Transcriptie

1 Werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland in Basisstatistisch deelrapport September 2010

2 Colofon Uitgave I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn tel. (0229) Dit rapport maakt deel uit van het statistisch basispakket van de Westfriese gemeenten Rapportnummer Datum September 2010 Opdrachtgever De samenwerkende Westfriese gemeenten Auteur Jan Kerkhoff Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 Inhoud blz. Samenvatting I 1. Inleiding 1 2. Werkgelegenheidsontwikkeling De werkgelegenheidsontwikkeling sinds Werkgelegenheids- en participatiegraad in de regio Ontwikkeling werkgelegenheid naar omvang dienstverband Ontwikkelingen per sector Productiestructuur Midden- en kleinbedrijf versus het grootbedrijf Ontwikkelingen per gemeente Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen Productiestructuur per gemeente Pendel Woongemeente van de werkzame personen Arbeidssector en herkomst van de werkzame personen per gemeente Woon-werkbalans Westfriesland 2009/ De regionale economie Westfriese economie in Personeelsontwikkelingen en winstgevendheid Mutaties in vestigingen in Westfriesland en Noordwest-Holland 27 Bijlage tabellen 28 Verantwoording enquêtedata 34

4 Samenvatting Samenvatting Het rapport Werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland geeft het meest actuele beeld van de werkgelegenheid in de regio binnen het grotere geheel van Noordwest-Holland. De gegevens zijn ontleend aan het Bedrijvenregister (RMO) dat de Kamer van Koophandel in samenwerking met de vier regio s van Noordwest-Holland onderhoudt. Het rapport schetst een gedetailleerd beeld van de werkgelegenheidsstructuur en de ontwikkelingen van de werkgelegenheid op regionaal en gemeentelijk niveau. Daarnaast biedt het inzicht in de bedrijvigheid en pendel gedurende de laatste tien jaar. Tevens is aandacht besteed aan de huidige stand van de economie. Opzet van dit rapport In deze rapportage is gekozen voor het maken van vergelijkingen tussen twee perioden van vijf jaar. De reden hiervoor is dat de jaarcijfers gevoelig zijn voor toevallige fluctuaties, bijvoorbeeld door administratieve redenen. Om te voorkomen dat hieraan conclusies verbonden worden, nemen we een langere periode zodat er met meer zekerheid iets over de trendmatige ontwikkelingen is te zeggen. Om toch enig inzicht in de meest actuele veranderingen te geven, presenteren we een indicatieve vergelijking tussen de jaren 2009 en Ontwikkeling aantal werkzame personen en vestigingen in de laatste tien jaar Het aantal werkzame personen en bedrijfsvestigingen in Westfriesland vertoont in de afgelopen tien jaar een stijgende lijn. Echter de toename van in de laatste periode van vijf jaar ( ) is veel kleiner dan in de periode daarvoor. Vooral de verminderde groei van het aantal werkzame personen is evident. In tien jaar bijna 16% groei, maar in de laatste vijfjaarsperiode slechts 4%. Wel is het aantal vestigingen in de tweede periode sterker gestegen dan in de eerste (respectievelijk 14% en 8%). Dit duidt op een groeiend aantal kleine ondernemingen (en dan vooral eenmanszaken, ZZP-ers). Op gemeentelijk niveau valt de sterke groei op van de werkgelegenheid in Hoorn en Wervershoof. Waar de groei in de tweede periode op regionaal niveau slechts 4% bedraagt, is deze in Hoorn 11,5% en in Wervershoof 8%. Dit zijn percentages vergelijkbaar met de bijna 12% van de provincie. In Andijk, Drechterland, Opmeer en Stede Broec zien we zelfs een daling van de werkgelegenheid. Ruim de helft van de werkgelegenheid in de regio is gelokaliseerd in Hoorn en Medemblik. In Noordwest-Holland, het totaal van de vier regio s, is een vergelijkbaar beeld waarneembaar; ook hier is de laatste vijf jaar sprake van een verzwakte groei van het aantal werkzame personen. De groei in deze tweede periode is slechts ruim 1%. Waar in Waterland de groei minimaal is, is in de Kop van Noord-Holland en Texel zelfs sprake van een lichte daling. We zien dus een forse stagnering in de groei van de werkgelegenheid. Krimp in het laatste jaar De ontwikkeling van de werkgelegenheid ten opzichte van het voorgaande jaar laat een nog minder rooskleurig beeld zien. In Westfriesland daalt in een jaar tijd het aantal banen met gemiddeld bijna 2%, bijna 1500 banen. Deze daling doet zich in zeven van de negen gemeenten voor, met negatieve percentages tussen de 1,5 en ruim 5% per gemeente. Alleen in Medemblik en Wervershoof zien we nog een toename van de werkgelegenheid. Het aantal vestigingen is wel met ruim 600 toegenomen. I

5 Samenvatting Werkgelegenheidsgraad De werkgelegenheidsgraad in Westfriesland bedraagt 56%, wat laag is ten opzichte van het provinciaal en landelijk gemiddelde van respectievelijk 77% en 72%. Concreet betekent het dat er op iedere inwoner uit de potentiële beroepsbevolking 0,56 arbeidsplaats is. Wel zijn er relatief grote verschillen tussen de gemeenten. Zo zien we in Wervershoof een verhoudingscijfer van 79%, terwijl in Stede Broec de werkgelegenheidsgraad slechts 36% is. Noordwest-Holland in totaal kampt met 58% met een relatief lage werkgelegenheidsgraad. Van de vier regio s is deze in Noord-Kennemerland het hoogst met 61% en het laagst in Waterland (49%). De relatief lage percentages indiceren dat een fors aandeel van de beroepsbevolking buiten de eigen regio werkt, gemiddeld in Noordwest-Holland dus 42% van de potentiële beroepsbevolking. Ontwikkeling werkgelegenheid naar omvang dienstverband Westfriesland is de enige regio in Noordwest-Holland waar het aantal fulltime banen sterker is toegenomen dan het aantal parttime banen. In de laatste vijf jaar bedroeg de groei van het aantal fulltime arbeidsplaatsen 8%, tegen ruim 2% in Noordwest-Holland. Daarentegen zien we een terugloop van het aantal parttime banen van bijna 12%. Daling van parttime werkgelegenheid zien we ook in de Kop van Noord-Holland: - 10%. In Waterland en Noord-Kennemerland is nog een matige groei (tot 3%). Ondanks de relatief sterke groei van het aantal fulltime arbeidsplaatsen is het aandeel fulltime banen in Westfriesland de laatste tien jaar stabiel gebleven; het percentage beweegt zich tussen de 80 en 83%. Groei naar sector In de periode van 1999 tot 2004 is de gezondheidszorg met een groei van 39% de sterkst groeiende sector in Westfriesland. In de tweede periode ( ) is het de (overige) zakelijke dienstverlening die opvalt met een groei van 28%. Een aantal sectoren laat nu ook een krimp zien. De afname in de sector openbaar bestuur bedraagt 7%, maar de agrarische werkgelegenheid is met maar liefst 45% gedaald (de daling is deels te verklaren uit het gebruik van andere bronnen). De situatie in Noordwest-Holland is in grote lijnen gelijk aan die in Westfriesland; ook hier zijn het in de eerste en tweede periode respectievelijk de gezondheidszorg (36%) en de zakelijke dienstverlening (20%) die het sterkst gegroeid zijn. Opvallend is dat de sector industrie en nutsbedrijven in Westfriesland in de laatste vijf jaar een lichte groei heeft doorgemaakt, terwijl de werkgelegenheid in de rest van Noordwest-Holland in deze sector daalt. Productiestructuur & bedrijfsgrootte Traditioneel werken de meeste Westfriezen in de handel en reparatiesector. In 2009 gaat het om mensen, ruim een vijfde van de arbeidsplaatsen in de regio. De gezondheidszorg en de (overige) zakelijke dienstverlening zijn goed voor elk arbeidsplaatsen, samen ruim 25% van het totaal in Westfriesland. De verdeling van de fulltime banen naar grootteklasse van de vestiging is de laatste jaren licht aan het verschuiven naar een groter aandeel in de vestigingen met meer dan 50 werkzame personen, met 34% van de werkgelegenheid. De grote groep Midden- en Kleinbedrijfmiddengroep (MKB) voorziet echter nog steeds in 66% van de werkgelegenheid, waarbinnen de 1-manszaken een groeiend aandeel innemen. De situatie in Westfriesland komt overeen met die van Noordwest- Holland, hoewel het aandeel arbeidsplaatsen in het MKB gemiddeld wat lager ligt. II

6 Samenvatting Pendel Meer dan de helft van het totale aantal fulltime arbeidskrachten in Westfriesland werkt in de woongemeente. Bijna een derde van de arbeidsplaatsen wordt gevuld door mensen elders uit de regio en ruim 15% komt van buiten Westfriesland. In Stede Broec is het percentage dat daar zowel woont als werkt het hoogst. De regiobinding in de Kop van Noord-Holland en Texel is ongeveer even groot als de Westfriese. In Waterland en Noord-Kennemerland wordt een beduidend kleiner aandeel van de arbeidsplaatsen gevuld door mensen uit dezelfde regio. Effecten van de crisis? De groei van de werkgelegenheid in de eerst beschouwde periode (van 1999 tot 2004) was sterk. Deze is echter in de afgelopen vijf jaar gestagneerd. Het laatste jaar zien we in de meeste gemeenten een daling van de werkgelegenheid. In Westfriesland een negatieve groei van 1,8% (minus 1500) van het aantal banen. Er zijn wel verschillen tussen de sectoren waarneembaar; met name in de agrarische sector was er sprake van een forse daling. In Westfriesland is het aantal niet-werkende werkzoekenden tussen juli 2009 en juli 2010 gestegen met 14%. Het meest recente Westfriese werkloosheidspercentage is 3,7%. Dit is wel opvallend laag in vergelijking met het huidige Nederlandse percentage dat op 6,4% ligt. De recent gepubliceerde resultaten van de Conjunctuurenquête Nederland (KvK, 2010/2) wijzen uit dat er vaker sprake is van een positieve reactie van bedrijven omtrent de te verwachten resultaten. De economie bevindt zich in dit opzicht momenteel op een kantelpunt. Dit geldt echter nog maar voor een klein deel van de Westfriese ondernemers. Omdat de resultaten van deze meting op de respons van een gering aantal bedrijven zijn gebaseerd, is slechts voor het totaal van de regio Noordwest-Holland een betrouwbaar beeld te schetsen. De globale conclusie is dat de regio s in het zuiden van de provincie voorlopen op die in het noorden. Het ziet er naar uit dat in Westfriesland verbeteringen zich dus vertraagd zullen doorzetten. III

7 Inleiding 1. Inleiding Het Bedrijvenregister, Register Maatschappelijke Objecten (RMO) Noordwest-Holland is het resultaat van het samenwerkingsverband van de Kamer van Koophandel voor Noordwest-Holland en de gemeenten in de vier regio s Waterland, Westfriesland, de Kop van Noord-Holland en Texel en Noord-Kennemerland. Deze samenwerking dateert van 1994 en heeft als doel het bedrijvenregister up-to-date te houden door middel van jaarlijkse enquêtering. Door deze wijze van samenwerking worden niet alleen de kosten laag gehouden, maar wordt ook het aantal enquêtes onder bedrijven en instellingen verminderd. Sinds 1 januari 2006 treedt I&O Research op als participant voor de Westfriese gemeenten. Dit rapport geeft het meest actuele beeld van de werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland binnen de regio Noordwest-Holland. Opdrachtgever voor deze publicatie zijn de samenwerkende Westfriese gemeenten. De rapportage maakt deel uit van de werkzaamheden ten behoeve van het statistisch basispakket zoals dat volgens overeenkomst door I&O Research voor en in opdracht van de Westfriese gemeenten wordt bijgehouden. Andere publicaties in deze serie zijn: - Inkomens in Westfriesland; - Westfriese woningmarktmonitor; - Demografische ontwikkeling en bevolkingsprognose voor Westfriesland; - Leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs; - Onderwijsadressengids. Wat betreft deze publicatie het volgende: evenals in voorgaande jaren is in 2009 een groot aantal gevestigde bedrijven en instellingen in de vier regio s in Noordwest-Holland met een vragenlijst benaderd. De verzamelde gegevens geven een goed beeld van de werkgelegenheidsstructuur en de ontwikkelingen van de werkgelegenheid op regionaal en gemeentelijk niveau. In deze rapportage is gekozen voor het maken van vergelijkingen tussen twee perioden van vijf jaar en daarnaast wordt de ontwikkeling in het laatste jaar belicht. Deze publicatie biedt tevens inzicht in de bedrijvigheid en pendel in de laatste tien jaar in de regio en in Noordwest-Holland. Waar mogelijk wordt deze ontwikkeling vergeleken met landelijk cijfermateriaal (LISA). De RMO-deelnemers participeren eveneens in LISA, het landelijke samenwerkingsverband van bedrijvenregisters. Als afzonderlijke rapportage verschijnt elk jaar de tabellenset RMO. In de bijlagen treft u een gedeelte van deze tabellen aan. Achter in de publicatie treft u een verantwoording aan van de samenstelling van dit register (RMO) en een toelichting op de diverse onderdelen o.a. de landbouwcijfers - waaruit dit register bestaat. De verdere opbouw van dit rapport is als volgt: in hoofdstuk 2 wordt de werkgelegenheidsontwikkeling in de laatste tien jaar over twee vijfjaarsperioden beschreven en zijn de vier onderscheiden subregio s met elkaar vergeleken. In hoofdstuk 3 staan de gemeenten en de regio s centraal. In hoofdstuk 4 komt de pendel aan bod. Als laatste het hoofdstuk met de beschrijving van een aantal recente economische ontwikkelingen en het effect daarvan in de regio. 1

8 Werkgelegenheidsontwikkeling 2. Werkgelegenheidsontwikkeling 2.1 De werkgelegenheidsontwikkeling sinds 1999 Westfriesland In 2009 zijn er in Westfriesland personen werkzaam (fulltime + parttime) in vestigingen. Ten opzichte van vorig jaar is dat een teruggang van bijna werkzame personen. Het aantal vestigingen daarentegen groeide wel met ruim 600 (+ 4%). De daling in het aantal werkzame personen is grotendeels van administratieve aard en is vooral terug te vinden in de agrarische sector. Hiermee vertoont deze bedrijfstak een beeld dat beter met de werkelijkheid overeenkomt dan in het verleden het geval was. In het register RMO zijn de arbeidskrachten in de land- en tuinbouw tot 2008 uit de CBS-Meitellingen gedestilleerd. Vanaf dit jaar is deze sector echter ook inschrijvingsplichtig in het nieuwe Handelsregister, waardoor ook data per adres zijn te achterhalen. Als eerste bron voor de nieuwe landbouwgegevens is gebruik gemaakt van de bestanden van Prosu. Als we de primaire sector buiten beschouwing laten, dan zien we in de regio een groei van 845 fulltime werkzame personen (+ 1,4%) ten opzichte van het voorgaande jaar. De werkgelegenheid in de regio groeide tussen 1999 en 2009 met ruim arbeidsplaatsen (15,7%) tot De groei in de laatste vijf jaar was beduidend minder dan de verwachte helft: ruim arbeidsplaatsen (4,1%). Het aantal vestigingen nam eveneens toe. Over tien jaar gemeten een toename met ruim vestigingen naar in Over de laatste vijf jaar gezien kreeg de regio er per saldo bijna vestigingen bij, een groei van 13,8%. Noordwest-Holland Ter vergelijking is over deze tien jaarsperiode in de totale regio Noordwest-Holland een groei van bijna 15% waar te nemen. Echter in de regio Kop van Noord-Holland en Texel doet zich in de tweede periode al een daling voor van het aantal werkzame personen met 4,5%. De groeicijfers van het laatste jaar laten over de hele regio een negatief beeld zien. Alleen in Noord-Kennemerland is er nog sprake van een lichte groei van 0,4%. Tabel 2.1 Groei van het aantal werkzame personen in de vier regio s regio Westfriesland Waterland Kop Noord-Holland en Texel Noord-Kennemerland totaal Noordwest-Holland Groei groei groei Westfriesland 4,1-1,8 Waterland 0,8-3,4 Kop Noord-Holland en Texel -4,5-2,0 Noord-Kennemerland 2,8 0,4 totaal Noordwest-Holland 1,1-1,4 2

9 Werkgelegenheidsontwikkeling Over tien jaar gemeten was de grootste groeier de regio Waterland met een toename van 20,2%. Ook in de eerste periode scoorde Waterland het hoogst (een toename van 19,2% in de jaren ). In de laatste vijf jaar had Westfriesland het hoogste groeipercentage: 4,1%. De gemiddelde groei in het totale RMO-gebied was respectievelijk 13,5 om 1,1%. Westfriesland Het verschil in groei in beide perioden is markant. De samenhang in de groei van het aantal vestigingen en de groei van het aantal werkzame personen in Westfriesland is nog minder met elkaar in overeenstemming dan in voorgaande jaren. Figuur 2.1 Ontwikkeling van de werkgelegenheid in de regio Westfriesland in de twee 5- jaarsperioden: ,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% '04-09 werkz.pers. vestigingen De toename van het aantal werkzame personen in de tweede periode is minder dan de helft van de groei in de eerste periode, terwijl het aantal vestigingen respectievelijk met 8,2 en 13,8% toenam. Dit betekent in de eerste plaats een grotere toename van het aantal kleine bedrijven in de laatste vijf jaar. Maar deze uitkomst laat ook zien dat door administratieve aanpassingen grote verschillen kunnen optreden. Zo zijn er in 2006 correcties doorgevoerd in het Handelsregister in de sector zakelijke dienstverlening betreffende de holdings en in het laatste jaar in de agrarische sector. Vooral in deze sector is de verschuiving van meerpersoons naar eenmansbedrijven zichtbaar. Noordwest-Holland Het totaal van de regio s binnen het RMO-register laat een min of meer gelijk beeld zien als Westfriesland. Een groei van het aantal werkzame personen in de eerste periode van 13,5% en (een minimale groei) in de tweede periode 1,1%. Uitschieter in positieve zin in de eerste periode zijn de regio s Waterland (met een toename van 19,2%) en Noord-Kennemerland (+ 16,8%). In de tweede periode is de negatieve ontwikkeling van de regio Kop Noord-Holland en Texel duidelijk zichtbaar. Figuur 2.2 Ontwikkeling van de werkgelegenheid in de regio s van Noordwest-Holland, werkzame personen per regio, in de twee 5-jaarsperioden: en ,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% '04-09 werkz.pers. vestigingen 3

10 Werkgelegenheidsontwikkeling Het totaal aantal vestigingen in de regio Noordwest-Holland nam in tien jaar toe met bijna tot , een groei van bijna 19%. Ook hier was de groei in de tweede periode groter dan in de eerste vijfjaarsperiode, maar is niet zo opvallend als in Westfriesland. Een toename van 8,2% in de eerste en 9,8% in de tweede periode. In Waterland en in Noord-Kennemerland bleef de groei van het aantal vestigingen in de tweede periode zelfs achter bij die van de eerste vijf jaar, en was daardoor meer in overeenstemming met de ontwikkeling van het aantal werkzame personen. Figuur 2.3 Ontwikkeling van de werkgelegenheid in Noordwest-Holland, aantal vestigingen per regio, in de twee 5-jaarsperioden: en ,0 14,0 10,0 6, ,0-2,0 WF Wland Kop NK NWH 2.2 Werkgelegenheids- en participatiegraad in de regio Een maat om de werkgelegenheid in een bepaald gebied te meten is de werkgelegenheidsgraad. De werkgelegenheidsgraad is de verhouding van het aantal arbeidsplaatsen in een regio en het totaal van de potentiële beroepsbevolking (15 t/m 64 jaar). Tabel Werkgelegenheidsgraad per regio 2009 WF Water Kop NH Nrd-Ken NWH NH Nederland aantal banen potent. beroepsbevolking werkgelegenheidsgraad 56,4 49,3 60,6 61,1 57,5 76,6 72,4 Westfriesland De werkgelegenheidsgraad van de regio (56%) is beduidend lager dan die van de provincie Noord- Holland (77%). Concreet betekent het dat er op iedere inwoner uit de potentiële beroepsbevolking in de regio 0,56 arbeidsplaats is. Voor het totaal van Noordwest-Holland geldt een iets ruimer verhoudingsgetal. Ten opzichte van vorig jaar is de werkgelegenheidsgraad met ruim een procentpunt afgenomen, zowel in Westfriesland als in totaal Noordwest-Holland. Provinciaal en landelijk is er juist een kleine vooruitgang. Het ligt in de verwachting dat het vooral de landelijke gemeenten zijn met een lage werkgelegenheidsgraad, maar dit geldt weer niet voor alle gemeenten. Zo heeft Wervershoof de hoogste werkgelegenheidsgraad in de regio (79%) door de grote concentratie van arbeidsplaatsen op het WFO-bedrijvenpark) en Stede Broec de laagste (36%). Hoorn scoort met 66% een goede tweede plaats. Dat de provincie Noord-Holland hoger scoort dan het Nederlands gemiddelde, kan door de hoge werkgelegenheidsconcentratie in Amsterdam, de Zaanstreek, IJmond en Haarlem verklaard worden. 4

11 Werkgelegenheidsontwikkeling Noordwest-Holland De werkgelegenheidsgraad van het totale RMO-gebied is dus 58%. De regio Waterland scoort het laagst met 49%, waarbinnen de gemeente Purmerend opvalt met 48%. Zij schaart zich daarmee in de rij van typische forenzengemeenten. Hoog scoort in Waterland de gemeente Edam/Volendam met 66%. De Kop van Noord-Holland en Texel en Noord-Kennemerland scoren beide even hoog, waarbij Alkmaar in relatieve en in absolute zin dé werkgelegenheidskern is met een percentage van 78%. Daarnaast valt ook Schagen op met een gelijk percentage van 78%. Eveneens scoort Texel met 75% hoog. Westfriesland Een andere maat is de participatiegraad. Dit is het deel van de potentiële beroepsbevolking dat ook werkelijk in een beroep werkzaam is, de bruto participatiegraad. Deze bedraagt gemiddeld over de laatste drie jaar voor de regio Westfriesland 71,7%. Tabel 2.3 Participatiegraad per regio, gemiddelde over de periode WF Waterl Kop NH Nrd-Ken NWH NH participatiegraad, bruto 71,7 71,3 70,3 70,0 70,7 71,2 participatiegraad, netto 69,1 69,0 68,0 67,6 68,3 68,2 werkloosheidspercentage 2,6 2,3 2,3 2,3 2,4 3,0 werkgelegenheidsgraad 56,4 49,3 60,6 61,1 57,5 76,6 Bron: CBS/Statline Corrigeren we dit cijfer voor de werkloosheid dan is de (netto) participatiegraad 69,1. 1 In vergelijking met de hiervoor gepresenteerde percentages over de werkgelegenheidsgraad is het duidelijk dat de ruimte tussen deze twee cijfers aangeeft dat er binnen de regio onvoldoende arbeidsplaatsen zijn om de beroepsbevolking van een baan te voorzien. Het resterende deel van de potentiële beroepsbevolking zal zijn of haar baan dus elders moeten zoeken. 2 De aftreksom levert echter niet het percentage forenzen per regio op, daar in de werkgelegenheidsgraad ook de inkomende pendel per regio is meegeteld. Noordwest-Holland Ook bij deze werkgelegenheidsmaat zien we voor de totale regio Noordwest-Holland een vergelijkbare uitkomst. De bruto en netto participatiegraden per regio zijn onderling niet sterk verschillend. Westfriesland en Waterland zitten iets boven het gemiddelde van de totale regio Noordwest-Holland, de Kop en Noord-Kennemerland er iets onder. Alleen door de vergelijking met de werkgelegenheidsgraad valt de gunstiger positie op van de regio s Kop van Noord-Holland en Texel en Noord-Kennemerland. 1 Bron: CBS, op basis van de jaarreeks , voor 25 gemeenten met meer dan inwoners, ca. 90% van de totale bevolking van de regio Noordwest-Holland. 2 In deze vergelijking is geen rekening gehouden met de omvang in uren van de arbeidsplaats. Het betreft hier het totaal van de parttime en fulltime werkplekken. 5

12 Werkgelegenheidsontwikkeling 2.3 Ontwikkeling werkgelegenheid naar omvang dienstverband In het werkgelegenheidsonderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen fulltime en parttime dienstverbanden. Volgens de indeling van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (waar het RMO grotendeels door wordt gevoed) zijn mensen die gemiddeld 15 uur of langer per week werken fulltimers. Mensen met een wekelijks gemiddelde van minder dan 15 uur worden aangeduid als parttimers. Westfriesland In totaal zijn er in 2009 in de regio Westfriesland arbeidsplaatsen. Hiervan is 83,0% een fulltime ( 15 uur) dienstverband. Dit aandeel is in de loop van de laatste tien jaar niet veranderd. Het percentage fulltimers schommelt tussen 1999 en 2009 tussen de 80 en 83%. Figuur 2.4 Werkgelegenheidsontwikkeling in absolute aantallen naar dienstverband, in de periode van in de vier regio s en totaal Noordwest-Holland. NW-Holland Nrd-Kenlnd Kop N-Hol Waterland Westfrslnd full time part time In figuur 2.4 is de groei en de krimp per regio in absolute aantallen arbeidsplaatsen weergegeven. In verhouding tot de totale omvang per regio groeide de laatste vijf jaar het aantal fulltime arbeidsplaatsen in Westfriesland (+8%) sterker dan in de regio Noordwest-Holland totaal (2,4%). Daarentegen is er een teruggang te constateren van het aantal parttime arbeidsplaatsen: - 11,6%, in totaal gaat het om ruim parttime arbeidsplekken minder. Ten opzichte van het vorig jaar is er zowel een negatieve groei van het aantal parttime als van het aantal fulltime arbeidsplaatsen (respectievelijk -7,7% en -0,6%). Noordwest-Holland De groei van het aantal fulltime arbeidsplaatsen in de totale regio Noordwest-Holland (+2,4%) is vooral veroorzaakt door de groei in de regio s Noord-Kennemerland en Westfriesland (+3,1 en +8%). Het verlies van parttime banen komt voor rekening van de terugloop in de Kop van Noord- Holland en Texel, maar vooral ook in Westfriesland. In de Kop een verlies van 10,2% in de laatste vijf jaar, in Westfriesland -11,6%. Noord-Kennemerland en Waterland laten over de laatste vijf jaar voor beide groepen arbeidsplekken een matige tot lichte groei zien (tussen 0,7 en 3,1%). 6

13 Werkgelegenheidsontwikkeling 2.4 Ontwikkelingen per sector Westfriesland Per economische sector zien we zeer diverse ontwikkelingen in beide vijfjaarsperioden. Afgezien van de explosieve groei in de eerste periode in de financiële sector, die in de tweede periode is gecorrigeerd (zie 2.1), is tussen 1999 tot 2004 de gezondheids- en welzijnszorg de grootste groeier met ruim 39%. In de laatste vijfjaarsperiode zien we de sterkste groei bij de (overige) zakelijke dienstverlening met 28% tot een totaal aantal arbeidsplaatsen van ruim De sector handel en reparatie biedt de grootste werkgelegenheid, waarbij de aantallen werkzame personen in de detailhandel en de aantallen in de groothandel en de garagebedrijven samen elkaar in evenwicht houden. In de detailhandel zijn het voor 30% parttime banen. De sector gezondheidszorg is de tweede grote werkgever met bijna arbeidsplaatsen, hiervan is 25% een parttime baan. Tabel 2.4 Arbeidsplaatsen naar sector in Westfriesland 2009, en de ontwikkeling in % absoluut groei in % Sector 2009 '99-'04 '04-'09 Agrarische sector ,9-45,1 Industrie en nut ,2 2,9 Bouwnijverheid ,4 10,7 Handel en reparatie ,2 11,2 Horeca ,6 25,9 Transport, communicatie ,1 3,6 Financiële instellingen ,4-0,1 Overig zakelijke diensten ,6 28,2 Openbaar bestuur ,4-7,2 Onderwijs ,8 10,3 Gezondheids- en welzijnszorg ,2-0,7 Overige diensten ,4 16,4 Totaal ,2 4,1 In vergelijking met 2008 is er een banenkrimp van 1,8%. Was het vorig jaar vooral nog de kwartaire sector waar de groei plaatsvond, dit jaar is het (weer) de financiële dienstverlening met de grootste groei: ruim 23%. Ook in de horecasector is er groei, ruim 400 banen (+15%). In de gezondheidszorg zien we een verlies van 645 (hoofdzakelijk fulltime) arbeidsplaatsen in het laatste jaar. In het laatste jaar dus vooral krimp in de agrarische sector (administratieve correcties, zie ook paragraaf 2.1) en in de overige maatschappelijke dienstverlening. Daarnaast ook een lichte teruggang in de industrie (bijna 5%). In de agrarische sector omvat het verlies banen in 2009, gelijk verdeeld over fulltime en parttime arbeidsplaatsen. De resterende sectoren groeiden licht met groeipercentages tussen 1 en 5%. Noordwest-Holland Voor Noordwest-Holland valt in de vergelijking met Westfriesland op dat het beeld van toe- en afname van arbeidsplaatsen per sector wel overeenkomsten vertoont. In het totale onderzoeksgebied bedraagt de groei in de eerste periode 13,5% en in de tweede vijfjaarsperiode slechts 1,1%. 7

14 Werkgelegenheidsontwikkeling De sector gezondheidszorg was met bijna 36% in het eerste tijdvak de grote groeier, de zakelijke dienstverlening in de tweede periode met ruim 20%. In alle regio s is de terugloop in de agrarische sector duidelijk zichtbaar. Tabel 2.5 Ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen naar sector, vier regio s , in % Sector WF Waterl Kop NH Nrd-Ken NWH Agrarische sector -45,1-40,0-40,8-43,8-42,9 Industrie en nut 2,9-10,6-19,7-15,6-10,3 Bouwnijverheid 10,7 12,4 5,5 4,2 8,2 Handel en reparatie 11,2 2,2 2,7 3,7 5,2 Horeca 25,9 6,2 7,9 8,2 11,4 Transport, communicatie 3,6 12,5-7,8-9,4-2,1 Financiële instellingen -0,1-35,1-29,4-12,9-16,8 Overig zakelijke diensten 28,2 12,4 27,9 16,1 20,4 Openbaar bestuur -7,2-1,3-2,4-7,4-4,5 Onderwijs 10,3 15,1-5,6 10,5 8,0 Gezondheid en welzijn -0,7-5,3-1,6 16,4 4,8 Overige diensten 16,4 20,3-3,3 17,1 12,9 Totaal 4,1 0,8-4,5 2,8 1,1 Tussen de regio s onderling zijn wel grote verschillen in de toe- en afname van het aantal arbeidsplaatsen waar te nemen. De verschillen in daling in de financiële sector zijn zuiver administratief te duiden. Opvallend is de daling in alle vier regio s van het aantal werkzame personen in de overheidssector (gemiddeld -4,5%). In de sector industrie en nutsbedrijven daalt in drie van de vier regio s het aantal werkplekken, terwijl deze sector in Westfriesland een lichte groei heeft doorgemaakt. De twee in de regio Noordwest-Holland grootste groeiers: de overige zakelijke en de overige maatschappelijke dienstverlening zijn niet in elke regio de koplopers. In de Kop van Noord-Holland en Texel en in Westfriesland was de toename in de overige zakelijke dienstverlening groter dan gemiddeld. In Waterland steeg het aantal arbeidsplaatsen in de transport- en communicatiesector (+ 12,5%), terwijl zich gemiddeld - en in twee van de drie regio s - een daling voordeed. In Noord- Kennemerland zien we flinke stijging in de gezondheidssector (met ruim 16%), terwijl deze sector juist afneemt in de andere drie regio s. 2.5 Productiestructuur Westfriesland De handel- en reparatiesector was en blijft de grootste sector voor wat betreft de werkgelegenheid, direct gevolgd door de twee sectoren gezondheid/welzijn en overige zakelijke dienstverlening. In 2009 is in deze top-3 bijna de helft van de banen te vinden. In de sector handel en reparatie zijn personen werkzaam, dat is ruim een vijfde van de arbeidsplaatsen in de regio. En daarnaast werkt zowel in de gezondheidssector als in de overige zakelijke sector bijna 13% van het totaal aantal personen (respectievelijk en banen). In de sectoren industrie en bouwnijverheid vinden we nog 11 en 12% van het aantal arbeidsplaatsen. 8

15 Werkgelegenheidsontwikkeling De sector industrie/nut en de agrarische sector waren tien jaar geleden nog goed voor een tweede en derde plaats met elk 12% van het aantal banen. De agrarische sector maakt nu nog maar ruim 5% van het banenbestand in de regio uit (een teruggang van banen). Figuur 2.5 Arbeidsplaatsen per sector in Westfriesland, in (absolute aantallen) Overige diensten Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur Overig zakelijke diensten Financiële instellingen Transport, communicatie Horeca Handel en reparatie Bouwnijverheid Industrie en nut Agrarische sector Ten opzichte van de provinciale productiestructuur zijn de industriële sector, de bouwnijverheid, de handel/reparatiesector en ook nog steeds het agrarisch bedrijf oververtegenwoordigd in Westfriesland. Relatief ondervertegenwoordigd is het resterende deel van de tertiaire sector: de zakelijke diensten, de transport- en communicatiesector en ook het openbaar bestuur. Deze verschillen zijn voor een groot deel te verklaren uit de bijzondere structuur van de provincie waar zowel de gemeente Amsterdam als Haarlem de opbouw van de werkgelegenheid beïnvloedt. In vergelijking met het totaal van de regio Noordwest-Holland zijn de verschillen minder evident. Noordwest-Holland In de vier regio s in Noordwest-Holland blijkt de handel en reparatiesector de grootste in aantal arbeidsplaatsen te zijn. Relatief gezien is er een oververtegenwoordiging in deze sector ten opzichte van het totaal in de provincie. Ook de agrarische sector, de bouwnijverheid, de gezondheidszorg en de overheid scoren hoger dan het provinciaal gemiddelde. In de agrarische sector is het vooral de Kop van Noord-Holland en Texel met ruim 6% van het aantal arbeidsplaatsen in die regio; de bouwnijverheid scoort hoog in Waterland en in Westfriesland (beide 12% van het totaal aantal banen). De gezondheids- en welzijnszorg komt met bijna 15% van het aantal arbeidsplaatsen op de tweede plaats in de regio Noordwest-Holland. In Noord-Kennemerland is het percentage nog hoger (ruim 17%). Ook in Noord-Kennemerland (vooral in Alkmaar: Hogeschool) springt het percentage onderwijs in het oog: 8%, tegen 6% gemiddeld in de provincie. In de Kop van Noord-Holland en Texel, grotendeels in Den Helder, is 15% van de arbeidsplaatsen toe te delen aan het openbaar bestuur (provinciaal slechts ruim 5%). De invloed van de marine is hier duidelijk. 9

16 Werkgelegenheidsontwikkeling Tabel 2.6 Banen in 2009, de vier regio s in Noordwest-Holland en Noord-Holland, in procenten van het totaal WF Waterl KopNH NKen NWH NH Agrarische sector 5,3 2,1 6,3 1,9 3,8 1,7 Industrie en nut 10,6 9,8 6,9 7,1 8,4 7,0 Bouwnijverheid 11,9 11,9 8,0 7,0 9,3 5,4 Handel en reparatie 20,7 20,2 16,2 19,3 19,1 16,9 Horeca 4,4 4,1 5,9 4,9 4,8 5,3 Transport, communicatie 4,1 5,3 4,5 3,8 4,3 11,9 Financiële instellingen 4,0 2,8 3,1 5,2 4,0 5,4 Overige zakelijke diensten 12,7 14,6 12,2 13,4 13,2 17,5 Openbaar bestuur 3,1 3,6 15,1 6,4 7,0 5,3 Onderwijs 5,9 6,0 5,0 8,0 6,5 6,1 Gezondheid en welzijn 12,8 15,0 12,5 17,4 14,7 13,0 Overige diensten 4,7 4,8 4,3 5,6 4,9 4,6 totaal 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Ten opzichte van de provinciale structuur is de ondervertegenwoordiging in de vier regio s van de overige zakelijke dienstverlening duidelijk (invloed van Amsterdam op het Noord-Hollandse totaal), dit geldt ook voor de sector transport en communicatie (Amsterdam en Schiphol). Als de sectoren worden teruggebracht tot een vierdeling van primaire t/m kwartaire sector, is het onderscheid tussen de regio s in Noordwest-Holland en het totaal van de provincie nog sprekender. Figuur 2.6 Arbeidsplaatsen per sector in de vier regio s en Noord-Holland, 2009 in % Noord-Holland WFrslnd Kop NH 29% 2% 12% 26% 5% 23% 37% 6% 15% 57% 46% 42% primair secundair tertiair quartair N-Kenlnd Waterland 2% 14% 2% 37% 29% 22% 47% 47% 10

17 Werkgelegenheidsontwikkeling 2.6 Midden- en kleinbedrijf versus het grootbedrijf Westfriesland De laatste jaren zijn het vooral de 1-mansbedrijven die sterk zijn gegroeid, 26% in de periode In absolute aantallen zijn het de grote bedrijven (met meer dan vijftig fulltime arbeidskrachten) die in groei op de eerste plaats komen. Tussen 2004 en 2009 nam het aantal fulltime arbeidsplaatsen in het grootbedrijf met 18% toe (3.348 fulltime banen). De totale (fulltime) banengroei was 8%. In de jaren 1999 tot 2004 maakten de 1-mansbedrijven ook al een sterke groei door, maar de groei is in de laatste vijf jaar verdubbeld. Tabel 2.7 Aantal werkzame personen (fulltime) naar grootteklasse van het bedrijf, Werkzame personen fulltime groei abs. groei in % in: '99-'04 '04-'09 '99-'04 '04-'09 1-mansbedrijven bedrijven van 2-50 man bedrijven groter dan 50 man WP totaal fulltime mansbedrijven 10,5 10,9 12,7 bedrijven tot 2-50 man 58,3 58,0 53,3 bedrijven groter dan 50 man 31,2 31,1 34,0 WP totaal fulltime 100,0 100,0 100,0 De verdeling van de werkgelegenheid naar grootteklasse van de vestiging is de laatste jaren licht aan het verschuiven naar een groter aandeel van de 1-mansbedrijven. Dit gaat ten koste van het middenbedrijf: een terugloop van vijf procentpunten over de totale periode van tien jaar. Bijna 13% van de fulltime werkzame personen werkt nu in eenmanszaak (zzp ers). De grote middengroep voorziet echter nog steeds in ruim de helft van de werkgelegenheid. Stabiel in de laatste tien jaar is de groep bedrijven met personeelsleden, met ca. 27% voorzien zij in ruim een kwart van de werkgelegenheid. In het laatste jaar is er een lichte teruggang van 0,6% in de (fulltime) werkgelegenheid. Verdeeld naar grootteklasse zien we deze daling terug bij de bedrijven met 2 tot 50 fulltime personeelsleden (ruim 3%). De sterkste daling, binnen deze groep, zien we in de klasse van 2 tot 4 werkzame personen (een teruggang met 5%). Figuur 2.7 laat zien in welke sectoren van midden- en kleinbedrijf en van het grootbedrijf zich de grootste veranderingen hebben voorgedaan. De groei in het grootbedrijf blijkt vooral in de tertiaire sector, een toename van bijna fulltime banen bij financiële instellingen en in de handel en reparatiebedrijven samen. Maar er is ook terugloop in het grootbedrijf dit laatste jaar. In de secundaire sector een verlies van bijna 500 banen, in de kwartaire sector (vooral in de thuiszorg en instellingen) bijna duizend fulltime banen minder. Per saldo een groei in het grootbedrijf van 285 fulltime banen in het laatste jaar. De gezondheidssector in het grootbedrijf blijft de grootste met bijna fulltime banen, ondanks de terugloop. De groei in het openbaar bestuur is ten opzichte van vorig jaar minimaal. 11

18 Werkgelegenheidsontwikkeling In het MKB zien we groei in de bouwnijverheid en in de zakelijke dienstverlening (beide ca. 175 fulltime banen). De veranderingen in het midden- en kleinbedrijf zijn het laatste jaar procentueel gezien gering (maximaal ruim 3%). In de agrarische sector doet zich de grootste daling voor (mede door wijziging van bron): een teruggang van ruim fulltime banen naar werkzame personen in dit jaar. Figuur 2.7 Absolute banengroei in het MKB en grootbedrijf per sector, Overige diensten Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur Overig zakelijke diensten Financiële instellingen Transport, communicatie Horeca Handel en reparatie Bouwnijverheid Industrie en nut Agrarische sector groei mkb groei grootbed. In het midden- en kleibedrijf voorzien de (detail)handel en de reparatiebedrijven in de grootste werkgelegenheid met bijna fulltime banen. Binnen de groep van het MKB zijn de zzp ers vooral te vinden in de bouwnijverheid en in de zakelijke dienstverlening. In de bouw heeft zich in de laatste vijf jaar een verdubbeling van de 1-manszaken voorgedaan naar nu ruim 2100 fulltime banen. In de zakelijke dienstverlening zijn nu 1960 zzp ers actief, een groei van 30% in de laatste vijf jaar. Noordwest-Holland In de vergelijking van het aantal werkzame personen in de regio s met het totaal van Noordwest- Holland valt een aantal zaken op. Zo scoren de regio s Waterland en Westfriesland iets hoger in het midden- en kleinbedrijf met tweederde van het aantal fulltime werkzame personen. In de Kop en Noord-Kennemerland werken meer mensen in het grootbedrijf dan gemiddeld in de totale regio. 12

19 Werkgelegenheidsontwikkeling Tabel 2.8 Aantal werkzame personen (fulltime) naar grootteklasse van het bedrijf in de vier regio s en het totaal van Noordwest-Holland in 2009 Werkzaam in: WF Waterl KopNH NKen NWH 1-mansbedrijven bedrijven van 2-50 man bedrijven groter dan 50 man WP totaal fulltime mansbedrijven 12,7 13,6 10,4 11,4 11,9 bedrijven tot 2-50 man 53,3 53,9 47,7 48,8 50,6 bedrijven groter dan 50 man 34,0 32,5 41,9 39,7 37,5 WP totaal fulltime 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 In de Kop van Noord-Holland en Texel zien we duidelijk de invloed van de diverse vestigingen van de marine, die het in verhouding hoge aandeel fulltime werkzaam in het grootbedrijf verklaren. Als we de groei in het laatste jaar bezien, zijn er grote verschillen tussen de regio s onderling. Het meest extreme verschil in ontwikkeling zien we in het grootbedrijf. In alle regio s is er sprake van lichte groei (tot bijna 4% in Noord-Kennemerland), maar in Waterland daalt het aantal fulltime werkzamen met bijna personen. In het voorgaande jaar was er in deze sector juist een toename met een vergelijkbare omvang, deze is nu teniet gedaan. In het midden- en kleinbedrijf is er in alle regio s een vergelijkbare terugloop geweest (gemiddeld 2%), in Noord-Kennemerland is deze gering (minus 0,2%, ruim zestig banen). Figuur 2.8 Procentuele banengroei in het MKB en grootbedrijf per regio, ,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0 1-mansbedrijven bedrijven 2-50 wp bedrijven >50 wp Westfrslnd Waterland Kop NH N-Ken'land NW-Holland De gemiddelde groei in het laatste jaar van de eenmansbedrijven is 5%. Een toename van ruim eenmanszaken. Noord-Kennemerland en Westfriesland scoren hier licht bovengemiddeld, de groei in de Kop van Noord-Holland blijft iets achter. De ruim 6% groei in Noord-Kennemerland levert bijna 600 fulltime arbeidsplekken op. 13

20 Ontwikkeling per gemeente 3. Ontwikkelingen per gemeente 3.1 Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen Westfriesland In de werkgelegenheidsontwikkeling van de laatste tien jaar zijn er op het lokale niveau van de negen gemeenten in Westfriesland duidelijke verschillen. Tabel 3.1 geeft hiervan een overzicht. In de bijlagen zijn de overige cijfers per gemeente opgenomen (aantal vestigingen en pendel). Tabel 3.1 Werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente Totaal aantal arbeidsplaatsen groei '99-'04 '04-'09 '08-'09 Andijk ,4-8,6-3,5 Drechterland ,0-8,6-1,7 Enkhuizen ,5 2,4-5,3 Hoorn ,5 11,5-3,0 Koggenland ,5 0,5-3,9 Medemblik ,3 5,6 7,7 Opmeer ,9-4,4-1,8 Stede Broec ,6-6,7-3,7 Wervershoof ,6 8,0 0,4 totaal ,2 4,1-1,8 Wat als eerste opvalt, zijn de grote verschillen in groei en krimp in de twee vijfjaarsperioden per gemeente. In de eerste periode van vijf jaar een totale groei in de regio van ruim 11%, waarbij de groei van de afzonderlijke gemeenten varieert van 1 tot bijna 30%. In de tweede periode is de gemiddelde regionale groei ruim gehalveerd, maar een viertal gemeenten laat nu ook een negatief resultaat zien. In de laatste vijfjaarsperiode scoren de gemeenten Hoorn, Medemblik en Wervershoof bovengemiddeld. Waar Enkhuizen, Hoorn en Medemblik van oudsher de werkgelegenheidskernen in de regio zijn, maakt Wervershoof met de groei van de werkgelegenheid op het WFObedrijvenpark een forse ontwikkeling door. Koggenland heeft na de gemeentefusie Enkhuizen van de derde plaats verdrongen. De ontwikkeling in het laatste jaar is meer opmerkelijk dan in voorgaande jaren. Terwijl de regio in zijn totaliteit achteruit gaat met bijna 2% fulltime banen, groeit Medemblik met bijna 8%. Ook Wervershoof zit nog aan de goede kant van de nullijn. De overige gemeenten zitten alle in de min, in zeven gemeenten is in dit jaar de werkgelegenheid teruggelopen. Opvallend is het hoge percentage van 5,3% in Enkhuizen. In Hoorn en Medemblik is de meeste werkgelegenheid in de regio: ruim de helft van alle arbeidsplaatsen is in deze twee gemeenten gelokaliseerd. De gemeente Wervershoof heeft de hoogste werkgelegenheidsgraad van de regio: op iedere inwoner uit de potentiële beroepsbevolking is er 0,79 arbeidsplaats. 14

21 Ontwikkeling per gemeente Hoorn en Enkhuizen staan met respectievelijk 66 en 59% op de tweede en derde plaats (de regionale werkgelegenheidsgraad ligt op ruim 56%). De laagste werkgelegenheidsgraad vinden we in Stede Broec, waar op iedere inwoner van 15 tot 65 jaar slechts 35,6 arbeidsplaats beschikbaar is. De twee kaartjes geven een beeld van de gemiddelde groei in deze beide vijfjaarsperioden. De afwijking boven en onder het gemiddelde is maximaal twee procentpunten. Figuur 3.1 Werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente in de perioden en Andijk Opmeer Medemblik W ervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland afwijking van het gemiddelde onder gemiddelde (2) gemiddeld (4) boven gemiddeld (3) Andijk Opmeer Medemblik W ervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland afwijking van het gemiddelde onder gemiddeld (5) gemiddeld (2) boven gemiddeld (2) Noordwest-Holland In de vergelijking van de vier regio s onderling en met het totaal van het gebied Noordwest- Holland springt een aantal verschillen in het oog. Er is binnen de vier regio s een onderscheid gemaakt tussen de centrumgemeente en de gezamenlijke overige gemeenten. 15

22 Ontwikkeling per gemeente Het valt op dat, bij de vergelijking tussen de regio s en de gemeenten, het vooral de centrumgemeenten in de regio s zijn die de laatste vijfjaarsperiode nog groei vertonen. De overige (meer landelijke) gemeenten zijn merendeels in werkgelegenheid achteruit gegaan. De kernen Hoorn, Alkmaar en Purmerend laten nog forse groeicijfers zien van respectievelijk 11,5%, 4,7% en 3,3% gemiddeld in de laatste vijf jaar. Alleen de gemeente Den Helder vertoont een negatief beeld: -6% in deze periode. Als enige groep overige niet-centrumgemeenten is er in Noord-Kennemerland gemiddeld nog een groei van 1,3%. Als regio gaat Westfriesland aan kop met ruim 4% groei, terwijl het gemiddelde voor Noordwest-Holland op ruim 1% ligt. Het groeicijfer van de totale regio Noordwest-Holland blijft fors achter bij de bijna 12% van de provincie. Figuur 3.2 Vergelijking van de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de vier regio s per gemeente in de periode Afwijking van het gemiddelde van het totaal Noordwest-Holland. Texel Den Helder W ieringen Anna Paulowna Kop N-H en Texel Zijpe W ieringermeer Schagen Harenkarspel Opmeer Langedijk Heerhugowaard Bergen (NH.) Koggenland Alkmaar Noord-Kennemerland Heiloo Schermer Niedorp Andijk Medemblik W ervershoof Enkhuizen Westfriesland Drechterland Hoorn Stede Broec Castricum Graft-De Rijp Beemster Zeevang Waterland W ormerland Edam-Volendam Purmerend afwijking van het gemiddelde van NW H onder gemiddeld (12) gemiddeld (10) boven gemiddeld (10) W aterland 16

23 Ontwikkeling per gemeente De afwijking boven en onder het gemiddelde is ook hier maximaal twee procentpunten. Van de in totaal 32 gemeenten hebben er tien de laatste vijf jaar een gemiddelde groei doorgemaakt, dus een (geringe) groei die op het niveau van gemiddeld 1,1% in Noordwest-Holland ligt. Echt positief zijn tien gemeenten die een bovengemiddelde groei laten zien, met groeicijfers tussen de 3,3% en 12%. In twaalf gemeenten is er een krimp van de werkgelegenheid in de laatste vijf jaar. Anna Paulowna, Schermer, Waterland en Wieringermeer vertonen een terugloop met 10 tot ruim 15%. Als we de regio s met elkaar vergelijken, steekt het beeld van Noord-Kennemerland en Waterland positief af bij de overige regio s. In absolute zin zijn het echter Noord-Kennemerland en Westfriesland met de grootste groei. De sterke toename in de centrumgemeenten is hier debet aan. Tabel 3.2 Werkgelegenheidsontwikkeling per regio en centrumgemeente, Regio/gemeente groei groei laatste jaar Westfriesland ,1-1,8 Hoorn ,5-3,0 overig WF ,6-1,0 Waterland ,8-3,4 Purmerend ,3-1,8 overig Waterl ,6-5,0 Kop Noord-Holland ,5-2,0 Den Helder ,0-3,4 overig Kop NH ,6-1,1 Nrd-Kennemerland ,8 0,4 Alkmaar ,7 1,6 overig Nrd-Ken ,3-0,7 Noordwest-Holland ,1-1,4 Provincie NH ,9 1,4 Als we naar de ontwikkelingen van de werkgelegenheid in het laatste jaar kijken, zien we in tabel 3.2 dat de centrumgemeente Alkmaar nog de enige is met een lichte groei: 1,6% toename van het aantal arbeidsplaatsen. Ook de totale regio Noord-Kennemerland groeit nog licht met 0,4%, ondanks de terugloop in de niet-kerngemeenten van deze regio. De groei in dit laatste jaar blijft, zoals we ook hiervoor al hebben gezien, achter bij de provincie. 3.2 Productiestructuur per gemeente Westfriesland In de gemeenten zijn interessante verschillen in de productiestructuur te constateren. Onder productiestructuur in dit verband verstaan we de verdeling van de (fulltime) arbeidsplaatsen over de diverse bedrijfssectoren. In tabel 3.3 zijn de bedrijfssectoren in een vijftal hoofdgroepen naast elkaar gezet. Dit zijn de sectoren landbouw en visserij, industrie en bouwnijverheid, handel, horeca en transport, zakelijke dienstverlening en de maatschappelijke dienstverlening. Het aantal fulltime arbeidsplaatsen per gemeente is met het totaal van de regio vergeleken. 17

24 Ontwikkeling per gemeente De hoge percentages in de sector industrie en bouwnijverheid in Koggenland en Wervershoof (35 en 36% van de fulltime arbeidsplaatsen) vallen op. Ook in Andijk en Opmeer vinden we de meeste werkgelegenheid in deze sectoren: respectievelijk 30 en 33%. Binnen deze gecombineerde sector is het vooral de bouwnijverheid die de boventoon voert. Enkhuizen scoort hoog in de groep handel, horeca en transport (43%). Ook in Drechterland is dit de belangrijkste sector van werkgelegenheid met bijna een derde van de arbeidsplekken. In Stede Broec en Hoorn is de maatschappelijke dienstverlening de belangrijkste sector met 39 en 35%. Vooral in Stede Broec is dit opvallend. Maar in absolute aantallen is de omvang van deze sector in de twee gemeenten van een heel andere grootte. In Stede Broec gaat het om arbeidplaatsen, in Hoorn om ruim In Medemblik zien we vrijwel gelijke aandelen in vier van de vijf sectoren. Tabel 3.3 Arbeidsplaatsen (fulltime) per gemeente, per sector in procenten van het totaal, 2009 L&V I&B H&H&T ZD MD totaal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Wervershoof totaal De verschillen zijn duidelijker bij presentatie van de gemeentelijke aandelen per sector (fig. 3.3). Figuur 3.3 Arbeidsplaatsen per sector, per gemeente in procenten van het totaal, 2009 maatsch.dvl zakelijke dvl handel/horeca/transp industrie+bouw landbouw % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Wervershoof 18