Naast de mantelzorger. Een metgezel voor mantelzorgers

Transcriptie

1 Naast de mantelzorger Een metgezel voor mantelzorgers

2

3 Naast de mantelzorger Een metgezel voor mantelzorgers

4

5 De mantel verlicht Het project De mantel verlicht is een initiatief van MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling en Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. In dit project zijn instrumenten ontwikkeld ter ondersteuning van vrijwilligers die mantelzorgers helpen. Ze zijn getest door organisaties voor vrijwilligerszorg en beschreven in een reeks handreikingen. Andere instrumenten die ontwikkeld zijn in het project De mantel verlicht: Vrijwillige coaches Intensieve begeleiding van zorgvrijwilligers Samen drempels over Maatjes ondersteunen niet-westerse mantelzorgers Intensieve respijtzorg Complexe hulpvragen vrijwillig ondersteund Mantelzorgondersteuning in kaart Samenwerken en afstemmen voor mantelzorgers Januari 2009

6

7 Inhoud 1 Waarom metgezellen voor mantelzorgers? 7 2 Mantelzorgers bereiken 10 3 Mantelzorgers selecteren 13 4 Metgezellen selecteren 19 5 Training voor metgezellen 25 6 Metgezellen aan het werk 27 7 Afronding van het contact 30 8 Terugblik pilotorganisatie 31 9 Aan de slag Om verder te lezen 33

8

9 1 Waarom metgezellen voor mantelzorgers? Voor overbelaste mantelzorgers bestaan er verschillende vormen van ondersteuning. Steunpunten Mantelzorg en lotgenotengroepen bieden emotionele steun. Praktische steun is er bijvoorbeeld via het zorgloket in de gemeente. Toch is dit niet altijd voldoende. Mantelzorgers kunnen ondanks deze ondersteuning het gevoel houden er alleen voor te staan. Of ze merken, eenmaal thuis, dat het moeilijk is adviezen op te volgen. Een vrijwilliger die als metgezel naast de mantelzorgers staat, kan dan uitkomst bieden. Een metgezel kan een mantelzorger passende ondersteuning geven en op weg helpen. De bedoeling is dat de mantelzorger dankzij deze ondersteuning na verloop van tijd zelfstandig goed verder kan. De periode van het contact duurt vrij kort, meestal drie tot zes maanden. Het niet de bedoeling dat de metgezel taken overneemt van de mantelzorger. Wel kan de metgezel samen met de mantelzorger bijvoorbeeld regeltaken doen met als doel de mantelzorger te stimuleren en te helpen om dit zelf te doen. De praktijk wijst uit dat vrijwilligers zich op deze manier graag inzetten voor een ander. Organisaties hebben relatief minder moeite om dit soort vrijwilligers te vinden. Vrijwilligers die metgezel worden kunnen specifieke kwaliteiten inzetten die bij ander vrijwilligerswerk niet altijd ingezet kunnen worden. Hierdoor voorziet dit werk ook in een behoefte van vrijwilligers. Naast de mantelzorger 7

10 Deze handreiking, Naast de mantelzorger, is bedoeld om medewerkers van Steunpunten Mantelzorg en coördinatoren van organisaties voor vrijwilligerszorg te inspireren om metgezellen in te zetten voor ondersteuning van zwaarbelaste of overbelaste mantelzorgers. U vindt erin beschreven hoe u deze ondersteuning kunt opzetten. Op de praktijk gebaseerd Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, heeft een metgezellenproject voor mantelzorgers opgezet. Deze handreiking is gebaseerd op de ervaringen die in dat project zijn opgedaan. 8 Naast de mantelzorger

11 Veranderen is lastig Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, geeft aan mantelzorgers de cursus De Zorg de Baas. Een aantal mantelzorgers dat de cursus had gevolgd, vertelde goede voornemens te hebben voor veranderingen in hun gedrag en in het dagelijks leven. Maar ze merkten dat het moeilijk was om deze veranderingen thuis echt in gang te zetten of ook vast te houden nadat de cursus was afgelopen. Dit bracht het Servicecentrum Mantelzorg op het idee van metgezellencontact. Gebruikte begrippen We hanteren in deze handleiding de termen metgezel en vrijwilliger voor vrijwilligers die mantelzorgers ondersteunen. Een metgezel is vergelijkbaar met een maatje, mentor, coach of buddy, dit zijn bekende benamingen voor vrijwilligers in maatjesprojecten. Degenen op wie de ondersteuning is gericht - de doelgroep - noemen we mantelzorgers. Naast de mantelzorger 9

12 2 Mantelzorgers bereiken Een belangrijke vraag bij het opzetten van een metgezellenproject is hoe u de mantelzorgers bereikt die gebaat zijn bij steun van een metgezel. Overbelaste mantelzorgers vinden immers lang niet altijd de weg naar ondersteuning. Ze realiseren zich soms niet dat mantelzorgondersteuning voor hen bedoeld is. Soms vinden ze de zorg zo vanzelfsprekend dat ze zichzelf niet als mantelzorger beschouwen. Mantelzorgers vormen bovendien geen uniforme groep. Zij zijn er van jong tot oud en zorgen voor kinderen, ouders, partners en vrienden. Daardoor zijn mantelzorgers als groep weinig zichtbaar. Ook dat maakt het lastig hen te bereiken. Als uw organisatie al mantelzorgers ondersteunt en een adressenbestand van hen heeft, kunt u beginnen deze mantelzorgers schriftelijk te informeren over de metgezellenondersteuning. Verder kunt u in het persoonlijk contact met de mantelzorgers de ondersteuning toelichten. 10 Naast de mantelzorger

13 Organisaties voor zorg en welzijn, inclusief gemeenten, bereiken vaak ook mantelzorgers, al zijn de medewerkers van de organisaties zich daar niet altijd van bewust. Zij kunnen optreden als intermediair tussen uw organisatie en mantelzorgers. Stuur de organisaties schriftelijke informatie over het metgezellenproject, maar leg ook persoonlijk contact met medewerkers in die organisaties. Door het contact regelmatig te onderhouden bevordert u hun betrokkenheid. Vraag ook de lokale en regionale media om aandacht te besteden aan het metgezellenproject. Een bijeenkomst voor al deze organisaties en de media kan een goed begin zijn van een project voor mantelzorgondersteuning. Het maakt de organisaties ervan bewust dat zij mantelzorgers bereiken. Op de bijeenkomst kunt u informatie geven over mantelzorg, en inzichten en ervaringen laten uitwisselen. U vergroot door zo n bijeenkomst uw netwerk. Naast de mantelzorger 11

14 Aftrapbijeenkomst Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, wilde via zorg- en welzijnsorganisaties het project Metgezel bekendheid geven en mantelzorgers traceren. Daarom is gekozen voor een aftrapbijeenkomst. Hiervoor zijn zo n 300 partijen aangeschreven. Ongeveer 60 mensen hebben gereageerd en 35 mensen bezochten de bijeenkomst: vertegenwoordigers van organisaties uit de hele regio, gemeenteambtenaren, mantelzorgers en potentiële vrijwilligers. De bijeenkomst was de investering meer dan waard. Er is veel informatie uitgewisseld, er zijn contacten gelegd en al meteen meldde een mantelzorger zich aan voor het metgezellencontact. 12 Naast de mantelzorger

15 3 Mantelzorgers selecteren Wanneer mantelzorgers zich aanmelden voor metgezellenondersteuning kunt u het beste een vaste intakeprocedure volgen. Zo weet de mantelzorger waar hij of zij aan toe is en heeft u houvast zodat u geen stappen vergeet. De procedure begint met een kennismakings- en intakegesprek. U krijgt het beste zicht op de situatie van de mantelzorger als dit gesprek bij de mantelzorger thuis plaatsvindt. U bespreekt de toekenningscriteria, de mate van belasting en de ondersteuningsbehoefte van de mantelzorger. Ook bespreekt u de mogelijkheden en beperkingen van het metgezellencontact. De toekenningscriteria kunnen inhouden dat de mantelzorger: woont in een gemeente waar uw organisatie actief is zorgt voor iemand in zijn of haar nabije omgeving: een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis in enige mate overbelast is behoefte heeft aan iemand die wekelijks de tijd neemt om te luisteren, advies geeft en meedenkt over oplossingen Naast de mantelzorger 13

16 Als de mantelzorger in aanmerking komt voor metgezellenondersteuning, maakt u met hem of haar vervolgens afspraken over: de wijze van koppeling aan een metgezel de frequentie en periode van het contact tussen de vrijwilliger en de mantelzorger bij wie de mantelzorger terecht kan bij vragen of problemen de evaluatiegesprekken de beëindiging van het contact tussen de mantelzorger en de metgezel de klachtenregeling Ervaringen Joop: Mijn 95 jarige moeder woont zelfstandig. Met mijn hulp gaat dat goed. De metgezel begrijpt hoe zwaar de combinatie mantelzorg en werk kan zijn. Eindelijk iemand die dat begrijpt! Ik voel me echt gesteund. Metgezel Fatima: Ik heb begrip voor de situatie van de mevrouw die ik bezoek. Wekelijks neem ik één tot twee uurtjes de tijd voor haar. Ze kan dan haar verhaal kwijt. Ik stimuleer haar om ook leuke dingen te doen. 14 Naast de mantelzorger

17 De mate van belasting die de mantelzorger ervaart Een mantelzorger heeft extra behoefte aan ondersteuning als hij of zij overbelast raakt of dreigt te raken. Hoe krijgt u er in een gesprek met de mantelzorger zicht op hoe zwaar hij of zij de zorg ervaart? Eén op de tien mantelzorgers zegt zwaar belast te zijn. De belasting neemt toe naarmate iemand meer uren en langduriger hulp geeft. Mantelzorg voor een partner of kind is een extra verzwarende factor. De zorg valt ook zwaarder als iemand er alleen voor staat. En ook de combinatie van mantelzorg met een betaalde baan betekent een zwaardere belasting. Hoe een mantelzorger de belasting ervaart, verschilt per persoon. Voor ondersteuning is het belangrijk te weten hoe zwaar de mantelzorger de belasting vindt en wat hij of zij precies als belasting ervaart. Een vragenlijst biedt een goede leidraad bij het intakegesprek met de mantelzorger. Belangrijke gegevens kunt u gelijk op de lijst invullen. De vragenlijst kan gaan over: persoonlijke gegevens, bijvoorbeeld de gezinssituatie informatie over de wijze van aanmelding: direct of via een verwijzer eventueel andere aanwezige hulp of zorg voor de mantelzorger aspecten die de mantelzorger ervaart bij de zorg voor de ander de mate van belasting die de mantelzorger ervaart verwachtingen over de ondersteuning van een metgezel eventuele bijzonderheden of specifieke wensen Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft een instrument ontwikkeld om de zwaarte van de zorg te bepalen. Het bestaat uit dertien items die de medewerker van het Steunpunt Mantelzorg of de organisatie voor vrijwilligerszorg met de mantelzorger doorneemt. Na afloop van het contact tussen de metgezel en de mantelzorger kunt u de vragenlijst nogmaals gebruiken. U meet dan het effect van de ondersteuning. Naast de mantelzorger 15

18 Achter de eerste vijf vragen kan ja, valt wel mee of nee worden aangekruist. ja valt wel mee nee Doet u uw bezigheden minder zorgvuldig dan u gewend bent, omdat u het zo druk heeft met helpen? Kost het meer moeite dan anders om uw huishouden te regelen? Bent u in uw vrije tijd te moe om iets te ondernemen? Bent u ziek of overspannen geraakt doordat u te veel verplichtingen tegelijkertijd had? 5. Komt u regelmatig tijd tekort? De vragenlijst bevat ook stellingen. Daarachter kan zeer oneens, oneens, min of meer eens, mee eens en zeer mee eens worden aangekruist. zeer oneens oneens min of meer eens mee eens zeer mee eens De situatie van degene voor wie ik zorg laat mij nooit los. Ik voel me nooit vrij van verantwoordelijkheden. 16 Naast de mantelzorger

19 zeer oneens oneens min of meer eens mee eens zeer mee eens Door mijn betrokkenheid bij degenen voor wie ik zorg, voel ik me erg gebonden. Ik voel me over het geheel genomen erg onder druk staan door de situatie van degene voor wie ik zorg. De hulp voor degene voor wie ik zorg komt te veel op mijn schouders neer. Het combineren van de verantwoordelijkheden voor degene voor wie ik zorg en de verantwoordelijkheid voor mijn werk en/of gezin valt niet mee. Mijn zelfstandigheid komt in de knel. Door mijn betrokkenheid bij degene voor wie ik zorg krijg ik conflicten thuis en/of op mijn werk. Naast de mantelzorger 17

20 De vragenlijst eindigt met een vraag naar de ervaren belasting: Tot slot, sommige mensen voelen zich erg belast door de mantelzorg voor een hulpbehoevende, voor andere mensen geldt dit minder. Hoe belast voelt u zich? 0 niet of nauwelijks belast 0 enigszins belast 0 tamelijk zwaar belast 0 zeer zwaar belast 0 overbelast Als 9 tot 13 keer is geantwoord met ja of (zeer) mee eens, is de mantelzorger ernstig belast en dreigt de druk van de zorg niet meer aan te kunnen. In zo n geval kan op korte termijn individuele ondersteuning door een metgezel gewenst zijn om te zorgen dat de mantelzorger de regie over de eigen situatie weer terug krijgt. De vragenlijst is een hulpmiddel. Een professionele inschatting blijft nodig. Ook bij lagere scores kunnen er redenen zijn voor individuele begeleiding. Iemand kan bijvoorbeeld lager scoren maar bij de slotvraag toch zeggen zich zeer zwaar belast of overbelast te voelen. 18 Naast de mantelzorger

21 4 Metgezellen selecteren Wat verwacht u van vrijwilligers die als metgezel individuele steun geven aan mantelzorgers? Het is belangrijk om dit vooraf vast te stellen. Dat helpt u bij de werving en selectie van de vrijwilligers. Wat doet een metgezel? Hieronder volgt de omschrijving die het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, geeft van het werk van een metgezel. De vrijwilliger werkt namens het Servicecentrum Mantelzorg en wordt ingezet bij zwaarbelaste mantelzorgers in Arnhem. Hoofdtaak van de vrijwilliger is om de mantelzorger te ondersteunen die door het zorgen voor een ander overbelast is geraakt. Dit betekent: actief luisteren signaleren adviseren eventueel assisteren bij lichte werkzaamheden in en rondom huis, indien dit bijdraagt aan het herkrijgen van structuur en een dagritme korte uitstapjes begeleiden of bezoek naar arts of andere hulpverleners indien dit bijdraagt aan het activeren van de mantelzorger wanneer andere hulpverleners erbij betrokken zouden moeten worden dan verloopt dit altijd via de coördinator of met (vooraf) medeweten van de coördinator Naast de mantelzorger 19

22 De vrijwilliger doet dit meestal gedurende één dagdeel in de week, afhankelijk van de zorgvraag. Bij uitzondering kan het tijdelijk nodig zijn dat er meer keren in de week contact is. De coördinator beslist hierover en maakt duidelijke afspraken over de frequentie en duur. Een vrijwilliger kan, in overleg, ook incidenteel of acuut ingezet worden. Maar in principe heeft een vrijwilliger voor de afgesproken tijd één vast contact met een mantelzorger. En maximaal met twee mantelzorgers. Het is belangrijk dat er bij een mantelzorger zoveel mogelijk een vaste vrijwilliger wordt ingezet, om vertrouwen op te bouwen en om extra belasting te voorkomen. 20 Naast de mantelzorger

23 Stel ook vast welke criteria u belangrijk vindt voor de selectie van metgezellen. Het kan gaan om praktische criteria, zoals de beschikbare tijd, en persoonlijke kwaliteiten, zoals communicatief vaardig zijn. Wanneer een aantal vrijwilligers zich hebben aangemeld als metgezel kunt u een introductiebijeenkomst houden, waarin metgezellen met elkaar kennismaken en hun motivatie om metgezel te worden uitwisselen. Tijdens de introductiebijeenkomst krijgen de vrijwilligers meteen ook meer informatie over het metgezellencontact. Tegelijkertijd krijgt u een beeld van de vrijwilligers en dat helpt u te beoordelen of een vrijwilliger geschikt is om metgezel te worden. Wanneer u het idee heeft dat een vrijwilliger niet geschikt is, bespreekt u dit na afloop van de training bij voorkeur in een persoonlijk gesprek. Naast de mantelzorger 21

24 Selectiecriteria metgezellen Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, heeft de volgende selectiecriteria voor metgezellen: Praktische criteria bereid om zich minimaal drie maanden te verbinden aan de organisatie en het vrijwilligerswerk minimaal een dagdeel per week inzetbaar en daarin ook flexibel zijn, bij voorkeur ook s avonds inzetbaar woonachtig in de gemeente of regio bereid in de hele gemeente ingezet te worden bereid breed ingezet te worden bij de doelgroep bereid een basiscursus te volgen onderstreept de doelstelling van het project en wil meewerken aan het behalen van de doelstelling wil in een team werken Persoonlijke kwaliteiten warm en hartelijk communicatief vaardig (kan actief luisteren, vragen stellen, zich inleven in de mantelzorger) niet oordelend, kan de ander in zijn/haar waarde laten aanspreekbaar en corrigeerbaar (kan tegen kritiek en is bereid bij het eigen functioneren stil te staan) kan namens de organisatie werken integer (betrouwbaar, eerlijk en zorgvuldig) in staat in oplossingen te denken en de ander daartoe te stimuleren 22 Naast de mantelzorger

25 Leg ook de procedure vast die u volgt bij het inzetten van metgezellen. Dan vergeet u geen belangrijke stappen. De procedure kan bestaan uit de volgende onderdelen: informatiepakketje voor de vrijwilliger met bijvoorbeeld een folder, informatie over het werk en uw organisatie, de selectiecriteria, de spelregels en een aanmeldingsformulier selectiegesprek introductiedag training vrijwilligerscontract, vanaf het moment dat de vrijwilliger na de training inzetbaar is evaluatiegesprekken, maak hier afspraken over met de vrijwilliger informatie over bij wie de vrijwilliger terecht kan met vragen of problemen informatie over de begeleiding, bijvoorbeeld in de vorm van individueel werkoverleg of gezamenlijke bijeenkomsten met de coördinator van het project verzekering voor ongevallen en aansprakelijkheid (WA) Naast de mantelzorger 23

26 onkostenvergoeding en/of beloning, het kan bijvoorbeeld gaan om een vergoeding voor kosten van materialen die nodig zijn om het werk goed uit te voeren en/of reiskosten attentie voor de vrijwilliger, bijvoorbeeld aan het einde van het jaar, bij jubilea en verjaardagen taakomschrijving; de werkzaamheden verschillen per koppel, in de taakomschrijving zet u bijvoorbeeld dat het gaat om het bieden van een luisterend oor en het geven van advies als de mantelzorger hierom vraagt, in de taakomschrijving staan ook zaken als de geheimhoudingsplicht betreffende persoonlijke informatie, of dat het niet is toegestaan om met de mantelzorger op vakantie te gaan afspraken over het afzeggen van afspraken afspraken over de beëindiging van het vrijwilligerswerk, u kunt bijvoorbeeld denken aan een periode van drie tot zes maanden; de periode kan in overleg verlengd worden 24 Naast de mantelzorger

27 5 Training voor metgezellen Bij metgezellencontact gaat het erom dat de metgezel ondersteuning geeft zónder zelf zorg- of regeltaken over te nemen. In de training leren metgezellen de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Ook informatie over mantelzorg komt aan bod. Een training kan bijvoorbeeld de volgende onderdelen bevatten: introductie op het vrijwilligerswerk van de organisatie, onder meer de uitgangspunten, de positie en taken van de vrijwilliger, grenzen tussen professioneel werk en vrijwilligerswerk, het reglement van de organisatie en de doelgroepen uitwisselen van verwachtingen van het werk als metgezel toelichten van de eigen competenties van de vrijwilligers informatie over mantelzorg en de zorgvragers voor wie de mantelzorgers zorgen informatie over het metgezellenproject, de contactpersoon, de begeleiding, de duur van het contact tussen de metgezel en de mantelzorger informatie over de belasting van mantelzorgers en het signaleren van problemen oefenen met ondersteuning bieden aan de mantelzorger oefenen met grenzen aangeven uitwisselen van ervaringen met afscheid nemen en oefenen van afscheid nemen Naast de mantelzorger 25

28 Werkvormen U kunt in de training verschillende werkvormen gebruiken. Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, heeft de handleiding Basiscursus Metgezel ontwikkeld waarin verschillende (creatieve) werkvormen zijn beschreven. Zie pagina 33: Om verder te lezen. Goed voorbereid Bij het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, volgen metgezellen eerst een driedaagse training. Dat is heel belangrijk, benadrukt de consulent die dit het metgezellenproject heeft opgezet. Mantelzorgers weten daardoor dat ze kunnen rekenen op een metgezel die goed is voorbereid. Tegelijk voelen metgezellen zich door de training gesteund door ons. 26 Naast de mantelzorger

29 6 Metgezellen aan het werk Als u eenmaal een goed beeld heeft van de mantelzorger én de vrijwilliger besluit u of u hen aan elkaar koppelt. Naast de informatie die u over hen hebt, spelen daarbij ook uw ervaring en intuïtie een rol. Een koppeling begint met een kennismakingsgesprek met de metgezel en de mantelzorger. Dit kan bij de mantelzorger thuis of op het kantoor van uw organisatie. Het gesprek is bedoeld om te kijken of de metgezel en de mantelzorger elkaar liggen. Als ze zich niet bij elkaar op hun gemak voelen, kunnen ze tijdens of na het kennismakingsgesprek aangeven af te willen zien van verder contact. Dan zult u op zoek moeten naar een andere koppeling. Wanneer de metgezel en mantelzorger samen verder gaan, legt u de praktische afspraken en de contactdagen vast. Het is handig als u een formulier heeft waarop u dit kunt invullen. De vrijwilliger en mantelzorger ondertekenen de afspraken. Het is voor uw eigen registratie ook handig om in een schema bij te houden welke koppels er zijn en wanneer de evaluatiegesprekken plaatsvinden. Een goede frequentie voor metgezellencontact is, zoals al gezegd, gemiddeld eens per week een dagdeel. Dit geeft voldoende gelegenheid om elkaar te leren kennen en om ondersteuning te geven. Een periode van drie tot zes maanden is vaak een goede keus voor de duur van het contact. Naast de mantelzorger 27

30 De periode van het contact duurt dus vrij kort. Het gaat er dan ook om dat de mantelzorger na de ondersteuning van de metgezel weer zelfstandig verder kan. Het niet de bedoeling dat de metgezel taken overneemt van de mantelzorger, bijvoorbeeld het regelwerk. De metgezel kan zich wel samen met de mantelzorger aan zulke taken zetten om de mantelzorger te stimuleren om dit zelf te doen. De metgezel en mantelzorger bepalen samen wat zij gaan doen. De behoefte van de mantelzorger staat daarbij centraal. Als het vooral gaat om emotionele ondersteuning, bijvoorbeeld wanneer een partner kort geleden is opgenomen in een verpleeghuis, kunnen de metgezel en mantelzorger ervoor kiezen samen gesprekken te voeren of te wandelen. Heeft de mantelzorger vooral behoefte aan meer structuur in het leven, dan kan de metgezel helpen door bijvoorbeeld een overzicht te maken van alle taken en werkzaamheden van de mantelzorger. In het begin is het soms lastig voor een mantelzorger om te vertellen waar hij of zij behoefte aan heeft. Verder dan te zeggen dat de situatie moeilijk is, komt het dan soms niet. Maar naarmate het vertrouwen tussen de metgezel en de mantelzorger groeit, gaat de mantelzorger vaak dieper in op wat hem of haar bezighoudt. De metgezel weet dan beter aan welke ondersteuning behoefte is. Om na te gaan of de metgezellenondersteuning de mantelzorger goed verder helpt, kunt u de ondersteuning evalueren, bijvoorbeeld elke zes weken. 28 Naast de mantelzorger

31 Koudwatervrees Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, merkte dat soms door koudwatervrees mantelzorgers kozen voor contact eens in de twee weken. Meestal ging dit na verloop van tijd vanzelf over in eens per week. Ervaringen Metgezel Saskia: Ik bezoek wekelijks Anita. Zij zorgt voor de 8-jarige Michiel die zowel lichamelijk als verstandelijk beperkt is en thuis woont. Ik luister naar haar en geef haar praktische tips en adviezen. Annie: Ik zorg voor mijn dementerende partner in het verpleeghuis. Gelukkig is er nu iemand die de tijd neemt voor míj! Naast de mantelzorger 29

32 7 Afronding van het contact Het metgezellencontact eindigt na de afgesproken periode. U bespreekt dan met de mantelzorger en de vrijwilliger de wensen voor het vervolg. Als de mantelzorger nog verdere ondersteuning nodig heeft, kunt u met de metgezel en mantelzorger besluiten de periode te verlengen. Of u kunt de mantelzorger doorverwijzen naar andere vormen van ondersteuning zoals een lotgenotengroep of het maatschappelijk werk. Als de metgezel opnieuw een mantelzorger wil ondersteunen, kunt u samen de mogelijkheden bespreken. Wil de metgezel stoppen, besteed dan ook daar aandacht aan. Naast een afrondingsgesprek kunt u bijvoorbeeld een leuk aandenken meegeven. U kunt ook een getuigschrift of certificaat geven waarin staat welke werkzaamheden zijn verricht en hoe die zijn verlopen. Vrijwilligers stellen vaak prijs op een getuigschrift of certificaat omdat het helpt bij het zoeken naar nieuwe werkzaamheden. 30 Naast de mantelzorger

33 8 Terugblik pilotorganisatie Het Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, heeft in 2007 als pilotorganisatie het project Mantelzorg Metgezel Arnhem uitgevoerd. Zowel mantelzorgers als metgezellen waren positief over de resultaten die met het metgezellenproject zijn bereikt. Het succes van metgezellen zit hem in de persoonlijke begeleiding, zegt de consulent van het Servicecentrum Mantelzorg die het project heeft opgezet. De metgezel helpt de mantelzorger om het evenwicht tussen draaglast en draagkracht te bewaken. Vanwege de positieve resultaten is het project in 2008 voortgezet. De ervaringen die het Servicecentrum Mantelzorg met het project heeft opgedaan, vormen de basis voor deze handreiking. Naast de mantelzorger 31

34 9 Aan de slag Wij hopen dat deze handreiking u inspireert om te kijken of u door metgezellencontact de ondersteuning voor mantelzorgers kunt verbeteren. Heeft u vragen over het opzetten van zo n maatjesproject? Neem dan contact op met MOVISIE of Mezzo of kijk op de websites: of We wensen u veel succes bij het verbeteren van de ondersteuning van mantelzorgers. 32 Naast de mantelzorger

35 10 Om verder te lezen M. Hartelo, Basiscursus Metgezel, Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, (Op te vragen bij het Servicecentrum Mantelzorg, Projectevaluatie Mantelzorg Metgezel. Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland, (Op te vragen bij het Servicecentrum Mantelzorg, J. Elferink en I. de Bruijn, Werken met methodieken binnen de intensieve vrijwilligerszorg, Mezzo, Naast de mantelzorger 33

36

37 Colofon Het project De mantel verlicht is een initiatief van MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling en Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Servicecentrum Mantelzorg, Steunpunt Midden Gelderland uit Arnhem heeft als pilotorganisatie de methodiek getest, met dank aan Marian Hartelo. Auteurs: Jolanda Elferink en Roos Scherpenzeel, MOVISIE, Utrecht Redactie: Paul Krewinkel en afdeling Communicatie, Mezzo, Bunnik Eindredactie: Joop Rosier, Zodra, Rhenen Fotografie: Sijmen Hendriks, Utrecht Vormgeving: Suggestie & illusie, Utrecht Huisstijlelementen: Avant la Lettre, Utrecht Drukwerk: Hollandia Printing, Heerhugowaard Het project is mede gefinancierd door het het Ministerie van VWS, het VSBfonds, Skanfonds en Stichting Sluyterman van Loo.

38

39

40 De bestaande ondersteuning is voor zwaarbelaste en overbelaste mantelzorgers niet altijd toereikend. Zij houden soms het gevoel er alleen voor te staan. Een vrijwilliger die als metgezel naast de mantelzorger staat, kan dan uitkomst bieden. Deze vrijwilliger helpt de mantelzorger om binnen enkele maanden meer grip op het eigen leven te krijgen. Deze handreiking laat zien hoe u in uw eigen organisatie metgezellencontact voor deze mantelzorgers kunt opzetten.