Meningspeiling Amerikaanse Ambassade. Juli oktober 2009

Transcriptie

1 Meningspeiling Amerikaanse Ambassade Juli oktober 2009 DSO/BTD/MZ Versie 27 oktober 2009

2 Inleiding De Bond Heemschut (Vereniging tot bescherming van cultuurmonumenten) vroeg aan het college van burgemeester en wethouders per brief van 8 februari 2008 aandacht voor behoud van de Amerikaanse ambassade door middel van het plaatsen op de gemeentelijke monumentenlijst. Om dit verzoek op inhoudelijke gronden goed te kunnen beoordelen is in opdracht van de Dienst DSO in 2008 een uitgebreide cultuurhistorische verkenning uitgevoerd. Deze verkenning bevestigt de mening van de Bond Heemschut dat de ambassade van architectuurhistorische waarde is als uniek Haags voorbeeld van Wederopbouwarchitectuur. Naast deze cultuurhistorische benadering en waardering laten zich ook geluiden horen, waarin weinig of geen appreciatie voor het gebouw doorklinkt. Het gebouw wordt daarbij als lelijk en door haar architectuur niet passend in de omgeving beschouwd. Teneinde een goed afgewogen beslissing te kunnen maken over het behoud en de bescherming van het gebouw besloten B&W op 30 juni 2009: 1. Het besluit over het verzoek van de Bond Heemschut om Lange Voorhout 102/Korte Voorhout 2 de Amerikaanse ambassade op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen, aan te houden; 2. een aantal organisaties en individuele Hagenaars te consulteren over de wenselijkheid genoemd gebouw te behouden/te beschermen en over de gedachten die er zijn het gebouw een nieuwe invulling te geven. Op 30 juni 2009 werd de Commissie SRO over dit besluit geïnformeerd en ging een persbericht over het besluit uit. Aansluitend is een aantal organisaties middels een brief van wethouder BW gevraagd om in eigen kring een debat te organiseren over de wenselijkheid het gebouw te behouden/te beschermen en over mogelijke nieuwe invullingen van het gebouw. De te raadplegen organisaties waren: - De Stichting Binnenstad - Het Haags Monumentenplatform - De BNA Kring Haaglanden - DoCoMoMo Nederland - De Minister van OCenW/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed De betreffende organisaties werden daarbij verzocht voor 1 oktober 2009 schriftelijk verslag uit te brengen over de uitkomsten van het debat. In de communicatie over dit consultatietraject werden ook individuele Hagenaars uitgenodigd op de vraagstelling te reageren. Zij werden daar in de eerste week van september nogmaals nadrukkelijk toe opgeroepen door middel van advertenties in ADHC, De Posthoorn en Den Haag Centraal (bijlage 1).

3 Uitkomsten Respons publiek Naar aanleiding van het persbericht van 30 juni 2009 kwamen vanaf 3 juli tot en met 31 augustus 106 reacties binnen. Naar aanleiding van de advertentiecampagne kwamen vanaf 1 september tot en met 11 oktober 307 reacties binnen, totaal dus 413 reacties (per en brief). Als sluitingsdatum voor reacties is 11 oktober gehanteerd. Uitkomst respons publiek Mening Aantal % absoluut Behoud ,3 Sloop *) ,3 Geen mening **) 6 1,4 Totaal ,0 *) Naast de overduidelijke uitspraken over behoud dan wel sloop was er een aantal reacties dat een soort tussenvariant inhield. Een aantal personen vond dat het gebouw niet in de omgeving paste en stelde sloop, gevolgd door herbouw op een andere locatie voor (24 reacties, inclusief Madurodam). Een andere groep respondenten die het gebouw niet in de omgeving vond passen stelde voor het gebouw te restylen door het hele gebouw of de gevel aan het Lange Voorhout te voorzien van een nieuwe (bakstenen) gevel, die beter in de omgeving zou passen (13 reacties). Omdat deze twee varianten toch neerkomen op het verwijderen van het beeld van het huidige gebouw uit de omgeving zijn zij meegeteld bij de sloopvarianten. **) In deze reacties werd zowel de sloop- als behoudoptie aan de orde gesteld, maar werd geen keuze gemaakt. De reacties zowel de sloop- als de behoudoptie kende vele gedaanten: van kort en krachtig ( Slopen! ) tot puntsgewijze uitgewerkte argumentaties voor behoud. Behoudoptie, argumentatie en suggesties voor herbestemming De voorstanders van behoud hanteerden bij hun argumentatie de meest uiteenlopende, argumentaties, kwalificaties en toelichtingen. Bijlage 2 geeft een bloemlezing. Van de 220 personen die opteren voor behoud gaven de meesten één of meerdere suggesties voor herbestemming. Een aantal van deze suggesties was uitgewerkt en met afbeeldingen gepresenteerd. In bijlage 3 staan de suggesties op een rij. Opvallend - 96 reacties betroffen één of ander (of meerdere) museum/musea; reacties hielden allerhande nieuwe invullingen in, waarbij veelal een (semi) openbaar karakter werd benadrukt en vaak aansluiting werd gezocht bij het internationale karakter van Den Haag; - Veelal werd ook gewezen op de wens/noodzaak op deze locatie levendigheid te creëren, zowel overdag als s avonds;

4 - Als bijkomend argument tegen sloop wees men in een aantal gevallen op kapitaalsvernietiging, het duurzaamheidaspect en de overlast bij sloop; - In veel reacties werd kritiek geleverd op de huidige inrichting van de openbare ruimte rond het gebouw. Men keek daarbij ook door dit gebrek heen en herkende desondanks de schoonheid/waarde van het gebouw; - Nogal eens verwees men in de reactie naar de gebouwen van de Franse Ambassade en het zogenaamde AXA-gebouw, waarvan men stelde dat zij eerder voor sloop in aanmerking komen; - Er klonk in de reacties met regelmaat waardering door voor de wijze waarop het gebouw van het Ministerie van Financiën recent is gerestyled Sloopoptie, argumentatie en suggesties voor herbestemming Ook de 187 voorstanders van sloop zetten hun oordeel vaak bij met een argumentatie, kwalificaties en toelichtingen. De meest opvallende zijn terug te vinden in bijlage 2. Deze groep kwam zij het in mindere mate dan de voorstanders van behoud ook met een aantal suggesties voor een toekomstig gebruik van de na sloop vrijkomende locatie. Zie bijlage 3. Opvallend - De meeste voorstanders van sloop gaven aan waarom zij op deze lijn zaten. Hun argumenten kwamen neer op (de combinatie van): gebouw past niet in de omgeving (161 keer genoemd); gebouw is lelijk o.i.d. (76 keer genoemd); - Ongeveer de helft van de voorstanders van sloop (107 personen) liet deze argumentatie volgen door expliciet een opmerking te maken over het architectonische karakter van de door hen gewenste nieuwe invulling ter plaatse. Al deze reacties wezen in dezelfde richting: nieuwbouw moest (beter) passen in de omgeving (historiserend, 18 de, 19 de eeuwse bakstenen gevels) of er moest letterlijk teruggebouwd worden wat er tot 3 maart 1945 stond ( Hotel Paulez ); - Ook hier in de reacties de oproep om ook de gebouwen van de Franse Ambassade en het zogenaamde AXA-gebouw te slopen; - Ook hier klonk in de reacties met regelmaat waardering door voor de wijze waarop het gebouw van het Ministerie van Financiën recent is gerestyled Respons organisaties De Stichting Binnenstad De stichting reageerde per brief van 25 september 2009 (zie bijlage 4). Samengevat was deze reactie: De Stichting Binnenstad raadpleegde op twee manieren haar achterban. Op 15 september jl. organiseerde zij een bijeenkomst voor de Raad van Advies van de Stichting Binnenstad en van de Stichting Binnenstadmanagement Den Haag. Voorafgaand aan de bijeenkomst was aan de leden van de Vereniging van Eigenaren Binnenstad Den Haag (één van de partners van de Stichting Binnenstad) per gevraagd hun mening over de toekomst van het gebouw te geven. De belangrijkste conclusie van de bijeenkomst van 15 september was dat Den Haag nu de kans moet grijpen om van deze locatie samen met de Franse Ambassade en het gebouw van AXA en het er tegenovergelegen Ministerie van Financiën een hoogwaardige entree naar de

5 binnenstad te maken: de rode loper vanaf het Malieveld en de Bosbrug. Daarvoor is het nodig dat de gebouwen aan deze route bijdragen aan het karakter van zowel de Prinsessegracht als het Voorhout/Toernooiveld en zoveel mogelijk een publieksfunctie hebben. Beide raadplegingen leverden (bijna) unaniem de conclusie op dat het gebouw van Marcel Breuer in ieder geval behouden dient te worden, niet zozeer omdat het door iedereen zo mooi wordt gevonden, maar wel omdat een ieder overtuigd is van de bijzondere cultuurhistorische en architectonische waarde van het gebouw. Om te passen in bovengenoemde entree naar de binnenstad moet het gebouw echter wel een publieksfunctie krijgen en waar nodig worden aangepast. Dat zou kunnen met een glazen aanbouw of eventueel een opbouw van beperkte hoogte. Als bestemming zou gedacht kunnen worden aan een hotel met een restaurant op de begane grond, of een museum met een klein theater, een en ander gericht op de doelgroepen die hier traditioneel te vinden zijn. Het opnemen van een openbare parkeergarage wordt door de Stichting Binnenstad met vuur bepleit om de toegankelijkheid van deze zijde van de binnenstad de verbetering te geven die nodig is. Het Haags Monumentenplatform Het platform reageerde per brief van 25 september 2009 (zie bijlage 5). Samengevat was deze reactie: Het Haags Monumentenplatform is teleurgesteld dat de vraagstelling strikt tot het gebouw van Breuer is beperkt. Het platform zou een discussie over het gebouw van Breuer in de context van de andere ontwikkelingen aan het Voorhout, te weten de sloop van het gebouw van de Franse Ambassade en het AXA-gebouw en de nieuwbouw voor de Hoge Raad der Nederlanden, hebben toegejuicht. De samenloop van deze ontwikkelingen biedt immers een unieke kans om het toekomstige aanzien van het Korte Voorhout in samenhang te bezien. Juist die samenhang is mede bepalend voor een afgewogen oordeel over de toekomst van het gebouw van Breuer. Tot de vraagstelling beperkt, bericht het platform dat de organisaties die in het Haags Monumentenplatform zijn vertegenwoordigd in meerderheid voor behoud en bescherming van het gebouw zijn. Een unaniem oordeel blijkt in het platform niet te bestaan. Wel maakt het platform bij zijn meerderheidsstandpunt de volgende aantekeningen. Voorwaarde voor behoud van het gebouw is dat er een zinvolle herbestemming voor wordt gevonden en het gebouw aan die herbestemming kan worden aangepast. Als mogelijke herbestemming doet het platform de suggestie hierin het Escher Museum onder te brengen. Hoe dan ook zal het om een publieke functie moeten gaan met een grote mate van toegankelijkheid voor het publiek. Mocht evenwel en onverhoopt tot sloop van het gebouw worden besloten, dan roept het platform u op de eventuele herbestemming en herbebouwing van het kavel nadrukkelijk in samenhang met de overige bouwplannen aan het Korte Voorhout te bezien. De BNA Kring Haaglanden De BNA reageerde per op 16 oktober Bijgevoegd was een verslag van een door de BNA georganiseerd debat op 23 september (bijlagen 6) Het debat concentreerde zich uitgaande van behoud van het gebouw voornamelijk op ideeën voor een nieuwe bestemming.

6 De reactie van de BNA luidde (integraal): De BNA vindt al jaren dat het gebouw van de Amerikaanse Ambassade, met name door alle veiligheidsmaatregelen, geen eerlijke kans krijgt om de waardering te krijgen van de gemiddelde Hagenaar die het verdient. Ooit opgezet als een uitermate toegankelijk gebouw met een belangrijke taak om de Nederlanders te informeren over de Verenigde Staten van Amerika door middel van een prachtige bibliotheek en een filmzaal/auditorium, is het gebouw verworden tot een afstotende burcht waar het zelfs voor de gebruiker niet meer lekker werken is. Architectuurhistorisch, stedenbouwkundig en cultuurhistorisch is dit gebouw het meer dan waard om behouden te blijven. Daarnaast is het een voorbeeld van hoogstaande architectuur op wereldniveau. Het gebouw is een monument voor onze lange diplomatieke, economische, culturele en politieke relatie met de USA. Inmiddels is het gebouw geaccepteerd als volwaardig lid van de uiterst diverse familie van gebouwen uit alle periodes van het bestaan van het Lange en Korte Voorhout. Een nieuwe functie voor het gebouw is niet moeilijk te vinden. Onderdeel van de nieuwbouw voor de Hoge Raad, zodat deze toch nog adres kunnen houden aan het Lange Voorhout, onderdeel of nieuwe vestiging van het Haags Historisch Museum, Instituut voor en over de Internationale organisaties die in Den Haag gevestigd zijn en expats in het algemeen, het Groen Links/Van Krimpen-idee voor een stoelenmuseum/museum voor toegepaste kunst, etc.. De bibliotheek is uitermate geschikt voor de vestiging van een grand-café, café Breuer, eventueel gecombineerd met een cabaret of jazz-zaaltje in het auditorium, dat ook geschikt is als restaurant. Een terras in de tuin of aan het Korte Voorhout zal de levendigheid daar in de avonduren vergroten. Het kan ook weer gebruikt worden als kantoor, maar een hotel kan ook heel goed of een short stay hotel of appartementen. Instituut Clingedael mag ook wel eens meer prominent en in het hart van het politieke Den Haag gehuisvest worden. Kortom, het gebouw van de Amerikaanse Ambassade heeft recht op een tweede leven. DoCoMoMo Nederland De werkgroep DOcumenteren en COnserveren van gebouwen en stedenbouwkundige en landschappelijke ensembles van de MOdern MOvement Nederland reageerde op 8 oktober 2009 met de mededeling dat men kampt met een inhoudelijke reorganisatie en een onderbezetting in het bestuur (bijlage 7). De organisatie van een bijeenkomst/debat was niet mogelijk. Desgevraagd deelde de secretaris van de werkgroep op 9 oktober mee dat het voor DoCoMoMo Nederland wel vast staat dat het gebouw in stand moet worden gehouden (bijlage 8). De Minister van OCenW/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) De directeur van de RCE reageerde per brief op 22 oktober 2009 (bijlage 9). Samengevat kwam de reactie op het volgende neer: Het gebouw is naar zijn mening een van de markante kantoorgebouwen uit de periode van de Wederopbouw. De minister van OCenW is voornemens een beperkt aantal hoogtepunten uit de bouwperiode in de komende jaren te beschermen. De RCE is doende een groslijst samen te stellen. Op basis daarvan zal een pre-selectie van aspirant rijksmonumenten worden gemaakt. De ambassade zal zowel op de groslijst als in de pre-selectie een plaats

7 krijgen. Deze pre-selectie van toekomstige rijksmonumenten zal in 2010 aan de minister van OCenW worden voorgelegd. Conclusies 1. een kleine meerderheid (220) van de 413 individuele reacties spreekt zich uit voor behoud van het gebouw; 2. de geraadpleegde organisaties zijn alle voor behoud van het gebouw. In geval van het Haags Monumentenplatform is sprake van een meerderheidsstandpunt.