Monitor Arbeid en Gezondheid Cijfers & trends over Inzetbaarheid van werknemers

Transcriptie

1 Monitor Arbeid en Gezondheid Cijfers & trends over Inzetbaarheid van werknemers

2 Inhoud Inleiding... 3 Samenvatting en beschouwing per kengetal... 4 Verzuimpercentage... 4 WGA/WIA-instroom... 4 Gezondheid/leefstijl... 4 Implementatie van de RI&E... 5 Leeftijdsopbouw... 6 Instroom/Uitstroom... 6 Overall conclusie en aanbeveling... 7 Belangrijkste resultaten en bevindingen per kengetal... 8 Verzuimpercentage... 8 Algemene parameters... 8 Verzuim naar leeftijd... 8 Verzuim naar bedrijfsgrootte... 9 Verzuimduur... 9 Oorzaken van verzuim... 9 WGA/WIA-instroom Gezondheid/leefstijl BRAVO-scores BMI-scores RI&E-implementatie Leeftijdsopbouw Instroom/Uitstroom Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 2

3 Inleiding In de Monitor Arbeid en Gezondheid bundelt Gezond Transport halfjaarlijks cijfermatige informatie over het thema arbeid en gezondheid in de sector Transport en Logistiek. De gegevens zijn een kompas bij het opstellen en bijsturen van beleid rondom inzetbaarheid van werknemers op sectoraal en bedrijfsniveau. Gezond Transport heeft zes indicatoren benoemd: kengetallen die inzicht geven in de inzetbaarheid van mensen en factoren die daarop van invloed zijn (zie bijgevoegd overzicht). Bronnen hiervoor zijn eigen databases van Gezond Transport, data van de collega s van VTL en publicaties van derden zoals het CBS, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, TNO en UWV. Op elke indicator publiceert Gezond Transport in de monitor de meest recente beschikbare cijfers. De Monitor Arbeid en Gezondheid is de derde monitor in de reeks; een uitgebreide monitor met beschikbare, actuele cijfers over heel. Ten opzichte van de Monitor Arbeid en Gezondheid is deze monitor uitgebreid met gegevens over leeftijdsopbouw en instroom/uitstroom. Het volgend overzicht bevat een uitwerking van de zes kengetallen: Kengetal 1 Verzuimpercentage 2 WGA/WIA instroom 3 Gezondheid/ leefstijl 4 RI&Eimplementatiedichtheid 5 Leeftijdsopbouw 6 Instroom/ Uitstroom Berekening/ Definitie % van aantal verzuimdagen op aantal kalenderdagen % gekeurd WIA -WGA van totaal werknemers BRAVO-scores (Bewegen, Roken, Alcohol, Voeding, Ontspanning) & BMIscores (Body Mass Index) % bedrijven met RI&E (risicoinventarisatie en evaluatie) op totaal aantal RI&E-plichtige bedrijven Verdeling van werknemers over leeftijdscategorieën, aandacht voor groepen 55-59, 60-64, en 65+ om inzicht te krijgen in inzetbaarheid, gemiddelde leeftijd en gemiddelde pensioenleeftijd % intredende schoolverlaters en zij-instroom op totaal werknemers % vertrek door pensioen, WIA, loopbaan, ontslag etc. op totaal werknemers (dus minus pre-pensioen en WGA) Reden waarom dit kengetal relevant is Medewerkers die ziek zijn, zijn niet of verminderd inzetbaar. Verlaging van het percentage kan mede worden gebruikt voor de evaluatie van effectiviteit van beleid duurzame inzetbaarheid. Naast kosten die op conto van werkgever komen, geeft dit getal een indicatie over hoe de sector zich verhoudt tot andere sectoren op vlak van werkhervatting van gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Dit is een indicatie voor de inzetbaarheid. De scores rondom gezondheid en leefstijl zijn een belangrijke peilstok voor inzetbaarheid van werknemers. BRAVO wordt gezien als geaccepteerde indicator voor gezond leven; BMI als indicator voor de gevolgen van een leefstijl en kosten ervan. Het hebben van actuele RI&E met bijbehorend plan van aanpak is voor een bedrijf niet alleen van belang om aan wettelijke verplichting te voldoen en een boete te vermijden. Door het uitvoeren van een RI&E ontstaat ook inzicht in bedrijfsspecifieke arbeidsrisico s die van invloed zijn op duurzame inzetbaarheid van medewerkers; een basis voor formuleren van beleid hierover. Geeft aan hoeveel mensen het betreft in de verschillende leeftijdscategorieën en een tendens daarin (bijvoorbeeld een toename in de groep ouderen en een uitgestelde pensioenleeftijd). Dit is een maatstaf voor mate van vergrijzing en ontgroening in de sector en daarmee voor urgentie van beleid voor duurzame inzetbaarheid. Trends in dit kengetal kunnen effecten van beleid zichtbaar maken, en helpen om trends in andere kengetallen te duiden. Instroom is een maatstaf voor de mate waarin de sector erin slaagt nieuw bloed aan te trekken. Is mogelijk ook een graadmeter voor de aantrekkelijkheid van de sector. Uitstroom is een maatstaf om vast te stellen of de sector erin slaagt medewerkers te behouden, dus te voorkomen dat men, bijvoorbeeld door (te) zware arbeidsomstandigheden, kiest voor een andere baan. Cijfers en trends daarin winnen aan kracht als ze kunnen worden vergeleken met die van andere sectoren. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 3

4 Samenvatting en beschouwing per kengetal Verzuimpercentage Het ziekteverzuimpercentage in de sector, uitgaande van de gegevens van bedrijven aangesloten bij Gezond Transport daalde verder (naar 3,7% over ). Het gemiddeld aantal verzuimdagen (26,03 in ) en de bijdrage van het aandeel extra lang verzuim (366 tot 730 dagen) hierin (29%) daalden eveneens. Daarmee komt het aandeel verzuim langer dan 42 dagen in het totale verzuim uit op 73,8% en is sprake van een trendbreuk met een systematisch groeiend aandeel langdurig verzuim in de afgelopen jaren. De meldingsfrequentie is voor het eerst in drie jaar gedaald (naar 0,51 over ). Ook in de benchmark van de BV Nederland dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt, daalde het verzuimpercentage (naar 3,9% over ); een percentage dat de afgelopen 18 jaar niet eerder zo laag was. Voor de bedrijfstak Vervoer en Opslag (een ruimere definitie dan de sector Transport en Logistiek) meldt het CBS een percentage van 4,4%. Ook derden melden hun percentages over : ArboNed 3,8%, Stigas 3,5%. Uit het Trendrapport van Gezond Transport blijkt de top drie door werknemers meest genoemde oorzaken van verzuim al enige jaren stabiel nl. 1) lichamelijk zwaar werk, 2) werkdruk en stress, 3) langdurig dezelfde handelingen verrichten. TNO(monitorarbeid.nl) meldt dat in een derde van het verzuim in Nederland wordt veroorzaakt door werkgerelateerde psychische klachten (werkdruk en stress). En dat PSA (psychosociale arbeidsbelasting) daarmee een van de belangrijkste oorzaken is van werkgerelateerd ziekteverzuim in ons land. Dit soort klachten wordt vaak veroorzaakt door een verstoorde balans tussen werk en privé, werkdruk, baanonzekerheid, of agressie, seksuele intimidatie en geweld op de werkvloer. Bij veel bedrijven is het onderwerp nog onvoldoende bespreekbaar. Een campagne rondom PSA vanuit de overheid (Focal Point Campagne Herken de druppel: check je werkstress! ) is net gestart. Verder komt uit hetzelfde Trendrapport de BMI (Body Mass Index) van werknemers als een belangrijke verklaring voor verzuim naar voren: werknemers met obesitas (BMI>30) zijn in de praktijk significant vaker langdurig (>9 dagen) ziek (23%) dan werknemers met een goede (18,5-25) BMI-waarde (14%). WGA/WIA-instroom De WGA-premie relevante instroom in de sector Transport en Logistiek van de bedrijven aangesloten bij Gezond Transport is in duidelijk gedaald (met 24%) ten opzichte van. Het totaal aantal WIA-keuringen (75) (dus inclusief IVA en WGA <35%) daalde licht. Het landelijk gemiddelde percentage dat het UWV meldt voor de sector Overig goederenvervoer te land en in de lucht (waaronder de sector Transport en Logistiek valt) voor is ten tijde van het schrijven van deze publicatie nog niet bekend. Gezondheid/leefstijl De score om gezondheid en leefstijl te meten, de BRAVO-score, is voor de sector in nagenoeg gelijk gebleven aan de scores uit, 2011 en Slechts de helft van de onderzoekspopulatie heeft (en houdt) een gunstige BRAVO-score. Uit gegevens over de BRAVO-scores in de totale beroepsbevolking in weten wij dat in die groep twee Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 4

5 derde gunstig scoort. De sector scoort dus minder goed dan de totale beroepsbevolking. Het is niet helemaal duidelijk wat hiervan precies de oorzaak is. Een BRAVO-score wordt door verschillende factoren bepaald en geen van de scores is significant beter of slechter geworden. Wat opvalt, is dat het percentage mensen dat rookt (36,3% in ) hoger blijft dan dat van de totale beroepsbevolking (23,1% in ). En dat het percentage dat fors rookt (4,4%) wel is gedaald in vergelijking met maar hoger blijft dan dat van de totale beroepsbevolking (3,6% in ). Overall gezien blijven de cijfers voor bewegen, sporten, voeding en ontspanning onveranderd en ongunstig. De enige score die gunstig is en blijft (gunstigere score dan de totale beroepsbevolking) is de alcoholconsumptie. Dit blijft positief gezien het feit dat alcohol en verkeer botsen. De BMI-scores voor de sector zijn in, in vergelijking met die uit, 2011 en 2010, nauwelijks veranderd. Dat geldt niet voor de mensen met ernstig overgewicht (obesitas). Slechts ongeveer een kwart van de onderzoekspopulatie heeft een normaal gewicht, het aantal obese werknemers stijgt naar ongeveer een kwart. Uit gegevens over BMI-scores in de totale beroepsbevolking weten wij dat het percentage met normaal gewicht in die groep 5 is en het percentage met ernstig overgewicht 1. Beide percentages wijken significant af van de waardes in de sector en kunnen niet (meer) door toeval worden verklaard. Vooral het verschil in percentages mensen met ernstig overgewicht tussen de sector en de beroepsbevolking wordt groter en baart zorgen. Waar in de sector in nog ca. 2 obese was, steeg dat in naar ca. 25%. Ter vergelijking: in de beroepsbevolking was dit in zowel als in 1. Het hebben van ernstig overgewicht brengt grote risico s op klachten en uitval met zich mee, met alle bijbehorende kosten. Temeer omdat in het Trendrapport een significant verband is aangetoond tussen obesitas en langdurig verzuim. Implementatie van de RI&E Uit het Trendrapport 2011 bleken vooral grote bedrijven in het bezit te zijn van een RI&E en bijbehorend plan van aanpak. In reactie hierop is een RI&E 2.0 ontwikkeld voor kleine bedrijven en heeft een deelmarkt specifieke uitrol plaatsgevonden. Mede hierdoor had eind ca. 62% van de RI&E plichtige bedrijven (met meer dan 5 werknemers in de sector) sinds 2007 gebruik gemaakt van het branche-instrument bij het maken van de RI&E (totaal 2531 RI&E s). Het aantal vergunningplichtige bedrijven > 5 werknemers volgens Transport in Cijfers, TLN wordt daarbij als referentie gehanteerd. Als vergelijking: de meest recente beschikbare cijfers over RI&E implementatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1 tonen aan dat in gemiddeld ca. 45% van alle bedrijven in het bezit is van een RI&E, TNO 2 meldt dat dit ca. 46% is. Gegevens over de uitrol van de RI&E in zijn ten tijde van het schrijven van deze publicatie nog niet beschikbaar. Geschat wordt dat, op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens, bijna werknemers onder de gestarte RI&E s vallen. Andere interessante bevindingen betreffende de uitrol van de RI&E De gegevens uit de RI&E database zijn gerelateerd aan de Arbocatalogus die voor de sector Transport en Logistiek is vastgesteld. Van alle vragen in de RI&E is ca. 35% hieraan gerelateerd. Daarmee is het mogelijk om te monitoren hoe de sector scoort als het gaat om de toepassing van deze Arbocatalogus. Op basis van een analyse van ongeveer 400 RI&E s die in zijn opgesteld, kan worden geconcludeerd dat bij 91% 1 Arbo in Bedrijf, gepubliceerd in september 2 WEA (Werkgevers Enquête Arbeidsomstandigheden) met 5000 deelnemende werkgevers Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 5

6 van de in de RI&E vastgestelde arbo-risico s, de in de Arbocatalogus omschreven preventiemaatregel is opgepakt. Daarbij zijn er geen verschillen in percentages tussen deelmarkt specifieke en generieke onderwerpen; noch tussen Arbocatalogus-gerelateerde vragen en overige RI&E-vragen. Bedrijven < 25 werknemers scoorden beter (95%) dan de bedrijven met meer werknemers in dienst (87%). Leeftijdsopbouw De sector Transport en Logistiek vergrijst, net als de rest van Nederland. De leeftijdsopbouw van de sector laat zien dat de groep van jaar de afgelopen jaren bijna is verdubbeld. De sector vergrijst daarmee sneller dan de rest van Nederland. Data die gaan over chauffeurs tonen aan dat deze groep nog sneller vergrijst dan de sector als geheel. Waar in de gehele sector tussen 2010 en de groep oudere werknemers (56-65 jaar) steeg van 14,2% naar 17,7% afgezet tegen het geheel, steeg dit bij chauffeurs van 13% naar 19,3%. Dat betekent dat, als alle werknemers in de sector blijven werken tot hun pensioen, de leeftijdsopbouw niet verandert en de instroomcijfers gelijk blijven, de groep ouderen in de sector zal stijgen tot 26,4% in 2017, de groep oudere chauffeurs tot 26,1%. Dit onderstreept het belang om ervoor te zorgen dat ouderen in de sector gezond kunnen blijven werken. Over ontgroening (de tegenhanger van vergrijzing) kan worden gemeld dat de afgelopen jaren steeds minder jongeren (< 30 jaar) in de sector werkzaam waren. Voor de sector als geheel daalde dit tussen 2010 en van 26,2% naar 22,3%, bij de jongere chauffeurs van 16,1% naar 14,3%. Voor de sector als totaal zal dit percentage, op basis van de instroom en leeftijdsopbouwsopbouw in 2017 verder zijn gedaald naar 19,6%, voor de jongere chauffeurs naar 13,1%. Dit benadrukt het belang van nieuwe instroom, zeker van jongeren, in de sector en mogelijk het verhogen van de aantrekkelijkheid van een functie als chauffeur. Instroom/Uitstroom De gegevens over de unieke in- en uitstroom in de sector als totaal en de ontwikkelingen daarin laten zien dat tot begin de unieke instroom steeds hoger was dan de unieke uitstroom. Vanaf dat moment veranderde er iets. In de laatste twee kwartalen lag de uitstroom beduidend hoger dan de instroom. Na een hoge piek in het vierde kwartaal van is de uitstroom in het eerste kwartaal van weer iets gedaald, maar nog steeds beduidend hoger is dan de instroom. De conclusie is dat er op dit moment onder de streep nog steeds beduidend meer mensen uitstromen dat instromen in de sector. Dit baart zorgen. Vooral als wordt aangenomen dat de groep instromende werknemers veelal jongeren zullen zijn en daarmee kunnen zorgen voor voldoende ontgroening gezien de gesignaleerde vergrijzing. En temeer omdat bekend is dat de sector en vooral de groep chauffeurs sterk vergrijst en het verzuim met stijgen van de leeftijd toeneemt, langer duurt en complexer van aard wordt. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 6

7 Overall conclusie en aanbeveling Gezien de geconstateerde vergrijzing, het feit dat de eindstreep van eenieder opschuift in de tijd en het feit dat vervroegd uittreden er veelal niet meer bij is, loont het om preventief aan de slag te gaan met duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Hier is de link met een (getoetste) RI&E en bijbehorend plan van aanpak snel gemaakt. De RI&E is immers een manier om te peilen of de omstandigheden zodanig zijn dat werknemers duurzaam inzetbaar kunnen blijven. De uitkomsten van een RI&E vormen de basis voor het nemen van maatregelen gericht op een veilige en gezonde werkomgeving en het efficiënter maken van werkprocessen. Om zo gefundeerd aan de slag te gaan om werknemers duurzaam inzetbaar te houden en daarmee de organisatie vitaal. De conclusie is dat de sector het goed doet als het gaat om de implementatie van de RI&E. Dat is een positief gegeven. Zorgen baart de constatering dat de gezondheid van de medewerkers in vergelijking met de Nederlandse beroepsbevolking ongunstig is en blijft. Dat is een risico (ook financieel) voor het individu, maar ook voor de organisatie(s). Het feit dat de sector vergrijst en de uitstroom momenteel onder de streep hoger is dan de instroom onderstreept de ernst van het probleem. Uit het Trendrapport is o.a. bekend dat bijvoorbeeld de Body Mass Index hoger wordt met het stijgen van de leeftijd. Als er niets verandert, wordt de geconstateerde problematiek dus alleen maar groter. Dit pleit ervoor om op sectorniveau met gezondheid en leefstijl aan de slag te gaan. Een sector waarin wordt gewerkt aan gezonde en vellige arbeidsomstandigheden in bedrijven enerzijds én aan gezonde medewerkers anderzijds, is aantrekkelijk om in te werken en kan instroom bevorderen. Het heeft de voorkeur om niet stigmatiserend maar positief gelabeld met gezondheid en leefstijl aan de slag te gaan. De eerste resultaten van de in 2014 gestarte Inzetbaarheidschecks en interventies, die momenteel gratis worden aangeboden aan medewerkers via het sectorplan Transport en Logistiek, kunnen daarbij een eerste stap zijn. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 7

8 1,48% 1,06% 1,64% 1,79% 2,05% 1,79% 2,5 2,22% 2,93% 2,73% 3,49% 3,24% 3,71% 3,35% 3,98% 3,42% 5,4 4,86% 6,36% 6,02% 7,49% 7,08% Belangrijkste resultaten en bevindingen per kengetal Verzuimpercentage (bron: Verzuim Management Systeem Gezond Transport) Algemene parameters Verzuimparameter totaal totaal Gemiddeld verzuimpercentage (%) 4,05 3,70 Gemiddelde verzuimduur (dagen) 28,16 26,03 Meldingsfrequentie 0,6 0,51 Ook in is het verzuimpercentage verder gedaald. Over is sprake van een verzuimcijfer van 3,7 (een daling van 8,6% ten opzichte van 4,05% over ). Na de over geconstateerde stijging van het gemiddeld aantal verzuimdagen naar 28,16 is over sprake van een daling met 7,5% naar 26,03 dagen. Hierdoor ligt de gemiddelde verzuimduur over weer meer op het niveau van Daarbij is het aandeel extra lang verzuim in het totale verzuim gedaald naar 29%, waardoor het aandeel verzuim langer dan 42 dagen in het totale verzuim uitkomt op 73,8%. Dit was in nog 75,8%. Daarmee is sprake van een trendbreuk ten opzichte van de voorgaande jaren waarin sprake was van een systematisch groeiend aandeel langdurig verzuim. De meldingsfrequentie over is voor het eerst in drie jaar gedaald (tot 0,51). Over het algemeen kunnen we stellen dat het verzuim lager is naarmate het arrangement kleiner is c.q. de werkgever meer zelf doet, waarbij werkgevers met succes actiever zijn bij het korte verzuim. Verzuim naar leeftijd Verzuimcijfers op leeftijdscategorie vs. : 8% 7% Verzuim per leeftijdscategorie in en 6% 5% 4% 3% 2% 1% Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 8

9 9, 10,2% 15,1% 16, 31,4% 29, 28,2% 26, 44,4% 44,8% 3,89% 3,82% 4,27% 3,86% 4,2 3,93% 3,83% 3,32% Verzuim naar bedrijfsgrootte Verzuimcijfers naar bedrijfsgrootte in vs. : Verzuim naar bedrijfsgrootte in en 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Verzuimduur Gemiddelde verzuimduur vs. en verdeling verzuim kortdurend, middellang, lang en extra lang (resp. 0-7 dagen, 8-42, en dagen verzuim): Gemiddelde lengte verzuimduur in en 50, 45, 40, 35, 30, 25, 20, 15, 10, 5, 0, Oorzaken van verzuim (bron: Trendrapport Gezond Transport) Werkgevers die ziekteverzuim willen voorkomen of verminderen dienen de oorzaak van het verzuim in de onderneming te achterhalen. Wanneer oorzaken direct met het werk of de werkomgeving te maken hebben kan de werkgever deze mogelijk aanpakken. Het aandeel werknemers dat het afgelopen jaar heeft verzuimd met klachten, die (mede) gevolg waren van het werk (34%), is afgenomen ten opzichte van de vorige meting in 2011 (4). De drie meest genoemde oorzaken van verzuim zijn al enige jaren stabiel: Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 9

10 1) Lichamelijk zwaar werk 2) Werkdruk en stress 3) Langdurig dezelfde handelingen verrichten Ook TNO (monitorarbeid.nl) meldt dat in een derde van het verzuim in Nederland wordt veroorzaakt door werkgerelateerde psychische klachten (werkdruk en stress). En dat daarmee zogenoemde psychosociale arbeidsbelasting (PSA) de meest voorkomende beroepsziekte in ons land is. Dit soort klachten wordt vaak veroorzaakt door een verstoorde balans tussen werk en privé, werkdruk, baanonzekerheid, of agressie, seksuele intimidatie en geweld op de werkvloer. Bij veel bedrijven is het onderwerp nog onvoldoende bespreekbaar. Een plan van aanpak rondom PSA vanuit de overheid is in aantocht. Verder wordt, vanuit het Trendrapport van Gezond Transport, een belangrijke verklaring voor verzuim gevonden in de BMI van de werknemers. Werknemers met obesitas (BMI>30) zijn in de praktijk significant vaker langdurig (meer dan 9 dagen) ziek (23%) dan werknemers met goede (18,5-25) BMI-waarde (14%). BMI en verzuim: percentage werknemers met langdurig verzuim naar BMI-groepen 25% 2 15% 1 14% 16% 23% 5% BMI 18,5 tot 25 (normaal) BMI 25 tot 30 (overgewicht) 9 of meer dagen verzuim BMI 30 of hoger (obesitas) WGA/WIA-instroom (bron: Verzuim Management Systeem Gezond Transport) Uit ziekteverzuimgegevens kan een trendbreuk worden geconstateerd als het gaat om het in de afgelopen jaren constant stijgende aandeel langdurig verzuim binnen het totale verzuim; het aandeel langdurig verzuim komt over weer meer in de buurt van het niveau over Een vergelijkbaar beeld komt naar voren als wordt gekeken naar het aantal gevallen waarvoor gedurende de volle twee jaar verzuimbegeleiding moet plaatsvinden, al dan niet gevolgd door het opmaken na twee jaar verzuim van een Actueel Oordeel en waarvoor eventueel een WIA-keuring wordt aangevraagd. Over werd bij een in vergelijking met 2011 gelijkblijvend aantal Actuele Oordelen nog een Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 10

11 stijging van 18% waargenomen in aantal opgemaakte eerstejaarsevaluaties (218 in vergelijking met 185 in 2011). Over is dit aantal weer gezakt naar 166 eerstejaarsevaluaties, een daling van bijna 24% ten opzichte van en zelfs nog een daling van 1 ten opzichte van 2011 bij een eveneens dalend aantal Actuele Oordelen met ruim 12%. Wel is sprake van een aanzienlijke stijging van één naar 14 van het aantal vervroegde IVA s, waarvoor niet eerst een Actueel Oordeel is opgemaakt. Overigens is ook niet voor alle medewerkers waarvoor een Actueel Oordeel is opgemaakt uiteindelijk een WIA keuring aangevraagd. Bij 27 medewerkers was alsnog sprake van herstel c.q. verwacht herstel waardoor de WIA-aanvraag is uitgesteld. Daarnaast is in 3 gevallen een loonsanctie opgelegd, waardoor de beoordeling is uitgesteld. Net als in waren ook in de opgelegde loonsancties vrijwel uitsluitend een gevolg van een verschil van inzicht tussen de verzekeringsarts van het UWV en de bedrijfsarts over (het moment van) de in te zetten stappen in het re-integratietraject. Met de wijsheid achteraf oordeelde de verzekeringsarts dat een werkgever eerder re-integratie activiteiten had moeten ondernemen dan de bedrijfsarts (en werknemer) mogelijk achtte. Sowieso heeft de strengere UWV toetsing al tot gevolg dat een werkgever en werknemer vaker dan in het verleden er toe worden gedwongen om eerder een re-integratie traject 2e spoor in te zetten, ongeacht of het op dat moment zinvol is, om het risico van een loonsanctie, ingeval achteraf een verwacht herstel of plaatsing toch uitbleef, te voorkomen. De opstelling van de verzekeringsarts daar aan toegevoegd betekent ook nog dat een werkgever en werknemer enerzijds de adviezen van de bedrijfsarts moeten opvolgen, om vervolgens bij een verschil van mening tussen bedrijfsarts en verzekeringsarts toch een loonsanctie opgelegd te krijgen Het totaal aantal WIA keuringen in (75) is licht gedaald ten opzichte van (79). De premierelevante WGA-instroom van de bedrijven van Gezond Transport is in duidelijk gedaald met 24% ten opzichte van. Overzicht WIA-instroom : WIA aanvragen Aantal AO/BA WIA <35% WGA 35-8 WGA IVA Vervr oegd IVA Nog geen oordeel Herstel / uitstel / geen aanvraag WAO/ vangnetter Loonsancties Nadere informatie huidige arbeidsrelaties: Van degenen waarvoor een Actueel Oordeel is opgemaakt (105) is de status, voor zover bekend, als volgt: - Handhaving dienstverband bij eigen werkgever: 27 - dienstverband bij andere werkgever: 10 - ontslag: 15 - lopend 2 e spoor: 4 Premie relevante instroom: 30 werknemers met WGA status op = 0,115% Aantal WIA keuringen: 75 werknemers op = 0,29% Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 11

12 10,9% 9,7% 9, 13,6% 37,6% 37,7% 39,4% 51,8% 48,7% 50,9% 48, 43, Ter vergelijking: overzicht WIA-instroom : WIA aanvragen Aantal AO/BA WIA <35% WGA 35-8 WGA IVA Ander werk Nog geen oordeel Herstel / uitstel / geen aanvraag WAO/ vangnetter Loonsancties Werkgever failliet Nadere informatie huidige arbeidsrelaties: Van degenen waarvoor een Actueel Oordeel is opgemaakt (120) is de status, voor zover bekend, als volgt: - Handhaving dienstverband bij eigen werkgever: 31 - dienstverband bij andere werkgever: 6 Premie relevante instroom: 39 werknemers met WGA status op = 0,152% Aantal WIA keuringen: 79 werknemers op = 0,31% Gezondheid/leefstijl (bron: PMO,, 2011 en 2010 Gezond Transport 3 ) De scores betreffen steeds alle deelnemers aan het PMO van Gezond Transport. BRAVO-scores Een manier om de gezondheid te meten is de BRAVO-score. BRAVO staat voor (meer) Bewegen, (stoppen met) Roken, (matig gebruik van) Alcohol, (gezonde) Voeding en (voldoende) Ontspanning. Het PMO bevat vragen die deze items meten en berekent daaruit de BRAVO-score. Het percentage werknemers met gunstige, neutrale of ongunstige score wordt steeds weergegeven waarbij tegelijkertijd een vergelijking wordt gemaakt tussen de scores van de sector uit met die uit, 2011 en BRAVO-Score Gunstig Neutraal Ongunstig 3 Preventief Medisch Onderzoek toegespitst op de sector met specifieke vragenlijst(en) Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 12

13 4,4% 7,8% 8,4% 8,9% 37,5% 41,2% 40,8% 36,3% 62,5% 58,8% 59,2% 63,7% 14,1% 14,8% 17,8% 19,4% 38,7% 37,2% 37,3% 40,4% 47,2% 48, 44,9% 40,2% 17,2% 16,6% 14,2% 18,8% 34,7% 33,2% 32,2% 32,8% 48,1% 50,2% 49,1% 53, Bewegen Beweegt voldoende, 5 dagen per week (normactief) Beweegt wel, maar onvoldoende (semi-actief) Beweegt niet (inactief) Sport Sport voldoende, 3x per week (normfit) Sport 1 tot 3 keer per week (semi-fit) Sport niet (niet fit) Roken Rookt niet Rookt Rookt fors Rookt fors is een nadere verdieping van Rookt (scores Rookt en Rookt niet zijn samen 10) Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 13

14 18,2% 17,2% 17,3% 15,9% 27,2% 26,4% 27,3% 19, 63,3% 53,4% 68,4% 65,9% 77,3% 75,8% 78,9% 82,8% 25,3% 22,4% 24,2% 23, 36,2% 36,6% 36,3% 32,8% 37,6% 38,2% 36,7% 36,4% 35,1% 38, 37, 37,2% 8,5% 8,7% 8,4% 6,2% 2,5% 2,1% 2,3% 3, 89, 89,2% 89,3% 90,8% Alcoholconsumptie Drinkt niet of matig (vrouw < 8 en man < 15 glazen/ week) Drinkt matig tot veel (vrouw 8-13 en man glazen/ week) Drinkt teveel alcohol (vrouw > 13 en man > 20 glazen/ week) Voeding - groente en fruit 45% 4 35% 3 25% % 1 5% Eet regelmatig voldoende groente Eet niet regelmatig of te weinig groente Eet regelmatig voldoende fruit Eet niet regelmatig of te weinig fruit Voeding - gedrag Meestal geen tijd om rustig te eten Neemt minder dan vijf dagen per week drie maaltijden per week Neemt maaltijden niet op vaste tijden Eet regelmatig vlak voor het slapen gaan Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 14

15 21, 21,9% 21,5% 30,5% 31,6% 31,1% 27,4% 25,9% 48,5% 46,5% 47,4% 46,7% 16, 10,1% 9,3% 7,8% 8, 16,1% 14,7% 16, 73,9% 74,6% 77,5% 76, 90, 80, Ontspanning - Herstel 70, 60, 50, 40, 30, , 10, 0, Scoort gunstig op "Herstel na het werk" Scoort gemiddeld op "Herstel na het werk" Scoort ongunstig op "Herstel na het werk" Opmerking: hoeveel energie ervaren mensen tijdens het werk en hoe vermoeid ze zijn na hun werk? Als beide indicatoren gunstig scoren, is men in balans. BMI-scores BMI (Body Mass Index) geeft de verhouding weer tussen lichaamsgewicht en lichaamslengte ([BMI = lichaamsgewicht (kg)/lichaamslengte 2 (m)]). De uitkomst geeft aan of er sprake is van een normaal gewicht, overgewicht of obesitas. 6 Body Mass Index Normaal gewicht (BMI = 18,5-25) Licht tot matig overgewicht (BMI = 25-30) Ernstig overgewicht (BMI = 30 of hoger) Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 15

16 RI&E-implementatie (bron: Branche RI&E en Trendrapport, beiden van Gezond Transport) Het uitvoeren van een RI&E kan worden beschouwd als een noodzakelijke peilstok in de organisatie, om zicht te verkrijgen op de risico s ten aanzien van de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers. Hierdoor biedt de RI&E een goede basis voor het realiseren van goede arbeidsomstandigheden waardoor medewerkers duurzaam inzetbaar kunnen blijven en ontstaat een belangrijke, motiverende inhoudelijke reden om een RI&E uit te (laten) voeren naast sec de wettelijke verplichting. Aangezien in de praktijk het invullen van de digitale RI&E een belangrijke administratieve hobbel bleek (ondanks de al verregaande eenvoud van het branche-instrument) die bedrijven de energie ontnam om met het plan van aanpak van start te gaan, is begin de RI&E 2.0 ontwikkeld, vooral voor bedrijven < 25 medewerkers. Deze RI&E 2.0 is bedoeld om bedrijven te ontzorgen bij het opstellen van hun RI&E, waardoor meer tijd en energie bij de bedrijven resteert voor het implementeren van het uit de RI&E voortvloeiende plan van aanpak. Dit door een grotere standaardisatie en het op voorhand door Gezond Transport invullen van een groot aantal gegevens op basis van de aanwezige kennis van de sector. In zijn 500 RI&E s gestart, waarvan 67% in januari 2014 was afgerond. Hiermee komt het totaal aantal gestarte RI&E s sinds de start met het branche-instrument in 2007 op Uitgaande van het aantal vergunningplichtige bedrijven met meer dan 5 werknemers (4103 volgens Transport in Cijfers van TLN), kunnen we concluderen dat ongeveer 62% van de bedrijven in onze sector gebruik heeft gemaakt van ons branche-instrument bij het opstellen van hun RI&E. Ter vergelijking: uit de meest recente beschikbare cijfers over RI&E implementatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Arbo in Bedrijf, gepubliceerd in september ) blijkt dat gemiddeld over alle bedrijven in ca. 45% in het bezit is van een RI&E. Uit gegevens van de bijna 5000 werkgevers die in deelnamen aan de WEA (Werkgevers Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO) was dit ca. 46%. Gegevens over uitrol in zijn nog niet beschikbaar. Ingeschat wordt dat, op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens, bijna werknemers onder het bereik van de gestarte RI&E s vallen. Dekkingsgraad per provincie Onderstaand cirkeldiagram laat zien dat de verdeling van gestarte RI&E s over de provincies redelijk in evenwicht is: 39% 4 35% 34% Zuid-Holland Noord-Brabant Gelderland 31% 29% 28% 38% Noord-Holland Limburg Overijssel 39% 37% 29% 38% Friesland Utrecht Groningen Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 16

17 Andere interessante bevindingen betreffende de uitrol van de RI&E De gegevens uit de RI&E database zijn gerelateerd aan de Arbocatalogus die voor de sector Transport en Logistiek is vastgesteld. Daarmee is het mogelijk om te monitoren hoe de sector scoort als het gaat om de toepassing van deze Arbocatalogus. Hiertoe zijn van ongeveer 400 RI&E s die in zijn opgesteld de vragen die gerelateerd zijn aan de Arbocatalogus nader geanalyseerd. Van alle vragen in deze RI&E s is 35% gerelateerd aan de Arbocatalogus. Het betreft in totaal 322 verschillende vragen. De deelnemers aan van deze 400 RI&E s gaven over het algemeen een positief antwoord op deze vragen (91%) hetgeen wil zeggen dat bij geconstateerd arbo-risico de in de Arbocatalogus omschreven preventiemaatregel is opgepakt. We zien hierbij geen verschillen in percentages tussen deelmarkt specifieke en generieke onderwerpen; noch tussen Arbocatalogus-gerelateerde vragen en overige RI&E-vragen. Bedrijven < 25 werknemers scoorden beter (95%) dan de bedrijven met meer werknemers in dienst (87%). Enkele regelmatig voorkomende punten van aandacht: Bouwmaterialenvervoer: verbetering van de losplaats en verantwoordelijkheden bij het klimmen op de lading; Kiepauto s: kantelgevaar, elektronisch uitgelezen van het laadgewicht en vaccinaties; Werkplaats: geluid (pictogrammen), gevaarlijke stoffen, zoals lasrook en het veilig Oppompen van banden (werkinstructie); Warehouse / loods: fysieke belasting en last van koude en tocht; Algemeen: lichaams- en handarmtrillingen, werken met containergassen: Een vijfde van de bedrijven met containerstromen (gegaste containers) heeft zich nog niet verdiept in de mogelijke arbeidsrisico s daarvan. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 17

18 Leeftijdsopbouw (bron: Arbeidsmarktrapportage beroepsgoederenvervoer over de weg en logistiek en VTL FACTS Vergrijzing en ontgroening 2014, beiden van VTL) Voor gegevens over Leeftijdsopbouw is gebruik gemaakt van data die VTL heeft verzameld en gepubliceerd in de Arbeidsmarktrapportage beroepsgoederenvervoer over de weg en logistiek en in de VTL FACTS Vergrijzing en ontgroening Hiervoor heeft VTL verschillende bronnen gebruikt. Alle primaire bronnen (de analyse van gegevens van het Pensioenfonds Vervoer en de enquête die is uitgevoerd onder de bedrijven uit de sector) hebben exact betrekking op de sector. Algemene tendensen zijn gebaseerd op andere bronnen, zoals data van het CBS en onderzoeksrapporten uitgevoerd door banken en onderzoeksbureaus. Deze bronnen en onderzoeken hanteren vaak een andere afbakening van de sector. Met deze verschillen is nadrukkelijk rekening gehouden bij het interpreteren van de onderzoeksresultaten. Leeftijdsopbouw Transport en Logistiek - totaal (Bron: VTL FACTS Vergrijzing en ontgroening, 2014) De sector Transport en Logistiek vergrijst, net als de rest van Nederland. Het percentage ouderen ten opzichte van het geheel wordt snel groter. De figuur hieronder laat de leeftijdsopbouw zien van 2010, en de situatie in 2017, zoals die zal zijn als de instroom van jongeren zo doorzet en oudere werknemers allemaal tot de pensioenleeftijd in dienst blijven. Tussen 2010 en is het percentage oudere medewerkers gestegen van 14,2% in 2010 naar 17,7 in. Als alle werknemers tussen en 2017 in de sector blijven werken, zal het percentage oudere werknemers stijgen tot 26,4%. Figuur 1 Leeftijdsopbouw sector Transport en Logistiek (peildatum december Bron: VTL ) Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 18

19 Tegenover vergrijzing staat ontgroening. Ontgroening is de afname van het aantal jonge werknemers op het totaal. Ook hier is de situatie in 2010, en 2017 weergegeven. De situatie in 2017 laat zien wat de verdeling van leeftijden is, uitgegaan van de huidige instroomcijfers. In 2010 was 26,2% 30 jaar of jonger, in was dat 22,3% en als de huidige instroom zich voortzet zal dat in ,6 zijn. Deze cijfers laten zien hoe groot het belang is van nieuwe instroom van jongeren in de sector. Dat de sector vergrijst, blijkt ook uit onderstaand figuur afkomstig van VTL. Hierin is te zien dat de groep jaar in 4 jaar tijd bijna 2 keer zo groot is geworden. Daarmee vergrijst de sector 6 sneller dan Nederland. Figuur 2 Leeftijdsopbouw sector transport en logistiek (Bron: Pensioenfonds Vervoer, bewerking VTL) 10 3,86% 5,16% 6,55% 7,62% 8 21,06% 21,2 21,54% 21,94% 6 29,04% 29,42% 29,52% 29,5 4 24,72% 23,33% 22,18% 21,31% 2 17,41% 17,04% 16,69% 16,31% Bron: Pensioenf onds vervoer, VTL Leeftijdsopbouw chauffeurs Transport en Logistiek - chauffeurs (Bron: VTL FACTS Vergrijzing en ontgroening, 2014) De sector Transport en Logistiek vergrijst, net als de rest van Nederland. Het percentage ouderen ten opzichte van het geheel wordt snel groter. Dat geldt voor de sector als geheel, maar ook voor de chauffeurspopulatie. De figuur hieronder laat de leeftijdsopbouw zien van 2010, en de situatie in 2017, zoals die zal zijn als de instroom van jongeren zo doorzet en oudere chauffeurs allemaal tot de pensioenleeftijd in dienst blijven. Tussen 2010 en is het percentage oudere chauffeurs gestegen van 13% in 2010 naar 19,3% in. Als alle chauffeurs tussen en 2017 in de sector blijven werken, zal het percentage oudere chauffeurs stijgen tot 26,1%. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 19

20 Figuur 3 Leeftijdsopbouw chauffeurs sector Transport en Logistiek (peildatum december Bron: VTL ) Dat ook de groep chauffeurs in de sector vergrijst, blijkt uit onderstaand figuur afkomstig van VTL. Hierin is te zien dat de groep chauffeurs jaar in 4 jaar tijd bijna 4 keer (!) zo groot is geworden. Daarmee vergrijst de chauffeurspopulatie in de sector 136% sneller dan Nederland. Figuur 4 Leeftijdsopbouw sector transport en logistiek (Bron: Pensioenfonds Vervoer, bewerking VTL) 10 1,4% 3, 4,7% 6,1% 8 23,5% 23,4% 23,9% 24,7% 6 30,8% 31, 31,4% 31,6% 4 25,4% 24,1% 23, 22,3% 2 17,9% 17,5% 16,4% 15, Bron: Pensioenf onds vervoer, VTL Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 20

21 Instroom/Uitstroom (bron: Arbeidsmarktrapportage beroepsgoederenvervoer over de weg en logistiek van VTL) De instroom en uitstroom in de sector als geheel en de ontwikkeling daarin is weergegeven in figuur 24. Het betreft de unieke in- en uitstroom per kwartaal. Deze wordt gevormd door werknemers die in de sector instromen en in de vier daaraan voorafgaande kwartalen niet in de sector werkzaam zijn geweest. De unieke uitstroom wordt gevormd door werknemers die uit de sector stromen en in de vier daaraan voorafgaande kwartalen in de sector werkzaam zijn geweest. Hiermee worden werknemers die slechts korte tijd in de sector werkzaam waren of slechts korte tijd de sector verlieten buiten beschouwing gelaten 4. Figuur 5 Unieke in- en uitstroom in de sector, (Bron; Pensioenfonds Vervoer, bewerking VTL ) Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q Instroom Uitstroom Bron: Pensioenfonds Vervoer, bewerking VTL In 2010 en 2011 is de unieke instroom hoger geweest dan de unieke uitstroom. Vanaf het begin van verandert dit beeld. In de laatste twee kwartalen lag de uitstroom beduidend hoger dan de instroom. Na een hoge piek in het vierde kwartaal van is de uitstroom in het eerste kwartaal van weer iets gedaald, maar is nog steeds beduidend hoger dan de instroom. 4 Deze definities worden gehanteerd omdat een aanzienlijkgedeelte van de mobiliteitsstromen (schommelend tussen de 5 en 3) wordt gevormd door herintreders of snelle uittreders, werknemers die slechts korte tijd in de sector werkzaam zijn of slechts korte tijd de sector hebben verlaten. Deze herintreders of snelle uittreders vertekenen het beeld van de daadwerkelijke, meer structurele mobiliteitsstromen in en uit de sector. Daarom worden zij buiten beschouwing gelaten bij het berekenen van de (unieke) in- en uitstroom. Juni 2014 Monitor Arbeid en Gezondheid 21