De meerwaarde van Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding voor de prenatale gehechtheid tussen ouders en kind: Een effectstudie. Monica Pollmann, MSc

Transcriptie

1 De meerwaarde van Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding voor de prenatale gehechtheid tussen ouders en kind: Een effectstudie Monica Pollmann, MSc

2 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling: (Leden van) Vereniging Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding (VHZB) - Verstrekken 1000,-- onkosten vergoeding - Leden leveren deelnemers onderzoek aan Onderzoek congres Verloskunde

3 Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding en de Prenatale Gehechtheid van Ouders met hun Kind: Effectstudie Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding en Hechting Onderzoeksmethode Resultaten Aanbevelingen Onderzoek congres Verloskunde

4 Haptonomische zwangerschapsbegeleiding (HZB) en hechting Hechtings theorie Prenatale start van de hechting Wat zijn de voorspellers Hoe is het te bevorderen bv door volgen van HZB Onderzoek congres Verloskunde

5 Haptonomische zwangerschapsbegeleiding Individuele begeleiding voor moeder en partner Vanaf 12 tot 20 weken t/m 6 weken na de geboorte Affectief contact maken met het kindje Uitnodigend aanraken Afstemmen op elkaar Voorbereiden op de geboorte Onderzoek congres Verloskunde

6 Hypotheses Haptonomische zwangerschapsbegeleiding leidt tot sterkere gehechtheid van ouders aan het kind tijdens en na de zwangerschap De toename van gehechtheid voor vaders uit de interventiegroep is sterker dan voor moeders Onderzoek congres Verloskunde

7 Methode Participanten: 87 koppels, 47 interventie- en 40 controlegroep Instrumenten: vragenlijsten (MAAS en PAAS) en een beeld representatie (PRAM) gericht op meten prenatale gehechtheid 3 Meetmomenten: 20 weken, 36 weken en 6 weken na geboorte (op 6 weken na geboorte alleen de PRAM) Variantieanalyse voor herhaalde metingen (Repeated Measures ANCOVA) en aanvullende analyses Onderzoek congres Verloskunde

8 Meet instrument Beeld Representatie afgekort: PRAM Minimale waarde partner Minimale waarde moeder Gemiddeld moeder Gemiddeld partner Maximale waarde moeder en partner master scriptie 8 Van Bakel, H. J. A., Maas, A. J. B. M., Vreeswijk, C. M. J. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2013). Pictorial representation of attachment

9 Opvallend Resultaat Voorbereidende analyses Moeders interventiegroep rapporteren lagere mate van gehechtheid op T1 gemeten met één van de drie meetinstrumenten: de Beeld Representatie. (F (3, 84) = 5.58, p =.02). Onderzoek congres Verloskunde

10 Resultaten Hoofdanalyse beperkt tot T1 en T2 (1) In beide groepen is de prenatale gehechtheid gestegen tussen T1 en T2. Significant hoofdeffect voor factor tijd : (F(1,78 ) = 22,84; p >.001). Moeders interventiegroep stijgen sterker in prenatale gehechtheid gemeten met beeld representatie Significant interactie-effect tijd * conditie: (F = 5.21, p =.025) bij beeld representatie Overige meetinstrumenten: geen significante verschillen tussen interventie en controlegroep Onderzoek congres Verloskunde

11 Resultaten Hoofdanalyse beperkt tot T1 en T2 (2) Vragenlijsten Onderzoek congres Verloskunde

12 Resultaten Hoofdanalyse (3) Beeld Representatie Onderzoek congres Verloskunde

13 Aanvullende analyses (1): Exploratief onderzoek onder ouders uit controlegroep zonder vorm van begeleiding voor verschil in score tussen T1 en T2. (18 Moeders, 29 vaders. Getoetst met een t-toets voor gepaarde waarneming) Significante toename prenatale gehechtheid (t (16) =.24, p =.81) met uitzondering van Beeld Representatie moeder: Bij hen geen toename gehechtheid. Onderzoek congres Verloskunde

14 Aanvullende analyses (2) Exploratief onderzoek voor verschil in score tussen T1 en T2 bij 6 moeders uit controlegroep en 7 moeders uit interventiegroep die laag scoren op T1 (Getoetst met een Wilcoxon Rangtekentoets) Alleen de moeders uit de interventiegroep laten een significante toename zien in gehechtheid tussen T1 en T2 gemeten met vragenlijst (MAAS) (z(7) = 2.2, p =.028). Onderzoek congres Verloskunde

15 Conclusie Hypothese 1: Haptonomische zwangerschapsbegeleiding leidt tot sterkere gehechtheid tijdens de zwangerschap. Hypothese 2: De toename van gehechtheid voor vaders uit de interventiegroep is sterker dan voor moeders. Beide hypotheses: Niet gebleken. Stijging prenatale gehechtheid gebeurt via spontane groei ongeacht haptonomische of andere soort begeleiding en onafhankelijk van geslacht. Onderzoek congres Verloskunde

16 Opvallende bevindingen, gemeten met: Beeld Representatie en Wel sterkere groei prenatale gehechtheid bij moeders interventiegroep t.o.v. controlegroep Géén spontane groei prenatale gehechtheid bij moeders zonder begeleiding Onderzoek congres Verloskunde

17 Opvallende bevindingen, gemeten met: vragenlijst moeders (MAAS) Bij moeders die laag scoren op T1 significante stijging gehechtheid tussen T1 en T2 alleen bij moeders uit de interventiegroep. Onderzoek congres Verloskunde

18 Mogelijke verklaringen van de resultaten aanvullende analyses Haptonomische zwangerschapsbegeleiding bevordert band tussen moeder en kind effectief bij moeders met lage gehechtheid. Beeld Representatie is in staat subtiele verschillen te vinden. intuïtieve manier van rapporteren minder test-hertest effect minder sociaal wenselijke antwoorden Onderzoek congres Verloskunde

19 Beperkingen onderzoek Geen randomisatie Geen zicht op inhoud overige vormen van zwangerschapsbegeleiding Onderzoek congres Verloskunde

20 Aanbevelingen Vakgroep HZB: Onderzoek doelgroep HZB moeders i.v.m. lage score met Beeld Representatie op T1. Is er een hulpvraag op het gebied van gehechtheid? Verloskundigen: Screenen gehechtheid b.v. met Beeld Representatie en eventueel preventief doorverwijzen. Vervolgonderzoek: Participanten selecteren op kans verminderde prenatale hechting en random toewijzen. Onderzoek congres Verloskunde

21 Referenties Ashdown, D.M., & Bernard, M.E. (2012). Can explicit instruction in social and emotional learning skills benefit the social-emotional development, well-being, and academic achievement of young children? Early Childhood Education J 2012(39), doi: /s x Aubrey, C., & Ward, K. (2013). Early years practitioners views on early personal, social development. Emotional and Behavioural Difficulties, 18(4), doi: / Condon, J. T., Corkindale, C. J., & Boyce, P. (2008). Assessment of postnatal paternal infant attachment: Development of a questionnaire instrument. Journal of Reproductive and Infant Psychology 26(3), doi: / Ligtermoet, I., & Okma, C. (2014). Steun voor aanstaande ouders bij ouderschap en opvoeding, visiedocument voor gemeenten. In opdracht van het Nederlands Jeugd Instituut. Verkregen via: Onderzoek congres Verloskunde

22 O Leary, J. (2004). Grief and its impact on prenatal attachment in the subsequent pregnancy. Archives of Women s Mental Health 2004 (7), doi: /s Ohoka, H., Koide, T., Goto, S., Murase, S., Kanai, A., Masuda, T., Aleksic, B., Ishikawa, B., Furumura, K., & Ozaki, N. (2014). Effects of maternal depressive symptomatology during pregnancy and the postpartum period on infant mother attachment. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2014(68), doi: /pcn Van Bakel, H. J. A., Maas, A. J. B. M., Vreeswijk, C. M. J. M., & Vingerhoets, A. J. J. M. (2013). Pictorial representation of attachment: Measuring the parent-fetus relationship in expectant mothers and fathers. BMC Pregnancy and Childbirth 2013(138), 1-9. doi: / Van Bussel, J. C. H., Spitz, B., & Demyttenaere, K. (2010). Three self-report questionnaires of the early mother-to-infant bond: Reliability and validity of the Dutch version of the MPAS, PBQ and MIBS. Arch Womens Mental Health 2010 (13), doi: /s z Onderzoek congres Verloskunde

23 Van den Bergh, B. R., Simons, A., Loose, E., & Junggeburt, B. (2006). De prenatale moederkind relatie in onderzoek. Gedrag en gezondheid 2006 (34), doi: /bf Veldman F. (2008). Levenslust en levenskunst. Blaricum: Van der Veer Media. Wilson, M. E., White, M. A., Cobb, B., Curry, R., Greene, D., & Popovich, D. (2000). Family dynamics, parental fetal attachment and infant temperament. Journal of Advanced Nursing 31 (1), 204. doi: /j x Yarcheski, A., Mahon, N. E., Yarcheski, T. J., Hanks, M. M., & Cannella, B. L. (2009). International Journal of Nursing Studies 2009 (46), doi: /j.ijnurstu Yu, C., Hung, C., Chan, T., Yeh, C. & Lai, C. (2011). Prenatal predictors for father infant attachment after childbirth. Journal of clinical nursing (21) doi: /j x Onderzoek congres Verloskunde