Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Europese verkiezingen van 10 en 13 juni 2004 in de Benelux

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Europese verkiezingen van 10 en 13 juni 2004 in de Benelux"

Transcriptie

1 Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Europese verkiezingen van 10 en 13 juni 2004 in de Benelux Sam Depauw en Steven Van Hecke Afdeling Politologie K.U.Leuven INLEIDING Eind deze week trekken 342 miljoen burgers naar de stembus voor de verkiezing van 732 leden van het Europees Parlement (EP). In België, Nederland en Luxemburg gebeurt dit reeds voor de zesde maal. In de ganse Europese Unie (EU) bijt Nederland - samen met het Verenigd Koninkrijk - de spits af: op 10 juni trekken onze noorderburen naar de stembus. Zondag is het de beurt aan de Belgen en de Luxemburgers. Nederland stuurt 27 vertegenwoordigers naar het EP (4 minder in vergelijking met 1999), België 23 (1 minder - 13 Nederlandstaligen, 9 Franstaligen en 1 Duitstalige) en Luxemburg 6. EU-burgers hebben in de Benelux net zoals elders in de EU stemrecht en kunnen kandidaat zijn - en eventueel verkozen worden - in het land waar ze verblijven. De Europese verkiezingen beroeren de Nederlanders nauwelijks. In 1999 trok slechts 29.9 % van de stemgerechtigden naar de stembus (het op één na laagste cijfer in de EU). Volgens een recente peiling zouden dit jaar 10 % meer kiezers komen opdagen. 1 In België en Luxemburg bestaat er opkomstplicht. In België zijn er gelijktijdig met de Europese stembusslag regionale verkiezingen. De Luxemburgers kiezen op 13 juni ook hun vertegenwoordigers voor het nationale parlement. Hierdoor raakt Europa ondergesneeuwd door regionale en/of nationale (federale) campagnethema s. HET ONDERZOEK Ons onderzoek naar het profiel van de kandidaten is gebaseerd op de lijsten die de partijen in de Benelux hebben ingediend bij de rechtbank en/of het ministerie van Binnenlandse Zaken. Voor België is de data aangereikt door Hans Berghmans (Griffier Secretaris Collegehoofdbureau) en Walter Christiaen (medewerker Hoofdbureau) van de Rechtbank van Eerste Aanleg te echelen. 2 1 European Commission, Eurobarometer 61, Spring 2004, p De Nederlandse data zijn afkomstig van Gerrit Voerman (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijnen Rijksuniversiteit Groningen); de Luxemburgse data werden ons bezorgd door Philippe Poirier (Université du Luxemburg).

2 De analyse heeft betrekking op 452 kandidaten van 27 partijen in vier kieskringen 3 : de liberale partijen VLD en R in België, VVD in Nederland en DP in Luxemburg; de sociaaldemocratische partijen SP.a, PS, PvdA en LSAP; de christen-democratische partijen CD&V, cdh, CDA en CSV; de groene partijen Groen!, ECOLO, GroenLinks en DG; de extreem-rechtse of populistische partijen Vlaams Blok, Front National, Lijst Pim Fortuyn en GAL; enkele kleine linkse partijen zoals de SP in Nederland en DL in Luxemburg; de Nederlandse religieuze partij ChristenUnie; de Vlaamse regionale partijen SPIRIT en N-VA; D66 in Nederland en de seniorenpartij ADR in Luxemburg. Voor elke kandidaat wordt het geslacht, de leeftijd, de woonplaats (provincie voor Nederland en België, regio voor Luxemburg), en het beroep nagegaan alsook het al dan niet bekleden van een politiek mandaat op gemeentelijk of nationaal niveau op het ogenblik van de kandidaatstelling. Deze gegevens zijn afkomstig van de kandidaten en werden, indien nodig, door ons aangevuld en/of verbeterd met het oog op de onderlinge vergelijkbaarheid. Omwille van de socio-culturele gelijkenissen tussen de landen en de aanwezigheid van een grotendeels parallel partijenlandschap, is het zinvol de kandidaten in de Benelux met elkaar te vergelijken. Indien relevant wordt ook het profiel van de kandidaten in het Nederlands vergeleken met de kandidaten voor het Vlaams Parlement (KANDI2004-onderzoek). 4 GESLACHT In België bestaat de wettelijke verplichting dat de helft van de kandidaten van het andere geslacht moet zijn (de eerste twee plaatsen op de lijst uitgezonderd) % is vrouw. In Nederland en Luxemburg is dit bij gebrek aan een wettelijke regeling opmerkelijk lager: respectievelijk 31.7 en 33.3 % van de kandidaten zijn vrouw. Tussen de partijen bestaan er grote verschillen. In Nederland bijvoorbeeld telt de lijst van de ChristenUnie slechts twee vrouwen; de Lijst Pim Fortuyn heeft geen enkele vrouwelijke kandidaat. PvdA en GroenLinks hebben bijna voor de helft vrouwelijke kandidaten. Slechts weinig vrouwen kunnen hopen op een zitje in het EP (zie Tabel 1). De meesten onder hen, uittredende Europarlementsleden inbegrepen, bezetten een plaats op de lijst buiten de nuttige volgorde: in België 85.2 % (tegenover 72.3 % mannen); in Luxemburg zelfs 96.4 % (tegenover 89.3 % mannen). In Nederland is de situatie relatief beter: slechts 82.1 % van de vrouwen staat op een onverkiesbare plaats (tegenover 86.3 % mannen). Dit resultaat is vooral te danken aan de PvdA die 5 vrouwen bovenaan haar lijst heeft staan. In België wordt de positie van de vrouwen bijkomend verzwakt door de halvering van de lijststem en de kans dat de lijstduwers (mannen) verkozen raken en/of opgevolgd worden door hoofdzakelijk mannelijke opvolgers. et name Annemie Neyts (VLD), Frédérique Ries (R) en Olga Zrihen (PS) lopen hier gevaar. Dit betekent dat de wettelijke verplichting om de helft van de lijst voor te behouden aan vrouwelijke kandidaten geen positief effect heeft op het aantal vrouwelijke verkozenen. In Vlaanderen is het aantal vrouwen op verkiesbare plaatsen op Europese lijsten (35 %) nagenoeg gelijk aan dat op de Vlaamse lijsten (37.25 %). 3 Nederland, Luxemburg en voor België het Nederlands en Frans. Omwille van het beperkt aantal kandidaten, laten we het Duits buiten beschouwing. Voor de verkiezing van het EP geldt in ganse de EU het proportioneel stelsel. 4 Stefaan Fiers, Jo Noppe, Sam Depauw en Liselotte Libbrecht, Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 13 juni 2004, K.U.Leuven: Afdeling Politologie, 2004, 18p. 2

3 Tabel 1: Vrouwelijke kandidaten op verkiesbare plaatsen (%) Nederlands Frans Luxemburg Nederland Liberale partij 50.0 (16.7) 46.7 (25.0) 25.0 (100.0) 27.1 (33.3) Sociaal-democratische 50.0 (75.0) 46.7 (25.0) 25.0 (0.0) a 44.4 (62.5) partij Christen-democratische 55.6 (33.3) 53.3 (50.0) 33.3 (0.0) a 30.0 (33.3) partij Groene partij 50.0 (66.7) 46.7 (40.0) 50.0 (0.0) a 47.1 (50.0) Andere linkse partij 50.0 (-) b 37.9 (0.0) a Extreem-rechtse en/of populistische partij 50.0 (0.0) a 46.7 (-) b 0.0 (0.0) a Andere 16.7 (0.0) ac 10.0 (0.0) ad 35.7 (-) be a geen enkele vrouwelijke kandidaat op een verkiesbare plaats / b geen verkiesbare plaatsen / c ADR / d ChristenUnie / e D66 De Luxemburgse cijfers dienen geïnterpreteerd te worden in het licht van het lage absolute aantal verkiesbare plaatsen per partij. LEEFTIJD De gemiddelde kandidaat voor het EP in de Benelux is 48.7 jaar. In vergelijking met België (46.3 jaar) zijn de Nederlandse kandidaten jonger (45.1 jaar) terwijl de Luxemburgse kandidaten ouder (52.2 jaar) zijn. Wellicht speelt in het geval van Luxemburg het relatief beperkt aantal plaatsen op de lijst een doorslaggevende rol. De gemiddelde leeftijd is ook iets hoger op de Franstalige lijsten (48.2 jaar) dan op de Vlaamse lijsten (45.1 jaar). Wat de leeftijdscategorieën betreft, zijn er in de drie landen nauwelijks kandidaten die jonger zijn dan 30 (8.2 %). De oudere leeftijdsklassen zijn daarentegen sterk vertegenwoordigd: 1 op 6 kandidaten is ouder dan 60. Tussen de drie landen bestaan er grote verschillen. In Luxemburg is 36.2 % van de kandidaten ouder dan 60; in België 11.4 %; in Nederland slechts 6.7 %. Het gros van de kandidaten is veertiger (België) of vijftiger (Nederland en Luxemburg). Het overwicht van deze leeftijdscategorieën is bovendien groter voor de kandidaten binnen de nuttige volgorde: meer dan 80 % is veertiger of vijftiger. Kandidaten die jonger zijn dan 40 hebben weinig kans om verkozen te worden, behalve in Nederland (waar de 30-jarige Camile Eurlings CDA-lijsttrekker is). Kandidaten ouder dan 60 hebben eveneens weinig kans op een zitje in het EP. Tot 2004 was Willy De Clercq (VLD) de uitzondering die de regel bevestigde. Is het EP dan toch geen olifantenkerkhof? Vlaams Blok en Lijst Pim Fortuyn hebben meer dan gemiddeld oudere kandidaten op hun lijst staan, terwijl GroenLinks het hoogste aantal kandidaten heeft die jonger zijn dan 30. In Luxemburg telt de christen-democratische CSV meer ouderen dan de seniorenpartij ADR. Leeftijd en geslacht versterken elkaar (zie Tabel 2). Het merendeel van de kandidaten op verkiesbare plaatsen is een mannelijke veertiger of vijftiger. Vrouwen daarentegen zijn relatief sterker vertegenwoordigd in leeftijdscategorieën met weinig kandidaten binnen de nuttige volgorde. Vrouwelijke kandidaten zijn doorgaans jong - wellicht een effect van de doorgedreven mediatisering van de kiescampagnes of (te) oud: eens 60 geworden heeft Nelly aes (SPIRIT) haar verkiesbare plaats moeten afstaan aan haar jongere partijgenote Fauzaya Talhaoui (weliswaar als opvolger) en heeft Annemie Neyts (VLD) vrede moeten nemen met een derde, relatief onzekere plaats. 5 5 Talhaoui wordt wellicht het enige Vlaamse allochtone Europarlementslid. In totaal zijn er in het Nederlands 7 kandidaten van buitenlandse origine (op een totaal van 110). Ter vergelijking: in het Franse zijn dat er 18 op 75 (evenwel zonder garanties op verkozenen); in Nederland 13 op 183; in Luxemburg 14 op 84, doch hoofdzakelijk EU-burgers uit Italië, Spanje en Portugal. 3

4 Tabel 2 : Leeftijd en geslacht van de kandidaten op verkiesbare plaatsen (rijpercentages) Nederlands Frans Luxemburg Nederland jaar 10.9 (0.0) 12.8 (0.0) 1.8 (0.0) 11.9 (3.1) V 18.2 (0.0) 13.9 (0.0) 3.7 (0.0) 23.6 (6.3) jaar 16.4 (10.0) 12.8 (0.0) 5.4 (0.0) 23.0 (0.0) V 20.0 (0.0) 38.9 (0.0) 14.9 (0.0) 18.2 (9.4) jaar 45.5 (40.0) 7.7 (0.0) 33.9 (42.9) ) V 36.4 (20.0) 25.0 (20.0) 33.3 (0.0) 21.8 (9.4) jaar 20.0 (10.0) 38.5 (53.3) 37.5 (28.6) ) V 20.0 (15.0) 13.9 (13.3) 33.3 (14.3) 29.1 (12.5) (5.0) 28.2 (13.3) 21.4 (14.3) 4.0 (0.0) V 5.5 (0.0) 8.3 (0.0) 14.8 (0.0) 7.3 (0.0) Totaal 52/ / / /55 32 WOONPLAATS 6 In Vlaanderen kan elke provincie rekenen op een verkozene in het EP. Brussel heeft een disproportioneel aantal kandidaten binnen de nuttige volgorde: 5 (terwijl slechts 2.5 % van de Nederlandstaligen in de hoofdstad woont). Dit geldt eveneens voor de Franstalige partijen: in Brussel en Waals-Brabant wonen een disproportioneel groot aantal verkiesbare kandidaten en resideren 4 van de 5 lijsttrekkers. De meer rurale provincies Namen en Luxemburg daarentegen moeten het tussen 2004 en 2009 stellen zonder vertegenwoordiging in het EP. Binnen de partijen is er geen geografische spreiding. Bij VLD/Vivant, SP.a/SPIRIT en CD&V/N- VA, R, PS en ECOLO leveren de provincies van de lijsttrekkers (respectievelijk Oost- Vlaanderen, Vlaams-Brabant, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant, Henegouwen en Brussel) ook een tweede kandidaat binnen de nuttige volgorde. In Nederland en Luxemburg is er een duidelijke ruimtelijke concentratie van het aantal kandidaten binnen de nuttige volgorde. In Nederland komt meer dan de helft van het aantal potentieel verkozenen uit de Randstad (provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht). Voor GroenLinks, Lijst Pim Fontuyn en ChristenUnie betreft het hier alle verkiesbare kandidaten; voor PvdA 7 op 9. Alleen het CDA rekruteert de helft van zijn potentieel verkozenen buiten de Randstad. Het volledige noordoosten (Flevoland, Friesland, Groningen en Overijsel) moet het zonder vertegenwoordiging in het EP stellen. 4 kandidaten, waarvan 2 lijsttrekkers (PvdA en D66), wonen officieel in Brussel. In Luxemburg zijn op twee na alle potentieel verkozenen afkomstig van het geïndustrialiseerde zuidwesten. Alleen de liberale DP heeft twee kandidaten binnen de nuttige volgorde uit Luxemburg-stad en het oosten. 6 Voor een vergelijking van de woonplaats wordt enkele rekening gehouden met het maximum aantal kandidaten binnen de nuttige volgorde volgens de voorspelling van Hix & arsch: Simon Hix en ichael arsch, Predicting the Future. The Next European Parliament, Burson-arsteller, 2004, p. 14; Voor België gaan we ervan uit dat ook de lijstduwers tot dit maximum behoren maar houden we geen rekening met opvolgersplaatsen. In de analyse van de andere variabelen (geslacht, leeftijd, enz.) houden we wel rekening met de eerste opvolgersplaats. 4

5 BEROEP Tabel 3 geeft een overzicht van de beroepsactiviteiten van alle Benelux-kandidaten. Tabel 3: De beroepsactiviteit van de kandidaten algemeen profiel Nederlands Frans Nederland Luxemburg Fi % Fi Fi % % Fi % Niet-actieven Thuiswerkend Gepensioneerd Student Werkloos Zelfstandigen vrije beroepen Zelfstandige Vrij beroep Landbouwer Arbeiders Bedienden kaderleden Bediende Kaderlid Ambtenaren onderwijzend personeel Ambtenaar Onderwijzend personeel Beroepspolitici Federaal of regionaal parlementslid Federaal of regionaal uitvoerend mandaat Kabinets- en partijmedewerkers Kabinetsmedewerker Partijmedewerker Totaal Van bepaalde beroepen wordt vaak gezegd dat zij zich beter lenen tot het politieke bedrijf: omdat zij kandidaten vertrouwd maken met politieke kwesties, communicatieve vaardigheden oefenen, een netwerk van contacten bijbrengen of flexibele arbeidsuren en uitstapregelingen toelaten. Dit verklaart bijvoorbeeld het grote aantal zelfstandigen, vrije beroepen, ambtenaren en onderwijzend personeel. De grootste groep op de Europese lijsten vormen echter de beroepspolitici (42.7% in het Nederlands en 44.6% in het Frans ). Zij steken daarbij de bedienden en kaderleden naar de kroon, die op de lijsten voor het Vlaams Parlement de grootste groep vormen. eer nog dan in Vlaanderen zetten de Franstalige partijen hun parlementsleden in. Voor het overige zijn de verschillen met de Vlaamse partijen miniem: op de lijsten van het Frans staan net iets meer ambtenaren en niet-actieven. Wel behoort bijna één op drie kandidaten in Nederland tot de bedienden en kaderleden. Omdat hieronder nagenoeg elke werknemer in de privé-sector begrepen wordt, is dit overwicht niet opmerkelijk. Beroepspolitici zijn in Nederland slechts 13.3% van de kandidaten. Ook doen de Nederlandse partijen vaker een beroep op zelfstandigen, vrije beroepen en landbouwers: 20.3% tegenover 10.0% in Vlaanderen. Tot 13.3% van de kandidaten werkt voor de partij of als medewerker van een parlementslid, vaak in het EP. In België zijn het vooral medewerkers op de kabinetten, maar ook dit aantal is beduidend kleiner. 5

6 Op de korte kandidatenlijsten in Luxemburg staan bijna enkel beroepspolitici. Bijna de helft is parlementslid en 18.1% is lid van de regering. Arbeiders en niet-actieven zijn dan weer scherp ondervertegenwoordigd. Het gaat vooral om gepensioneerden en studenten. Thuiswerkenden en personen zonder beroep zijn nagenoeg geheel afwezig. Dit overwicht van beroepspolitici wordt nog veel groter, wanneer we een blik werpen op de verkiesbare plaatsen. In België worden 80% van de verkiesbare plaatsen ingenomen door parlements- en regeringsleden. In Nederland is dit 62.5%. De andere kandidaten op verkiesbare plaatsen zijn het vaakst bedienden en kaderleden. GEEENTELIJK ANDAAT In ons onderzoek hebben we ook de lokale activiteitsgraad van de verkiezingskandidaten onderzocht. We hebben dat gedaan aan de hand van de gemeentelijke mandaten die zij al dan niet bekleden. Daarbij zijn enkel de politieke mandaten sensu stricto weerhouden: burgemeester, schepen en gemeenteraadslid. Hierdoor werd geen rekening gehouden met OCW-voorzitters of leden van de OCW-raad. De resultaten zijn neergeschreven in Tabel 4. Wel is het belangrijk te onthouden dat burgemeester in Nederland een veeleer ambtelijke functie is. Tabel 4: Aantal kandidaten dat een gemeentelijk mandaat bekleedt Nederlands Frans Nederland Luxemburg Fi % Fi % Fi % Fi % Burgemeester Schepen Gemeenteraadslid Totaal De lokale verankering blijft een belangrijk gegeven voor de kandidaten in België. Wel lijkt een uitvoerend mandaat (burgemeester of schepen) op het lokale niveau moeilijk combineerbaar met een zitje in het Europees Parlement misschien door de maandelijkse verplaatsing naar Straatsburg. Eén op vier kandidaten is daarentegen lid van de gemeenteraad, in het Nederlands nog net iets meer dan in het Frans. Lokale mandatarissen hebben echter niet meer kans om verkozen te worden op 13 juni. Die lokale verankering is ook belangrijk in Luxemburg, maar duidelijk veel minder in Nederland. 13.1% van de Luxemburgse kandidaten is trouwens burgemeester. In Nederland is nauwelijks één op tien kandidaten lid van de gemeenteraad. aar geen van de Nederlandse lokale mandatarissen staat op een verkiesbare plaats. Ook de leden van de Tweede Kamer zijn minder lokaal verankerd dan onze federale en Vlaamse parlementsleden. 6

7 NATIONAAL ANDAAT Het heeft niet lang geduurd na de eerste rechtstreekse verkiezing van het EP vooraleer er stemmen opgingen dat een onmachtig parlement niet in staat zou blijken valabele kandidaten aan te trekken. Het zou een parlement worden voor would-be s en have-beens. Dit wordt ook in de hand gewerkt doordat Europese verkiezingen maar tweederangs verkiezingen zijn: het zijn verknipte nationale verkiezingen. De thema s in de campagne zijn nationale thema s. Is het dan verwonderlijk dat partijen nationale boegbeelden inzetten? Nederland leert ons echter dat het ook anders kan (zie Tabel 5). Op de Nederlandse lijsten staat slechts één lid van de Tweede Kamer. Daarnaast, echter, is één op tien kandidaten Europarlementslid. Van de verkiesbare plaatsen op de Nederlandse lijsten nemen de uittredende Europarlementsleden 59.4% in. In Nederland zijn de nationale verkiezingen echter nog veraf: ze zijn gepland voor Tabel 5: Aantal kandidaten dat een nationaal/regionaal mandaat bekleedt Nederlands Frans Nederland Luxemburg Fi % Fi % Fi % Fi % Parlementslid Regeringslid Europarlementslid Totaal In het Nederlands worden 35.0% van de verkiesbare plaatsen ingenomen door uittredende Europarlementsleden. En hier werd al rekening gehouden met de vele schijnkandidaten en opvolgers die daardoor bijna zeker zijn van een zitje. Eens te meer valt op dat nauwelijks één van de lijsttrekkers, waarrond de campagne wordt opgebouwd, Europarlementslid is. Vaak moeten zij zich behelpen via een opvolgersplaats. In het Frans staat op 20.0% van de verkiesbare plaatsen een Europarlementslid. Omgekeerd is 25.5% van alle Vlaamse kandidaten parlementslid op het federale of regionale niveau. Van alle Franstalige kandidaten is 18.7% parlementslid. Hoewel deze parlementsleden net iets meer kans hebben om verkozen te worden, staan velen onder hen niettemin op onverkiesbare plaatsen. In Luxemburg, waar de Europese verkiezingen per definitie samen gehouden worden met de nationale verkiezingen, is het aantal parlements- en regeringsleden op de lijsten nog groter. 40.5% van kandidaten op de Luxemburgse lijsten is nationaal parlementslid. 15.5% is regeringslid: 9 mannen en 4 vrouwen. Drie van hen zijn in principe verkiesbaar. aar wellicht zijn zij net als in België slechts schijnkandidaten, waardoor bijvoorbeeld Europarlementslid Astrid Lulling (CSV) haar zetel alsnog kan behouden. Dit grote aantal is wellicht ook het gevolg van de grote kieskring vergelijkbaar met de Senaatsverkiezingen in ons land en de mogelijkheid tot cumul van beide parlementaire mandaten. 7

Een vergelijkende analyse van de profielen van de kandidaten voor de verkiezingen van 2003, 2004, 2007, 2009 en 2010

Een vergelijkende analyse van de profielen van de kandidaten voor de verkiezingen van 2003, 2004, 2007, 2009 en 2010 Een vergelijkende analyse van de profielen van de kandidaten voor de verkiezingen van 2003, 2004, 2007, 2009 en 2010 Ine Vanlangenakker, Gert-Jan Put en Bart Maddens Centrum voor Politicologie, K.U.Leuven

Nadere informatie

De spiegel van de samenleving? Deel II. Het profiel van de effectief verkozenen bij de parlementsverkiezingen van 18 mei Samenvatting

De spiegel van de samenleving? Deel II. Het profiel van de effectief verkozenen bij de parlementsverkiezingen van 18 mei Samenvatting De spiegel van de samenleving? Deel II Het profiel van de effectief verkozenen bij de parlementsverkiezingen van 18 mei 2003 - Samenvatting Jo Noppe en Stefaan Fiers Afdeling Politologie K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politologie/

Nadere informatie

Het profiel van de verkozen kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober in de 13 Vlaamse centrumsteden

Het profiel van de verkozen kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober in de 13 Vlaamse centrumsteden Het profiel van de verkozen kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006 in de 13 Vlaamse centrumsteden Karolien Weekers, Bart Maddens, Ine Vanlangenakker en Stefaan Fiers Centrum voor

Nadere informatie

Het profiel van de kandidaten voor de Europese verkiezingen ( )

Het profiel van de kandidaten voor de Europese verkiezingen ( ) 1 Het profiel van de kandidaten voor de Europese verkiezingen (2004-2014) Wouter Wolfs, Jef Smulders, Stef Commers en Steven Van Hecke www.kuleuven.be/verkiezingen2014 KU Leuven Instituut voor de Overheid

Nadere informatie

Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 7 juni 2009

Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 7 juni 2009 Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 7 juni 2009 Gert-Jan Put, Bart Maddens, Ine Vanlangenakker en Karolien Weekers Centrum voor Politicologie,

Nadere informatie

Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de federale verkiezingen van 10 juni 2007

Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de federale verkiezingen van 10 juni 2007 Het profiel van de kandidaten op de lijsten voor de federale verkiezingen van 10 juni 2007 K. Weekers, B. Maddens, I. Vanlangenakker en S. Fiers Centrum voor Politicologie, K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politicologie

Nadere informatie

De spiegel van de samenleving? Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de parlementsverkiezingen van 18 mei Samenvatting

De spiegel van de samenleving? Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de parlementsverkiezingen van 18 mei Samenvatting De spiegel van de samenleving? Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de parlementsverkiezingen van 18 mei 2003 - Samenvatting Stefaan Fiers en Jo Noppe Afdeling Politologie K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politologie/

Nadere informatie

Het profiel van de kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober in de 13 Vlaamse centrumsteden.

Het profiel van de kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober in de 13 Vlaamse centrumsteden. Het profiel van de kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006 in de 13 Vlaamse centrumsteden. Jo Noppe, Stefaan Fiers, Bart Maddens en Karolien Weekers Centrum voor Politicologie, K.U.Leuven

Nadere informatie

Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 13 juni

Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 13 juni Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 13 juni 2010 1 Ine Vanlangenakker, Gert-Jan Put en Bart Maddens Centrum voor Politicologie, K.U.Leuven http://soc.kuleuven.be/politicologie

Nadere informatie

Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 13 juni 2004

Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 13 juni 2004 Het profiel van de kandidaten op de lijsten bij de Vlaamse, Europese en Brusselse verkiezingen van 13 juni 2004 Stefaan Fiers, Jo Noppe, Sam Depauw en Liselotte Libbrecht Afdeling Politologie K.U.Leuven

Nadere informatie

De verkiezing van de Belgische Europarlementsleden

De verkiezing van de Belgische Europarlementsleden De verkiezing van de Belgische Europarlementsleden Wouter Wolfs en Steven Van Hecke www.kuleuven.be/verkiezingen2014 KU Leuven Instituut voor de Overheid 18 juli 2014 Op 25 mei trokken de Belgen naar de

Nadere informatie

DE POLITIEKE VERTEGENWOORDIGING VAN VROUWEN NA DE

DE POLITIEKE VERTEGENWOORDIGING VAN VROUWEN NA DE DE POLITIEKE VERTEGENWOORDIGING VAN VROUWEN NA DE VERKIEZINGEN VAN 25 MEI 2014 1 INHOUDSTAFEL INLEIDING ---------------------------------------------------------------------------------------------- 4

Nadere informatie

Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 10 juni

Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 10 juni Het profiel van de gekozenen bij de federale verkiezingen van 10 juni 2007 1 I. Vanlangenakker, K. Weekers, B. Maddens en S. Fiers Centrum voor Politicologie, K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politicologie

Nadere informatie

(licht aangepaste versie, september 2003)

(licht aangepaste versie, september 2003) Simulatie zetelverdeling voor het Vlaams Parlement op basis van de uitslagen van 18 mei 2003 en Een korte analyse van het effect van de kiesdrempel voor de Kamer (licht aangepaste versie, september 2003)

Nadere informatie

De evolutie van het profiel van de Vlaamse kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2019

De evolutie van het profiel van de Vlaamse kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2019 VIVES BELEIDSPAPER MEI 219 De evolutie van het profiel van de Vlaamse kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 219 Gert-Jan Put KU Leuven, VIVES Bart Maddens KU Leuven, Instituut voor de

Nadere informatie

Een vergelijkende analyse van het profiel van de kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2014

Een vergelijkende analyse van het profiel van de kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2014 Een vergelijkende analyse van het profiel van de kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 214 Jef Smulders, Gert-Jan Put en Bart Maddens KU Leuven Instituut voor de Overheid 7 mei 214 Inleiding

Nadere informatie

Welke kandidaten zullen het meest voorkeurstemmen halen?

Welke kandidaten zullen het meest voorkeurstemmen halen? Welke kandidaten zullen het meest voorkeurstemmen halen? Bart Maddens, Gert-Jan Put en Ine Vanlangenakker Centrum voor Politicologie K.U.Leuven Mei 2010 Op basis van een databestand van 4.481 kandidaatstellingen

Nadere informatie

Verkiezingen - Methodologie

Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie... 1 1. Gemeenteraadsverkiezingen... 2 2. Verkiezingen voor het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 3 3. Verkiezingen van de Brusselse

Nadere informatie

Vrouwen in. de Provinciale Staten. Onderzoeksrapport

Vrouwen in. de Provinciale Staten. Onderzoeksrapport Vrouwen in de Provinciale Staten Onderzoeksrapport April 2015 Hoeveel vrouwen zijn er in maart 2015 in de Provinciale Staten gekozen? Op 18 maart waren er in Nederland verkiezingen voor de Provinciale

Nadere informatie

Vrouwen in de politiek geactualiseerde versie, januari 2011

Vrouwen in de politiek geactualiseerde versie, januari 2011 Vrouwen in de politiek geactualiseerde versie, januari 2011 Bij de landelijke verkiezingen in juni 2010 zijn er 61 vrouwen in het parlement gekozen, zes meer dan bij de verkiezingen van 2003 en van 2006.

Nadere informatie

Diversiteit in Provinciale Staten

Diversiteit in Provinciale Staten Diversiteit in Provinciale Staten In aanloop naar de verkiezingen van 2 maart inventariseerde E-Quality, hét kenniscentrum voor emancipatie, gezin en diversiteit, de kandidatenlijsten (zie werkwijze) van

Nadere informatie

Een aantal simulaties op basis van de Vlaamse, Brusselse en Europese verkiezingen van 13 juni 2004

Een aantal simulaties op basis van de Vlaamse, Brusselse en Europese verkiezingen van 13 juni 2004 Een aantal simulaties op basis van de Vlaamse, Brusselse en Europese verkiezingen van 13 juni 2004 Jo Noppe Afdeling Politologie K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politologie/ Op basis van de verkiezingsuitslag

Nadere informatie

Simulatie van de zetelverdeling voor het Vlaams Parlement volgens een aantal scenario's inzake de hervorming van het kiesstelsel

Simulatie van de zetelverdeling voor het Vlaams Parlement volgens een aantal scenario's inzake de hervorming van het kiesstelsel Simulatie van de zetelverdeling voor het Vlaams Parlement volgens een aantal scenario's inzake de hervorming van het kiesstelsel Jo Noppe, Bram Wauters en Bart Maddens Afdeling Politologie K.U.Leuven http://www.kuleuven.ac.be/politologie/

Nadere informatie

De vernieuwing van de Senaat bij de samenvallende verkiezingen van 25 mei 2014

De vernieuwing van de Senaat bij de samenvallende verkiezingen van 25 mei 2014 De vernieuwing van de Senaat bij de samenvallende verkiezingen van 25 mei 2014 1. Samenstelling van de Senaat De Senaat telt 60 leden: 50 deelstaatsenatoren en 10 gecoöpteerde senatoren. De deelstaatsenatoren

Nadere informatie

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Dit document bevat de volgende gegevens: Een overzicht van de burgemeesters naar politieke partij in de periode 1998-2016. Een overzicht van het aandeel vrouwelijke

Nadere informatie

Lokale en provinciale verkiezingen van 14 oktober 2012 lijsten, kandidaten en mandaten

Lokale en provinciale verkiezingen van 14 oktober 2012 lijsten, kandidaten en mandaten Lokale en provinciale verkiezingen van 14 oktober 2012 lijsten, kandidaten en mandaten Persconferentie van minister Geert Bourgeois Vlaams minister bevoegd voor binnenlands bestuur 18 september 2012 -

Nadere informatie

De politieke deelname van vrouwen na de verkiezingen van 10 juni 2007

De politieke deelname van vrouwen na de verkiezingen van 10 juni 2007 De politieke deelname van vrouwen na de verkiezingen van 10 juni 2007 Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen Uitgever : Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen Ernest Blerotstraat

Nadere informatie

Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011

Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011 Onderzoek Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011 Het Huis voor democratie en rechtsstaat heeft na de verkiezingen van 2 maart 2011 de diversiteit in de nieuwe Provinciale

Nadere informatie

Onderzoek. Diversiteit in de Tweede Kamer 2012

Onderzoek. Diversiteit in de Tweede Kamer 2012 Onderzoek Diversiteit in de Tweede Kamer 2012 Nederland heeft een stelsel met evenredige vertegenwoordiging. Op 12 september 2012 waren er vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal:

Nadere informatie

Origine: personen van Noord-Afrikaanse of Turkse origine die zich als gelovig omschrijven en zich het meest verwant voelen met de Islam

Origine: personen van Noord-Afrikaanse of Turkse origine die zich als gelovig omschrijven en zich het meest verwant voelen met de Islam Toelichting Dit rapport geeft een overzicht van de onderzoeksresultaten van de Islamenquête editie 2016, in opdracht van HUMO en VTM Nieuws uitgevoerd door ivox Voor dit onderzoek werden 500 respondenten

Nadere informatie

Hoeveel mogen de partijen in totaal uitgeven voor de komende verkiezingscampagne?

Hoeveel mogen de partijen in totaal uitgeven voor de komende verkiezingscampagne? Hoeveel mogen de partijen in totaal uitgeven voor de komende verkiezingscampagne? Bart Maddens & Jef Smulders KU Leuven Instituut voor de Overheid Faculteit Sociale Wetenschappen Tel: 0032 16 32 32 70

Nadere informatie

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Dit document bevat de volgende gegevens: een overzicht van de burgemeesters naar politieke partij in de periode 1998-2014 een overzicht van het aandeel vrouwelijke

Nadere informatie

Het profiel van de gekozenen bij de verkiezingen van 13 juni

Het profiel van de gekozenen bij de verkiezingen van 13 juni EMBARGO TOT WOENSDAG 16 JUNI 2004, 23u59. Het profiel van de gekozenen bij de verkiezingen van 13 juni 2004 1 Sam Depauw, Liselotte Libbrecht, Jo Noppe en Stefaan Fiers Afdeling Politologie K.U.Leuven

Nadere informatie

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters

Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Persoonlijke achtergrondgegevens burgemeesters Dit document bevat de volgende gegevens: Een overzicht van de burgemeesters naar politieke partij in de periode 2002-2017. Een overzicht van het aandeel vrouwelijke

Nadere informatie

Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019

Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019 Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019 2 Voorwoord Dit boek gaat over de verkiezingen voor het Europees Parlement op 23 mei 2019. Het boek is gemaakt door de medewerkers van Leren & Ontwikkelen Cliënten.

Nadere informatie

DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009

DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009 Directoraat-generaal voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, 13 november 2012 DESKRESEARCH EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Onthouding en stemgedrag bij de Europese verkiezingen van 2009

Nadere informatie

Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies

Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 19 juli 2007 Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies Eén op de tien Belgen werkt in een ander gewest; één op de vijf in een andere

Nadere informatie

De federale wetgevende verkiezingen van 13 juni 2010 in cijfers

De federale wetgevende verkiezingen van 13 juni 2010 in cijfers De federale wetgevende verkiezingen van 13 juni 2010 in cijfers A. Kiezers 1. Aantal kiezers (die in België verblijven) op de kiezerslijsten op 7 mei 2010 Belgische kiezers die in België verblijven: 7.726.632

Nadere informatie

Diversiteit in de Provinciale Staten

Diversiteit in de Provinciale Staten Onderzoek Diversiteit in de Provinciale Staten Het Huis voor democratie en rechtsstaat heeft na de verkiezingen van 2 maart 2011 de diversiteit in de nieuwe Provinciale Staten (PS) onderzocht. Het gaat

Nadere informatie

Persoonlijke gegevens raadsleden

Persoonlijke gegevens raadsleden Persoonlijke gegevens raadsleden Dit document bevat de volgende gegevens van raadsleden: Aantal raadsleden naar gemeentegrootte 1998-2016. Aantal raadsleden naar politieke partij 1998-2016. Aandeel vrouwelijke

Nadere informatie

1. Het Europees Parlement: jij kiest mee

1. Het Europees Parlement: jij kiest mee MODULE 3 Jouw stem in de EU LESFICHE LEERLINGEN 1. Het Europees Parlement: jij kiest mee Rechtstreekse verkiezingen zijn de ultieme kans om je stem te laten horen. Sinds 1979 zijn er elke 5 jaar rechtstreekse

Nadere informatie

Wet van 24 mei 1994 ter bevordering van een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten voor de verkiezingen

Wet van 24 mei 1994 ter bevordering van een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten voor de verkiezingen Wet van 24 mei 1994 Wet van 24 mei 1994 ter bevordering van een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten voor de verkiezingen (B.S., 1 juli 1994) Hoofdstuk I Wijzigingen van

Nadere informatie

NATIONAAL RAPPORT BELGIË

NATIONAAL RAPPORT BELGIË Standaard Eurobarometer 88 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE NAJAAR 2017 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België Standaard Eurobarometer 88 Najaar 2017 TNS

Nadere informatie

Een analyse van het profiel van de Vlaamse verkozenen bij de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met Gert-Jan Put, Jef Smulders en Bart Maddens

Een analyse van het profiel van de Vlaamse verkozenen bij de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met Gert-Jan Put, Jef Smulders en Bart Maddens Een analyse van het profiel van de Vlaamse verkozenen bij de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2014 Gert-Jan Put, Jef Smulders en Bart Maddens KU Leuven Instituut voor de Overheid 26 mei 2014 Inleiding

Nadere informatie

Het profiel van de gekozenen in het Vlaams Parlement na de verkiezingen van 7 juni 2009

Het profiel van de gekozenen in het Vlaams Parlement na de verkiezingen van 7 juni 2009 Het profiel van de gekozenen in het Vlaams Parlement na de verkiezingen van 7 juni 2009 Frederik Verleden m.m.v. Gert-Jan Put, Bart Maddens, Ine Vanlangenakker en Karolien Weekers Centrum voor Politicologie,

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) /8 KIESKRING :......... FORMULIER A/4 VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 209 Voordracht van Kandidaten ( ) Wij, ondergetekenden, aftredende Kamerleden dragen voor als kandidaten

Nadere informatie

De financiële gevolgen voor de politieke partijen na de hervorming van de Senaat. Jef Smulders & Bart Maddens

De financiële gevolgen voor de politieke partijen na de hervorming van de Senaat. Jef Smulders & Bart Maddens De financiële gevolgen voor de politieke partijen na de hervorming van de Senaat Jef Smulders & Bart Maddens KU Leuven Instituut voor de Overheid Faculteit Sociale Wetenschappen Tel: 0032 16 32 32 70 Parkstraat

Nadere informatie

Gewesten en gemeenschappen

Gewesten en gemeenschappen Staten en kiesstelsels België België is, anders dan Nederland, een federatie. Juist ook omdat België een land is met verschillende taalgebieden, is de structuur van deze staat veel ingewikkelder dan die

Nadere informatie

Contents. Politieke Barometer Methodiek 4. Potentieel politici 20. Kiesintenties: Voorkeur 7. Vertrouwen in de regering 24

Contents. Politieke Barometer Methodiek 4. Potentieel politici 20. Kiesintenties: Voorkeur 7. Vertrouwen in de regering 24 Contents 1 Methodiek 4 2 Kiesintenties: Voorkeur 7 3 Kiesintenties: Potentieel 15 4 Potentieel politici 20 5 Vertrouwen in de regering 24 6 Actuele thema s 35 2 Politieke Barometer VRT & De Standaard Lentepeiling

Nadere informatie

Persoonlijke gegevens van wethouders

Persoonlijke gegevens van wethouders Persoonlijke gegevens van wethouders Dit document bevat de volgende gegevens van wethouders: Aantal wethouders naar gemeentegrootte 1998-2016. Aandeel wethouders naar politieke partij 1998-2016. Aandeel

Nadere informatie

Stemmen Europese verkiezingen 2014

Stemmen Europese verkiezingen 2014 Stemmen Europese verkiezingen 2014 2 Voorwoord Dit boek gaat over de verkiezingen voor het Europees Parlement van 22 mei 2014. Het boek is gemaakt door de medewerkers van het Educatief Centrum voor Cliënten,

Nadere informatie

VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) / FORMULIER D/ Kieskring :......... VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN MEI 0. Voordracht van Kandidaten ( ) Wij, ondergetekenden, aftredende Parlementsleden dragen voor als kandidaten voor de verkiezing

Nadere informatie

GEAUTOMATISEERDE STEMMING VOORSTELLING VAN DE SCHERMEN.

GEAUTOMATISEERDE STEMMING VOORSTELLING VAN DE SCHERMEN. GEAUTOMATISEERDE STEMMING VOORSTELLING VAN DE SCHERMEN. 1. Algemene procedure. a. Inleiding. De stemprocedure wordt op gedetailleerde wijze beschreven in artikel 7 van de wet van 11 april 1994 houdende

Nadere informatie

Voorlopige uitslag Amsterdam. Project: 12213 Verkiezingen Tweede Kamer 2012 In samenwerking met: Dienst Basisinformatie/Bureau Verkiezingen

Voorlopige uitslag Amsterdam. Project: 12213 Verkiezingen Tweede Kamer 2012 In samenwerking met: Dienst Basisinformatie/Bureau Verkiezingen Verkiezingen 2012 Tweede Kamer Voorlopige uitslag Amsterdam Project: 12213 In samenwerking met: Dienst Basisinformatie/Bureau Verkiezingen Samenstelling publicatie: Jeroen Slot Cor Hylkema Oudezijds Voorburgwal

Nadere informatie

Postelectoraal onderzoek 2014 EUROPESE VERKIEZINGEN 2014

Postelectoraal onderzoek 2014 EUROPESE VERKIEZINGEN 2014 Directorate-General for Communication PUBLIC OPINION MONITORING UNIT Brussel, oktober 2014 Postelectoraal onderzoek 2014 EUROPESE VERKIEZINGEN 2014 BEKNOPTE SAMENVATTING Onderzoeksgebied: EU28 Bevolking:

Nadere informatie

Provinciale ambtsdragers Inleiding en werkwijze

Provinciale ambtsdragers Inleiding en werkwijze Provinciale ambtsdragers 2014 1. Inleiding en werkwijze Sinds 2011 inventariseert de Stichting Decentraalbestuur.nl In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties enkele kenmerken

Nadere informatie

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER Voordracht van de kandidaten door de kiezers (Art. 22 en 23 BGKWB) 1

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER Voordracht van de kandidaten door de kiezers (Art. 22 en 23 BGKWB) 1 Formulier C1 GEMEENTE. GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER 2006 Voordracht van de kandidaten door de kiezers (Art. 22 en 23 BGKWB) 1 Voorwerp van dit formulier. Dit formulier is een model van een akte

Nadere informatie

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER Voordracht van de kandidaten door de uittredende gemeenteraadsleden. (Art.

GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER Voordracht van de kandidaten door de uittredende gemeenteraadsleden. (Art. Formulier C3 GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN VAN 8 OKTOBER 2006 Voordracht van de kandidaten door de uittredende gemeenteraadsleden. (Art. 22 et 23 BGKWB) 1 GEMEENTE. Voorwerp van dit formulier. Dit formulier

Nadere informatie

De Stemming van 9 juni 2019

De Stemming van 9 juni 2019 De Stemming van 9 juni Er zijn geen verschuivingen deze week waargenomen. De peiling is gelijk aan die van de vorige week. Wel zijn er naast deze rapportage twee aparte gescheiden rapportages. De ene over

Nadere informatie

De Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 79.5)

De Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 79.5) Directoraat-generaal Communicatie AFDELING ANALYSE VAN DE PUBLIEKE OPINIE De Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 79.5) SOCIAALDEMOGRAFISCHE FOCUS Deel economie en maatschappij Brussel, oktober

Nadere informatie

Beeld van het Europees Parlement in Nederland

Beeld van het Europees Parlement in Nederland Directoraat-generaal Voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Ter attentie van het DG Voorlichting van het Europees Parlement Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, september 2013

Nadere informatie

Sectorfoto Elektriciens: Installatie & distributie PSC

Sectorfoto Elektriciens: Installatie & distributie PSC Sectorfoto Elektriciens: Installatie & distributie PSC 149.01 VOLTA Marlylaan 15/8 b2 1120 Brussel Tel.: 02/476.16.76 Fax: 02/476.17.76 Niets van dit werk mag gereproduceerd of publiek gemaakt worden,

Nadere informatie

(65%) Totaal Mannen Vrouwen. Totaal jaar jaar

(65%) Totaal Mannen Vrouwen. Totaal jaar jaar Ontwikkeling van de WW in de periode 21 24 Ton Ferber Tussen eind 21 en eind 24 is het aantal WW-uitkeringen bijna verdubbeld. Vooral het aantal uitkeringen aan mannen jonger dan 45 is sterk gestegen.

Nadere informatie

LOKALE EN PROVINCIALE VERKIEZINGEN 2012

LOKALE EN PROVINCIALE VERKIEZINGEN 2012 LOKALE EN PROVINCIALE VERKIEZINGEN 2012 Actualiteit ORIËNTEREN De slimste kiezer. Los de verschillende puzzels op en maak kennis met de verschillende politieke partijen in België. In deze fotopuzzel zie

Nadere informatie

WERKINGSREGLEMENT Kernteam en werkgroepen : verkiezing en functioneren

WERKINGSREGLEMENT Kernteam en werkgroepen : verkiezing en functioneren ASV The Next Generation WERKINGSREGLEMENT Kernteam en werkgroepen : verkiezing en functioneren A. VERKIEZING KERNTEAM Art. 1 Alle leden van ASV The Next Generation (verder: ASV TNG) kunnen zich kandidaat

Nadere informatie

VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019

VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 1/6 FORMULIER F/4bis VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 Voordracht van Kandidaten Brussels Hoofdstedelijk Parlement ( 1 ) Nederlandse taalgroep Wij, ondergetekenden, aftredende

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE BRUSSELSE LEDEN VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI 2019

VERKIEZING VAN DE BRUSSELSE LEDEN VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 /7 VERKIEZING VAN DE BRUSSELSE LEDEN VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN MEI 09 FORMULIER F/7bis Voordracht van Kandidaten ( ) Brusselse leden van het Vlaams Parlement Nederlandse taalgroep Wij, ondergetekenden,

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) 1/9 KIESKRING :......... FORMULIER A/ VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 2019 Voordracht van Kandidaten ( 1 ) Wij, ondergetekenden, aftredende Kamerleden dragen voor als kandidaten

Nadere informatie

Analysenota politieke situatie Centrumgemeenten +30.000 inwoners in Vlaanderen

Analysenota politieke situatie Centrumgemeenten +30.000 inwoners in Vlaanderen Analysenota politieke situatie Centrumgemeenten +30.000 inwoners in Vlaanderen BASISGEGEVENS - de Vlaamse Centrumsteden die minstens 30.000 inwoners tellen (32 in totaal), bepaald volgens het Ruimtelijk

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) /9 KIESKRING:......... FORMULIER A/3 VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 209 Voordracht van Kandidaten ( ) Wij, ondergetekenden, kiezers in de kieskring....... dragen voor als

Nadere informatie

Rust en onrust Beperkte vernieuwing van het Provinciaal bestuur in 2015

Rust en onrust Beperkte vernieuwing van het Provinciaal bestuur in 2015 Rust en onrust Beperkte vernieuwing van het Provinciaal bestuur in 2015 Stichting Decentraalbestuur.nl 13 november 2015 Colofon Onderzoeker Dr. P. Castenmiller (Stichting DecentraalBestuur.nl) Contactgegevens

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek

Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting door een scholier 1057 woorden 17 maart 2016 7,8 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 Hoofdstuk 1 In de politiek gaat het om keuzes maken. Dat

Nadere informatie

PAV [VERKIEZINGEN 2014]

PAV [VERKIEZINGEN 2014] PAV [VERKIEZINGEN 2014] INLEIDING Als je 18 jaar bent, moet je in ons land voor het eerst gaan stemmen. Dat brengt vaak vragen met zich mee. Op wie moet ik stemmen? Hoe zit ons land precies in elkaar?

Nadere informatie

VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) 1/9 FORMULIER D/ Kieskring :......... VERKIEZING VAN HET VLAAMS PARLEMENT VAN MEI 019. Voordracht van Kandidaten ( 1 ) Wij, ondergetekenden, aftredende Parlementsleden dragen voor als kandidaten voor de

Nadere informatie

De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk!

De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk! De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk! Je vindt in dit document authentiek materiaal van het parlement waarmee je zelf aan de slag kan.

Nadere informatie

RONDE 1. De Geschiedenis van het kiesrecht ronde (meerkeuze)

RONDE 1. De Geschiedenis van het kiesrecht ronde (meerkeuze) De Geschiedenis van het kiesrecht ronde (meerkeuze) Vraag 1 : In 1917 kregen mannen actief kiesrecht, vrouwen kregen echter alleen passief kiesrecht. Wat is het verschil tussen actief en passief kiesrecht?

Nadere informatie

De verkiezingen van 26 mei 2019 Over deze verkiezingen

De verkiezingen van 26 mei 2019 Over deze verkiezingen De verkiezingen van 26 mei 2019 Over deze verkiezingen Op 26 mei 2019 trekken alle kiesgerechtigde Belgen opnieuw naar de stembus voor de Europese, federale en regionale verkiezingen. De Brusselaars stemmen

Nadere informatie

Het gebruik van de voorkeurstem bij de parlementsverkiezingen van 25 mei 2014

Het gebruik van de voorkeurstem bij de parlementsverkiezingen van 25 mei 2014 Onderzoeksnota Het gebruik van de voorkeurstem bij de parlementsverkiezingen van 25 mei 2014 Bram Wauters Bram.wauters@ugent.be Johannes Rodenbach Johannes.rodenbach@ugent.be www.gaspar.ugent.be Belangrijkste

Nadere informatie

Aan Zijne Majesteit Koning Albert, Koning der Belgen.

Aan Zijne Majesteit Koning Albert, Koning der Belgen. Vrijdag 6 juni 2003. Aan Zijne Majesteit Koning Albert, Koning der Belgen. Sire, Ondergetekenden, burgemeesters uit het arrondissement Halle-Vilvoorde, en de voorzitter en een gedeputeerde van de provincie

Nadere informatie

Stemmen Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen 2019

Stemmen Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen 2019 Stemmen Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen 2019 2 Voorwoord In dit boek staat informatie over de Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen. Die zijn op 20 maart 2019. Het boek gaat over

Nadere informatie

Eerste Kamerverkiezingen systematiek voorkeurstemmen en lijstverbindingen

Eerste Kamerverkiezingen systematiek voorkeurstemmen en lijstverbindingen Voorzitter Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 20017 2500 EA Den Haag Inlichtingen Diana van Driel T 070-3613156 F Uw kenmerk Onderwerp Eerste Kamerverkiezingen systematiek voorkeurstemmen en lijstverbindingen

Nadere informatie

Nederlandse Kiescollege FORMULIER C/29 Collegehoofdbureau VERKIEZING VAN HET EUROPESE PARLEMENT VAN 26 MEI 2019

Nederlandse Kiescollege FORMULIER C/29 Collegehoofdbureau VERKIEZING VAN HET EUROPESE PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 1/11 Nederlandse Kiescollege FORMULIER C/29 Collegehoofdbureau VERKIEZING VAN HET EUROPESE PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 Algemene optelling van de stemmen - Proces-verbaal Heden, op..., om... uur, vergadert

Nadere informatie

Splitsing van BHV zonder toegevingen

Splitsing van BHV zonder toegevingen Motie ter voorlegging aan de gemeenteraden van Vlaams-Brabant Splitsing van BHV zonder toegevingen Bevestiging van de engagementen van de Vlaamse partijen in de federale en Vlaamse regering: december 2009

Nadere informatie

Inhoud Poll Link via evenement Help! Jong in Hechtel-Eksel

Inhoud Poll   Link via evenement Help! Jong in Hechtel-Eksel Inhoud Poll https://goo.gl/forms/n9i1p2uj6fzx1biz2 Link via evenement Help! Jong in Hechtel-Eksel Dieter Jannis, jong gemeenteraadslid - Stemrecht / stemplicht - Waarom stemmen we? - Hoe werkt het? Sammy

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) 1/10 KIESKRING:......... FORMULIER A/3 VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 26 MEI 2019 Voordracht van Kandidaten ( 1 ) Wij, ondergetekenden, kiezers in de kieskring....... dragen voor

Nadere informatie

ADVIES NR. 106 VAN DE RAAD VAN DE GELIJKE KANSEN VOOR MANNEN EN VROUWEN OVER DE GEVOLGEN VAN DE NIEUWE DECRETALE REGELGEVINGEN BIJ DE GEMEENTE- EN

ADVIES NR. 106 VAN DE RAAD VAN DE GELIJKE KANSEN VOOR MANNEN EN VROUWEN OVER DE GEVOLGEN VAN DE NIEUWE DECRETALE REGELGEVINGEN BIJ DE GEMEENTE- EN ADVIES NR. 106 VAN DE RAAD VAN DE GELIJKE KANSEN VOOR MANNEN EN VROUWEN OVER DE GEVOLGEN VAN DE NIEUWE DECRETALE REGELGEVINGEN BIJ DE GEMEENTE- EN PROVINCIERAADSVERKIEZINGEN. ADVIES NR. 106 VAN DE RAAD

Nadere informatie

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. Samenvatting door L. 1165 woorden 13 januari 2013 4,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat

Nadere informatie

Leenonderzoek Het autolening onderzoek 2017

Leenonderzoek Het autolening onderzoek 2017 Leenonderzoek Geldshop heeft een grootschalig onderzoek naar leningaanvragen voor auto s in Nederland uitgevoerd. In totaal werd de data van duizenden aanvragen in de periode januari 2016 tot en met augustus

Nadere informatie

STEMRECHT IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK

STEMRECHT IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK STEMRECHT IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. EEN WOORDJE UITLEG Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek, hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot een democratie

Nadere informatie

Het gebruik van de voorkeurstem bij de federale parlementsverkiezingen van 13 juni 2010

Het gebruik van de voorkeurstem bij de federale parlementsverkiezingen van 13 juni 2010 Onderzoeksnota Het gebruik van de voorkeurstem bij de federale parlementsverkiezingen van 13 juni 2010 Bram Wauters Hogeschool Gent Bram.wauters@hogent.be 0484 / 403 338 Belangrijkste conclusies: - De

Nadere informatie

de nieuwe 2 0 1 5 SENAAT

de nieuwe 2 0 1 5 SENAAT 2015 de nieuwe SENAAT 2 De Senaat is hervormd. De zesde staatshervorming is een nieuwe stap in de federalisering van België. De gevolgen voor de Senaat zijn ingrijpend. Ontdek in deze folder de nieuwe

Nadere informatie

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 25 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 )

VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 25 MEI Voordracht van Kandidaten ( 1 ) /9 KIESKRING:......... FORMULIER A/3 VERKIEZING VAN DE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS VAN 25 MEI 204 Voordracht van Kandidaten ( ) Wij, ondergetekenden, kiezers in de kieskring....... dragen voor als

Nadere informatie

VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019

VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 1/7 FORMULIER F/4bis VERKIEZING VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT VAN 26 MEI 2019 Voordracht van Kandidaten Brussels Hoofdstedelijk Parlement ( 1 ) Nederlandse taalgroep Wij, ondergetekenden, aftredende

Nadere informatie

Verkiezingen. Wat gebeurt er op 07/06/09? Vlaamse - en Europese verkiezingen. Van-A-3 gesteld aan een grote groep. A-3 zal in deze editie proberen het

Verkiezingen. Wat gebeurt er op 07/06/09? Vlaamse - en Europese verkiezingen. Van-A-3 gesteld aan een grote groep. A-3 zal in deze editie proberen het Wat gebeurt er op 07/06/09? Deze vraag werd door de redactie van Van-A-3 gesteld aan een grote groep jongeren tussen 11 en 13 jaar. De meeste kinderen wisten spontaan te vertellen dat er die dag verkiezingen

Nadere informatie

Overzicht Vlaamse opiniepeilingen sedert 13 juni 2004

Overzicht Vlaamse opiniepeilingen sedert 13 juni 2004 Overzicht Vlaamse opiniepeilingen sedert 13 juni 2004 Datum CD&V-N-VA Vlaams Belang-VLOTT sp.a-spirit VLD-Vivant Groen! Peiler 13.05.2004 29,0% 22,5% 23,2% 17,4% 6,2% LSRTBf 04.06.2004 31,4% 19,8% 22,3%

Nadere informatie

omslag FORUM #10/

omslag FORUM #10/ omslag 12 De slag om de verkiezingsborden hebben de eurosceptici gewonnen. Maar hebben ze ook de harten van ondernemers? Tekst: Karin Bojorge en Paul Scheer Foto en Illustraties: Link Design 13 omslag

Nadere informatie

De laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose

De laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose De laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose Aanvankelijk leek deze verkiezingen zich te voltrekken op een manier waarbij VVD en PvdA ieder steeds meer kiezers weg gingen trekken van andere partijen.

Nadere informatie

LIJST VAN HET VERKIEZINGSDRUKWERK VOOR DE BELGISCHE SENAAT EN KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS Laatst gewijzigd op 27 september 2014

LIJST VAN HET VERKIEZINGSDRUKWERK VOOR DE BELGISCHE SENAAT EN KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS Laatst gewijzigd op 27 september 2014 PROVINCIALE BIBLIOTHEEK LIMBURG HIPLimburg LIJST VAN HET VERKIEZINGSDRUKWERK VOOR DE BELGISCHE SENAAT EN KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS Laatst gewijzigd op 27 september 2014 VERKIEZINGEN SENAAT EN KAMER

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 016 Regeling van de mogelijke toewijzing van extra zetels voor Nederland in het Europees Parlement Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Nadere informatie

Onderzoek Verkiezingen Europees Parlement 2014

Onderzoek Verkiezingen Europees Parlement 2014 Onderzoek Verkiezingen Europees Parlement 2014 17 mei 2014 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onderzoeker Rozemarijn Lubbe: rozemarijn.lubbe@eenvandaag.nl. Op 22 mei gaat een deel van Nederland

Nadere informatie