Kadernota Faunabeleid. Opmaat naar een nieuw flora en faunabeleid in 2014

Transcriptie

1 Kadernota Faunabeleid Opmaat naar een nieuw flora en faunabeleid in 2014 Versie 16 augustus

2 2

3 Inhoud Voorwoord... 5 Leeswijzer Inleiding Duidelijk en actueel faunabeleid Samengevat Taken, verantwoordelijkheden provincie Gelderland Bevoegdheden Gedeputeerde Staten Provinciale beleidsvelden die faunabeleid raken Samengevat Beheer en schadebestrijding Provinciale vrijstellingslijst van diersoorten Aanwijzing Ontheffing Beleidsregels- en uitvoeringsregels Jacht en jachtsluiting bij bijzondere weersomstandigheden Samengevat Toezicht en Handhaving Bestuursrechtelijk Strafrechtelijk Gelderse groene handhavingsstructuur Samengevat Faunabeheereenheid Eén Faunabeheereenheid voor Gelderland Een Faunabeheerplan per diersoort Samenvatting Faunafonds Huidig beleid

4 6.2 Decentralisatie Faunafonds Samengevat Faunabeleid specifieke diersoorten Het ganzenbeleid De grote hoefdieren Leefgebied edelhert Leefgebied wild zwijn Leefgebied damhert Leefgebied moeflon Flexibel faunabeheer voor hoefdieren Rasterbeleid in verband met hoefdieren Vos Steenmarter Wolf, lynx en wilde kat Samengevat Communicatie en gegevensverzameling Faunacommunicatie Evaluatie en gegevensverzameling Samengevat Uitvoeringsprojecten en financiën Bijlage 1 Consultatietraject totstandkoming nota Bijlage 2. Flora en faunawet Bijlage 3 Kievitseieren en beschermde leefomgeving Bijlage 4. Provinciale instrumenten m.b.t. beheer en schadebestrijding Bijlage 5. Organisatie huidige FBE s

5 Voorwoord De zorg en verantwoordelijkheid voor natuur en landschap zijn een nieuwe kerntaak voor Gelderland. Deze taak wordt voortvarend opgepakt. Uitgangspunt is dat we dit doen in samenspraak met organisaties, bedrijven en andere overheden die deze verantwoordelijkheid met ons delen én die in staat zijn de uitvoering van het beleid op een hedendaagse wijze vorm te geven. De natuur is de belangrijke leverancier van o.a. voedsel, bescherming, verwarming en een bron voor ons welzijn en welbevinden. De natuurlijke samenhang van een gezond ecosysteem is in ons aller belang. Ons natuurbeleid is erop gericht hieraan bij te dragen. Het flora- en faunabeleid is onderdeel van het natuurbeleid. Onze provincie kent een bijzondere flora en fauna. In onze natuurrijke provincie leven mens en dier dicht bij elkaar. De vijf grote hoefdieren komen allen -als enige in Nederland- in onze provincie voor. Dat zorgt voor bijzondere ontmoetingen, maar ook voor minder gewenste situaties zoals schade aan gewassen. Juist doordat er in Gelderland zoveel van deze dieren leven, vraagt dit om een actief beheer. En juist dit leidt regelmatig tot controverses, tegenstrijdige standpunten en veel media-aandacht. Deze kadernota Faunabeleid is een notitie op hoofdlijnen. Dat is een bewuste keuze. Zo creëren we voor de komende twee jaar, tot naar verwachting de nieuwe wet Natuurbescherming gereed is, voor onszelf de ruimte om ervaringen op te doen met nieuwe vormen van faunabeheer, samenwerking te ontwikkelen en duidelijkheid te scheppen in rollen, taken en verantwoordelijkheden. Dit proces is er op gericht om te komen tot betere resultaten. De ontwikkeling en uitwerking van deze kadernota gebeurt samen met alle partijen die op dit terrein actief zijn. Dat is een breed spectrum aan partijen met uiteenlopende meningen, opvattingen en inzichten. Iedere partij bezit een eigen deskundigheid. Het is belangrijk dat deze partijen elkaar echt leren kennen en met elkaar praten. Belangen lijken tegenstrijdig, maar we moeten er wel gezamenlijk uitkomen. De eerste bijeenkomsten naar aanleiding van deze notitie lieten zien dat dit mogelijk is. De inbreng van alle partijen bleek betrokken, deskundig en verrassend open. Dat is een uitstekend vertrekpunt. In de bestuurlijke bijeenkomst werd aangedrongen op duidelijke regie door de provincie. Het moet glashelder zijn wie waarvoor verantwoordelijk is. Die duidelijkheid wil ik scheppen. Tegelijkertijd is er ook een hoge mate van eigen verantwoordelijkheid. De kernthema s in deze kadernota zijn duidelijkheid in rollen en taken, professionele organisatie en goede communicatie. De provincie neemt hierin de regie en zet de hoofdlijnen uit. Het is mede aan alle partijen om het beleid samen uit te werken en ervoor te zorgen dat het in de praktijk werkt. Ik heb er vertrouwen in dat we erin zullen slagen te komen tot een goed, gewogen en gedragen faunabeleid. Namens het College van Gedeputeerde Staten van Gelderland, Jan Jacob van Dijk, Gedeputeerde Natuur en Landschap 5

6 6

7 Leeswijzer De Flora en faunawet, het faunabeleid en de organisatie van het faunabeleid is een complex beleidsterrein met vele actoren. Daarom menen wij er goed aan te doen om ter illustratie en ter verduidelijking extra teksten en voorbeelden op te nemen in deze kadernota. Deze achtergrondinformatie vindt u in de grijze kaders (tekstblokken). In deze leeswijzer vindt u per hoofdstuk een korte omschrijving van de inhoud van het betreffende hoofdstuk. Alle hoofdstukken eindigen daarnaast met een korte samenvatting. In hoofdstuk 1 wordt u de aanleiding voor deze nota weergegeven: een helder en actueel faunabeleid is om vele redenen noodzakelijk. In hoofdstuk 2 leest u hoe de taken en bevoegdheden wettelijk zijn geregeld. In de bijlagen is de wettekst op hoofdlijnen bijgevoegd. In dit hoofdstuk wordt ook weergegeven wat de relatie is tussen faunabeleid en andere beleidsterreinen van de provincie. Hoofdstuk 3 beschrijft de provinciale bevoegdheid voor schade en schadebestrijding. Het gaat over het verlenen van een vrijstelling, een ontheffing en het geven van een aanwijzing voor het verjagen en doden van beschermde diersoorten onder bepaalde voorwaarden en in bepaalde omstandigheden. Dit hoofdstuk geeft het huidige beleid weer. Hoofdstuk 4 gaat over toezicht en handhaving op de Flora en faunawet en de regierol die de provincie hierbij heeft. In hoofdstuk 5 leest u over de faunabeheereenheden. Nu zijn er drie faunabeheereenheden in Gelderland. In de toekomst moet dit er één worden. Waarom en hoe staat in dit hoofdstuk beschreven. Daarnaast staat de functie en de werking van de faunabeheerplannen beschreven. In hoofdstuk 6 staat het faunafonds centraal. Dit zelfstandige bestuursorgaan zorgt voor de afhandeling en uitbetaling van schade. Het faunafonds wordt gedecentraliseerd als gevolg van de afspraken tussen Rijk en provincies. Hoe Gedeputeerde Staten zich hierop willen voorbereiden staat in dit hoofdstuk beschreven. Hoofdstuk 7 beschrijft het faunabeheer per diersoort zoals het edelhert, wild zwijn en steenmarters. Ook nieuwkomers zoals wolf en lynx worden vermeld. Op hun mogelijke komst geven Gedeputeerde Staten hun visie. In hoofdstuk 7 wordt ook het rasterbeleid en flexibel faunabeheer beschreven. In hoofdstuk 8 wordt de communicatievisie op faunabeleid gegeven en onze visie op gegevensverzameling. In hoofdstuk 9 wordt een overzicht gegeven van de projecten en pilots die de provincie wil uitvoeren om nieuwe vormen van faunabeheer te ontwikkelen en ons beleid te actualiseren. 7

8 Kader 1 Nota Flora en Fauna Gelderland uit 2002 Op 1 april 2002 trad de Flora- en faunawet in werking. Om invulling te geven aan de bevoegdheden die Gedeputeerde Staten in het kader van deze wet hebben gekregen, hebben Gedeputeerde Staten in datzelfde jaar de Nota Flora en Fauna Gelderland vastgesteld. De nota uit 2002 bestond uit twee delen: - In deel I Soortenbeleid, dat op 3 september 2002 door Gedeputeerde Staten is vastgesteld, stonden de planten- en diersoorten centraal die vanwege hun bedreigde status extra aandacht behoefden (zie ook hoofdstuk 2, soortenbeleid). - In deel II Faunabeheer- en schadebestrijding, dat op 16 oktober 2002 door Gedeputeerde Staten is vastgesteld, werd ingegaan op (beschermde inheemse) diersoorten die schade en overlast veroorzaken. Omdat de Flora- en faunawet voornamelijk bevoegdheden aan Gedeputeerde Staten geeft met betrekking tot diersoorten, beperkt deze kadernota die nu voor u ligt zich tot fauna. De nota herziet of vervangt niet: - de Verordening schadebestrijding diersoorten in Gelderland, vastgesteld bij besluit van Provinciale Staten op 18 september 2002 en op 9 mei 2006 geactualiseerd door Gedeputeerde Staten. - het Herzieningsbesluit Foerageergebieden voor overwinterende ganzen en smienten, vastgesteld bij besluit van Gedeputeerde Staten op 5 juli Kader 2 Wet natuurbescherming Naar verwachting komt het Rijk met een nieuwe wet Natuurbescherming. Momenteel is het nog onduidelijk wanneer deze er precies zal zijn. Op basis van de concept wettekst vervangt de nieuwe Wet natuurbescherming het huidige stelsel van drie wetten: de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en faunawet en de Boswet. Het doel van deze nieuwe wet is bundelen, vereenvoudigen en moderniseren van de huidige wetgeving. Daarnaast zal een aantal taken en bevoegdheden naar verwachting naar de provincies gedecentraliseerd worden. Conform het Onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur zijn dat: - bestrijding invasieve exoten (exoten die zich explosief ontwikkelen, zie ook kader 5); - verlenen van tegemoetkomingen bij schade (decentralisatie Faunafonds); - ontheffingverlening voor ruimtelijke ingrepen in relatie tot beschermde soorten. 8

9 1. Inleiding 1.1 Duidelijk en actueel faunabeleid Het huidige beleidskader: nota Flora en Fauna Gelderland dateert uit De nu voorliggende kadernota Faunabeleid vervangt dit beleidskader (zie kader 1). Het wettelijke kader van deze notitie zijn de bevoegdheden van Gedeputeerde Staten uit de Flora- en faunawet. In deze kadernota geven we weer hoe het beleid nu is geregeld. Daarnaast zetten we de grote lijnen van het Gelderse faunabeleid voor de komende periode uiteen. Hiervoor zetten we denk- en oplossingsrichtingen uit. Deze richtingen gaan we samen met partijen in het veld nader uitwerken. De resultaten van deze uitwerkingen kunnen leiden tot nieuw beleid. Bij de totstandkoming van de nota zijn partijen in het veld ook nauw betrokken geweest. In bijlage 1 leest u meer over dit traject. Aanleiding Over twee jaar, dat wil zeggen in 2014, vragen wij de faunabeheereenheden een nieuw faunabeheerplan op te stellen (zie hoofdstuk 5). Hiervoor is actueel en helder beleidskader nodig, anders leidt dit tot uitvoeringsproblemen. Er zijn nog meer redenen waarom we het faunabeleid nu willen actualiseren. Zo merken wij dat de rollen, taken en verantwoordelijkheden van verschillende partijen in het veld nu onduidelijk zijn. Daarnaast zijn provincies al vanaf 2012 verantwoordelijk voor de financiering van het Faunafonds. Als het Rijk daadwerkelijk met een nieuwe Wet Natuurbescherming (zie kader 2) komt, worden Gedeputeerde Staten naar verwachting volledig verantwoordelijk voor het verlenen van tegemoetkomingen bij schade. Ook dit vraagt om een heldere visie op schadebeheer en schadevergoeding. Ambitie en focus We streven een beleid na dat wordt gedragen door partijen in het veld. Een beleid waaraan deze partijen actief meewerken en hun (deel)verantwoordelijkheid nemen. Dat is belangrijk voor een goede inbedding in de samenleving én voor de kwaliteit van de uitvoering. Uit de consultaties bij de totstandkoming van deze kadernota is gebleken dat de partijen grote waarde hechten aan duidelijkheid over verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden en de communicatie hierover. Dit is dan ook de rode draad van deze kadernota. Verder ligt de focus in deze nota op een beperkt aantal diersoorten. Dit zijn diersoorten die nu veel bestuurlijke aandacht krijgen zoals herten, ganzen, zwijnen en steenmarters of waarvan we verwachten dat deze op termijn bestuurlijk veel aandacht vragen, zoals de wolf en de lynx. Voor deze soorten geven we beleidsrichtingen aan. Deze beleidsrichtingen worden nader uitgewerkt (zie hoofdstuk 9). Deze uitwerkingen kunnen leiden tot het actualiseren van bestaand beleid. Voor de overige diersoorten die niet in het bijzonder in deze kadernota zijn genoemd is het bestaande beleid beschreven (zie hoofdstuk 3). Voor deze dieren zal het beleid nader worden uitgewerkt in beleids- en uitvoeringsregels. 1.2 Samengevat Het wettelijk kader voor deze nota is de Flora en faunawet. Deze kadernota vervangt de nota Flora en Fauna Gelderland uit Er zijn meerdere redenen om het beleid te actualiseren zoals het nieuwe faunabeheerplan, onduidelijkheid in rollen en taken en de nieuwe wet natuurbescherming. In deze kadernota wordt aangegeven hoe het beleid nu is geregeld. Daarnaast worden de grote lijnen van het Gelderse faunabeleid voor de komende periode uiteengezet. Deze zullen nader worden uitgewerkt. De focus in deze nota ligt op een beperkt aantal diersoorten. Voor deze soorten geven we beleidsrichtingen aan. Voor de overige diersoorten is het bestaande beleid beschreven. 9

10 Kader 3 Verschil tussen jacht en beheer en schadebestrijding De Flora en faunawet maakt een duidelijk onderscheid tussen enerzijds jacht en anderzijds beheer en schadebestrijding. Jacht Jacht is een algemene, wettelijke uitzondering op het uitgangspunt van bescherming dat de Flora en faunawet voor inheemse diersoorten kent. De jacht op de wildsoorten (haas, fazant, wilde eend, konijn, houtduif en patrijs) is daarmee wettelijk geoorloofd. Een jager mag wildsoorten tijdens het jachtseizoen doden, zolang hij zich houdt aan bepaalde voorwaarden. Hiervoor is niet vereist dat het dier een inbreuk maakt op een bepaald belang zoals deze gelden voor beheer en schadebestrijding. Er hoeft bij jacht dus bijvoorbeeld niet aangetoond te worden dat het dier schade aan gewassen veroorzaakt of dreigt deze schade te veroorzaken. Gedeputeerde Staten hebben geen bevoegdheid op het gebied van de jacht, behalve het sluiten van de jacht bij bijzondere weersomstandigheden. Beheer en schadebestrijding Bij beheer en schadebestrijding is er sprake van bijzondere uitzonderingen op het verbod om (beschermde inheemse) diersoorten opzettelijk te verontrusten, te vangen of te doden. Bij beheer gaat het om de instandhouding van een duurzame, gezonde populatie, bij schadebestrijding om het voorkomen en beperken van schade. Er moet bij beheer en schadebestrijding altijd sprake zijn van een inbreuk op een bepaald, in de Flora en faunawet genoemd, belang. Belangen die in de wet worden genoemd zijn bijvoorbeeld de volksgezondheid en de voorkoming van belangrijke schade aan gewassen. Pas als het duidelijk is dat er sprake is van een dergelijke inbreuk, mag een dier opzettelijk verontrust, gevangen of gedood worden. Daarnaast gelden de voorwaarden dat er geen andere bevredigende oplossing bestaat en dat er geen afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. 10

11 2 Taken, verantwoordelijkheden provincie Gelderland 2.1 Bevoegdheden Gedeputeerde Staten Rijk, provincie, faunabeheereenheden, terreineigenaren en anderen hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid voor het faunabeheer. De wettelijke grondslag hiervoor is de Flora en faunawet. Doel van deze wet is het beschermen en behouden van de in het wild levende plant- en diersoorten in hun directe leefomgeving. De Flora en faunawet geeft het Rijk met name bevoegdheden op het gebied van de jacht en de landelijke kaders voor beheer en schadebestrijding (zie kader 3). Gedeputeerde Staten hebben bevoegdheden met betrekking tot de uitvoering van beheer en schadebestrijding in de eigen provincie. De bevoegdheden die vanuit de Flora en faunawet aan Gedeputeerde Staten zijn toegekend, zijn: 1. Het aanwijzen van locaties als beschermde leefomgeving (artikel 19); 2. Het erkennen van samenwerkingsverbanden van jachthouders als faunabeheereenheden (artikel 29); 3. Het goedkeuren en ter inzage leggen van de faunabeheerplannen (artikel 30); 4. Het sluiten van de jacht bij bijzondere weersomstandigheden (artikel 46); 5. Het erkennen van samenwerkingsverbanden van weidevogelbeschermers en het verlenen van ontheffingen voor het rapen van kievitseieren aan deze samenwerkingsverbanden (artikel 60); 6. Het opstellen van een verordening waarin aan grondgebruikers en aan gebruikers van goederen wordt toegestaan om bepaalde beschermde inheemse diersoorten die veelvuldig belangrijke landbouwschade veroorzaken opzettelijk te verstoren, te vangen of te doden, hun verblijfplaatsen te verstoren of te beschadigen en de eieren van deze soorten mee te nemen of te beschadigen (artikel 65 en 66); 7. Het aanwijzen van personen die in bepaalde gebieden de stand van bepaalde beschermde of andere al dan niet inheemse diersoorten moeten beperken (artikel 67); 8. Het verlenen van ontheffingen voor het verstoren, vangen of doden van beschermde diersoorten en inzet van verboden middelen (artikel 68 t/m 74); 9. Het aanwijzen van ambtenaren die belast worden met het toezicht op de naleving van de wet (artikel 104). In bijlage 2 leest u meer over de hoofdlijnen van de Flora en faunawet en een toelichting op de bevoegdheden van Gedeputeerde Staten. Omdat Gedeputeerde Staten geen gebruik maken van haar bevoegdheden voor het aanwijzen van een beschermde leefomgeving en het verlenen van ontheffing voor het rapen van kievitseieren, worden deze bevoegdheden niet in deze nota beschreven. Bijlage 3 geeft een onderbouwing waarom Gedeputeerde Staten ervoor kiezen om hier geen gebruik van te maken. Helderheid in rollen en taken Gedeputeerde Staten stelt het faunabeleid vast. De uitvoering van haar beleid is belegd bij de faunabeheereenheden die de dagelijkse sturing van het faunabeheer op zich nemen (zie ook hoofdstuk 5). Deze filosofie om de faunabeheereenheden ons beleid te laten uitvoeren, past zowel in het gedachtegoed van de provincie als van het Rijk: decentraliseren waar het kan en uitvoering op afstand. Ook past het bij de uitgangspunten zoals verwoord in de notitie verbonden partijen. 11

12 In de praktijk blijkt dat het bij de direct en bij de indirect betrokken partijen, zoals burgers en belangengroepen, onvoldoende duidelijk is wie welke rol, taken en verantwoordelijkheden heeft. Dit leidt tot miscommunicatie en kan ertoe leiden dat men elkaar niet aanspreekt op elkaars verantwoordelijkheden. Uit de consultatie bleek dat in het veld grote behoefte is aan een heldere beschrijving van taken, bevoegdheden en instrumentarium. Ook moeten partijen in het veld meer gestimuleerd worden om de verantwoordelijkheid op zich te nemen. Om dit te realiseren zullen we de taken en verantwoordelijkheden helder maken en hierover duidelijk communiceren (zie hoofdstuk 9). Hier zal ook worden gekeken naar de zorgplichtbepaling uit de Flora en faunawet, zodat tegemoet wordt gekomen aan de nadrukkelijke vraag tijdens de consultatiebijeenkomst over wie er bijvoorbeeld verantwoordelijk is voor hulp aan dieren die door menselijk toedoen in nood zijn gekomen. 2.2 Provinciale beleidsvelden die faunabeleid raken Tijdens de bestuurlijke consultatiebijeenkomst is gevraagd de kadernota faunabeleid ook in de bredere context van internationale en nationale verplichtingen en provinciale ambities, met name op het gebied van biodiversiteit, te plaatsen. Hieronder een (korte) beschrijving van de diverse beleidsvelden die een relatie hebben met het faunabeleid. Programma Buiten Gewoon Groen Natuur en landschap zijn een nieuwe kerntaak van de provincie. In het programma Buiten Gewoon Groen wordt er aan deze kerntaak gewerkt. De basis van het programma is de beleidsuitwerking Natuur en Landschap die op 27 juni 2012 door Provinciale Staten is aangenomen. Het programma kent drie pijlers. In de eerste pijler zorgvuldig omgaan met natuur en landschap zijn de omgevingscondities voor dieren, faunapassages en het beheer van soorten opgenomen. Provinciaal soortenbeleid In de nota Flora en Fauna, deel 1 uit 2001 (zie kader 1) is de inzet van de provincie voor met name bedreigde diersoorten beschreven. Voorbeelden zijn diersoorten die onvoldoende profiteerden van de aanleg van het stelsel van verbonden natuurgebieden (ecologische hoofdstructuur) of diersoorten die leefden buiten deze natuurgebieden. De maatregelen om deze dieren te beschermen zijn uitgevoerd met Rijksmiddelen (ILG). Landelijk is deze aanpak om dieren te beschermen geëvalueerd. De conclusie was dat een leefgebiedenbenadering effectiever zou zijn en dat er meer geld nodig was om ervoor te zorgen dat de biodiversiteit zich positief ontwikkelde. Het Rijk heeft hier sinds 2010 extra geld voor beschikbaar gesteld. Ook in Gelderland werd een plan van aanpak opgesteld om de leefgebiedenbenadering toe te passen. Provinciale Staten heeft er destijds echter voor gekozen om deze beschikbare middelen in te zetten voor ontwikkeling en realisatie van nieuwe natuur. Inmiddels is het soortenbeleid één van de geschrapte Rijksdoelen en is het soortenbeleid niet specifiek overgenomen door de provincie in het programma Buiten Gewoon Groen. Wel speelt soortenbeleid hier indirect een rol bij inrichting en beheer. Mobiliteit, provinciale wegen Als eigenaar en beheerder van provinciale wegen wil de provincie een confrontatie tussen hoefdieren en weggebruikers op haar wegen zo klein mogelijk houden ten behoeve van de verkeersveiligheid en het dier zelf. De kosten en baten, bereikbaarheid en draagvlak zijn hierbij belangrijke randvoorwaarden (zie kader 4 ). 12

13 Verantwoordelijkheden Gedeputeerde Staten hebben een verantwoordelijkheid voor verkeersveiligheid op haar provinciale wegen. In maart 2012 hebben Provinciale Staten de Statennotitie richtinggevend kader verkeerveiligheid 1 vastgesteld. Hierin staat de ambitie van Provinciale Staten om verkeersmaatregelen te nemen ten behoeve van de verkeersveiligheid, zoals snelheidsverlaging en preventieve maatregelen zoals verschralen van bermen, plaatsen van rasters en versterken van veilig rijgedrag. Daarnaast heeft de provincie als wegbeheerder een zorgplicht om dieren niet onnodig te laten lijden, bijvoorbeeld na een aanrijding. Een aanrijding met een hoefdier heeft echter impact. Voor de automobilist én voor het dier. Aangereden dieren zijn via de Flora en faunawet beschermd. Het is bij wet geregeld hoe er met het dier moet worden gegaan als deze gewond of gedood is. Zo mogen aangereden dieren alleen vervoerd worden door speciaal daarvoor aangewezen opsporingsambtenaren (BOA s). Om aangereden dieren niet onnodig te laten lijden heeft de provincie voor aanrijdingen met hoefdieren op haar provinciale wegen een contract afgesloten met Stichting Groennetwerk. Is het gewonde dier gevlucht, dan zorgt de faunabeheerder er voor dat het gewonde dier wordt opgespoord met een speciaal daarvoor getrainde en gecertificeerde hond. Wegen vormen een onnatuurlijke barrière voor dieren. Vanuit haar verantwoordelijkheid om biodiversiteit te bevorderen, vindt Gedeputeerde Staten het belangrijk dat dieren deze barrières kunnen slechten. De provincie neemt daarom deel aan (nationale) projecten zoals het nationaal meerjarig programma ontsnippering. Zo worden er onder andere ecoducten gebouwd en wildwissels en faunatunnels aangelegd. Deze maatregelen worden, net zoals de verkeersveiligheidsmaatregelen, zoveel mogelijk gecombineerd met onderhoud aan wegen. Registratie Om effectief en efficiënt maatregelen te kunnen nemen, is het zorgvuldig registeren van aangereden wild in de hele provincie een voorwaarde. Door goede registratie wordt inzicht verkregen in de exacte locaties van ongevallen en kan worden gekeken met welke maatregelen dit kan worden voorkomen. Door te registreren kan ook gemonitord worden wat de effecten van genomen maatregelen zijn. De registratie is nu wisselend van kwaliteit in de verschillende regio s. De reguliere ongevallenregistratie die door de politie plaatsvindt is hiervoor niet toereikend. Binnen de provincie en bij partners is al informatie aanwezig over wildaanrijdingen maar deze is deels gedateerd. Inventarisatie Gedeputeerde Staten nemen het initiatief om een inventarisatie te houden om te kijken op welke plekken wildaanrijdingen plaatsvinden op haar provinciale wegen. Hierbij wil zij in beeld brengen hoe groot het probleem is en in welke mate dit impact heeft op de verkeersveiligheid dan wel op barrièrevorming in het kader van de biodiversiteit. Provinciale wegen zullen hierbij worden geprioriteerd. Er zal worden gekeken of mogelijke maatregelen genomen kunnen worden en welke dat zouden kunnen zijn. Het verbeteren van de registratie van aangereden wild (valwild) vormt hierbij een essentieel onderdeel. Provinciale Staten zal op basis van de inventarisatie te zijner tijd worden geïnformeerd over deze inventarisatie (zie ook hoofdstuk 9). Ruimtelijke ordening, omgevingsvisie Momenteel wordt er gewerkt aan het opstellen van de nieuwe omgevingsvisie. De provinciale verantwoordelijkheid voor natuur en landschap maken deel uit van de omgevingsvisie. Faunabeheer is in de Ontwikkelingsvisienotitie Structuurvisie Gelderland een van de benoemde veranderthema s. Daar waar 1 Statenvoorstel PS Statenvoorstel PS

14 mogelijk worden de nieuwe ontwikkelingen, die geschetst worden in deze notitie, via de omgevingsvisie verbonden met de bredere ontwikkelingen rond natuur en andere aanpalende beleidsterreinen. 2.3 Samengevat De Flora en faunawet geeft Gedeputeerde Staten bevoegdheden tot de uitvoering van beheer en schadebestrijding in de eigen provincie. Gedeputeerde Staten stelt het faunabeleid vast. De uitvoering van haar beleid wordt gedaan door de faunabeheereenheden, die de dagelijkse sturing van het faunabeheer op zich nemen (zie ook hoofdstuk 5). Deze filosofie om de faunabeheereenheden ons beleid te laten uitvoeren, past zowel in het gedachtegoed van de provincie als van het Rijk. In de praktijk blijkt het niet helder wie welke rol, taken en verantwoordelijkheden heeft. Dit leidt tot miscommunicatie en het niet aanspreken op elkaars verantwoordelijkheden. Daarom nemen Gedeputeerde Staten het initiatief om de taken en verantwoordelijkheden helder te maken en hierover duidelijk communiceren (zie hoofdstuk 8 en 9). Gedeputeerde Staten hebben ook andere verantwoordelijkheden die relatie hebben met fauna, bijvoorbeeld als wegbeheerder. Hiertoe nemen zij het initiatief om een inventarisatie te houden waar wildaanrijdingen plaatsvinden op provinciale wegen. Kader 4 Afwegen van te nemen maatregelen Het is goed te bedenken dat als er gesproken wordt over het belang van fauna in Gelderland en over maatregelen ten behoeve van fauna, er ongetwijfeld strijdige belangen zullen opkomen. Zo is in het recente verleden gewerkt aan het Veluwe-brede plan Veluwe 2010, een kwaliteitsimpuls. Dit proces liep tussen 2000 en Dat ging over alle aspecten van de Veluwe en een ervan was het verkeersaspect. Verkeer werd vooral gezien als belemmerend voor de kwaliteit van de Veluwe: geluidsoverlast, versnippering en onveiligheid voor mens (recreant) en dier en uitstoot van uitlaatgassen. Een van de ideeën was om de toename van het verkeer op de Veluwe af te remmen en dan vooral op de zogenaamde binnenwegen, d.w.z. de wegen zonder doorgaande functie. Vooral het verlagen van de maximumsnelheid op een aantal wegen stuitte op sterke weerstand. De bewoners van de dorpen op de Veluwe argumenteerden dat hun dorpen slecht bereikbaar zouden worden, dat zij zouden worden 'opgesloten' en dat de mens op de Veluwe toch belangrijker is dan het dier. Destijds was de provinciale politiek gevoelig voor deze argumenten en van snelheidsverlaging of andere remmende maatregelen is dan ook niet veel uitgevoerd. Belangen zullen altijd tegen elkaar moeten worden afgewogen. Maar niet alleen belangen spelen een rol ook de kosten en baten moeten worden afgewogen. Zo wordt door dierenwelzijnsorganisaties aangegeven dat het de voorkeur heeft om rasters langs provinciale wegen te plaatsen met bijbehorende faunavoorziening. Deze maatregelen zijn echter erg kostbaar. De kosten van deze maatregelen zullen moeten worden afgewogen tegen de baten. 14

15 3. Beheer en schadebestrijding De Flora en faunawet gaat uit van het nee, tenzij -beginsel. Dit houdt in dat in beginsel alle schadelijke handelingen ten aanzien van beschermde dieren en planten verboden zijn. Er wordt hierop een uitzondering gemaakt wanneer er sprake is van de in de Flora en faunawet genoemde erkende belangen. De wet biedt voor beheer en schadebestrijding een aantal instrumenten: vrijstelling, ontheffing, aanwijzing en jacht. Zowel het Rijk als Gedeputeerde Staten hebben bevoegdheden om deze instrumenten in te zetten. Gedeputeerde Staten hebben geen bevoegdheid op het gebied van jacht, uitzonderd haar bevoegdheid tot jachtsluiting bij bijzondere weersomstandigheden. Gezien de relatie die deze bevoegdheid heeft met haar bevoegdheden rondom beheer en schadebestrijding, zal jachtsluiting in dit hoofdstuk worden besproken. Bij het inzetten van de instrumenten voor beheer en schadebestrijding geldt dat de gunstige staat van instandhouding van de diersoort niet in gevaar mag komen én dat er geen andere bevredigende oplossing mag zijn dan de inzet van het instrument in kwestie. In bijlage 2 wordt een toelichting gegeven op het wettelijk kader voor beheer en schadebestrijding. Bijlage 4 licht het in te zetten instrumentarium toe en benoemt de dieren waarvoor een vrijstelling danwel aanwijzing wordt gegeven. Om inzichtelijk te maken welke erkende belangen er spelen bij welk instrument (vrijstelling, aanwijzing of ontheffing), is onderstaande tabel gemaakt (zie tabel 1). Tabel 1: Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten kunnen voor een aantal belangen verschillende instrumenten inzetten. Erkend belangen uit de Ff-wet Vrijstelling (van PS) Aanwijzing (van GS) Ontheffing (van GS) Volksgezondheid en openbare veiligheid X X Veiligheid van luchtverkeer X X Voorkoming en bestrijding van onnodig lijden van zieke of X gebrekkige edelherten, reeën, damherten of wilde zwijnen Het reguleren van de populatieomvang van edelherten, X reeën, damherten of wilde zwijnen Voorkoming van belangrijke schade aan gewassen, vee, X X X bossen, bedrijfsmatige visserij en wateren Voorkoming van schade aan fauna X X X Voorkoming van schade aan flora X X Voorkoming en bestrijding van schade/overlast bij X gebouwen door steenmarters Voorkoming en bestrijding van schade door vossen aan X niet bedrijfsmatig gehouden vee Voorkoming en bestrijding van schade door konijnen X of vossen op sportvelden of industrieterreinen Voorkoming en bestrijding van schade door zoogdieren op begraafplaatsen X Wat Gedeputeerde Staten verstaan onder voorgaande belangen wordt vastgesteld in beleids- en uitvoeringsregels. Deze vormen samen met deze kadernota de basis voor het inzetten van een vrijstelling, een ontheffing of een aanwijzing. Dat deze instrumenten voor deze belangen kunnen worden ingezet, wil natuurlijk niet zeggen dat deze instrumenten ook daadwerkelijk moeten worden ingezet of dat deze standaard door Provinciale Staten of Gedeputeerde Staten worden ingezet. Er dient altijd een belangenafweging aan vooraf te gaan, voordat besloten wordt een bepaald instrument in te zetten. Hieronder wordt het provinciaal beleid ten aanzien van de instrumenten toegelicht. 15

16 3.1 Provinciale vrijstellingslijst van diersoorten Provinciale en landelijke vrijstellingslijsten worden opgesteld om grondgebruikers de mogelijkheid te bieden om beschermde diersoorten, die op deze vrijstellingslijsten staan, te verjagen of te doden om zo schade te voorkomen. Op de vrijstellingslijst staan diersoorten waarop grondgebruikers onder bepaalde voorwaarden mogen overgaan tot verjagen of doden. Op de landelijke vrijstellingslijst staan diersoorten die in het hele land schade aanrichten. Op de provinciale vrijstellingslijst staan diersoorten die in delen van het land schade aanrichten. Het is centraal vastgelegd welke dieren op deze provinciale lijst mogen worden gezet (zie ook bijlage 4). In de hele provincie mogen dan alle grondgebruikers de dieren die op de provinciale lijst staan, verjagen of doden. Provinciale Staten maken gebruik van hun bevoegdheid tot provinciale vrijstelling. Op 18 september 2002 hebben zij de Verordening Schadebestrijding diersoorten in Gelderland vastgesteld. Provinciale Staten hebben toen de bevoegdheid om de bijlagen 1 en 2 van deze verordening te herzien gedelegeerd aan Gedeputeerde Staten. Hiermee kunnen Gedeputeerde Staten, als blijkt dat er nieuwe soorten zijn die veelvuldig schade veroorzaken, deze soorten toevoegen aan de provinciale vrijstellingslijst of wanneer soorten veel minder schade veroorzaken deze soorten van deze lijst afhalen. De inzet van het vrijstellingsinstrument brengt aanzienlijk minder lasten met zich mee voor de provincie en de gebruikers dan een ontheffing. Het is echter een generiek en daardoor minder toetsbaar instrument dat voor heel Gelderland geldt. Daarom zullen Gedeputeerde Staten kritisch zijn op het inzetten van het instrument wanneer het gaat om het doden van provinciale schadesoorten. Wel willen Gedeputeerde Staten ruim de mogelijkheid tot vrijstelling benutten voor het opzettelijk verontrusten van provinciale schadesoorten. Reden is dat Gedeputeerde Staten verjaging als een beduidend minder ingrijpende handeling beschouwen dan afschot. Door verjaging kan de noodzaak tot afschot worden beperkt. Ook de duurzame werking van de gekozen oplossingen zal daarbij worden betrokken. Op 9 mei 2006 hebben Gedeputeerde Staten de verordening geactualiseerd. Gedeputeerde Staten zijn voornemens om na het vaststellen van deze Kadernota de verordening te actualiseren, waarbij opnieuw gekeken zal worden of er nieuwe dieren op of van de provinciale vrijstellingslijst af moeten. 3.2 Aanwijzing Het tweede instrument is de aanwijzing. Op basis van artikel 67 van de Flora en faunawet kunnen Gedeputeerde Staten personen of categorieën van personen aanwijzen die de stand van bepaalde diersoorten mogen beperken. Het provinciale beleid voor aanwijzing wordt in twee categorieën diersoorten verdeeld: beschermde en onbeschermde soorten (zie ook bijlage 4). Schade en overlast door beschermde soorten Als het gaat om beschermde inheemse diersoorten zullen Gedeputeerde Staten pas gebruik maken van een aanwijzing als andere instrumenten voor beheer en schadebestrijding niet voldoende blijken te zijn. Dit zullen zij doen wanneer: grondgebruikers niet voldoende aan het gewenste beheer willen meewerken; toestemming van de grondgebruiker wordt geweigerd of ondoenlijk blijkt om eerst toestemming van de grondgebruiker te vragen, zoals bijvoorbeeld bij calamiteiten 3. 3 Denk hierbij aan een uitbraak van besmettelijke ziekten. 16

17 Schade en overlast door onbeschermde soorten Als het gaat om onbeschermde soorten is een aanwijzing het enige instrument om de stand van deze dieren te beperken met door de Flora en faunawet verboden middelen. Voor wat betreft de groep onbeschermde soorten wordt een onderverdeling gemaakt in: Exoten (dieren die zich hier gevestigd hebben maar niet oorspronkelijk hier thuishoren oftewel uitheemse diersoorten, zie kader 5) en verwilderde huisdieren. Exoten Bij de aanpak van invasieve exoten (uitheemse dieren die zich hier massaal ontwikkelen en de biodiversiteit bedreigen) laten Gedeputeerde Staten zich adviseren door de Voedsel en Warenautoriteit. Gedeputeerde Staten vinden dat de vestiging van nieuwe, invasieve exoten zoveel mogelijk moet worden voorkomen omdat hierdoor inheemse soorten kunnen worden verdrongen. Als voorkomen niet lukt, moeten populaties worden bestreden zolang ze nog klein en beheersbaar zijn. Preventief en vroegtijdig ingrijpen is belangrijk, het voorkomt immers hoge kosten in het kader van bestrijding en vergoeding. Ook vanuit dierenwelzijnsoverwegingen is vroegtijdig ingrijpen gewenst, omdat het dan nog niet over grote aantallen dieren gaat die moeten worden gedood. Voor exoten geldt geen instandhoudingsplicht, wel moet de reden van bestrijding goed worden onderbouwd. Gedeputeerde Staten vinden exoten ongewenst indien zij: schade kunnen veroorzaken aan inheemse flora en fauna zoals het wegconcurreren van inheemse diersoorten; belangrijke landbouwschade kunnen veroorzaken; schade kunnen veroorzaken wat betreft de openbare veiligheid, door het ondergraven van oevers, dijklichamen en spoorbanen. De muskusrat en beverrat zijn exoten. Voor de bestrijding van de muskusrat en beverrat is het noodzakelijk om toegang te hebben tot alle gronden en daarvoor is een aanwijzing vereist. De bestrijding van muskusratten en beverratten wordt in Gelderland uitgevoerd door de waterschappen. Deze hebben professionele bestrijders in dienst en werken met een eigen gedragscode. De moeflon is een exoot die is opgenomen in het Faunabeheerplan, zie hiervoor ook hoofdstuk 7. Kader 5 Exoten Exoten zijn uitheemse soorten, onder andere planten, dieren en micro-organismen, die Nederland niet op eigen kracht kunnen bereiken, maar door menselijk handelen (transport, infrastructuur) terecht zijn gekomen in de Nederlandse natuur en soorten die dat in de nabije toekomst dreigen te doen. Het merendeel van de exoten vormt geen probleem, maar voor bepaalde exoten is een aanwijzing gewenst. Dit betreft de exoten die zich explosief ontwikkelen, de zogenaamde invasieve exoten. Voorbeelden hiervan zijn de Nijlgans, Muntjak, Wasbeer. Tot eind 2008 was het in Nederland toegestaan exoten met alle middelen te bestrijden omdat deze niet door de Flora en faunawet werden beschermd. Tegenwoordig is het echter door een andere interpretatie van de wet niet meer toegestaan het geweer hiervoor te gebruiken. Nog wel toegestane methoden bleken niet effectief, niet gewenst of niet uitvoerbaar. Effectieve bestrijding van exoten en met behulp van het geweer is slechts mogelijk na aanwijzing van personen en middelen door Gedeputeerde Staten overeenkomstig artikel 67 Ff-wet. Exoten mogen wel opzettelijk worden verjaagd. 17

18 Verwilderde duif en kat Gedeputeerde Staten achten het wenselijk de stand te beperken van de verwilderde duif vanwege de schade die deze soort kan toebrengen aan de landbouw, de volksgezondheid of de openbare veiligheid. Dit geldt ook voor de verwilderde kat vanwege de schade die deze soort kan aanbrengen aan de inheemse fauna, omdat ze geen natuurlijk onderdeel is van de voedselketen. Voor het vangen van verwilderde katten en verwilderde duiven binnen de bebouwde kom in het belang van volksgezondheid en openbare veiligheid geldt een landelijke vrijstelling (art. 16 Ff-wet van Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten ). Voor het weer loslaten van gecastreerde of gesteriliseerde verwilderde katten geldt geen landelijke vrijstelling. Hiervoor is ontheffing noodzakelijk. Om een aanwijzing te geven voor de schadebestrijding van de verwilderde duif buiten de bebouwde kom achten Gedeputeerde Staten het noodzakelijk dat de risico s voor schade onderbouwd wordt in het Faunabeheerplan en dat er sprake is van een vrijwillige ophokregeling. Hierdoor wordt verwarring met de gehouden (post)duiven voorkomen. Voor bestrijding van verwilderde katten buiten de bebouwde kom door middel van een aanwijzing achten Gedeputeerde Staten het noodzakelijk dat de risico s voor schade onderbouwd worden in het Faunabeheerplan. 3.3 Ontheffing Een derde instrument is de ontheffing. De ontheffing wordt verleend op het verbod dat de Flora en faunawet stelt om dieren te verstoren, te doden of te verjagen. Deze ontheffing wordt verleend om schade op landbouwpercelen te beperken, maar er zijn ook andere redenen zoals het voorkomen van verdringen van inheemse flora en fauna en het voorkomen van schade aan bedrijfsmatige bosbouw. Een ontheffing is een specifieker instrument dan de vrijstelling en de aanwijzing. Ontheffingen gelden, in tegenstelling tot vrijstellingen, altijd voor een specifiek gebied en voor een specifieke combinatie van diersoort en erkend belang en de inzet van bijzondere middelen. Gedeputeerde Staten streven ernaar om beheer en schadebestrijding zoveel mogelijk op een gecoördineerde en planmatige manier te laten verlopen. Daarom wordt het merendeel van de ontheffingen op voorhand verleend aan de Faunabeheereenheden (FBE) op basis van een door hen ontwikkeld Faunabeheerplan (zie hoofdstuk 5). In uitzonderlijke gevallen, namelijk als er geen Faunabeheerplan aan ten grondslag ligt, verlenen Gedeputeerde Staten de ontheffing aan anderen dan aan de Faunabeheereenheid. Dit zijn de incidentele ontheffingen (zie bijlage 4). Populatiebeheer van de grote hoefdieren In de Flora en faunawet wordt het populatiebeheer van de grote hoefdieren (ree, edelhert, wild zwijn, damhert) als een erkend belang beschouwd. Gedeputeerde Staten maken hiervan gebruik ten behoeve van het beperken van de schade aan gewassen en bossen en de openbare veiligheid (verkeer). Ook bij overzomerende ganzen (zie kader 15) worden de aantallen gereguleerd. Daarvoor wordt ontheffing verleend vanuit het oogpunt van het voorkomen van belangrijke schade aan de landbouw en schade aan inheemse flora en fauna. Voor alle overige soorten bestaat momenteel geen noodzaak tot beperking van de populatie. Schade Over het algemeen geldt dat een ontheffing pas wordt verkregen dan wel kan worden gebruikt door een faunabeheereenheid wanneer is aangetoond dat de grondgebruiker voldoende preventieve maatregelen heeft genomen en de aanvraag goed is onderbouwd. Het principe van nee, tenzij blijft overeind. Ook voor soorten 18

19 waarop mag worden gejaagd, de wildsoorten, kan bij uitzondering ontheffing worden verleend. Bijvoorbeeld wanneer het jachtseizoen gesloten is, het gebied te klein of wanneer de inzet van bijzondere middelen, zoals bijvoorbeeld kunstlicht, noodzakelijk worden geacht. Geen ontheffing Er zijn echter ook soorten die schade en overlast veroorzaken, maar waarvoor Gedeputeerde Staten geen ontheffing verlenen voor het opzettelijk verontrusten en/of doden. Voor deze soorten geldt te allen tijde een tegemoetkoming in de vorm van een vergoeding uit het Faunafonds. Hierbij gaat het om soorten die in hun voortbestaan worden bedreigd (rode lijst-soorten) dan wel soorten waarvan de populatie dusdanig klein is dat bij bestrijding de duurzame instandhouding van de soort in gevaar komt. Natura 2000 Voor gebieden die worden aangewezen in het kader van Natura 2000 geldt een vergunningplicht voor ingrepen die mogelijk significant negatieve gevolgen hebben voor de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000 gebied. Gedeputeerde Staten hebben daarom laten onderzoeken welke mogelijk significant negatieve gevolgen er kunnen uitgaan van jacht, beheer en schadebestrijding op de leefgebieden van de dieren en plantensoorten in deze gebieden. Bij het opstellen van de faunabeheerplannen is hier al zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Bovendien wordt in de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden aangegeven welke handelingen vergunningvrij zijn en waarvoor alsnog een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 dient te worden verkregen. 3.4 Beleidsregels- en uitvoeringsregels In de uitvoeringspraktijk van het faunabeheer en schadebestrijding blijkt geregeld dat er onvoldoende eenduidige betekenis en invulling is gegeven aan begrippen en kaders van de bevoegdheden die de Flora en faunawet aan Gedeputeerde Staten geeft (zie ook bijlagen 1 en 4). Veel discussie en juridische procedures gaan over de ruimte die deze bevoegdheden bieden en waar Gedeputeerde Staten vooralsnog geen nadere invulling aan hebben gegeven. Om de inzet van hun bevoegdheden af te bakenen worden de betreffende begrippen en kaders nader uitgewerkt in beleids- of uitvoeringsregels 4. Daarnaast werken Gedeputeerde Staten het beheeren schadebestrijdingsbeleid per diersoort nader uit in deze regels 5 (zie hoofdstuk 9). 3.5 Jacht en jachtsluiting bij bijzondere weersomstandigheden Gedeputeerde Staten hebben met betrekking tot de jacht enkel de bevoegdheid tot sluiting van de jacht bij bijzondere weersomstandigheden (zie bijlage 2). Dit kan zowel in de winter als in de zomer plaatsvinden, bijvoorbeeld bij uitbraak van botulisme. In Gelderland is invulling gegeven aan wat Gedeputeerde Staten onder bijzondere winterse weeromstandigheden verstaan en dan met name de uitgeputte toestand van het wild (zie kader 6). Hiervoor hanteren zij criteria met betrekking tot mate en duur van sneeuw- en ijsbedekking, waarna in principe tot sluiting van de jacht wordt overgegaan. Deze criteria zijn te beschouwen als bestaand beleid 6 en worden in beleidsregels uitgewerkt. 4 zoals bedoeld in artikel 1:3 van de Algemene wet bestuursrecht 5 op basis van artikel 65, 67 en 68 Flora- en faunawet 6 Deze criteria zijn er al tientallen jaren en gebaseerd op de ten tijde van de Jachtwet gebruikelijke advisering van de provincies aan het Rijk. Na de door de Ff-wet geformaliseerde decentralisatie werden ze gegoten in een IPO-brede aanpak. 19

20 Kader 6 Uitgeputte toestand van wild Wildsoorten ondervinden op verschillende wijze hinder van extreme winterse omstandigheden. Voor wilde eend is open water van groot belang. Bedekking met een laag ijzel of sneeuw kan het voedsel al snel onbereikbaar maken en door het dichtvriezen van de meeste grote wateren kunnen ook rustgebieden en drinkwater schaars worden. Rust is dan van levensbelang. Voor haas, konijn, houtduif en fazant kan het voorkomen dat voedsel in onvoldoende mate beschikbaar is als er langdurig sneeuw of ijzel ligt of als de vorstperiode lang aanhoudt. In de Ff-wet staan al (basis)regels ter bescherming van wild onder winterse omstandigheden (sub g, i en k. van artikel 53). Zo is het verboden te jagen als de grond met sneeuw is bedekt alhoewel de wet hier ook weer uitzonderingen op geeft. Ook is het verboden te jagen op wild dat zich bevindt in of nabij wakken of bijten (d.w.z. kunstmatige open plek) in het ijs, en op wild dat als gevolg van weersomstandigheden in uitgeputte toestand verkeert. Bij de besluitvorming spelen naast de sneeuw- en ijsbedekking de volgende aandachtspunten een rol: o aanwezigheid en bereikbaarheid van voedsel; o conditie van het wild en het aspect energieverbruik; o de mate waarin landbouwschade zal gaan optreden in relatie tot schadevergoeding Faunafonds o welke wildsoorten het betreft; o de korte en lange termijn temperatuurverwachting. Voordat Gedeputeerde Staten een besluit nemen tot sluiting (of heropening) van de jacht, vindt overleg plaats met de omliggende provincies, het Faunafonds en andere deskundige organisaties. Ook worden de groene toezichthouders van de provincie geconsulteerd om de situatie van de dieren in het veld en de fysieke omstandigheden te beoordelen. Een door Gedeputeerde Staten genomen besluit tot sluiting van de jacht zal van toepassing zijn op het gehele grondgebied van de provincie danwel op één of meerdere regio s. De sluiting kan altijd op zeer korte termijn worden geëffectueerd, enerzijds vanwege een mandatering tot op het uitvoeringsniveau in de provinciale organisatie, anderzijds omdat de berichtgeving naar buiten toe vooraf is gestandaardiseerd. Als de jacht is gesloten blijven de instrumenten met betrekking tot beheer en schadebestrijding, te weten provinciale vrijstelling, aanwijzing en ontheffingen, in werking (zie kader 7). Gedeputeerde Staten kunnen echter de door hen verleende ontheffingen ex artikel 68 Ff-wet, tijdelijk opschorten. Momenteel wordt in het InterProvinciaal Overleg (IPO) gewerkt aan een advies om te komen tot een meer uniforme benadering van de jachtsluiting om onwenselijke verschillen tussen buurprovincies zoveel mogelijk te voorkomen. Gedeputeerde Staten zullen, zodra dat advies wordt uitgebracht, daar maximaal bij aansluiten. Kader 7 Gevolgen jachtsluiting in Gelderland voor instrumenten beheer en schadebestrijding Provinciale Vrijstelling In de Verordening schadebestrijding diersoorten in Gelderland beschreven vrijstellingen blijven bij een jachtsluiting vanwege bijzondere weersomstandigheden geldig, omdat in de verordening door Provinciale Staten niet is voorzien in een opschortende werking. Dit wordt in de praktijk niet als een gemis ervaren omdat het op basis van de verordening in de winterperiode slechts is toegestaan om enkel de schadesoorten en dan ook nog alleen maar op schadepercelen, opzettelijk te verontrusten. Doden is dus sowieso niet toegestaan. Schade op percelen is in de winter beperkt. Wel zal bij de actualisatie van de provinciale vrijstellingsverordening geëvalueerd moeten worden of de verordening hierop toch moet worden aangepast. 20

21 Aanwijzing Gedeputeerde Staten zouden eveneens de aanwijzing van personen conform artikel 67 uit de Ff-wet kunnen opschorten of intrekken. De provincie zal altijd zeer terughoudend zijn met het intrekken van aanwijzingen, omdat die altijd gaan over standbeperking ten behoeve van erkende belangen. In het verleden is er bij een jachtsluiting nog nooit een aanwijzing ingetrokken. In het belang van de openbare veiligheid en ter voorkoming van belangrijke schade, konden daardoor de muskusrat en de beverrat doorlopend worden bestreden. Ook kon de nulstand voor zwijnen en damherten buiten de Veluwe worden nagestreefd. Tot slot bleven daardoor ook de aanwijzingen met betrekking tot de (niet-beschermde) nijlgans van kracht. Ontheffingen In het verleden hebben Gedeputeerde Staten bij alle jachtsluitingen in verband met bijzondere weersomstandigheden ook de relevante ontheffingen voor watervogels opgeschort. De motieven en afwegingen zijn vergelijkbaar met het voorbeeld voor de jachtsluiting op de wilde eend beschreven in kader 6. In het verleden is er nooit aanleiding geweest om de ontheffingen die betrekking hebben op de grote hoefdieren op de Veluwe (zwijnen en damherten) op te schorten. Dit is echter een weloverwogen keuze geweest. De bijzondere winterse omstandigheden waren namelijk naar het oordeel van Gedeputeerde Staten nooit zodanig dat de gunstige staat van instandhouding daarvan in gevaar zou komen. 3.6 Samengevat De inzet van het provinciale instrumentarium kan alleen bij wettelijk erkende belangen en dient goed onderbouwd te zijn. Wat Gedeputeerde Staten exact verstaan onder deze belangen en welke instrumenten zij kunnen inzetten per diersoort, zullen zij nader uitwerken in beleids- en uitvoeringsregels. Hiermee willen zij bereiken dat begrippen en kaders voor iedereen helder zijn. Het provinciale beleid voor jachtsluiting bij bijzondere weersomstandigheden blijft vooralsnog ongewijzigd. 21