Nieuw toekomstperspectief voor het Heuvelland. Zuid-Limburg is een open stad

Transcriptie

1 Nieuw toekomstperspectief voor het Heuvelland Zuid-Limburg is een open stad

2 Samenvatting Strategische Heroriëntatie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul Pagina 1 van 4 Nieuw toekomstperspectief voor het Heuvelland Zuid-Limburg is een open stad Zoals bekend zijn de 3 gemeenten Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul druk bezig hun samenwerking vorm te geven. Wie wil samenwerken doet dat om daar voordeel van te hebben: zo streven de gemeenten naar een kwaliteitsslag met het oog op een betere dienstverlening aan hun inwoners en naar meer efficiency. Maar... als efficiënte organisatie ben je nog niet als vanzelf voorbereid op de toekomst, op bijvoorbeeld veranderingen in het landbouwbeleid. Als efficiënte organisatie ben je ook nog niet automatisch gesprekspartner voor partijen in de regio, bijvoorbeeld de Provincie met haar Limburg Agenda. Daarom hebben de 3 gemeenten gevraagd om een strategische visie. De kracht van de streek als uitgangspunt De Stuurgroep (bestaande uit burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen) die de route naar de samenwerking leidt, heeft in oktober 2009 prof. Wim van Dinten gevraagd een proces te begeleiden waarin een strategische visie voor het Heuvelland wordt opgesteld. Een visie die meer is dan de som der delen, een visie die een overkoepelend perspectief biedt, waarmee je kunt aanhaken bij partijen in de regio en waarbinnen elke gemeente ook zelf aan de slag kan. In de werkgroep die zich hierover boog bleek dezelfde ambitie te leven. Men stelde zich letterlijk de vraag: Wat gaan wij nu anders en méér doen dan de strategische visies die er in het Heuvelland al liggen? En vervolgens zijn ze met elkaar aan de slag gegaan. Er is intensief gediscussieerd: aan de hand van de stukken die in de afgelopen jaren verschenen zijn en aan de hand van wat de werkgroep als ontwikkelingen en trends in het Heuvelland en daarbuiten ziet. Het bijzondere van deze werkwijze is dat er geen nieuwe plannen bedacht zijn, maar dat men uitgegaan is van wat er al ligt en van wat er in Zuid-Limburg en Heuvelland is. Vertrekpunt van de visie is dan ook dit alles met elkaar te verbinden! Dit proces is door prof. Van Dinten in de strategische visie met als titel De open stad Zuid-Limburg verwoord. Deze visie is in de Stuurgroep behandeld en daar omarmd. Enthousiasme In de afgelopen weken bleek steeds weer dat degenen die de visie gelezen hebben deze ook inderdaad vernieuwend vinden. Deze visie biedt het gewenste overkoepelende perspectief, zet het Heuvelland op de kaart en vooral: maakt mensen enthousiast. De volledige tekst - of een uittreksel daarvan - is binnenkort beschikbaar via de 3 gemeenten en kan tot die tijd opgevraagd worden bij Bascole BV. Wie de moeite en de tijd neemt om alles eens rustig te bestuderen, blijkt er steeds nieuwe dingen in te ontdekken. Kennelijk spreekt het stuk tot de verbeelding. Een aantal onderdelen uit de visie wordt hier uitgelicht en toegelicht. En wel die punten die voor de lezers tot dusver echte eye-openers bleken en die de werkgroep essentieel vindt.

3 Samenvatting Strategische Heroriëntatie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul Pagina 2 van 4 Open stad Zuid-Limburg Vraag een willekeurige buitenstaander waar hij of zij bij Heuvelland aan denkt en er komen onmiddellijk verhalen over het schitterende landschap, de prachtige natuur, idyllische beekdalen, pittoreske kerkdorpen en gastvrije, vriendelijke mensen. Vraag een buitenstaander iets over Zuid-Limburg te vertellen en je hoort ongeveer hetzelfde. Met andere woorden: Heuvelland en Zuid-Limburg zijn op de een of andere manier met elkaar verbonden. De visie gaat dan ook uit van de open stad' Zuid-Limburg met het Heuvelland als kern. Stad omdat er samenhang is: denk aan de grenzen met Duitsland en België en de smalle grens met de rest van Nederland. Zuid-Limburg als een stukje Nederland in het buitenland. Anderzijds zie je juist een grote diversiteit en verschillen in het gebied: Maastricht, Sittard-Geleen, Parkstad en het Heuvelland zien er heel anders uit. Ze hebben allemaal een eigen ontwikkeling doorgemaakt die bij de omstandigheden daar paste. Door die verschillen zetten ze zich ook tegen elkaar af en dat versterkt de diversiteit. Juist deze diversiteit heeft een enorme aantrekkingskracht op mensen. En het Heuvelland met zijn open landschap vormt de kern van de open stad Zuid-Limburg. Het Heuvelland koppelt openheid, landschappelijke schoonheid en de manier waarop mensen in de dorpen met elkaar samenleven en verbonden zijn aan aspecten als leefbaarheid, gezondheid en duurzaamheid. Je zou kunnen zeggen dat het Heuvelland aantrekkingskracht heeft op mensen die bezig willen zijn met kwaliteit van leven, met gezondheid, wellness en toerisme. Het lokt en stimuleert mensen die bijvoorbeeld actief zijn in creatieve beroepen of op het gebied van design, wetenschap en duurzaamheid. Het Heuvelland is daarmee de kern die Zuid-Limburg uniek maakt. Het goede bewaren Hoe heeft het Heuvelland zo kunnen blijven als t is? Twee belangrijke kernwaarden hebben ervoor gezorgd dat het Heuvelland zijn openheid behouden heeft: de sociale samenhang die daar nog is én de landbouw. Allereerst de sociale samenhang: hierdoor zijn de bewoners hun prachtige omgeving en hun gemeenschappen altijd als uitgangspunt blijven beschouwen. Grootschalige plannen die hiervoor een bedreiging vormden, waren bij voorbaat al gedoemd te mislukken. Ten tweede kon Heuvelland Heuvelland blijven omdat het open landschap een bron van inkomsten was. Mensen moeten er kunnen overleven. Dat geldt met name voor de boeren. Deze twee kernwaarden moeten voor de toekomst dan ook beschermd worden. Moderne trends en ontwikkelingen De werkgroep heeft ook gekeken naar maatschappelijke ontwikkelingen die voor het Heuvelland van belang zijn. Ontwikkelingen die typerend zijn voor onze tijd en waarvoor je je ogen niet kunt sluiten: de nieuwe infrastructuur. 1. Mensen staan anders in het leven dan vroeger. Hierboven is de sociale samenhang - de sociale oriëntatie - genoemd: dat wil zeggen dat mensen er steeds op uit zijn om het goede dat ze hebben én de onderlinge saamhorigheid te behouden. Nog steeds is dit kenmerkend voor het Heuvelland. Toch zie je in het algemeen een verschuiving naar een levensstijl waarin mensen meer op

4 Samenvatting Strategische Heroriëntatie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul Pagina 3 van 4 zichzelf gericht zijn, individualistischer worden: je vindt het Heuvelland bv. een fantastisch en aantrekkelijk gebied om te wonen en te leven, waar je kunt genieten van de rust en het landschap. Maar je wilt dat wel graag op jouw manier: je wilt niet per se met alles mee moeten doen, niet automatisch onderdeel zijn van de plaatselijke gemeenschap, van allerlei sociale verbanden. En je wilt wel graag buiten, in een landelijke sfeer wonen maar liever geen last hebben van een boer die op weg naar z n land met z n mestkar door jouw straat rijdt. Dit verschijnsel, dat je negatief maar net zo goed positief kunt beoordelen, wordt gentrificatie genoemd. 2. Wereldwijd dringt het besef door dat we zó niet langer met ons milieu en onze planeet kunnen omgaan. Onze manier van produceren en consumeren heeft zulke negatieve gevolgen, dat we die niet langer kunnen negeren. Een oplossing is technologie met minder of geen CO 2 -uitstoot. Hier liggen kansen voor het Heuvelland! Omdat dit bij het Heuvelland past en mensen aantrekt die zich met duurzaamheid en kwaliteit van leven bezighouden, maar ook omdat zich in het omliggende gebied instituten, kennis- en productiecentra bevinden die hierop gericht zijn. 3. De informatietechnologie waardoor mensen elkaar steeds makkelijker kunnen vinden en bereiken. In de nieuwe manier van werken ben je niet meer aan tijd of plaats gebonden. Hoef je niet meer elke dag op vaste tijden naar je werk, maar ga je alleen als t strikt noodzakelijk is. Verder kun je met iedereen en alles contact houden of overleggen per , internet, (mobiele) telefoon, Skype Steeds meer mensen zullen dus een woonomgeving zoeken die ze fijn vinden, waarbij de afstand naar hun werk nog amper een rol speelt. Nieuwe strategie en bestuurlijke lijn De speerpunten en projecten in de al bestaande strategische visies van het Heuvelland en van Zuid-Limburg sluiten naadloos aan bij wat hiervoor beschreven is. Denk aan de health & life sciences, wellness, duurzaamheid, toerisme etc. En onbewust wordt er al overgestapt op een nieuwe strategie. Maar er hoort nog een bestuurlijke lijn bij die bij de nieuwe infrastructuur past. De nieuwe strategische visie van het Heuvelland gaat dan ook uit van de nieuwe infrastructuur waarin het oude meegenomen wordt. Dit is in 4 hoofdlijnen uitgewerkt: 1. Vertrekpunt is de nieuwe infrastructuur, verschuiving in oriëntaties, besef van ons milieu en de ict. Naast de klassieke opvatting van duurzaamheid komt een vernieuwende: initiatieven ontstaan en groeien omdat ze bij de omstandigheden passen. Is iets levensvatbaar, dan blijft t bestaan; zo niet, dan verdwijnt t weer. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke definitie waarin je dingen bedenkt, probeert te beheersen en in stand houdt. 2. Het Heuvelland als kern van de open stad Zuid-Limburg: het Heuvelland verbindt aspecten als leefbaarheid, gezondheid en duurzaamheid met de open ruimte, de schoonheid van het landschap en de manier waarop mensen hier met elkaar samenleven. Het is daarmee een perfecte plek en proeftuin om met instituten uit de omliggende regio s experimenten te starten die gericht zijn op gezondheid,

5 Samenvatting Strategische Heroriëntatie Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul Pagina 4 van 4 duurzaamheid en kwaliteit van leven. Het Heuvelland trekt ook mensen aan die zich hiermee bezighouden. 3. Een bestuurlijke basis die over verschillende bestuurlijke stijlen beschikt: d.w.z. die nu eens strak top-down, dan weer open kan besturen: zoekend, herkennend wat past en stimulerend. 4. Het is zaak de visie van de open stad Zuid-Limburg uit te dragen en actief te maken. Met andere woorden: wat nu nog een papieren document is moet voor ambtenaren, bestuurders en politiek, voor burgers en ondernemers, voor iedereen gaan leven! Enthousiast en energiek zal Zuid-Limburg zich als open stad aan alle buren en aan de wereld presenteren en die actief tegemoet treden. De strategische visie is door de raden van de gemeenten Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul op 8 februari 2010 geaccepteerd als richtinggevend document voor de nadere vormgeving en uitwerking van de samenwerking. Deze visie kan als leidraad gebruikt worden bij de verdere uitwerking naar een Heuvellandagenda, waarin de samenwerking met elkaar, met de omliggende gebieden, de provincie en de euregio s meer vorm krijgt. Een gedetailleerde uitwerking is te vinden in de volledige versie van de strategische visie. Vol vertrouwen de toekomst tegemoet Zijn dit slechts mooie dromen? Of, wat betekent dit nu allemaal concreet voor inwoners? Om te beginnen zouden Heuvellanders heel trots op hun mooie streek mogen zijn. Mogen beseffen hoe bijzonder dit stukje Nederland is. En zich realiseren wat hier allemaal kan! De dromen uit de strategische visie zijn bepaald geen bedrog maar zullen geleidelijk aan concrete werkelijkheid worden. Juist het Heuvelland heeft alles in zich om de toekomst vol vertrouwen tegemoet te gaan: het gebied kan bedrijven aan zich binden, nieuwkomers aantrekken - juist ook jonge mensen - die qua leefstijl uitstekend bij het Heuvelland passen. In dit nieuwe licht bezien krijgt het onderwijs een nieuwe impuls d.m.v. nieuwe vormen die hier prima passen, krijgt het huizenbestand een flinke update. En vanzelfsprekend zetten de 3 gemeenten alles op alles om hun dienstverlening aan burgers nog verder te verbeteren en zullen die zo efficiënt mogelijk organiseren. Maar het allerbelangrijkste: sombere scenario s over krimp en leegloop van het gebied kunnen vanaf nu in de prullenbak: Zuid-Limburg en het Heuvelland hebben dankzij de strategische visie nieuw perspectief en een stralende toekomst!