74 Goed Bestuur
|
|
- Veerle Verlinden
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 74
2 De in control -verklaring geeft schijnzekerheid, is vaak gebakken lucht en kan heel gevaarlijk zijn, zo betogen niet de minste deskundigen. Immers, tientallen bedrijven die zeiden in control te zijn, vielen in de crisis om. Toch moeten we hem niet bij het grof vuil zetten, zo werd duidelijk op het in control congres IIR afgelopen zomer. Als er een goed risicobeheersingssysteem achter zit, kan het streven naar in control de organisatie sterker maken, zegt congresvoorzitter Simone Heidema. In control het risico van een verplicht nummer Jan Schoenmakers Als je in control bent, ga je niet hard genoeg zegt autocoureur Jan Lammers. Hij schetst in een paar simpele woorden het dilemma waar iedere ondernemende organisatie telkens weer voor staat. Net als bij het racen kun je niet succesvol ondernemen zonder risico s te nemen. Maar wie risico neemt is per definitie niet zeker van de uitkomst van zijn handelen. Die onzekerheid leidt tot het streven naar beheersing, control. Wie in control is, heeft geen onzekerheid meer. Maar staat tegelijkertijd stil. Gevaarlijke illusie De in control -verklaring, in de code-tabaksblat voorgeschreven en door de Monitoring commissie- Frijns geherformuleerd en verduidelijkt, is het sluitstuk van het risicomanagement. De bestuurders die de verklaring afgeven, zeggen ermee dat zij, in de formulering van Frijns, een redelijke mate van zekerheid hebben dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. Verder dienen de 75
3 risicobeheersings- en controlesystemen naar behoren te hebben gewerkt en eventuele tekortkomingen te worden gemeld. Maar in control lijkt een gevaarlijke illusie. Tientallen ondernemingen die zijn bezweken aan de gevolgen van te riskant ondernemen verklaarden vorig jaar nog welgemoed dat zij in control waren. Op de conferentie over in control, georganiseerd door het IIR, gaven vele deskundigen hun mening over de paradox van het streven naar zekerheid door organisaties die bewust risico s (moeten) nemen om hun rendementsdoelen te bereiken. Eén conclusie van de conferentie was in ieder geval dat er een grote kloof gaapt tussen de verwachtingen die de in control-regels wekken en de Randstad en Vedior; integratie in crisis Albert Weenink, hoofd Group Business Risk & Audit van Randstad, beschrijft de overname van Vedior in 2007 vanuit het oogpunt van risicomanagement. De twee uitzendorganisaties hebben heel verschillende businessmodellen. De autonoom gegroeide organisatie van Randstad, bestaande uit 22 onderdelen in twintig landen, is gecentraliseerd en kent een show me -cultuur. Vedior daarentegen, dat door overnames is gegroeid tot 120 onderdelen in 52 landen, heeft een decentrale structuur en kent een tell me -cultuur op gebied van control. Deze verschillen hebben consequenties voor de rapportagestructuur. Randstad heeft inmiddels de rapportagecultuur aangescherpt en Weenink spreekt nu van een show me and prove me -benadering. De opgave voor de nieuwe, veel grotere Randstadorganisatie was om een effectieve controle- en rapportagestructuur op te zetten en ook nog de crisis door te komen, want die had in 2008 inmiddels hard toegeslagen. Alle verantwoordelijkheden en procedures binnen het control- en risicomanagement van de nieuwe organisatie zijn op één lijn gebracht en er is een risk advisory committee opgericht. Dit jaar stelt Randstad een Code of Conduct en een Klokkenluidersregeling op, stelt diverse best practices vast en elimineert de overlap in documenten. In 2010 moeten volgens Weenink het risicobeleid, het risico awareness-programma en het compliancebeleid in de hele organisatie, zowel in het hoofdkantoor als in de tientallen lokale entiteiten, uniform zijn. werkelijke bescherming tegen rampen die de ondernemingen bereiken door de regels toe te passen. In control is weinig meer dan wishful thinking, zegt bijvoorbeeld Leen Paape, hoogleraar aan businessuniversiteit Nyenrode. Hij wijst erop dat het begrip internal control vooral gedijde in de wereld van de pragmatische consultants, maar wetenschappelijk niet kan bogen op enig relevant onderzoek. Hij verwondert zich over het feit dat het begrip desondanks dankbaar is aangegrepen in allerlei regelgeving waar het een eigen leven kon gaan leiden. In control moet je altijd definiëren ten opzichte van wat anders. Een goed zicht op de risico s die je bereid bent te nemen om bepaalde rendementsdoelen te bereiken, is daarbij essentieel. Een onderneming dient aan te geven welke risicotolerantie in acht is genomen bij de verklaring dat men in control is. Zonder die aanduiding zegt de verklaring weinig. Sterker nog, de kans is bepaald niet uitgesloten dat het maatschappelijk verkeer meer zekerheid veronderstelt dan is gerechtvaardigd, waarmee een nieuwe verwachtingskloof zou worden gecreëerd. Mandarijnenwetenschap Paape hanteert de volgende definitie van in control: Een organisatie is in control als zij beschikt over een Management Control Systeem (MCS) dat haar in staat stelt om binnen een vooraf gedefinieerde periode in een vooraf vastgesteld percentage van de gevallen binnen een vooraf gedefinieerde risicotolerantie te blijven. Indien buiten die risicotolerantiegrens wordt getreden, stelt het MCS de organisatie in staat dat tijdig te constateren en te herstellen. Het bovenstaande vergt kwantificering van risico s, benadrukt Paape. Het kwantificeren is op zich al een complexe zaak en komt nog weinig voor, met uitzondering van banken en verzekeraars. Resultaten van onderzoek zijn op dat punt bepaald niet hoopgevend, vindt hij. Risicomanagement is echter een mandarijnenwetenschap geworden, vindt Sven Dumoulin, group secretary van Unilever en adviseur van de monitoring commissie Corporate Governance. Risicomanagement is zo technisch geworden, dat niet-experts er geen raad 76
4 Risicomanagement is een mandarijnenwetenschap geworden. Het is zo technisch geworden, dat nietexperts er geen raad mee weten mee weten. Gewone ondernemers vragen zich af of dit soort hogere wetenschap voor hen is weggelegd. Het verband met de praktijk gaat daardoor verloren. Hij vindt een in control -verklaring wel nuttig, omdat het helpt het risicomanagement wat weg te halen van de specialisten en het het bestuur dwingt om zich een mening te vormen. Simone Heidema, partner van het bureau CPI Governance, is de formele benadering van het voldoen aan corporate governance codes een doorn in het oog. In die zin is zij het eens met de critici die zeggen dat het in control-statement op zichzelf een nietszeggende mededeling is. Je zou toch van een bestuurder mogen verwachten dat hij bij de rapportage aan de aandeelhouder kan beschrijven hoe hij tot de conclusies die in de verklaring zijn genoemd, gekomen is. Heidema hamert erop dat bestuurders de principes van good governance moeten gebruiken om waarde voor de onderneming te creëren, in plaats van checklists af te werken om een formele compliance te bereiken met regels en wetten die er nu eenmaal zijn. En zo mag van een ondernemingsleiding ook worden verwacht dat de risico s waaraan de onderneming blootstaat redelijk bekend zijn en dat men ook weet hoe ze moeten worden aangepakt. Niet om ze te elimineren, want dat is onmogelijk. Maar om ze hanteerbaar te maken. Volgens Kees Cools, hoogleraar in Groningen, schort het daar nu juist aan. Hij betoogt dat risicomanagement geen kwestie is van kunnen, maar van willen. Als je de grootste wilt worden en het hoogste salaris wilt krijgen, past een goede analyse van de risico s niet zo goed. We moeten bij de analyse van de crisis niet kijken naar het systeem en of dat wellicht heeft gefaald, maar naar het gedrag van de mensen. Wat willen gebruikers? De gebruikers van informatie over risico s hebben op de conferentie ook hun mening laten horen. De in control -verklaring zelf heeft volgens veel analisten weinig toegevoegde waarde. Des te belangrijker is inhoudelijke informatie over risico s voor beleggers, zegt Carola van Lamoen, corporate governance specialist bij Robeco. Die informatie moet relevant, begrijpelijk en tijdig zijn, zegt zij. Daar schort het echter vaak aan. Wij verwachten niet alleen inzicht te krijgen in de risico s zelf, maar ook in een goede prioritering van de risico s. Dat vergeten bedrijven nog al eens wanneer zij een hele waslijst tot wel dertig mogelijke risico s opnoemen. Volgens van Lamoen heeft de financiële en economische crisis bij veel bedrijven geen enkel gevolg gehad voor de risicoparagraaf. Aan de andere kant geeft zij toe dat beleggers zelf op aandeelhoudersvergaderingen slechts zelden vragen stellen over de risico s. Het gaat er dus zozeer om dat ondernemingen moeten blijven streven naar zekerheid, maar veeleer dat zij goede, hanteerbare informatie geven over hun risico s en onzekerheden en over de manieren waarop zij die monitoren. Daarbij hoort een analyse en rapportage over hun risk appetite. De informatie over risicotolerantie is nog lang niet op het gewenste peil. Het bureau Shareholder Support, dat de naleving van de code-tabaksblat en de Monitoring Commissie heeft onderzocht, constateerde vorig jaar op het punt van de risicotolerantie dat slechts een derde van de aan de AEX genoteerde fondsen aan de eisen voldoet. Van de aan de AMX genoteerde fondsen voldeed slechts 22 procent. 77
5 In control niet beperken tot intern beheer Hans Strikwerda, hoogleraar organisatieleer en organisatieverandering aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Nolan Norton Institute, hanteert een heel brede definitie van in control: Een onderneming is in control als ze toegang heeft tot productiemiddelen en die zodanig weet te exploiteren als nodig is voor de continuïteit van die onderneming. Het gaat om onder meer grondstoffen, kennis, distributiekanalen en mensen. Om in control te zijn, moet de leiding weten wat de markt morgen vraagt, moet ze bereid zijn te investeren in andere, nieuwe producten en technologieën, in andere geografische markten. Volgens Strikwerda is het, om in control te realiseren, nodig om marktmacht te bezitten, oftewel het vermogen om de structuur van de markt ten gunste van de onderneming te beïnvloeden. Ook moet de onderneming de publieke opinie, de beleidsmakers en wetgevers kunnen beïnvloeden. Voor in control is dus controle nodig over de omgevingsfactoren van de onderneming, aldus Strikwerda. De voorbeeldverklaring van de commissie-frijns voor in control heeft slechts betrekking op het afwezig zijn van bepaalde risico s in de financiële verslaglegging. Daarmee is deze vorm ronduit misleidend: de meeste ondernemingen die failliet gaan, hebben een keurige administratie en dito jaarrekening. Ze gaan failliet, omdat ze zich niet weten aan te passen aan veranderende omstandigheden in de markt. Dit onvermogen heeft niets met financiële rapportage te maken, maar met het onvermogen, en vaker nog met de onwil, om veranderingen in de markt te zien en daarvan de implicaties voor de onderneming juist te bepalen. Juristen noch accountants hebben daarover iets te zeggen. Daarvoor zijn ze noch opgeleid, noch anderszins gekwalificeerd, vindt Strikwerda. Door nu de nadruk te leggen op een in control -verklaring die beperkt blijft tot intern beheer, interne controle en financiële verslaglegging, wordt de ondernemer, maar ook de aandeelhouder, volkomen op het verkeerde been gezet, vindt hij. Ten eerste wordt niet getoetst of de onderneming een goed werkend systeem voor management control kent, ofwel dat het interne (proactieve) bestuur goed functioneert. De tweede fout in de in control -verklaring is de interne gerichtheid. Ondernemingen die zich concentreren op de verklaring volgens de commissie-frijns houden zichzelf en hun aandeelhouders voor de gek. Geen verandering in risicoparagraaf Dat echter een goede informatievoorziening aan de buitenwereld over de mate van risk appetite de belegger niet immuun maakt voor grote verliezen, bewijst ING. Volgens Johan Scheffe, vaktechnisch medewerker van het NIVRA, rapporteerde ING in 2007 uitgebreid en inzichtelijk over de risico s die de bankverzekeraar bereid was aan te gaan om de beoogde rendementsdoelen te bereiken. Een jaar later moest ING financieel door de Nederlandse staat overeind worden gehouden. De crisis heeft, volgens gegevens van Robeco, bij bedrijven ook niet geleid tot een verandering in de risicoparagraaf. Zo blijkt uit onderzoek van het NIVRA, Eumedion en Shareholder Support, dat aan de vooravond van de kredietcrisis slechts een kleine minderheid van de Nederlandse beursfondsen (negentien procent) liquiditeit en (top)beloningen als risico s noemde. Dit suggereert dat de huidige rapportage over risico s vaak een obligaat karakter heeft en niet werkelijk een weerspiegeling is van een diepgaande analyse. De economische crisis zal echter alleen maar leiden tot een grotere druk op het bedrijfsleven van regelgevers - en stakeholders in het algemeen - om meer transparantie in de rapportage over risico s en de bijbehorende beheersingssystemen. Helaas zullen als gevolg daarvan de verwachtingen nog hoger gespannen worden dan ze (voor de crisis) al waren. En zal de teleurstelling bij een volgende crisis des te groter zijn. 78
IN CONTROL STATEMENTS
10 3e editie Bij volledige deelname ontvangt u 10 PE-punten van het NIVRA. Ontmoet: Herstel de geloofwaardigheid & toegevoegde waarde voor uw belanghebbenden -CFO s/cro s -Risk Managers -Controllers -Auditors
Nadere informatieWelkomstwoord. Leen Paape. - Hoogleraar Corporate Governance - Voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut
16 januari 2018 1 Welkomstwoord Leen Paape - Hoogleraar Corporate Governance - Voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut 2 Corporate Governance code 3 Programma 13:30 13:40 Welkom - Leen
Nadere informatieMogelijkheden zien waar niemand ze ziet. CPI Governance: pragmatische en transparante governance-oplossingen.
Mogelijkheden zien waar niemand ze ziet CPI Governance: pragmatische en transparante governance-oplossingen. Risicobeheersing begint aan de top CPI Governance CPI (Corporate, Public en Internal) Governance
Nadere informatiePAS conferentie 2015: Close the Gap Corporate Governance en Internal Audit
PAS conferentie 2015: Close the Gap Corporate Governance en Internal Audit Van commissie Peters naar commissie Van Manen, een statusupdate PAS Conferentie 3 december 2015 Gefeliciteerd! PAS Conferentie
Nadere informatieRvC-verslagen geven weinig inzicht
RvC-verslagen geven weinig inzicht Erasmus Universiteit Rotterdam September 2010 Dr. Mijntje Lückerath-Rovers Drs. Margot Scheltema contact: luckerath@frg.eur.nl Het onderzoek Ondernemingen : Van 60 ondernemingen
Nadere informatie23 MAART 2016 MONITORING COMMISSIE CORPORATE GOVERNANCE PROF. DR. BARBARA BAARSMA AMSTERDAM, EUMEDION EN CLIFFORD CHANCE
23 MAART 2016 MONITORING COMMISSIE CORPORATE GOVERNANCE PROF. DR. BARBARA BAARSMA AMSTERDAM, EUMEDION EN CLIFFORD CHANCE De huidige Code» Wat is de achtergrond van de Code?» Wat is het doel van de Code?»
Nadere informatieHet assurance-raamwerk De accountant en het verstrekken van zekerheid
Het assurance-raamwerk De accountant en het verstrekken van zekerheid Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Het begrip assurance en maatschappelijke ontwikkelingen
Nadere informatieII. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING
II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING 2. VERSTEVIGING VAN RISICOMANAGEMENT Van belang is een goed samenspel tussen het bestuur, de raad van commissarissen en de auditcommissie, evenals goede communicatie met
Nadere informatieFalend toezicht moet stoppen! Open Kennis Avond
Falend toezicht moet stoppen! Open Kennis Avond Gerard Mertens, hoogleraar financial management & governance Decaan Faculteit Management Wetenschappen Open Universiteit, Heerlen, The Netherlands Wanbeleid
Nadere informatieRisicoparagraaf. Kwaliteit Accountantscontrole en Verslaggeving. Oktober 2014
Risicoparagraaf Kwaliteit Accountantscontrole en Verslaggeving Oktober 2014 Inhoudsopgave 1 Managementsamenvatting 4 2 Aanleiding, doelstellingen en populatie 6 3 Belangrijkste onderzoeksresultaten 7 2
Nadere informatieMeer aandacht voor het bestuursverslag in de controleverklaring
Januari 2017 Meer aandacht voor het bestuursverslag in de controleverklaring De accountant rapporteert over materiële onjuistheden De leden van de Koninklijke NBA vormen een brede, pluriforme beroepsgroep
Nadere informatieHoe groot was de appetite voor risk appetite?
Hoe groot was de appetite voor risk appetite? Hoe groot was de appetite voor risk appetite? In 2016 zijn de eerste bestuursverslagen gepubliceerd waarin ondernemingen de nieuwe RJ vereisten ten aanzien
Nadere informatieDE KLOOF OVERBRUGGEN BIJ RISICOMANAGEMENT
Het derde rapport van de Monitoringcommissie deed opnieuw veel stof opwaaien in de Nederlandse media. En dan ging het weer vooral om de vaste en variabele beloningen van de leden van de raad van bestuur.
Nadere informatieDe definitieve Code Corporate Governance, enige beschouwingen vanuit risicoperspectief.
De definitieve Code Corporate Governance, enige beschouwingen vanuit risicoperspectief. In de Code van Commissie Peters De Veertig Aanbevelingen (juni 1997) staat in zeer algemene termen iets over risicobeheersing.
Nadere informatieGedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018
Gedragseffecten in de (internal) audit-professie 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 1 Introductie John Bendermacher RA CIA 57 jaar Chief Audit Executive ABN AMRO Voorheen SNS REAAL,
Nadere informatieREGLEMENT AUDITCOMMISSIE TELEGRAAF MEDIA GROEP N.V.
REGLEMENT AUDITCOMMISSIE TELEGRAAF MEDIA GROEP N.V. Dit Reglement is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen van Telegraaf Media Groep N.V. op 17 september 2013. 1. Inleiding De Auditcommissie is een
Nadere informatieDe Internal auditor bij Nederlandse beursfondsen.
De Internal auditor bij Nederlandse beursfondsen. 1. Inleiding Corporate governance ontwikkelingen en codes hebben internationaal een positieve invloed op de beslissing om een interne audit dienst (hierna
Nadere informatieAandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet
Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet 7 oktober 2005 - Goed bestuur zoals dat wordt beschreven in de code- Tabaksblat moet van twee kanten komen. De bedrijfsbestuurders moeten hun organisatie
Nadere informatiePraktijkhandreiking 1119 Nadere toelichtingen in de controleverklaring 24 april 2012
Nadere toelichtingen in de controleverklaring 24 april 2012 Datum: 24 april 2012 Onderwerp: Van toepassing op: Status: Accountants die controleopdrachten uitvoeren Praktijkhandreiking Relevante regelgeving
Nadere informatieINGETROKKEN PER 6 DECEMBER 2016
Dit document maakt gebruik van bladwijzers NBA-handreiking 1119 Nadere toelichting in de controleverklaring 24 april 2012 NBA-handreiking 1119 NBA-handreiking 1119: Van toepassing op: Accountants die controle-opdrachten
Nadere informatieEen goede bestuurder en toezichthouder verdient een goede Internal Audit Functie. Robert Bogtstra & Remko Renes
Een goede bestuurder en toezichthouder verdient een goede Internal Audit Functie Robert Bogtstra & Remko Renes Deze bijdrage verschijnt ook in het tijdschrift Goed Bestuur & Toezicht, No. 3, 2017 Dat het
Nadere informatieBent u 100% in Compliance?
Themabijeenkomst TQC Bent u 100% in Compliance? 6 december 2011 KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Robin Sinke 21 december 2011-1 Doel van deze bijeenkomst het brede speelveld van Compliance de praktische invulling
Nadere informatieINZICHT IN CORPORATE GOVERNANCE DE DYNAMIEK EN INTERACTIE TUSSEN BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AANDEELHOUDERS
INZICHT IN CORPORATE GOVERNANCE DE DYNAMIEK EN INTERACTIE TUSSEN BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AANDEELHOUDERS NYENRODE. A REWARD FOR LIFE INLEIDING De leergang is bedoeld voor iedereen die vanuit
Nadere informatieIAF, Fit for Purpose?! Robert Bogtstra & Remko Renes
IAF, Fit for Purpose?! Robert Bogtstra & Remko Renes Het gaat goed met de IAF Wij zien een toenemende rol voor IAF Het aantal organisaties met een IAF neemt toe Maar, organisaties zonder IAF - hebben
Nadere informatieConcept Praktijkhandreiking 1119 Nadere toelichtingen in de goedkeurende controleverklaring
Nadere toelichtingen in de goedkeurende controleverklaring maart 2012 Concept Praktijkhandreiking 1119 Inleiding Binnen de huidige wet- en regelgeving kan de accountant reeds uitdrukkelijk inspelen op
Nadere informatieKernproject risicomanagement
Kernproject risicomanagement 1 Inhoudsopgave 1. Inkadering kernproject... 1 2. Probleemstelling en achtergronden... 2 3. Randvoorwaarden en uitgangspunten... 3 4. Deelprojecten en op te leveren eindproducten...
Nadere informatieKEY ISSUES - Corporate Governance COMMISSIE VOOR HET BANK- EN FINANCIEWEZEN
KEY ISSUES - Corporate Governance COMMISSIE VOOR HET BANK- EN FINANCIEWEZEN Rapportering corporate governance Brussel, 18 november 1999 Mevrouw, Mijnheer, De Commissie voor het Bank en Financiewezen en
Nadere informatieMONITORING COMMISSIE CODE BANKEN. Aanbevelingen toekomst Code Banken
MONITORING COMMISSIE CODE BANKEN Aanbevelingen toekomst Code Banken 22 maart 2013 Inleiding De Monitoring Commissie Code Banken heeft sinds haar instelling vier rapportages uitgebracht. Zij heeft daarin
Nadere informatieCOMPLIANCE MET DE NEDERLANDSE CORPORATE GOVERNANCE CODE
COMPLIANCE MET DE NEDERLANDSE CORPORATE GOVERNANCE CODE Corporate Governance Novisource streeft naar een organisatiestructuur die onder meer recht doet aan de belangen van de onderneming, haar klanten,
Nadere informatieGOVERNANCE, RISK & COMPLIANCE WHITEPAPER
GOVERNANCE, RISK & COMPLIANCE De wereld van vandaag wordt gekenmerkt door de snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën en disruptieve marktomstandigheden. Deze ontwikkelingen hebben verregaande gevolgen
Nadere informatieVerantwoordingsdocument Code Banken over 2014 Hof Hoorneman Bankiers NV d.d. 18 maart 2015. Algemeen
Verantwoordingsdocument Code Banken over 2014 Hof Hoorneman Bankiers NV d.d. 18 maart 2015 Algemeen Mede naar aanleiding van de kredietcrisis en de Europese schuldencrisis in 2011 is een groot aantal codes,
Nadere informatieNederlandse Beroepsorganisatie van Accountants t.a.v. Adviescollege voor Beroepsreglementeting Postbus 7984 1008 AD AMSTERDAM
E Ernst & Young Accountants LLP Telt +31 88 407 1000 Boompjes 258 Faxt +31 88407 8970 3011 XZ Rotterdam, Netherlands ey.corn Postbus 2295 3000 CG Rotterdam, Netherlands Nederlandse Beroepsorganisatie van
Nadere informatieOnderzoek naar de risicoparagraaf in jaarverslagen 2009 van Nederlandse beursfondsen Oktober 2010
Onderzoek naar de risicoparagraaf in jaarverslagen 2009 van Nederlandse beursfondsen Oktober 2010 1 Onderzoek naar de risicoparagraaf in jaarverslagen 2009 van Nederlandse beursfondsen 1. Inleiding Sinds
Nadere informatieDe Code Banken. Het zelfreguleringsinstrument om het vertrouwen in de bancaire sector te herstellen of blijft overheidsingrijpen onvermijdelijk?
De Code Banken Het zelfreguleringsinstrument om het vertrouwen in de bancaire sector te herstellen of blijft overheidsingrijpen onvermijdelijk? Een onderzoek naar de naleving van de Code Banken in het
Nadere informatieREGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN
REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK
Nadere informatieChecklist Compliance Aanbevelingen Bestuurdersbeloningen Eumedion. www.haygroup.com
Checklist Compliance Aanbevelingen Bestuurdersbeloningen Eumedion www.haygroup.com Inleiding In aanvulling op de bestaande wet- en regelgeving en de Code Tabaksblat zijn in oktober 2006 door Eumedion,
Nadere informatieMatrix Comply-or-Explain Code Banken 2017
Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017 In oktober 2014 heeft de Nederlandse Vereniging van Banken de herziene Code Banken (de "Code Banken"), onderdeel van een pakket met de naam "Future Oriented Banking"
Nadere informatieReglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN
Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN Dit reglement is op grond van artikel 8.3 het reglement van de Raad van Commissarissen vastgesteld door middel van een besluit van de Raad van Commissarissen
Nadere informatieCorporate Governance Verklaring Batenburg Techniek N.V.
Corporate Governance Verklaring Batenburg Techniek N.V. Corporate Governance Verklaring 2015 Batenburg Techniek N.V. 1 van 10 I. Gedragscodes 1.1 Mededeling over de naleving van de principes en best practice
Nadere informatieREGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN SOURCE GROUP N.V. (de Vennootschap ) Vastgesteld door de raad van commissarissen
REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN SOURCE GROUP N.V. (de Vennootschap ) Vastgesteld door de raad van commissarissen Versie 1.1 dd. 15 januari 2014 Artikel 1 - Algemene taak 1.1 De raad van commissarissen
Nadere informatieReglement auditcommissie
Reglement auditcommissie REGLEMENT AUDITCOMMISSIE Dit reglement is vastgesteld op grond van artikel 7.1 van het reglement van de raad van commissarissen en met inachtneming van de Nederlandse corporate
Nadere informatieCorporate Governance Verklaring Batenburg Techniek N.V.
Corporate Governance Verklaring Batenburg Techniek N.V. Corporate Governance Verklaring 2017 Batenburg Techniek N.V. 1 van 8 Deze verklaring is opgesteld uit hoofde van artikel 2a van het Besluit inhoud
Nadere informatieSPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel CORPORATE GOVERNANCE MAANDAG 2 MAART UUR
SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel CORPORATE GOVERNANCE MAANDAG 2 MAART 2015 13.30-15.00 UUR SPD Bedrijfsadministratie Corporate governance Maandag 2 MAART 2015 B / 7 2015 Stichting ENS B / 7 Opgave
Nadere informatieDe accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs
De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs Aanleiding Op 13 november 2015 publiceerde de NBA haar consultatiedocument De accountant en het bestuursverslag: Verder kijken dan de jaarrekening.
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
Jaarverslag 2008 Stembeleid AEGON Nederland N.V. Inleiding AEGON is een wereldwijde organisatie. Dit stemverslag heeft uitsluitend betrekking op de beleggingen van AEGON Nederland N.V. en haar dochtermaatschappijen
Nadere informatieReglement Audit & Risk Committee van de Raad van Commissarissen (het Reglement )
Reglement Audit & Risk Committee van de Raad van Commissarissen (het Reglement ) Dit Reglement is opgesteld op basis van artikel 6.3 van het Reglement van de Raad van Commissarissen van Achmea B.V. (de
Nadere informatieWim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code
Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies Voorstellen herziene Corporate Governance Code De voorstelllen voor de nieuwe corporate governance code Compliance versus impact Zeist, 8 juni 2016 Commissie Peters
Nadere informatieCorporate governance code Caparis NV
Corporate governance code Caparis NV De brancheorganisatie sociale werkgelegenheid en arbeidsintegratie Cedris heeft in het voorjaar van 2010 een branchecode aangenomen. In de inleiding van deze branchecode
Nadere informatieJanuari 2011. Visiedocument Bestuurdersaansprakelijkheid Woningcorporaties. Governance, Risk & Compliance
Januari 2011 Visiedocument Bestuurdersaansprakelijkheid Woningcorporaties - Governance, Risk & Compliance Agenda Bespreken ontwikkelingen Governance, Risk & Compliance Invloed op bestuurdersaansprakelijkheid
Nadere informatieDe controller als choice architect. Prof. dr. Victor Maas Hoogleraar Management Accounting & Control Erasmus School of Economics
De controller als choice architect Prof. dr. Victor Maas Hoogleraar Management Accounting & Control Erasmus School of Economics Wat doet een controller? Hoofd administratie Boekhoudsysteem/grootboek/accountingregels
Nadere informatieRISK MANAGEMENT EN IN CONTROL : DE WEG NAAR WAARDECREATIE
Corporate governance De rol van good governance in risicobeheersing RISK MANAGEMENT EN IN : DE WEG NAAR WAARDECREATIE Er is in de afgelopen jaren veel gesproken over good governance. In verschillende landen
Nadere informatieCompliance Program. Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed
Compliance Program Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed September 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 1.1 Voorwoord 1 1.2 Definitie
Nadere informatieMeerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017
Meerwaarde Internal Audit functie Even voorstellen: Jantien Heimel 2 Even voorstellen: Jeannette de Haan 3 Inhoud 1. Kennismaking 2. Hoe kijken commissarissen aan tegen Internal Audit? Filmpje 3. Wat is
Nadere informatieBelang van het wetgevend kader voor accountants (COS 250 / Handreiking 1104) Jeroen Preijde Partner EY Accountants
Belang van het wetgevend kader voor accountants (COS 250 / Handreiking 1104) Jeroen Preijde Partner EY Accountants Agenda Het wetgevend kader COS 250 Handreiking 1104 Voorbeeld organisatorische en engagement
Nadere informatieReglement Auditcommissie DUNEA N.V.
, Reglement Auditcommissie DUNEA N.V. Artikel 1. Missie en doelstellingen 2 Artikel 2. Bevoegdheid 2 Artikel 3. Organisatie 2 Artikel 4. Rollen en verantwoordelijkheden 3 Artikel 5. Slotbepalingen 6 Dit
Nadere informatieREGLEMENT RISICOCOMMISSIE
REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT KEMPEN N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V. Vastgesteld door de RvC op 8 december 2017 0. INLEIDING 0.1 Dit reglement is opgesteld door de RvC ingevolge artikel
Nadere informatieREGLEMENT AUDIT, RISK & COMPLIANCE COMMISSIE PGGM N.V. 26 november 2013
REGLEMENT AUDIT, RISK & COMPLIANCE COMMISSIE PGGM N.V. 26 november 2013 Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Taken en bevoegdheden... 3 3. Samenstelling... 6 4. De voorzitter... 7 5. De secretaris... 7 6.
Nadere informatieAuditcommissie wettelijk verplicht voor organisaties van openbaar belang
Auditcommissie wettelijk verplicht voor organisaties van openbaar belang Jos de Groot, Assurance Organisaties van openbaar belang (OOBs) dienen een auditcommissie in te stellen of als alternatief hiervoor
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieCompliance- verklaring
Compliance- verklaring 23 januari 2013 1 van 6 Inleiding Spaarnelanden en de Code Goed Bestuur Publieke Dienstverleners Spaarnelanden wenst haar governance in lijn te brengen met de laatste inzichten op
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
AEGON prductnaam Stembeleid AEGON Nederland N.V. Onderstaand stembeleid is het stembeleid van AEGON Nederland N.V. (AEGON Nederland) met betrekking tot de beleggingen die worden beheerd door AEGON Investment
Nadere informatieOPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw
OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT Groningen, maart 2016 Wim Pauw Risicomanagement Risicomanagement is steeds meer een actueel thema voor financiële beleidsbepalers, maar zij worstelen vaak met de bijbehorende
Nadere informatieWAT IS DE WAARDE VAN DE CONTROLEVERKLARING?
1 WAT IS DE WAARDE VAN DE CONTROLEVERKLARING? Het accountantsberoep ligt als gevolg van de financiële crisis onder vuur. Over de reikwijdte van de accountantscontrole en hoe de accountant in zijn controleverklaring
Nadere informatieCompliance. Beheers uw risico s en geef optimaal invulling aan uw compliance beleid
Bestemd voor: s Compliance Officer s Manager Toezicht s Integrity Officer s Controller s Internal Auditor s Hoofd Juridische Zaken Compliance 2009 Beheers uw risico s en geef optimaal invulling aan uw
Nadere informatieStappenplan voor het juist inrichten van uw BHV-organisatie Een essentieel onderdeel van integrale (brand)veiligheid
Stappenplan voor het juist inrichten van uw BHV-organisatie Een essentieel onderdeel van integrale (brand)veiligheid 2 Stappenplan voor het juist inrichten van uw BHV-organisatie: Een essentieel onderdeel
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT IN DE PRAKTIJK
RISICOMANAGEMENT IN DE PRAKTIJK 16-3-2017 Michel Kee 10e Nationale Dag van Commissarissen en Toezichthouders Doorn Discussie over hoe risicomanagement waardevol vorm te geven aan de hand van praktijkvoorbeelden
Nadere informatieHoofdlijnen Corporate Governance Structuur
Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur 1. Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe een
Nadere informatieDoel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn...
Doel... 3 Samenstelling en vergaderingen... 3 Taken en bevoegdheden... 4 Rapportage aan de RvC... 4 Diversen... 5 Herzieningstermijn... 5 Doel De Risicocommissie is een permanente commissie van de RvC.
Nadere informatieDeze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle pagina s aanwezig zijn.
SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave CORPORATE GOVERNANCE DONDERDAG 18 JUNI 2015 15:00-16:30 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of
Nadere informatieInterne controle en risicobeheer
COMMISSIE CORPORATE GOVERNANCE PRIVATE STICHTING Interne controle en risicobeheer Richtlijnen in het kader van de wet van 6 april 2010 en de Belgische Corporate Governance Code 2009 Hulpdocument voor het
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieReglement Auditcommissie
Reglement Auditcommissie Dit reglement is vastgesteld op grond van artikel 7.1 van het reglement van de raad van commissarissen. Artikel 1: Instelling, samenstelling en doelstelling 1. De raad van commissarissen
Nadere informatieINTERNATIONAL STANDARD ON AUDITING (ISA)
INTERNATIONAL STANDARD ON AUDITING (ISA) ISA 706, PARAGRAFEN TER BENADRUKKING VAN BEPAALDE AANGELEGENHEDEN EN PARAGRAFEN INZAKE OVERIGE AANGELEGENHEDEN IN DE CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE AUDITOR
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2013 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieAlternatieve financiële prestatie-indicatoren. Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving
Alternatieve financiële prestatie-indicatoren Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving April 2014 Inhoudsopgave 1 Conclusie en samenvatting 4 2 Doelstellingen, onderzoeksopzet en definiëring
Nadere informatieReglement van de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen
Reglement van de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen 1 Artikel 1 Begripsbepalingen 3 Artikel 2 Vaststelling reglement 3 Artikel 3 Taak van de auditcommissie 3 Artikel 4 Samenstelling, deskundigheid
Nadere informatieLaten we zorgen. voor een Europees level playing field. Angelien Kemna
Interview door Caroline Zegers & Pieter Peerlings Laten we zorgen voor een Europees level playing field Angelien Kemna Over governancecodes heeft Angelien Kemna, chief investment officer van APG, een duidelijke
Nadere informatiePas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers. Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006
Pas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006 Agenda Achtergrond verantwoordelijkheden institutionele beleggers Code Tabaksblat Wettelijke verankering
Nadere informatieMaterieel belang in de jaarrekening. Nationale Verslaggevingsdag 26 juni 2012 Ton Meershoek Hoofd toezicht financiële verslaggeving
Materieel belang in de jaarrekening Nationale Verslaggevingsdag 26 juni 2012 Ton Meershoek Hoofd toezicht financiële verslaggeving Agenda Inleiding Doel van de jaarrekening Wat is materieel belang Wat
Nadere informatieReglement Auditcommissie WormerWonen
Reglement Auditcommissie WormerWonen Vastgesteld in de Auditcommissie van WormerWonen Ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht op 29 oktober 2014 14 oktober 2014 1 1. INHOUD 1. Doelstelling
Nadere informatieCommitment without understanding is a liability
Commitment without understanding is a liability Accent Organisatie Advies Risicocultuur tastbaar maken Propositie van Accent Organisatie Advies Frank van Egeraat Januari 2017 Nederlandse Corporate Governance
Nadere informatieGoed mkb-bestuur en de rol van de accountant
Goed mkb-bestuur en de rol van de accountant Agenda Voor de pauze: introductie en een ondernemer over het Diamond model Pauze: 17.30-18:30 uur Na de pauze toepassing van het Diamond model in de praktijk
Nadere informatieREGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V.
REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V. Vastgesteld door de RvC op 23 juni 2016 0. INLEIDING 0.1 Dit reglement is opgesteld door de RvC ingevolge artikel 5 van het
Nadere informatieDit document maakt gebruik van bladwijzers
Dit document maakt gebruik van bladwijzers NBA-handreiking 1118 Het optreden van de externe accountant in de algemene vergadering van aandeelhouders bij beursgenoteerde vennootschappen 31 januari 2012
Nadere informatieDeze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 7 opgaven en bevat 16 vragen.
SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave CORPORATE GOVERNANCE DONDERDAG 23 JUNI 2016 15.00-16.30 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 9 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat
Nadere informatieCollege Sturing en Governance Radboud Universiteit / Management Openbaar Bestuur. 24 mei 2016
College Sturing en Governance Radboud Universiteit / Management Openbaar Bestuur 24 mei 2016 CV Kaspar van den Ham Sinds 2009 directeur-secretaris van Handvestgroep Publiek Verantwoorden. Een netwerk van
Nadere informatieDe meerwaarde van de interne auditdienst voor het management
De meerwaarde van de interne auditdienst voor het management IIA Voorjaarscongres Robert Vos 1 Vraag Kan een bedrijf ook zonder interne auditdienst in control zijn? 2 Robert Vos IIA Voorjaarscongres Aandachtspunten
Nadere informatieDeze examenopgave bestaat uit x pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle pagina s aanwezig zijn.
SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave CORPORATE GOVERNANCE MAANDAG 2 MAART 2015 13.30-15.00 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit x pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle
Nadere informatieUitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen
RAPPORT Prins Willem-Alexanderlaan 651 Postbus 700 7300 HC Apeldoorn Telefoon (055) 579 39 48 www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in het kader van
Nadere informatieReglement auditcommissie
Reglement auditcommissie 1 Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is opgesteld ter uitwerking van en in aanvulling op het reglement van de RvC en de Statuten van Patrimonium Barendrecht
Nadere informatieBesluit tot wijziging van de Nadere voorschriften controleen overige standaarden Vastgesteld 18 december 2008
Besluit tot wijziging van de Nadere voorschriften controleen overige standaarden Vastgesteld 18 december 2008 1 Besluit tot wijziging van de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden Vastgesteld
Nadere informatieReglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V.
Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V. 1 Definities In dit reglement wordt verstaan onder: - Auditcommissie: de auditcommissie van de raad van commissarissen van de vennootschap;
Nadere informatieRISICO S VOORKOMEN. De hoofdrolspelers in het corporate governance INTERNE AUDIT IS HÉT INSTRUMENT VOOR GOED TOEZICHT - VINCENT MOOLENAAR.
Interview RISICO S VOORKOMEN INTERNE AUDIT IS HÉT INSTRUMENT VOOR GOED TOEZICHT - VINCENT MOOLENAAR Binnen het corporate governance framework is de interne auditfunctie onderbelicht. Toch is informatie
Nadere informatieI. Naleving en handhaving van de code. Geschrapt - Verwerkt in de Preambule en in de paragraaf over Naleving van de. de Code.
Huidige Code Voorstel herziene Code I. Naleving en handhaving van de code Principe I Naleving Code Geschrapt Verwerkt in de Preambule en in de paragraaf over Naleving van de Code. BPB I.1 Naleving Code
Nadere informatieDe afweging van belangen van alle stakeholders vormt een belangrijke basis voor het ondernemingsbeleid.
48 Corporate Governance Neways onderschrijft de principes van corporate governance en deugdelijk ondernemingsbestuur. We hechten aan de beginselen van integriteit, verantwoording en transparantie en de
Nadere informatieREGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V.
REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V. 1. VASTSTELLING EN REIKWIJDTE 1.1. Dit reglement voor de auditcommissie van de raad van commissarissen van Accell Group N.V.
Nadere informatieProf dr Philip Wallage 2 JUNI 2010 AMSTERDAM SEMINAR EUMEDION, NIVRA EN VBA
Wat is de feitelijke rol van de accountant ten aanzien van het jaarverslag en elders opgenomen niet financiële informatie? In hoeverre matcht deze rol met de verwachtingen van beleggers? Prof dr Philip
Nadere informatieCommissarissen Symposium
Commissarissen Symposium Wijzigingen Corporate Governance Code Rollen Internal Audit Functie en Commissarissen 13 september 2016 1 1 Uw dagvoorzitter Wim Eysink RA CIA Senior Partner Governance Services,
Nadere informatieRisicomanagement: een hype? Wat betekent het voor bestuurders en commissarissen? Accountants in Business
Risicomanagement: een hype? Wat betekent het voor bestuurders en commissarissen? Accountants in Business NIVRA-debatbijeenkomsten 2009 Antonio Vivaldistraat 2-8 Postbus 7984 1008 AD Amsterdam T 020 301
Nadere informatieHet belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn?
Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? 7 september 2017 Erik Breijer 1 Waarom Risicomanagement? Wat is aanleiding om met risicomanagement te starten:
Nadere informatie