Prof. Dr. Sweder van Wijnbergen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Prof. Dr. Sweder van Wijnbergen"

Dina van Dongen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Prof. Dr. Sweder van Wijnbergen Universiteit van Amsterdam Powered by

2 Het Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam

3 Naar een schokbestendiger en eerlijker Pensioenstelsel? Langdurige en onzekere herstelperiode Chaos in de financiële sector Achtergrond: Mondiale Demografische Transitie Hoe goed doorstaat het Nederlandse Pensioenstelsel dit allemaal? Eisen aan een opgefrist stelsel plussen en minnen van verschillende voorstellen

4 Average Implied Volatility STOXX50 24 months to maturity options

5 Moeten we ons zorgen maken over inflatie?

6 Rente misère

7 Mondiale veranderingen in Demografie Bron: IMF WEO 2005

8 Demografie tast niet alleen AOW aan Verandering in bijdragen/uitkeringen onvermijdelijk Hogere bijdragen => hogere arbeidsmarkts kosten fiscalisering geen oplossing: alleen herverdeling additionele kosten factor arbeid Werkt tegen doelstelling hogere arbeidsmarkt participatie Lagere uitkeringen: maar AOW is al minimaal Verschuiven naar 2de pijler: transitie probleem: overgangs generatie betaalt twee keer Kapitaalsdekking deel zal ook moeten aanpassen Enige oplossing: Hogere pensioenleeftijd Redelijk gezien toename in levensverwachting vanaf 65 Flexibele pensioenleeftijd als antwoord op verschillende pensioenleeftijdswensen ( zware beroepen probleem )

9 Gevolgen voor de pensioensector: Defined Benefit fondsen: Gevangen in een regulatory squeeze? liquiditeits crisis, dus financiële activa generiek mispriced DB-PFs extra hard getroffen vanwege overpricing safe assets: unrealistisch lage rentestand => overwaardering toekomstige verplichtingen FTK moet op de schop; DNB nodeloos in paniek DC fondsen: impact hangt af van leeftijdsopbouw, beleggingsstrategie public exposure vanwege minimum return/benefit guaranties? Omslagstelsel structure stijging werkeloosheid? groep met grootste risico LT werkeloosheid: ontslagen 55+ ers ongelukkig gezien plannen pensioenleeftijd

10 Swap rate te volatiel FTK moet op de schop FTK anti-cyclisch toegepassen? strakker tijdens hoogconjunctuur, losser tijdens laagconjunctuur FTK ontworpen voor DB systeem, ongeschikt voor DC manage risktaking incentives (groot probleem in STARakkoord!!!!) Belang indexatie overschat? is gegarandeerde indexatie werkelijk zo belangrijk? inflatie indexatie garandeert geen vast reëel pensioen wel erg duur Vaste toezegging indexatie verschuift risico naar PF Pensioen industrie heeft betere LT inflatie hedges nodig privatiseer staatsbedrijven met real return regulation indexed debt uitgeven door MinFin

11 Overwegingen bij Pensionsystem Redesign-1 don t overdo it: Ndl systeem is niet zo slecht get ready for a more volatile world onvoorwaardelijke garanties bestaan niet risk sharing:waarom risk sharing? habit formation risk pooling welke schokken kunnen door delen afgevlakt worden? demografie veranderingen zijn voor iedereen en permanent inflatie heeft veel mean reversion (ECB credibility ) Fin mkts have some LT mean reversion Intergenerationele fairness

12 Goed: StAR voorstel acceptatie hogere pensioenleeftijd (wel halfhartig) koppeling aan verwachte 66+ levensduur na 2020 geen zware beroepen regeling 6,5% discount per YR early retirement redelijk (conform USA) Slecht geen earned income test zoals in de VS voor early AOW-ers herverdeling arm => rijk tgv AOW compensatie extreem perverse risktaking incentives teveel nadruk op inflatierisico, onderschatting andere risico s risk sharing employers moet minder, maar volledig naar nul? extreme waardeoverdrachten jong naar oud ingebouwd dramatische weeffout waardering toekomstige verplichtingen invoerproblematiek te star in contractkeuze

13 Criteria: houdbaar voor jongeren en ouderen 1. Eerlijke verdeling: ex-ante [geen generatiesponsoring] 2. Compleet: expliciete beschrijving aanspraken deelnemers 3. Zeker: minimale ondergrens, houdbaarheid 4. Transparant/simpel: communiceerbaar, uitvoerbaar 5. Indexatiepotentieel: onder slechte marktomstandigheden en onder hoge inflatie 11. Governance: 100% alignment met stakeholders 12. Juridisch haalbaar 13

14 Bouwblokken 1. Waarderingsmethoden verplichtingen Juiste uitvoering verzekeringssolidariteit, voorkomen overdrachtsproblematiek 2. Dekkingsgraad smoothing Voorkomen continue afleiding en paniek door dagschokken 3. Buffers Bepalen economisch consistente buffer met individueel toewijsbare eigendomsrechten 4. Premieopbouw Variaties in hardheid accepteren 5. Schokabsorptie Voor alle generaties acceptabel 6. Nominaal versus reëel Nominaal haalbaar en stuurbaar, reëel pensioen wettelijk faciliteren met duidelijk kader 14

15 Pensioenvarianten - bouwstenen HUIDIGE CONTRACT PENSIOEN AKKOORD SYNTHESE CONTRACT Bouwstenen Waarderingsmethode verplichtingen Risicovrije rente nominale rente (rente + ) verwachtingswaarde beleggingen Risicovrije rente (nominal of reeel) Desgewenst alternatief op basis uitsluiten waarde-overdracht Smoothing 0? maanden gemiddelde dekkingsgraad 12 maanden gemiddelde dekkingsgraad Buffers (zachte deel) versus harde deel Harde deel hoog met buffers zonder expliciet eigenaarschap Zacht, desnoods combi Combi hard-zacht met 100% zacht als limiet. Duidelijke toezichtseisen nodig hoe grens hard-zacht af te stemmen met deelnemers Premiebeleid Grootste deel hard Zacht Deel premie tijdelijk zacht Schokabsorptie zachte deel Conditionele indexatie Uitsmeeraanpak Uitsmeeraanpak Schokabsorptie bij raken harde grens Afstempel Uitsmeer Uitsmeer of alternatief dat juridisch haalbaar is Nominaal/reëel Nominaal plus indexatie uit surplus (echter reëel nu ook al mogelijk) Beiden mogelijk; Reëel als basis en tekort via uitsmeer terughalen Beiden mogelijk. Nominaal als basis, met keuze voor reëel. Echter waardeoverdracht generaties uitsluiten en toezicht op zekerheid definieren 15

16 Pensioenvarianten - evaluatie Criteria (beoordeling schaal slecht/ 1-goed/5 HUIDIGE CONTRACT PENSIOEN AKKOORD SYNTHESE CONTRACT 1. Eerlijk 3 (incompleet biedt ruimte oneerlijk) 1-3 (verwachtingswaarde [zelfs prudent] oneerlijk; complexe correcties maximaal net eerlijk ) 4 (arm rijk etc lukt nooit geheel) 2. Compleet 2 (upside niet compleet; onzekere afstempelaanpak 3. Zekerheid 3 (schijnzekerheid) 4. Transparant/ eenvoud 2 ( transparante zekerheid bleek te hoog) 2-5 (egalisatiereserve creeert een 2; Uitsmeermethode kan zeer compleet) 2-4 (onduidelijke invulling zacht plus oneerlijke verdeling reduceert zekerheid jongeren) 2-4 (afhankelijk uitwerking, ook egalisatiereserve) 5. Indexatie-potentieel 3 3 (kan niet beter of slechter bij goed risk beleid) 3-5 (afhankelijk uitwerking buffers) 3-4 (zekerheid in onderling waarborgfonds nooit verzekeringshard voor hele pensioen) 3-4 (mogelijkheid transparant te maken, alleen altijd te complex voor leken 3 (kan niet beter of slechter bij goed risk beleid) 6. Governance 3 (schijnzekerheid) 1-2 (verkeerde incentives verdelen over generaties en risicobeleid) 4 (mits juiste complete buffers) 7. Haalbaarheid juridisch (volledig zacht versus verplichtstelling etc) 2-5 (afhankelijk varianten

Vergelijkbare documenten

Het Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis. Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam

Het Nederlandse Pensioenstelsel na de Crisis Prof. S. van Wijnbergen University of Amsterdam svanwijnbergen@gmail.com Hoe schokbestendig is het Nederlandse Pensioenstelsel? Langdurige en onzekere herstelperiode