Masterplan Zon-PV. Rendabele exploitatie van zonnepanelen

Transcriptie

1 Masterplan Zon-PV Rendabele exploitatie van zonnepanelen

2 2

3 1. Inhoud 1. Inhoud 3 8. Particuliere woningeigenaren Inleiding Voorbeeld-business-case Investering en exploitatie Hindernissen Investering Mogelijkheden gemeente Exploitatie Ondersteuning door Green Spread Risico s Bedrijven (kleinverbruikers) Doelgroepen Voorbeeld-business-case Overheid Hindernissen Voorbeeld-business-case Mogelijkheden gemeente Hindernissen Ondersteuning door Green Spread Mogelijkheden overheden Bedrijven (grootverbruikers) Ondersteuning door Green Spread Voorbeeld-business-case Maatschappelijke organisaties Hindernissen Voorbeeld-business-case Mogelijkheden gemeente Hindernissen Ondersteuning door Green Spread Mogelijkheden gemeente Veldopstelling Ondersteuning door Green Spread Voorbeeld-business-case Woningcorporaties en andere verhuurders Hindernissen Voorbeeld-business-case Mogelijkheden gemeente Hindernissen Ondersteuning door Green Spread Mogelijkheden gemeente Ondersteuning door Green Spread 45 3

4 Zonnepanelen Windturbines Stil Geen schaduwhinder Onderhoudsarm Visuele impact Beperkt Groot Geschatte levensduur Minimaal 25 jaar jaar Vergelijking tussen zonnepanelen en windturbines. 3,00 2,50 2,00 / Wp 1,50-65% 1,00 0,50 Europa China 0,00 jun 09 sep 09 dec 09 mrt 10 jun 10 sep 10 dec 10 mrt 11 jun 11 sep 11 dec 11 mrt 12 De prijzen van zonnepanelen zijn de laatste jaren spectaculair gedaald. 4

5 2. Inleiding Een zonnepaneel of PV-paneel (naar het Engelse Photovoltaics ) zet zonlicht om in elektriciteit. Zonnepanelen zijn er in verschillende soorten en maten; de meeste varianten hebben een oppervlakte van ongeveer 1,65 vierkante meter en wegen circa twintig kilogram. De omvormer maakt de stroom van de panelen daadwerkelijk bruikbaar, door de opgewekte gelijkspanning te transformeren in wisselspanning. Zonnepanelen werken zowel op direct licht als op indirect licht. Dit betekent dat zonnepanelen ook functioneren als het bewolkt is, maar zij leveren natuurlijk wel meer elektriciteit als de zon schijnt. Zonnepanelen zijn onderhoudsarm, stil en hebben een lange levensduur (minimaal 25 jaar). Daarmee onderscheidt deze energiebron zich ten opzichte van een duurzame variant als een windturbine, zoals blijkt uit de tabel hiernaast. De afgelopen jaren zijn de prijzen voor zonnepanelen spectaculair gedaald. Dit heeft ertoe geleid dat de exploitatie van zonnepanelen steeds vaker rendabel is. Partijen die tot kwh per jaar verbruiken, kunnen doorgaans een aantrekkelijke business case verwachten. Partijen die tot circa kwh per jaar verbruiken, kunnen met voldoende fiscale mogelijkheden ook een rendabele business case tegemoetzien. Partijen die meer verbruiken, hebben anno 2012 nog steeds subsidie of andere financiële input nodig, zoals MVO-budgetten (in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen ), om tot een rendabele business case te komen. Investeren in zonnepanelen staat gelijk aan investeren in kapitaalgoederen. Dit betekent dat vooraf een relatief hoge investering wordt gevraagd, die in daarop volgende jaren langzaam maar zeker wordt terugverdiend doordat het kapitaalgoed waarde produceert. De netto contante waarde van de investering in zonnepanelen is enerzijds afhankelijk van de rente waartegen kan worden geleend (om de investering mogelijk te maken) en anderzijds van de rendementseis op het eigen vermogen. Wie over PV-panelen beschikt en stroom achter de meter in het elektriciteitsnet voedt, mag in ieder geval tot kwh per jaar salderen. Sommige energieleveranciers salderen het gehele verbruik bij kleinverbruikers met een aansluiting tot 3x80A. Dit betekent dat de opgewekte zonnestroom, tot het genoemde maximum, op de jaarafrekening direct van het totale elektriciteitsverbruik mag worden afgetrokken. De opgewekte stroom die zelf niet wordt benut, wordt dus verrekend met het verbruik op de momenten dat de eigen PV-installatie niet voldoende elektriciteit levert om aan de acute stroomvraag te voldoen. Het gevolg is dat eigenaren van zonnepanelen nog meer geld uitsparen, doordat zij minder energiebelasting en BTW hoeven te betalen. 5

6 6

7 Producenten van zonnestroom zijn daarnaast minder afhankelijk van grillen op de elektriciteitsmarkt. Prijsstijgingen hebben immers geen invloed meer op het deel dat men zelf opwekt. Wie in staat is de rente op de lening voor langere tijd vast te zetten, weet nagenoeg exact wat de prijs is van een zelf opgewekte kwh. Datzelfde geldt voor eenieder die de investering met eigen vermogen financiert. Om te kunnen beoordelen of investeringen in zonnepanelen rendabel zijn, is het noodzakelijk voorafgaand aan de investering en de exploitatie een aantal parameters inzichtelijk te hebben. Voorbeelden hiervan zijn: de prijs die betaald wordt voor de levering van elektriciteit; het elektriciteitsverbruik en de bijbehorende energiebelastingtarieven; de grootte van de installatie en dus de investering; de rentevoet waartegen kan worden gefinancierd; de eigen rendementseis. 7

8 Energie-investeringsaftrek (EIA) Als een ondernemer investeert in energiebesparende maatregelen of in duurzame energie, dan kan gebruik worden gemaakt van de EIA. Dankzij de EIA kan 41,5% van de investeringskosten worden afgetrokken van de fiscale winst, waardoor de ondernemer minder belasting hoeft te betalen. Het directe financiële voordeel is afhankelijk van het belastingpercentage. Met de EIA wil de overheid het Nederlandse bedrijfsleven aansporen tot energiebesparing en het opwekken van duurzame energie. Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) Wanneer een ondernemer investeert in bedrijfsmiddelen, zoals zonnepanelen, dan kan de ondernemer in aanmerking komen voor de KIA. Dankzij de KIA kan 28% van de investeringskosten van de fiscale winst worden afgetrokken, waardoor een ondernemer opnieuw minder belasting hoeft te betalen. Ook hier geldt dat het directe financiële voordeel afhankelijk is van het belastingpercentage. Zowel EIA als KIA kunnen worden benut bij een investering in zonnepanelen. 8

9 3. Investering en exploitatie Ieder PV-project begint met een investering in zonnepanelen, waarop een langdurige periode van exploitatie volgt. Beide begrippen worden in dit hoofdstuk nader toegelicht. 3.1 Investering Wie zonnepanelen koopt, doet een forse voorinvestering die op de (middel)lange termijn wordt terugverdiend. Er zijn verschillende manieren om de initiële investering voor de aanschaf van zonnepanelen direct te verlagen of te verzachten: Grootschalige inkoop Door grootschalig in te kopen, bijvoorbeeld in een collectief, kunnen leveranciers van zonnepanelen een lagere prijs voorrekenen. Materialen kunnen dan voordeliger worden ingekocht. Wanneer een collectief bestaat uit bijvoorbeeld buren of een wijk, dan kan ook bespaard worden op installatiekosten. Fiscale mogelijkheden Ondernemers hebben twee fiscale mogelijkheden die kunnen worden benut bij een investering in zonnepanelen: de Energie-investeringsaftrek (EIA) en de Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA). Wanneer een ondernemer voldoende winst maakt en aan de voorwaarden voldoet, kan bij een investering in zonnepanelen gebruik worden gemaakt van beide regelingen. Subsidie Een subsidie voor de aankoop van zonnepanelen verlaagt de investering, waardoor deze sneller kan worden terugverdiend. Hierbij kan ook aan niet-traditionele geldstromen worden gedacht, zoals het gebruik van de genoemde MVO-budgetten. Koppelverkoop Er zijn leveranciers die korting geven wanneer naast de aanschaf van zonnepanelen ook een ander product wordt afgenomen, zoals een contract voor de levering van elektriciteit en/of gas. 9

10 0,25 Verrekenprijs 0,20 Prijs per kwh 0,15 0,10 0,05 BTW Energiebelasting Levering 0, De verrekenprijs is afhankelijk van het verbruik. Jaarverbruik in kwh 10

11 3.2 Exploitatie Drie zaken hebben invloed op de opbrengsten van zonnepanelen in de exploitatiefase: de verrekenprijs (1), de rentevoet (2) en eventuele subsidie (3). Verrekenprijs In de exploitatiefase is de prijs van de elektriciteit afkomstig van zonnepanelen cruciaal. Om te kunnen berekenen of een investering in zonnepanelen rendabel is, wordt de prijs van elektriciteit uit zonnepanelen vergeleken met de prijs van elektriciteit uit het net. De prijs van elektriciteit uit het net bestaat in ieder geval uit drie componenten: de leveringsprijs, de energiebelasting en BTW. Als het gaat om een stroomafnemer die een aansluiting heeft met een doorlaatwaarde van 3x80A of hoger, dan komen hier nog een vierde en vijfde component bij: het transporttarief en meetdiensten. De leveringsprijs wordt bepaald door de energieleverancier; afhankelijk van het soort meter is dit een enkeltarief dat geldt voor alle stroom die wordt verbruikt of een dubbeltarief, dat bestaat uit een apart dag- en nachttarief. Over elke kwh wordt daarnaast energiebelasting en BTW betaald. Het tarief voor de energiebelasting hangt af van het verbruik en wordt aan de hand van schijven berekend. Deze schijven zijn in de tabel hieronder weergegeven. Elektriciteitsverbruik Energiebelasting (2012) kwh 0, kwh 0, kwh 0,0111 Zonnepanelen wekken achter de meter elektriciteit op. Daardoor wordt minder stroom aan het publieke net onttrokken. Over het deel zelf opgewekte stroom hoeft geen energiebelasting en BTW te worden betaald. Door de opbouw met schijven wordt eerst het laagste tarief wat de energiebelasting betreft vermeden. Investeren in zonnepanelen is daarom extra interessant voor kleinverbruikers, aangezien zij een groot aandeel aan kosten voor energiebelasting en BTW vermijden. De grafiek hiernaast maakt in dat kader de opbouw van de stroomprijs inzichtelijk per verbruikerscategorie. 11

12 12

13 Rentevoet Een consument met vermogen kan zijn geld op een spaarrekening zetten. Het rendement van een spaarrekening ligt anno 2012 rond de 2,4%. Het geld dat op de rekening staat, kan ook voor de aanschaf van zonnepanelen worden gebruikt. Wie geld in zonnepanelen investeert, loopt deze rente mis. De aanschaf van zonnepanelen is derhalve economisch zinvol wanneer het rendement op het geïnvesteerde vermogen hoger is dan 2,4%. Particulieren die anno 2012 in zonnepanelen investeren, kunnen doorgaans een aanzienlijk hoger rendement dan 2,4% tegemoetzien: het rekenvoorbeeld dat in dit masterplan wordt gebruikt, stelt particulieren een rendement van ruim 8,3% in het vooruitzicht. Een gemeente kan tegen een variabel rentetarief van 2,0% lenen bij de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Daarnaast wil zij een bepaald rendement behalen op haar eigen vermogen, bijvoorbeeld 10%. Wanneer een gemeente voor een investering 30% financiert met eigen vermogen en 70% financiert door middel van een lening geeft dit een weighted average cost of capital (WACC) van 4,4% (30% x 10% + 70% x 2,0%). Volgens eenzelfde methode kan de WACC voor een bedrijf worden berekend. Ondernemers zullen echter een hogere rente moeten betalen over het vreemd vermogen, waardoor de WACC hoger zal uitvallen. Voor bedrijven en gemeenten die geld lenen voor de aanschaf van zonnepanelen moet het rendement uit de zonnepanelen hoger zijn de WACC om dit economisch zinvol te maken. Subsidie Een subsidie per geproduceerde kwh verhoogt de opbrengsten, waardoor de investering in zonnepanelen sneller wordt terugverdiend. Vanuit het Rijk is de SDE+-subsidie beschikbaar voor zon-pv-installaties groter dan 15 kwp (een dergelijke installatie levert jaarlijks ongeveer kwh op, genoeg voor bijna vier doorsnee huishoudens). Hiervan kan alleen gebruik worden gemaakt wanneer een aansluiting met een doorlaatwaarde van 3x80A heeft. 13

14 Aansluiting

15 3.3 Risico s Het realiseren van een zonnepaneleninstallatie gaat gepaard met verscheidene risico s voor de betrokken partijen. Deze staan hieronder opgesomd en zijn verdeeld over de ontwikkelfase, de realisatiefase en de exploitatiefase. Risico s gedurende de ontwikkelfase: Kosten van het ontwikkeltraject: als het gaat om een groot systeem, wordt een haalbaarheidsstudie verricht. Indien de haalbaarheid tegenvalt, zijn de kosten van de studie voor een ontwikkelaar of opdrachtgever zonder dat daar een opbrengst tegenover staat. Vergunningen en/of ontheffingen: het aanvragen van vergunningen en/of ontheffingen kan veel tijd vergen. Vaak worden reeds stappen genomen richting realisatie alvorens een vergunning of ontheffing wordt verleend. Bij een negatieve uitspraak komen deze stappen voor rekening van opdrachtgever, of ze resulteren in extra kosten voor vervolgontwikkelingen en/of een nieuwe aanvraag. Aansluiting: het is niet altijd mogelijk op een betaalbare manier een aansluiting op het elektriciteitsnet te verkrijgen. Vooral bij grote installaties (vaak in een veldopstelling) kan een aansluiting een dusdanige kostenpost vormen dat deze niet door de business case gedragen kan worden en het project geen doorgang kan vinden. Financiering: het is niet altijd mogelijk genoeg eigen vermogen te leveren of genoeg vreemd vermogen tegen een acceptabel rentetarief aan te trekken. Doordat een uitgewerkt project benodigd is voor een financieringsaanvraag, zijn er hoge aanloopkosten voordat de financiering rondgemaakt kan worden. Competitie: door gebruik te maken van het voorwerk van een ander bedrijf, is het mogelijk dat een nieuwe partij een zeer gunstige aanbieding doet voor de realisatie van een systeem. Het kan om die reden voorkomen dat een bouwer een systeem niet kan plaatsten, maar wel de kosten voor het voortraject (studies/offertes) moet incasseren. Risico s gedurende de realisatiefase: Voorfinanciering: door vertraging gedurende de bouw vanwege technische moeilijkheden of weersomstandigheden kan het langer duren alvorens het project inkomsten genereert. Daardoor kan de voorfinancieringslast hoger uitvallen. Bij grotere problemen kan het project bijvoorbeeld een hele zomer vertraging oplopen, waardoor het niet alleen met een langere voorfinancieringsperiode te maken heeft, maar ook nog eens met een periode van minimale inkomsten vlak na oplevering. Technische problemen: problemen gedurende de bouw kunnen niet alleen leiden tot vertraging, maar ook tot meerwerk. Indien een aanbieding niet volledig is afgedekt, kan er meerwerk ontstaan als gevolg van: benodigde verzwaring van draagkracht dak, benodigde verzwaring van aansluitingen, het plaatsen van transformatoren of 15

16 overige AC-infrastructuur, het verankeren van de panelen op een dak of in de grond et cetera. Bestellingfout: door een fout kan een verkeerd type omvormer of paneel of een onjuiste draagconstructie worden geleverd. Het is niet altijd mogelijk de foutief bestelde hardware aan een leverancier te retourneren. Door een turn-key-systeem te bestellen, kan dit risico worden vermeden. Faillissement: bijna elke leverancier van zonnepanelen vraagt een behoorlijke aanbetaling voor een systeem. Hierbij zijn percentages van 50%, 75% of 100% niet ongebruikelijk. In het geval van een faillissement van de leverancier gaat deze aanbetaling vaak verloren. Risico s gedurende de exploitatiefase: Opbrengst: vanwege te hoge verwachtingen, een suboptimale zonoriëntatie of hellingshoek van het dak of door schaduwval kan een systeem minder stroom opwekken dan verwacht. Hierdoor wordt minder elektriciteit uitgespaard of verkocht, waardoor het project minder winst (of zelfs verlies) kan maken. Afname: gedurende de exploitatieperiode kan de afnemer van de stroom failliet gaan of het gebouw in kwestie verlaten. Hierdoor daalt het rendement van de installatie significant. Het is tevens mogelijk dat de afnemer zijn facturen geruime tijd niet betaalt. Prijs: bij de exploitatie van een PV-installatie wordt rekening gehouden met een geïndexeerde kwh-verkoopprijs. Het blijft een inschatting of die verkoopprijs in de loop der jaren marktconform blijft. Green Spread rekent altijd met 2-3% indexatie over een actuele Niet-Meer-Dan-Anders-elektriciteitsprijs. Er bestaan echter partijen die uitgaan van prijsstijgingen van 8-12% per jaar. De afnemende partij kan dan, zeker als er een lange exploitatieperiode in het spel is, op termijn flink meer voor haar stroom betalen dan anderen die stroom van het publieke net gebruiken. Onderhoud: vanwege vervuiling in de omgeving kan het onderhoud van het systeem hogere kosten dan verwacht opleveren. Panelen moeten dan immers vaker worden gereinigd. Ook is het mogelijk dat de omvormers al binnen tien jaar aan vervanging toe zijn, terwijl in de business case doorgaans wordt uitgegaan van vervanging na tien jaar. Vandalisme: afhankelijk van de afgesloten verzekering kunnen natuurgeweld en vandalisme zorgen voor derving van inkomsten. Langdurige storing: ook een langdurige storing kan (vooral in de zomer) tot veel derving van inkomsten leiden. Rente financiering: afhankelijk van het financieringsproduct kunnen kosten voor de financiering hoger uitvallen. Dit gebeurt vaak wanneer de inkomsten lager zijn dan verwacht. Het kan dan voorkomen dat aflossingstermijnen niet meer voldaan kunnen worden. 16

17 Verandering wetgeving / fiscale regelingen: de huidige wetten staan het toe om achter de elektriciteitsmeter stroom in te voeren, waardoor de waarde van de zelf opgewekte zonnestroom hoog uitvalt (die is immers gelijk aan: stroom + belasting + transportkosten). Veel andere landen werken momenteel met invoertarieven. Wanneer Nederland dit voorbeeld volgt, kunnen grote gevolgen ontstaan voor de rentabiliteit van een project, aangezien de waarde van de zonnestroom dan daalt. Ook wijzigingen in fiscale regelingen zoals de EIA en KIA kunnen van invloed zijn op de rentabiliteit van een project, zowel in positieve als negatieve zin. Uitvoering regelingen: de uitvoering van, bijvoorbeeld, de SDE-subsidieregelingen kan afwijken van de verwachtingen, waardoor mogelijk minder inkomsten worden gegenereerd. Hierdoor kan het projectrendement lager uitvallen dan vooraf werd ingeschat. Te Koop Te Huur 17

18 18

19 4. Doelgroepen Kansen voor rendabele exploitatie van zonnepanelen zijn er op daken van verschillende doelgroepen die in iedere gemeente te herkennen zijn. De volgende doelgroepen zijn gekozen op basis van de inherente verschillen in de business cases die investeringen in zonnepanelen opleveren: 1. Overheid (gemeenten, provincies, waterschappen, etc.) 2. Maatschappelijke organisaties (scholen, kerken, etc.) en verenigingen (voetbal, tennis, hockey, etc.) 3. Woningcorporaties en andere verhuurders (huurwoningen) 4. Particuliere eigenaren (koopwoningen) 5. Bedrijven, kleinverbruikers (verbruikers tot plusminus kwh per jaar) 6. Bedrijven, grootverbruikers (meer dan plusminus kwh per jaar) 7. Zon-PV in veldopstelling Overheden als gemeenten, provincies en waterschappen hebben in de regel doelstellingen geformuleerd voor de verhoging van het aandeel duurzame energie en wat de reductie van de CO₂-uitstoot betreft. Ambities in dat kader zijn vastgelegd in landelijk, regionaal en gemeentelijk klimaatbeleid. Ook hebben overheden een voorbeeldfunctie. Het plaatsen van zonnepanelen op het eigen vastgoed draagt bij aan het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen en geeft tegelijkertijd invulling aan de voorbeeldfunctie. Omdat gemeenten, provincies en waterschappen vaak veel elektriciteit gebruiken en geen fiscale mogelijkheden hebben, zijn de terugverdientijden (te) lang en is het niet altijd mogelijk zelf zonnepanelen aan te schaffen. Hier zijn echter oplossingen voor. Een overheid kan de investering bijvoorbeeld aan een derde partij overlaten, die vervolgens een bedrag per opgewekte kilowattuur in rekening brengt aan de gemeente, provincie of het waterschap in kwestie. Ook op gebouwen van maatschappelijke organisaties - zoals kerken en scholen - en op gebouwen van verenigingen kunnen zonnepanelen worden geplaatst. Hier geldt net als bij overheidsgebouwen dat zelf investeren vaak moeilijk is vanwege het gebrek aan fiscale mogelijkheden, maar dat er wel kansen zijn om de investering door derden te laten doen. Voor mensen zonder eigen huis (huurders) of eigen dak (bewoners van gestapelde woningen) geldt dat de huidige Nederlandse wetgeving vaak in de weg staat van het rendabel exploiteren van zonnepanelen. Deze mensen kunnen in theorie hun eigen elektriciteit elders via PV-panelen opwekken, maar voor die stroom zouden zij dan wel het volle pond aan energiebelasting en BTW moeten betalen. Dat gegeven maakt het lastig dit soort zelfleverconstructies 19

20 20

21 economisch rond te rekenen. Toch liggen hier ook kansen. De eigenaren van de woningen, bijvoorbeeld woningcorporaties of andere verhuurders, kunnen de woningen in hun eigendom voorzien van zonnepanelen. Wanneer zij in staat zijn de door zonnepanelen opgewekte elektriciteit achter de meter te leveren aan de huurders, kan er een win-winsituatie ontstaan. De woningcorporatie kan dan namelijk een relatief hoog tarief rekenen, terwijl de huurder hetzelfde of minder betaalt voor zonnestroom dan voor elektriciteit van het net. Voor woningeigenaren met een eigen dak is de prijs van elektriciteit uit zonnepanelen op dit moment vergelijkbaar met de prijs van elektriciteit uit het net. Zonnepanelen zijn tevens interessante beleggingsproducten: het rendement op een investering in zonnepanelen ligt hoger dan het rendement op een spaarrekening. Daarbij is een investering in zonnepanelen een relatief veilige investering: zonnepanelen hebben opbrengstgaranties tot 25 jaar. Zoals in de inleiding vermeld, wordt evenwel een relatief hoge investering gevraagd die zich pas na verscheidene jaren heeft terugverdiend. De financiering van zonnepanelen is voor particuliere woningeigenaren vaak een obstakel. De vijfde doelgroep, de bedrijven uit de categorie kleinverbruikers (tot ongeveer kwh per jaar) biedt veel mogelijkheden voor de rendabele exploitatie van zonnepanelen. Gegevens omtrent de terugverdientijden en fiscale situatie van deze ondernemers zijn cruciaal voor het duiden van de potentie voor zonnepanelen binnen deze doelgroep, ook met het oog op eventuele SDE+-subsidies. Voor bedrijven die meer elektriciteit verbruiken, is het minder eenvoudig zonnepanelen op rendabele wijze te exploiteren. Dergelijke ondernemers betalen immers relatief weinig per kilowattuur doordat het aandeel van de energiebelasting en BTW beperkt is. Wanneer zij zelf stroom opwekken met zonnepanelen, zijn de vermeden energiekosten derhalve laag. Door van de SDE+-subsidieregeling gebruik te maken, ligt een rendabele business case in sommige gevallen alsnog in het verschiet voor grootverbruikers. Ook voor de laatste categorie, zonnepanelen in een veldopstelling, geldt dat het lastig is de duurzame-energieinstallatie op een rendabele manier te exploiteren. Vaak is het zo dat er nog geen aansluiting aanwezig of beschikbaar is en dat er weinig wordt betaald voor de geproduceerde energie. 21

22 Uitgangspunten business case Vermogen Wp Uitgangspunten verrekenprijs Verbruik in kwh Prijs per Wp (inclusief BTW) 1,72 per Wp Investering Exploitatieperiode 25 jaar Zonuren 900 per jaar Productie kwh Degradatie 0,70% per jaar Verrekenprijs (inclusief BTW) 0,1137 per kwh Inflatie 2% per jaar Beheer en onderhoud 1,4% per jaar Vreemd vermogen 100% Eigen vermogen 0% Looptijd financiering 15 jaar Rentevoet 2,0% per jaar WACC 2,0% Normaal Laag Totaal Tarief levering per kwh Normaal 0,0800 Laag 0,0600 Transport per kwh Tarief netbeheerder 0,0075 Meetdiensten per kwh Tarief TenneT 0,0011 Energiebelasting per kwh kwh 0, kwh 0, kwh 0,0111 BTW Percentage BTW 21% De uitgangspunten voor het berekenen van de verrekenprijs en de uitgangspunten voor de business case. 22

23 5. Overheid Een overheid met een ambitie op het gebied van duurzaamheid kan het goede voorbeeld geven door zelf zonnepanelen aan te schaffen. Dergelijke initiatieven kunnen via PR-middelen onder de aandacht van inwoners en het lokale bedrijfsleven worden gebracht, zodat deze doelgroepen geïnspireerd kunnen raken. Omdat overheden doorgaans meerdere gebouwen in hun bezit hebben, kunnen zij op grote schaal panelen inkopen, waardoor de aanschafprijs mogelijkerwijs relatief laag uitvalt. 5.1 Voorbeeld-business-case Deze voorbeeld-business-case gaat uit van de plaatsing van een systeem van 40 kwp op een gemeentehuis. Deze zonnepanelen worden 25 jaar geëxploiteerd. Er is gerekend met 900 zonuren per jaar, een realistische inschatting bij een oriëntatie van de zonnepanelen op het zuiden. Ondanks de opbrengstgaranties die producenten van zonnepanelen geven, wordt het vermogen van de zonnepanelen elk jaar minder, dit heet degradatie. Zonnepanelen hebben weinig onderhoud nodig, éénmaal per jaar schoonmaken is voldoende. Wel moet rekening worden gehouden met een vervanging van de omvormers na ongeveer jaar. Hiervoor is in de business case 1,4% van de investering per jaar voor gereserveerd. In deze business case is als uitgangspunt genomen dat de zonnepanelen volledig worden gefinancierd met vreemd vermogen. In de tabel hiernaast staan de uitgangspunten voor de business case samengevat. Verrekenprijs De uitgangspunten voor het berekenen van de verrekenprijs zijn in de tabel hiernaast weergegeven. Het gemeentehuis verbruikt in totaal circa kwh, waarvan kwh in de piekuren en kwh tijdens de dalperiode. De leveringstarieven (exclusief energiebelasting en BTW) liggen op 0,08 (piek) en 0,06 (dal). Ook wordt een transporttarief van 0,0075 in rekening gebracht, evenals een tarief voor de meetdiensten van TenneT ( 0,0011). Vanwege het verbruik wordt alleen energiebelasting bespaard in het hoogste belastingtarief. Op basis van de uitgangspunten is de verrekenprijs 0,1137 per kilowattuur. 23

24 Ontwikkeling Cumulatieve cashflow 19 jaar Terugverdientijd Ontwikkeling van de cumulatieve cashflow. De investering is terugverdiend als de cumulatieve cashflow gelijk is aan 0. 24

25 Resultaten business case Op basis van de gehanteerde uitgangspunten zijn dit de resultaten: Terugverdientijd (cumulatieve cashflow = 0): circa 19 jaar Netto contante waarde op basis van 15 jaar exploitatie: ,82 negatief Netto contante waarde op basis van 25 jaar exploitatie: 46,07 negatief Projectrendement op basis van 15 jaar exploitatie: 4,16% negatief Projectrendement op basis van 25 jaar exploitatie: 1,99% positief 5.2 Hindernissen Overheidsinstellingen weten vaak niet wat er op hun daken mogelijk is met betrekking tot zon-pv. Overheden willen vaak wel, maar weten niet hoeveel vermogen geplaatst kan worden en waar bij de aanschaf van zonnepanelen op gelet moet worden. Overheidsinstellingen kampen daarnaast, zoals hierboven te zien is, vaak met lange terugverdientijden. De reden hiervoor is het feit dat overheden vaak veel stroom verbruiken en dus met een lage kwh-prijs te maken hebben. De investering is daardoor niet altijd rendabel. Ten slotte beschikken overheden niet over dezelfde fiscale mogelijkheden als bedrijven, wat het extra moeilijk maakt een investering in zonnepanelen financieel rond te rekenen. Daartegenover staat, zoals genoemd, dat overheden geen BTW hoeven te betalen, wat bijna twintig procent in aanschafkosten scheelt. 5.3 Mogelijkheden gemeente Een onderzoek laten uitvoeren naar de technische mogelijkheden van zon-pv; Zelf investeren als overheidsinstelling op basis van niet-economische motieven, ondanks de lange terugverdientijden; Investeringen aan een derde partij overlaten. Hierbij wordt de installatie aangeschaft door een organisatie met fiscale mogelijkheden, die de elektriciteit uit de zonnepanelen verkoopt aan de gemeente, provincie of het waterschap. Na een x-aantal jaren wordt de installatie overgedragen aan de dakeigenaar. Deze produceert vervolgens nog jaren gratis elektriciteit. 25

26 1 Technische haalbaarheid Bureauonderzoek Locatiebezoek Modelleren systeem 2 Financiële haalbaarheid Opstellen business case Fiscale optimalisatie Financiering 3a Investeren door overheidsinstelling 3b Investeren door Green Spread Opvragen offertes Keuze leverancier Realisatie Opstellen en tekenen leveringsovereenkomst Realisatie Exploitatie gedurende vastgestelde periode Overdracht naar overheidsinstelling 26

27 5.4 Ondersteuning door Green Spread Haalbaarheidsonderzoek zon-pv Green Spread kan voor een overheidsinstelling een onderzoek uitvoeren naar de technische en financiële haalbaarheid van zon-pv. Allereerst worden de technische mogelijkheden voor zon-pv van het gehele vastgoedportfolio in kaart gebracht. Hiervoor is per gebouw de volgende informatie nodig: Luchtfoto Geschikte dakoppervlakte Hellingshoek Type dakbedekking Draagvermogen van het dak (in kg of kn per m²) Vermogen van de aansluiting (in ampère) Type elektriciteitsmeter (teruglevermogelijkheden) Deze informatie kan worden aangeleverd door de overheid of worden verkregen middels een bezoek aan de locatie. Op basis van deze informatie wordt een systeem gemodelleerd; hieruit blijkt het totale vermogen dat opgesteld kan worden en de beste plek voor de zonnepanelen. Vervolgens wordt aan de hand van het verbruik en de tarieven per locatie een business case doorgerekend. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen panden die nu kansrijk zijn, panden die in de toekomst kansen bieden en alternatieve locaties waar zonnepanelen financieel gezien niet rendabel te realiseren zijn, maar waar andere motieven wellicht doorslaggevend kunnen zijn. Doorlooptijd De doorlooptijd van het in kaart brengen van de technische mogelijkheden bedraagt, afhankelijk van het aantal locaties, ongeveer twee tot vier weken. Het opstellen van de business cases duurt ongeveer vier weken. 27