Verder in dit nummer:

Transcriptie

1 Economie Monitor Tweede kwartaal Dalende werkloosheid en ondernemersvertrouwen in het hoogst van Nederland Op de arbeidsmarkt neemt het aantal werklozen af, terwijl het aantal vacatures toeneemt. Het ondernemersvertrouwen in is daarbij het hoogst van geheel Nederland. Na een piek in maart dit jaar neemt het vertrouwen van producenten inmiddels wel weer langzaam af. De woningmarkt vertoont nog weinig tekenen van herstel. Woningen staan langer te koop en het aantal verkochte woningen neemt verder af. Verder in dit nummer: Economische ontwikkeling: Huidige stand van zaken Toekomstige economische ontwikkeling Bedrijfsleven Arbeidsmarkt Vergrijzing van de se arbeidsmarkt Vastgoedmarkt Economische ontwikkeling: Ondernemersvertrouwen het hoogst van Nederland In het tweede kwartaal van 2011 laat de conjunctuurenquête een positief beeld zien ten opzichte van het eerste kwartaal. Productie en voorraad, orderpositie en het economische klimaat worden in in het tweede kwartaal allen positiever beoordeeld dan in het eerste kwartaal. Daarbij is het ondernemersvertrouwen in het hoogst van Nederland. Na een piek in maart neemt het producentenvertrouwen in april en mei echter weer langzaam af. Het gemiddelde niveau van het producentenvertrouwen in het tweede kwartaal ligt nog wel duidelijk op een hoger niveau dan in het eerste kwartaal van Bedrijfsleven: Aantal starters op een lager niveau, aantal faillissementen gelijk gebleven Het aantal starters in ligt in het tweede kwartaal van 2011 op een lager niveau dan in het eerste kwartaal, het aantal faillissementen blijft in het tweede kwartaal wel ongeveer gelijk aan het eerste kwartaal. Vergeleken met de eerste maanden van 2010 ligt het aantal faillissementen in 2011 circa 67% hoger. Ten opzichte van het tweede kwartaal in 2010 is het aantal starters dit kwartaal afgenomen. In het tweede kwartaal van 2010 waren er in gemiddeld 677 starters per maand, in het tweede kwartaal van 2011 zijn dit er 585. Dit is een vermindering van circa 13%. Arbeidsmarkt: Werkloosheid neemt af, aantal openstaande vacatures neemt toe De werkloosheid in, gemeten als het aantal niet werkende werkzoekenden (NWW ers) is in het begin van het tweede kwartaal in heel afgenomen. De daling van de werkloosheid in was gelijk aan 2,9% en is hiermee hoger dan de werkloosheidsdaling in Nederland (2,4%). Gelijkertijd met het afnemen van het aantal NWW ers is het aantal vacatures in, met uitzondering van Zuidoost- juist toegenomen. Vergrijzing van de se arbeidsmarkt: Sterke vergrijzing in de sectoren industrie & zorg en welzijn Een recente studie van het UWV (Vergrijzing en krapte) geeft aan dat sneller vergrijst dan de gemiddelde vergrijzing in Nederland. De groep 0-15 jarigen is momenteel al kleiner dan de groep jarigen en het verschil tussen deze groepen zal de komende jaren nog verder toenemen. De economische sectoren die belangrijk zijn voor de se economie (in termen van werkgelegenheid) en die te maken hebben met een sterke ver-

2 Economie monitor grijzing zijn de sectoren industrie, zorg en welzijn en de bouw. Deze sectoren kennen veel oudere werknemers in de leeftijdscategorie van jaar. Ook de overheidsector is in heel sterk vergrijsd, maar deze sector is maar relatief klein onderdeel van de se economie. Economische ontwikkeling Consumentenvertrouwen Producentenvertrouwen Inkoopmanagersindex Bedrijfsleven Startende bedrijven Faillissementen Arbeidsmarkt Vacatures* Werkloosheid: aantal nww ers* Vastgoedmarkt Prijs koopwoningen* Woningverkopen Totaal beeld Vastgoedmarkt: nog geen tekenen van herstel De se woningmarkt toont nog geen duidelijke tekenen van herstel. Hoewel de prijzen van koopwoningen licht stijgen in april, staan woningen langer te koop en ook het aantal verkochte woningen nam in het tweede kwartaal af ten opzichte van het eerste kwartaal. Overzicht ontwikkeling belangrijkste indicatoren in (ontwikkeling t.o.v. Monitor 1e kwartaal 2011) Legenda Waarde van de indicator is hoger dan in de vorige monitor Waarde van de indicator is gelijk aan de waarde in de vorige monitor Waarde van de indicator is lager dan in de vorige monitor Positieve ontwikkeling Neutrale ontwikkeling Negatieve ontwikkeling * Deze indicatoren zijn bekend t/m april 2011, de vergelijking is daarom gemaakt tussen april 2011 en maart Economische ontwikkeling: Huidige stand van zaken Positieve ontwikkeling conjunctuurenquête in het tweede kwartaal van 2011 In het tweede kwartaal van 2011 laat de conjunctuurenquête een positief beeld zien ten opzichte van het eerste kwartaal. Productie en voorraad, orderpositie en het economische klimaat worden door het bedrijfsleven in in het tweede kwartaal positiever beoordeeld dan in het eerste kwartaal. De beoordeling van de orderpositie is de enige indicator die (met een waarde van -5,6) negatief is. Vergeleken met Nederland als geheel doen de indicatoren orderpositie, concurrentiepositie en economisch klimaat het in beter dan in Nederland. Alleen de indicator productie en voorraad wordt in minder goed beoordeeld dan elders in Nederland. Ondernemersvertrouwen het hoogst in De hoogte van het ondernemersvertrouwen wordt uit de COEN enquête afgeleid door de negatieve en positieve verwachtingen van vier indicatoren bij elkaar op te tellen (schaal -100 tot 100). Dit zijn de indicatoren omzet, export, investeringen en werkgelegenheid. In het tweede kwartaal van 2011 bedroeg het ondernemersvertrouwen in Nederland gemiddeld 12. kende echter het hoogste ondernemersvertrouwen van Nederland met een waarde van 16,7. Het hogere ondernemersvertrouwen van wordt veroorzaakt door de bovengemiddelde omzet- en exportverwachtingen in met name de industrie. COEN enquête Productie en Orderpositie Concurrentie- Economisch 2e kwartaal 2011 voorraad positie klimaat 0,2-5,6 4 9,9 Nederland 0,7-10,7 1,9 6,6 Bron: CBS / Kamer van Koophandel Ondernemersvertrouwen in Nederland in het 2e kwartaal van 2011 Bron: Kamer van Koophandel 11,2 10,9 7,6 11,7 10,9 11,6 9,4 16,7 14,2 14,0 12,8 10,3

3 Toekomstige economische ontwikkeling Producentenvertrouwen in het tweede kwartaal 2011 naar piek en neemt daarna weer af Sinds eind 2010 is het producentenvertrouwen in Nederland toegenomen. In het eerste kwartaal van 2011 lag het gemiddelde niveau over de drie maanden op 3,4 met een hoogtepunt in maart van 5,8. In de eerste twee maanden van het tweede kwartaal ligt het gemiddelde niveau met 3,9 voorlopig hoger dan in het eerste kwartaal. Sinds de piek in maart neemt het producentenvertrouwen in de april en mei echter weer af. Dit komt overeen met de ontwikkeling van de NEVI PMI Inkoopmanagerindex die de afgelopen maanden ook afneemt (zie volgende paragraaf). Bij de beoordeling van het Economisch Klimaat worden ondernemers gevraagd te kijken naar: 1. de ontwikkeling van de algemene economische situatie in Nederland in de afgelopen twaalf maanden; 2. de verwachting omtrent de algemene economische situatie in Nederland in de komende twaalf maanden. Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: het oordeel over de voorraden gereed product, de verwachte productie in de komende drie maanden en het oordeel over de orderpositie. In Ontwikkeling producentenvertrouwen in Nederland (februari 2010 mei 2011) -2,4 0,4-0,1 0,5 0,3 2,5 Juli 10 Aug 10 Sep 10 Okt 10 Nov 10 Dec 10 Jan 11 Feb 11 Mrt 11 Apr 11 Mei 11 Bron: CBS, bewerking Ecorys maart waren ondernemers in de industrie voor het eerst in 2,5 jaar tijd optimistisch over de toekomstige werkgelegenheid in hun branche. Het aantal ondernemers dat dacht in de komende drie maanden hun personeelsomvang uit te breiden, was groter dan het aantal dat een krimp verwachtte. 2,7 1,7 5,8 4,6 3,1 Bedrijfsleven verwacht omzetgroei De ondernemers in het niet-financiële bedrijfsleven zijn optimistisch over de omzet voor het tweede kwartaal van dit jaar. In nagenoeg alle sectoren van het bedrijfsleven rekenen de ondernemers op groei. Alleen in de bouwsector blijft de groei uit volgens de ondernemers. Bron: CBS Conjunctuurbericht (31 mei 2011) NEVI PMI Inkoopmanagerindex bereikt laagste punt van 2011 Na de stijging van de NEVI PMI Inkoopmanagerindex in het eerste kwartaal van 2011, daalt de indicator van de marktomstandigheden in het tweede kwartaal van Een waarde van de index boven de 50 duidt op een verwachte verbetering van de marktomstandigheden. De laatste meting in juni laat met een waarde van 52,1 voorlopig ook de laagste waarde zien van De huidige verwachtingen van de ondernemers betekent dat ondernemers een minder grote verbetering van de marktomstandigheden verwachten dan de voorgaande maanden, maar nog steeds wel een verbetering. Deze lagere waarde wordt vooral veroorzaakt door een minder grote groei van het aantal ontvangen nieuwe orders. Hierdoor valt de groei van inkoopactiviteiten in mei ook niet hoog uit. Een verdere groei van de export orders ving de geringe binnenlandse vraag wel enigszins op Ontwikkeling van de NEVI PMI Inkoopmanagerindex Nederland (vanaf september 2010) 55,7 Juli 10 54,3 Aug 10 52,9 Sep 10 Bron: NEVI PMI, bewerking Ecorys 55,4 Okt 10 56,5 Nov 10 57,5 57,5 Dec 10 Jan 11 60,7 Feb 11 58,1 Mrt 11 59,2 Apr 11 55,1 Mei 11 52,1 Juni 11

4 Economie monitor Consumentenvertrouwen Ten opzichte van het eerste kwartaal van dit is het consumentenvertrouwen in het tweede kwartaal afgenomen tot een niveau van -11. Dit is vergelijkbaar met het niveau van het consumentenvertrouwen in de eerste twee kwartalen van Ook in Nederland als geheel is het vertrouwen van de consumenten na een stijging in het eerste kwartaal weer gedaald in het tweede kwartaal van Consumentenvertrouwen in en Nederland (3e kwartaal e kwartaal 2011) Consumentenvertrouwen Kwartaal Noord Nederland Nederlandse consument blijft somber De stemming onder Nederlandse consumenten veranderde in mei niet. De indicator van het consumentenvertrouwen bleef op -10 staan. Consumenten waren negatiever over het economische klimaat. Hun koopbereidheid verbeterde wel een fractie, maar bleef laag. Bron: CBS Conjunctuurbericht (20 mei 2011) Bedrijfsleven Aantal starters op lager niveau in het tweede kwartaal van 2011 Het gemiddeld aantal starters per maand daalt in het tweede kwartaal van 2011 ten opzichte van het eerste kwartaal. In het eerste kwartaal van 2011 startten in gemiddeld 894 ondernemingen per maand, in het tweede kwartaal is dit gemiddelde gelijk aan 585 startende ondernemingen. Dit is circa 35% minder. Ten opzichte van het tweede kwartaal in 2010 is het aantal starters dit kwartaal ook afgenomen. In het tweede kwartaal van 2010 waren er in gemiddeld 677 starters per maand, in het tweede kwartaal van 2011 zijn dit er 585.Ook in Nederland als geheel is het aantal startende ondernemers in het tweede kwartaal van 2011 gedaald. In het eerste kwartaal waren er in Nederland gemiddeld starters per maand, in het tweede kwartaal waren dit er nog Dit is een daling van circa 33%. Aantal starters in en Nederland Dec Jan Feb Mrt Apr Mei Nederland Bron: Kamer van Koophandel Eindhoven slimste regio ter wereld Brainport Eindhoven is uitgeroepen tot Intelligent Community of the Year Na twee keer een top-7 notering werd nu alle concurrentie verslagen. Eerder wonnen steden en regio s als Seoul, Taipei, Tokyo, New York en Stockholm. Regio s die voor de titel Intelligent Community of the Year in aanmerking komen, slagen er in de ogen van het ICF (Intelligent Community Forum) in om op brede schaal innovatieve, maatschappelijk relevante toepassingen te realiseren op het gebied van breedband en ICT. Jaarlijks schrijven zich voor de wedstrijd driehonderd steden of regio s in. Begin april bezocht het Amerikaanse ICF-jurylid Robert Bell de Brainportregio. Tijdens zijn vierdaags bezoek werd al duidelijk dat hij enthousiast was over de ontwikkelingen. Zo was hij bijvoorbeeld erg onder de indruk van de ontwikkelingen bij ASML en Philips Healthcare. Bron: Science Guide (3 juni 2011)

5 Aantal faillissementen blijft stabiel Het aantal faillissementen in is in de eerste maanden van het tweede kwartaal vergelijkbaar met het eerste kwartaal. Er is een sterke maandelijkse variatie te zien in het aantal faillissementen en dit hangt in grote mate samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank per maand. Vergeleken met de eerste vijf maanden van 2010 zijn er in in 2011 circa 67% meer bedrijven failliet gegaan dan in In heel Nederland is het percentage faillissementen in de eerste vijf maanden van 2011 circa 42% hoger dan in Aantal faillissementen in en Nederland Dec Jan Feb Mrt Apr Mei Nederland Bron: Kamer van Koophandel Arbeidsmarkt Daling van de werkloosheid in De werkloosheid in, gemeten als het aantal niet werkende werkzoekenden (NWW ers) is in het begin van het tweede kwartaal in heel afgenomen, er waren in april nog NWW ers. Gemiddeld was de daling van het aantal NWW ers in 2,9%. In Zuidoost nam de werkloosheid het sterkst af met 3,9%. Gemiddeld in Nederland is ook een daling van de werkloosheid waar te nemen. Het aantal NWW ers in Nederland daalde met 2,4% naar NWW ers in april. Instroom, uitstroom & stand NWW ers en verandering t.o.v. vorige maand (april 2011) Zuidoost- Noordoost- Midden- West- Provincie Nederland Instroom Uitstroom Totaal stand Verandering -3,9% -2,2% -2,6% -2,4% -2,9% -2,4% Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys Werkloosheid naar leeftijdsgroepen blijft gelijk in het tweede kwartaal van 2011 De verdeling van de werkloosheid, uitgedrukt in het aantal NWW ers, naar leeftijd blijft relatief gelijk in vergelijking met het eerste kwartaal van Wel heeft, ten opzichte van het eerst kwartaal van 2011 een kleine verschuiving plaatsgevonden van jeugdwerkloosheid naar ouderenwerkloosheid. In januari vormden de jarigen in alle se gebieden met circa 50% de grootste groep NWW ers, in april was dit circa 52,9%. De jongerenwerkloosheid is echter gedaald van circa 13% in januari naar 10,8% in april Ontwikkeling aantal NWW ers in indexcijfers (juli 2010 april 2011) Zuidoost- Noordoost- Midden- West- Provincie Nederland jul 10 aug 10 sep 10 okt 10 nov 10 dec 10 jan 11 feb 11 mrt 11 apr 11 Juli 2010 = 100 Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys

6 Economie monitor NWW ers naar leeftijd (april 2011) Zuidoost Noordoost Midden West Provincie jarigen 10,2% 11,0% 13,3% 9,5% 10,8% jarigen 36,1% 35,8% 36,4% 37,1% 36,4% jarigen 53,7% 53,2% 50,3% 53,4% 52,9% Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys Verdeling NWW ers over opleidingsniveau gelijk in heel De verdeling van NWW ers over verschillende opleidingsniveaus was in april ongeveer gelijk voor alle regio s in. Mbo ers vormden in alle regio s procentueel gezien de grootste groep werklozen en procentueel gezien waren er de minste NWW ers met als hoogste afgeronde opleiding havo of VWO. In absolute zin is de groep van de beroepsbevolking met als hoogste opleiding havo/vwo ook het kleinst van de genoemde groepen. NWW ers naar opleidingsniveau (april 2011) West-Noord- Midden- Noord- Zuidoost-Noord- Noordoost-Noord- Bron: UWV Regionale arbeidsmarktinformatie, bewerking Ecorys Basisonderwijs VMBO Havo/VWO Mbo Hbo/Bachelor WO/Master 'Polen redden de se economie' De arbeidsmarkt dreigt de zwakke schakel te worden van de se economie. De provincie kan niet meer zonder arbeidsmigranten, omdat er in de nabije toekomst veel te weinig Nederlandse werknemers beschikbaar zullen zijn om bedrijven draaiende te houden. Die boodschap had secretaris Leo Dubbeldam van de SER maandagavond aan de Tweede Kamercommissie die Zundert bezocht. Zes Kamerleden onderzoeken momenteel wat ze van de komst van de Polen kunnen leren voor als de grenzen straks ook open gaan voor Roemeense en Bulgaarse arbeidskrachten. De commissie presenteert haar conclusies in september. Daarna gaat de Tweede Kamer met het kabinet in debat over wanneer de grenzen voor arbeidsmigranten uit Roemenië en Bulgarije definitief open gaan. Tot die tijd mogen Roemenen en Bulgaren, in tegenstelling tot Polen en andere EU-landen, alleen met een tewerkstellingsvergunning in Nederland aan de slag. In opdracht van minister Kamp van Sociale Zaken verstrekt het UWV Werkbedrijf amper nog tewerkstellingsvergunningen. Tuinders moeten hun vacatures eerst proberen in te vullen met werklozen uit Nederland of de rest van de Europese Unie, is het idee. Bron: BNDeStem (6 juni 2011) Hoge stijging aantal vacatures in Midden- Met uitzondering van Zuidoost- is in het begin van het tweede kwartaal in alle regio s het aantal vacatures toegenomen ten opzichte van het eerste kwartaal. Deze stijging was het hoogst in Midden-, hier nam het aantal vacatures toe met 21,7%. De gemiddelde stijging in was gelijk aan 4,5%. In Nederland was de stijging van het aantal vacatures in dezelfde periode gelijk aan 2% Ontwikkeling aantal vacatures in indexcijfers (juli 2010 april 2011) Zuidoost- Noordoost- Midden- West- Provincie Nederland Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys > 60 jul 10 aug 10 sep 10 okt 10 nov 10 dec 10 jan 11 feb 11 mrt 11 apr 11

7 Instroom, uitstroom & stand vacatures en verandering t.o.v. vorige maand (april 2011) Zuidoost- Noordoost- Midden- West- Provincie Nederland Instroom Uitstroom Totaal stand Verandering -0,2% 5,5% 21,7% 2,6% 4,5% 2,0% Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys Aantal vacatures in Nederland verder toegenomen Het aantal vacatures in Nederland is verder toegenomen. In maart waren er circa 7 duizend meer vacatures dan eind december. Het waren voornamelijk particuliere bedrijven die meer personeel zochten. Hier stonden eind maart zo n 8 duizend vacatures meer open dan een kwartaal eerder. Bij de overheid bleef het aantal vacatures in deze periode nagenoeg gelijk. Deze cijfers zijn al gecorrigeerd voor seizoeneffecten. Een indicator voor de spanning op de arbeidsmarkt is het aantal vacatures per duizend banen, de zogenaamde vacaturegraad. Deze kwam in het eerste kwartaal uit op 17. De vacaturegraad ligt al twee jaar in deze orde van grootte. Bron: CBS Conjunctuurbericht (8 juni 2011) Grootste aandeel openstaande vacatures in zakelijke dienstverlening In april 2011 bevond het grootste gedeelte van de openstaande vacatures in zich in de sector zakelijke dienstverlening, 37,5 procent van alle vacatures zijn in deze sector. In West- kent de sector land, bosbouw en visserij (met 42,9 procent van het totale aantal vacatures) het grootste aantal vacatures. Het hoge aandeel van deze sector wordt veroorzaakt door (de jaarlijks terugkerende) seizoensarbeid. Openstaande vacatures naar sector (april 2011) Sector Zuidoost Noordoost Midden West Provincie Land-, bosbouw en visserij 5,6% 1,4% 1,4% 42,9% 16,3% Delfstoffenwinning 0,0% 0,0% 0,0% 0,4% 0,1% Industrie 14,4% 5,9% 8,2% 3,9% 8,4% Energievoorziening 0,4% 2,5% 1,7% 0,7% 1,1% Bouwnijverheid 5,9% 8,2% 3,3% 2,2% 4,8% Handel 5,1% 8,3% 23,2% 3,8% 7,9% Vervoer en opslag 1,7% 3,8% 2,1% 1,5% 2,1% Horeca 6,4% 5,2% 5,3% 2,6% 4,8% Informatie en communicatie 0,8% 0,6% 0,8% 0,6% 0,7% Zakelijke dienstverlening 39,2% 48,9% 25,7% 33,6% 37,5% Openbaar bestuur 8,0% 0,8% 1,4% 0,6% 3,2% Onderwijs 2,8% 1,0% 1,3% 0,5% 1,5% Gezond- en welzijnszorg 6,3% 6,9% 15,3% 4,5% 7,1% Cultuur, sport en recreatie 0,9% 1,4% 0,8% 0,4% 0,8% Overige dienstverlening 2,4% 5,3% 9,3% 1,8% 3,8% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: UWV Regionale Arbeidsmarktmonitor, bewerking Ecorys

8 Economie monitor Vergrijzing van de arbeidsmarkt Vergrijzing arbeidsmarkt hoog in Een recente studie van het UWV (Vergrijzing en krapte) geeft aan dat West-, samen met Limburg en Oost-Groningen, het meeste te maken heeft met vergrijzing op de arbeidsmarkt. Ook de overige regio s van zijn sterk vergrijsd ten opzichte van het gemiddelde in Nederland. De vergrijzing is afgemeten aan de verhouding tussen de leeftijdsgroep van jaar en de groep van 0-15 jaar. Dit is (globaal) het verschil tussen de groep die geleidelijk de arbeidsmarkt verlaat en de groep die daar de komende jaren voor in de plaats komt. Daarnaast is ook gekeken naar de opbouw van het personeelsbestand per sector. De sectoren die, met betrekking tot werkgelegenheid, belangrijk zijn voor en een sterke vergrijzing laten zien zijn de sectoren industrie, bouw en zorg en welzijn. Ook de overheidsector is in heel sterk vergrijsd, maar deze sector is maar relatief klein onderdeel van de se economie. Vergrijzing van de arbeidsmarkt in Nederland Bron: UWV, Vergrijzing en krapte (mei 2011) Ratiogetal jaar t.o.v jaar 1,25 of hoger (4) 1,15 tot 1,25 (11) 1,05 tot 1,15 (8) 0,95 tot 1,05 (6) lager dan 0,95 (1) Vergrijzing in Nederland slaat toe in 2011 De vergrijzing in Nederland zal in 2011 hard toeslaan omdat er dit jaar een record aantal mensen de leeftijd van 65 jaar zal bereiken. Nog nooit werden er in één jaar tijd zoveel mensen 65 jaar als in In totaal zullen er in Nederland in 2011 ruim mensen de leeftijd van 65 jaar gaan bereiken. Dit is het gevolg van de geboortegolf uit Bron: UWV (2011) West-: Sterke vergrijzing in industrie en zorg en welzijn De arbeidsmarkt in West- vergrijst in een snel tempo. Sinds 2000 is in West- de bevolkingsgroep van 0-15 jarigen kleiner dan de groep van jarigen. De verwachting is dat dit verschil zal doorgroeien tot circa 2021, hierna zal dit weer langzaam afnemen en in 2040 tot een nieuw evenwicht komen. Sectoren die belangrijk zijn voor de economie in West- en die ook een sterke vergrijzing kennen zijn de sectoren industrie en zorg en welzijn. Hiernaast hebben ook de sectoren vervoer en telecom, de overheid, het onderwijs en de bouwsector te maken met een hoge vergrijzing. Werkenden (in loondienst) per sector naar leeftijdsgroep in West- Landbouw Industrie < 27 jaar Bouw jaar Handel >= 45 jaar Horeca Vervoer en telecom Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Zorg en welzijn Overige dienstverlening Bron: UWV, Vergrijzing en krapte (mei 2011)

9 Vastgoedmarkt Prijsindex woningen laat in april een lichte stijging zien In het eerste kwartaal van 2011 is de daling van de woningprijzen in gestopt. In de maanden maart en april van dit jaar zijn de prijzen zelfs weer licht gestegen. In de periode januari 2011 tot april 2011 stijgt de se prijsindex (basisjaar 2005) van 102,9 naar 103,7. In Nederland als geheel blijven de prijzen van woningen echter verder dalen. Ten opzichte van het niveau in december 2010 is de prijsindex in Nederland in april met circa 1,5 procentpunten gedaald Ontwikkeling prijsindex en Nederland (juli 2010 april 2011) Nederland jul 10 aug 10 sep 10 okt 10 nov 10 dec 10 jan 11 feb 11 mrt 11 apr 11 Prijsdaling koopwoningen in Nederland stuk groter Verkochte bestaande koopwoningen in Nederland waren in april gemiddeld 2,1 procent goedkoper dan in april De prijsdaling is een stuk groter dan in maart, toen de verkoopprijzen 1,1 procent lager waren dan een jaar eerder. Dit blijkt uit de cijfers van het CBS en het Kadaster. Alle woningtypen waren in april goedkoper dan een jaar eerder. Vrijstaande woningen daalden met 4,6 procent het meest in prijs, tussenwoningen met 1,2 procent het minst. Ten opzichte van maart 2011 daalden de verkoopprijzen van bestaande koopwoningen met 0,3 procent. In maart stegen de prijzen nog iets ten opzichte van een maand eerder. Bron: CBS conjunctuurbericht (20 mei 2011) 105,3 105,4 105,7 104,2 104,1 104,5 102,9 102,9 103,6 103, ,8 106,3 105,8 105,5 106,3 105,1 104,9 105,1 104,7 Bron: Kadaster, bewerking Ecorys Nog geen herstel van de woningmarkt in Nederland De Nederlandse huizenmarkt vertoont nog altijd geen tekenen van herstel. De prijzen van koopwoningen zullen dit jaar en volgend jaar naar verwachting verder dalen, met respectievelijk 2 procent en 2,5 procent. Het aantal te koop staande huizen stijgt nog steeds en bevindt zich al op een hoog niveau; in april stonden ruim woningen te koop. Het aantal transacties zal naar verwachting uitkomen op dit jaar en in Bron: Rabobank Kwartaalbericht Woningmarkt (18 mei 2011) Verkoop woningen neemt af in het eerste kwartaal van 2011 Na een stijging van het aantal verkochte huizen in in het laatste kwartaal van 2010, is het aantal verkochte woningen in het eerste kwartaal van 2011 weer gedaald met 14,7% naar woningen. Het grootste aantal huizen (614) werd, evenals in het vierde kwartaal van 2010, verkocht in de regio Eindhoven. De gemiddelde verkooptijd van huizen neemt in het eerste kwartaal van 2011 ook verder toe. Huizen stonden in gemiddeld 179 dagen te koop en dit is weer langer dan in voorgaande kwartalen. De gemiddelde verkooptijd van een woning is hiermee in ook langer dan gemiddeld in Nederland (145 dagen). Huizen in werden het snelst verkocht in West- (gemiddeld 118 dagen) en stonden het langst te koop in Oss (gemiddeld 253 dagen) Ontwikkeling verkooptijd van koopwoningen in dagen (1e kwartaal 2009 t/m 1e kwartaal 2011) Bron: NVM Makelaars

10 Economie monitor Overzicht verkooptijden en aantal verkochte woningen in (vierde kwartaal 2010) Gemiddelde duur te koop staan woningen Aantal verkochte woningen Noordoost Uden Oss Den Bosch Waalwijk Bergen op Zoom West Breda Tilburg Eindhoven Zuidoost Gemiddelde / Totaal Verandering t.o.v. derde kwartaal +13,2% +21,6% Bron: NVM Makelaars Colofon De Economie Monitor geeft een integraal beeld van belangrijke, actuele ontwikkelingen in de se economie, waar mogelijk gespiegeld aan landelijke ontwikkelingen, op basis van diverse bronnen. De Economie Monitor is een uitgave van de provincie Noord-, in samenwerking met SER en de Kamer van Koophandel. Opdrachtgever Provincie Noord- Samenstelling ECORYS Nederland B.V Vormgeving Cragt Communicatie & Creatie Contactadres ECORYS Nederland B.V. Postbus AD Rotterdam ahmed.hamdi@ecorys.com Voor meer informatie over de Economie Monitor en andere relevante documenten over de economie in Noord-: