Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Uitwisseling van recherche-informatie tussen CRI en politieregio s Nr. 5 1 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Biesheuvel (CDA), Swildens-Rozendaal (PvdA), Scheltema-de Nie (D66), Kalsbeek-Jasperse (PvdA), Zijlstra (PvdA), Apostolou (PvdA), Middel (PvdA), Van Heemst (PvdA), voorzitter, Dittrich (D66), ondervoorzitter, Rabbae (GroenLinks), Rouvoet (RPF), Van Oven (PvdA), O.P.G. Vos (VVD), Van Wijmen (CDA), Patijn (VVD), De Wit (SP), Ross-van Dorp (CDA), Niederer (VVD), Nicolaï (VVD), Halsema (GroenLinks), Weekers (VVD), Van der Staaij (SGP), Wijn (CDA) en Brood (VVD). Plv. leden: Balkenende (CDA), Verhagen (CDA), Wagenaar (PvdA), Van Vliet (D66), Arib (PvdA), Duijkers (PvdA), Kuijper (PvdA), Albayrak (PvdA), Barth (PvdA), Hoekema (D66), Karimi (GroenLinks), Schutte (GPV), Santi (PvdA), Van den Doel (VVD), Rietkerk (CDA), Rijpstra (VVD), Marijnissen (SP), Buijs (CDA), Passtoors (VVD), Van Blerck-Woerdman (VVD), Oedayraj Singh Varma (GroenLinks), De Vries (VVD), Van Walsem (D66), Eurlings (CDA) en Kamp (VVD). 2 Samenstelling: Leden: Schutte (GPV), Te Veldhuis (VVD), ondervoorzitter, De Cloe (PvdA), voorzitter, Van den Berg (SGP), Van de Camp (CDA), Scheltema-de Nie (D66), Van der Hoeven (CDA), Van Heemst (PvdA), Noorman-den Uyl (PvdA), Oedayraj Singh Varma (GroenLinks), Dankers (CDA), Hoekema (D66), Rijpstra (VVD), Cornielje (VVD), O.P.G. Vos (VVD), Rehwinkel (PvdA), Luchtenveld (VVD), Wagenaar (PvdA), De Boer (PvdA), Duijkers (PvdA), Verburg (CDA), Rietkerk (CDA), Halsema (GroenLinks), Kant (SP) en Balemans (VVD). Plv. leden: Rouvoet (RPF), Van Beek (VVD), Zijlstra (PvdA), Ravestein (D66), Van Wijmen (CDA), Augusteijn-Esser (D66), Balkenende (CDA), Barth (PvdA), Gortzak (PvdA), Rabbae (GroenLinks), Wijn (CDA), Dittrich (D66), Cherribi (VVD), Nicolaï (VVD), Van den Doel (VVD), Van Oven (PvdA), Brood (VVD), Apostolou (PvdA), Kuijper (PvdA), Belinfante VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 11 oktober 1999 De vaste commissie voor Justitie 1, de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 2 en de commissie voor de Rijksuitgaven 3 hebben op 29 september 1999 overleg gevoerd met minister Korthals van Justitie en minister Peper van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het rapport van de Algemene Rekenkamer «Uitwisseling van recherche-informatie tussen CRI en politieregio s» (26 215). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies Mevrouw Kalsbeek-Jasperse (PvdA) merkte op dat in het één jaar oude rapport van de Algemene Rekenkamer is aangegeven dat de rechercheinformatiehuishouding veel fouten bevat en dus onbetrouwbaar is. Er is inmiddels een follow-up, namelijk het rapport Aanpak bedrijfsvoering recherche-informatiehuishouding (ABRIO). Dat betreft een initiatief van de korpsbeheerders. Het ABRIO project is bedoeld ter verbetering van de informatie-uitwisseling, maar zal leiden tot bovenregionale rechercheteams die met name de middencriminaliteit in kaart moeten brengen en moeten aanpakken. In het ABRIO-rapport wordt overigens aangegeven dat kinderporno en vrouwenhandel vallen onder middencriminaliteit, maar mevrouw Kalsbeek had altijd begrepen dat deze onder zware criminaliteit vallen. De slechte kwaliteit van de informatiehuishouding wordt echter niet aangepakt met de instelling van bovenregionale rechercheteams. Deze teams hebben slechts een functie in het kader van (PvdA), Mosterd (CDA), Eurlings (CDA), Van Gent (GroenLinks), Poppe (SP) en Essers (VVD). 3 Samenstelling: Leden: Rosenmöller (GroenLinks), Van Zijl (PvdA), Hillen (CDA), Witteveen-Hevinga (PvdA), ondervoorzitter, Van Heemst (PvdA), Hessing (VVD), Giskes (D66), Marijnissen (SP), Crone (PvdA), Van Dijke (RPF), Bakker (D66), Van Walsem (D66), voorzitter, Th.A.M. Meijer (CDA), De Haan (CDA), Wagenaar (PvdA), Van den Akker (CDA), Van Beek (VVD), Duijkers (PvdA), Verburg (CDA), Vendrik (GroenLinks), Remak (VVD), Weekers (VVD), Kuijper (PvdA), Udo (VVD) en Blok (VVD). Plv. leden: Harrewijn (GroenLinks), Van Zuijlen (PvdA), Ross-van Dorp (CDA), Koenders (PvdA), Bos (PvdA), Voûte-Droste (VVD), Lambrechts (D66), Kant (SP), Feenstra (PvdA) Schutte (GPV), Van der Vlies (SGP), Schimmel (D66), Stroeken (CDA), Wijn (CDA), Hindriks (PvdA), Rietkerk (CDA), O.P.G. Vos (VVD), Hamer (PvdA), Reitsma (CDA), Rabbae (GroenLinks), Van Blerck-Woerdman (VVD), Geluk (VVD), Smits (PvdA), De Vries (VVD) en Balemans (VVD). KST41090 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 1

2 regio-overstijgende criminaliteit. De geautomatiseerde systemen voldoen op dit moment niet op het punt van de toegankelijkheid, de betrouwbaarheid of de volledigheid. Er kan dan wel één medewerker per helpdesk extra worden ingezet, maar dat is niet voldoende zolang de systemen niet goed werken. Met de instelling van bovenregionale rechercheteams wordt een nieuwe structuur ontwikkeld tussen de regionale en de landelijke structuur van de recherche. Mevrouw Kalsbeek vroeg of het kabinet hiermee reeds heeft ingestemd of dat hierover nog besluitvorming moet plaatsvinden. Zij voegde daaraan de vraag toe wie de bovenregionale rechercheteams zal aansturen. In het rapport van de Algemene Rekenkamer wordt als oorzaak voor de falende informatiehuishouding aangegeven: de emotionele en uit de politiecultuur voortvloeiende weerstanden tegen nauwere samenwerking tussen de Centrale recherche-informatie (CRI) en regio s én regio s onderling. Deze vaststelling kwam een jaar geleden dus nog overeen met de vaststelling van de parlementaire enquêtecommissie Opsporingsmethoden. Belangrijke ontwikkelingen als op het punt van de meldingen rechercheonderzoeken (MRO s) en de verwijzingsindex rechercheonderzoeken en subjecten (VROS) zijn overigens niet bij het onderzoek van de Algemene Rekenkamer betrokken. Maar omdat de basishouding bij de politie niet is veranderd liever informatie krijgen dan geven is natuurlijk ook het beeld nog niet verbeterd. Kan worden ingegaan op de voortgang van de MRO s? De CRI kan in dezen slechts ten dele iets verweten worden, omdat vooral de leveranciers van de informatie tekortschieten. Dit zal zo blijven, zo lang het ministerie van Justitie, het openbaar ministerie (OM) en de korpsbeheerders niet hun invloed aanwenden om goede informatie-uitwisseling af te dwingen. De cultuuromslag die volgens het kabinet plaatsvindt, is nog niet te bespeuren. Een groot probleem is nog steeds dat geautomatiseerde systemen niet compatible zijn, terwijl dit toch een voorwaarde is voor informatieuitwisseling. Wat is er in het afgelopen jaar gedaan om dit euvel te verhelpen? Willen de bewindslieden zo snel mogelijk komen tot het voeren van een meer centrale regie en tot het op orde brengen van de informatiehuishouding? De Algemene Rekenkamer staat terecht positief tegen de rechercheinformatiebureaus (RIB s). De RIB s zouden zelfs uitgebouwd kunnen worden. Tot op heden is niet duidelijk of dit ook gebeurt. Een jaar geleden klopte globaal genomen ruim de helft van de gegevens rond de lopende onderzoeken niet of niet meer. Is hierin inmiddels verbetering gebracht? Hoe kan dit in beeld worden gebracht en wie zorgt ervoor dat de richtlijnen worden nageleefd? Is er inmiddels een systeem ontwikkeld van nummering en codering van gegevens, zodat de informatie kan worden teruggevonden? Is de VROS daarvoor een afdoende remedie? Wordt in de richting van de regio s die niet blijken te voldoen aan de informatieverplichtingen actie ondernomen? En heeft zo n actie resultaat? De regionale korpsen hebben vaak klachten over de informatie die zij van de CRI krijgen. Vindt er tussen de regionale korpsen en de CRI overleg plaats over de informatie die de korpsen van de CRI wensen? De minister van Justitie heeft aangegeven welke opleidingen degenen die met deze registers en bestanden werken «dienen te hebben». Moéten zij deze opleidingen ook echt volgen? De heer Niederer (VVD) was, gelet op de noodzaak van een effectieve en efficiënte criminaliteitsbestrijding op regionaal, nationaal en internationaal niveau, verontrust over het functioneren van de CRI, zoals beschreven door de Algemene Rekenkamer in haar rapport van september Ook de tijdelijke commissie Evaluatie opsporingsmethoden (TCEO) heeft in haar rapport Opsporing in uitvoering van eind mei 1999 een kritische beschouwing gewijd aan de nationale informatie- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 2

3 huishouding, resulterend in een concrete aanbeveling aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Het is verheugend dat de ministers de analyses en conclusies van de Algemene Rekenkamer op hoofdlijnen delen en dat de raad van hoofdcommissarissen initiatieven ontplooit. Maar acht maanden na het rapport van de Algemene Rekenkamer constateert de TCEO nog steeds eenzelfde situatie. Hoe kan dat? Wat is de huidige stand van zaken? In 1985 onderzocht de Algemene Rekenkamer de CRI voor de eerste maal. Sindsdien zijn er onophoudelijk reorganisaties geweest, uiteindelijk in 1994 leidende tot de divisie CRI van het Korps landelijke politiediensten (KLPD). De Algemene Rekenkamer herhaalt in 1997 het onderzoek en weer zijn de uitkomsten over de gehele linie slecht tot vernietigend. Hoe komt het dat de in 1994 gewijzigde organisatie- en beheersstructuur niet tot substantiële verbeteringen in de taakuitoefening van de CRI heeft geleid? Moet de oorzaak worden gezocht in de kwaliteit van het politiemanagement? Zo ja, welke maatregelen overwegen de ministers te nemen? Kan de minister van Justitie toezeggen dat bij de beheersoverdracht van het KLPD naar BZK per 1 januari 2000 de informatiehuishouding van de CRI op orde is? En kan de minister van BZK toezeggen dat met de CRI op dit punt prestatie- en resultaatsafspraken worden gemaakt? Bij onvoldoende prestaties lijken sancties op hun plaats. Is inmiddels een deugdelijk nummerings- en maatgevingssysteem ingevoerd? En hoe functioneert momenteel het zoekregime in het bestand? De problemen bij de CRI worden voor een deel veroorzaakt door emotionele en uit de politiecultuur voortvloeiende weerstanden tegen nauwere samenwerking tussen CRI en regio s en regio s onderling. Deze weerstanden zitten «tussen de oortjes» en lijken met de voorgestelde proefprojecten of organisatiewijzigingen niet te kunnen worden opgeheven, zo staat in het rapport. Hoe denken de ministers deze gewraakte politiecultuur te veranderen? De heer Rietkerk (CDA) concludeerde dat, hoewel het rapport van de Algemene Rekenkamer gedateerd is, de afstemming tussen de CRI en de regionale korpsen nog steeds ondermaats is. Informatie-uitwisseling blijkt niet mogelijk in de hiërarchische cultuur van beslotenheid die kenmerkend is voor de politie. Die cultuur leidt tot versplintering van de organisatie en tot eilandvorming. Dit weerspiegelt zich in talloze applicaties van informatie- en communicatie technologie (ICT) die niet te koppelen zijn, zodat er geen informatie kan worden uitgewisseld: noch tussen de korpsen onderling, noch tussen de korpsen en de centrale instanties, noch tussen de partijen die de driehoek vormen. Cultuur en structuur van de politie stimuleren het delen van de informatie niet. Het recent verschenen rapport van de regiocommissie Standaardisatie politiële informatievoorziening ademt een andere geest uit. Daarin wordt gewezen op de eilandcultuur bij de politie en wordt gesteld dat de politie het over een andere boeg moet gooien en minder moet denken in termen van producten en meer moet denken in termen van werkprocessen die het werk van de politie verbinden met de omgeving. Voor die informatievoorziening moet er een nieuwe infrastructuur komen, die nationaal is gestandaardiseerd en aansluit bij de omgeving van de politie, zoals justitie en het bestuur. Korpsen moeten veel meer samenwerken, onderling en met de omgeving. Standaardisatie op het punt van de informatie-infrastructuur moet door beide bewindslieden nadrukkelijk worden nagestreefd en met drang dan wel dwang worden afgedwongen. De fractie van het CDA vindt het belangrijk om de samenwerking binnen de politieorganisatie op gang te brengen op basis van een praktische informatiestructuur. Natuurlijk moeten de informatiesystemen wel worden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 3

4 gelijkgeschakeld. De heer Rietkerk sloot zich op dit punt aan bij de opmerkingen van mevrouw Kalsbeek. Evenals in het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Opsporingsmethoden wordt in het rapport van de Algemene Rekenkamer gesproken van een ernstige situatie. Politieregio s geven soms onvoldoende informatie door aan de CRI, waardoor taken suboptimaal worden uitgevoerd. Hoe denken de ministers overigens in het algemeen over de relatie tussen de CRI en de politieregio s? Is er, gelet op de overgang van de informatie naar de Informatie technologieorganisatie (ITO) ressorterend onder het ministerie van BZK, coördinatiewinst te halen over het beheer dat nu wordt geconcentreerd bij BZK? In het rapport van de Algemene Rekenkamer worden de emotionele en culturele weerstanden van korpsen jegens de CRI genoemd. Informatie wordt door de politie van nature afgeschermd van de buitenwereld. Is in het afgelopen jaar gewerkt aan de verandering van dit belangrijke facet? Zo ja, wat zijn de resultaten? Wederzijdse afhankelijkheid is vaak een stimulans voor samenwerking, wat de vraag oproept hoe vaak de CRI met gouden tips of waardevolle informatie voor de korpsen komt of kan komen. De heer Rietkerk steunde de suggestie om te komen tot uitwisseling van personeel tussen de regionale korpsen en de CRI en omgekeerd. Hoeveel mensen zijn hiervoor reeds in aanmerking gekomen? Hoe functioneren de interregionale rechercheteams (IRT)? Hebben deze aparte lijnen naar het buitenland? In het kader van informatie-uitwisseling en recherche-informatie zijn ook particuliere recherchebureaus ter discussie gekomen. De fractie van het CDA is zeer terughoudend als het gaat om het inzetten van dergelijke particuliere bureaus voor informatie-uitwisseling, zeker op het punt van politie- en justitiebevoegdheden. Hoe kijken de bewindslieden hiertegen aan? De heer Dittrich (D66) was een jaar geleden zeer geschrokken van de conclusies in het rapport van de Algemene Rekenkamer op het punt van de informatie-uitwisseling. Het gebrek aan informatie-uitwisseling is te wijten aan zowel de CRI als de korpsen. In het kabinetsstandpunt over het rapport Opsporing in uitvoering van de TCEO staat dat er initiatieven zijn ontwikkeld om binnen het huidige bestel de sturing en de organisatie van landelijke en bovenregionale opsporing te verbeteren. Daaronder valt natuurlijk ook de informatiehuishouding. Maar kunnen politieregio s binnen het huidige bestel worden gedwongen om informatie te verschaffen aan de CRI? Hoe kan er voor meer eenheid worden gezorgd in de manier van informatieverschaffing door de politieregio s? De Algemene Rekenkamer beveelt een groot proefproject aan op het gebied van uitwisselen en veredelen van recherche-informatie. Zullen hiermee de problemen worden opgelost? Wellicht kan het Opsporingsregistratiesysteem (OPS) als voorbeeld worden genomen? De CRI heeft nu geen sturende rol heeft in de verbetering van de recherche-informatiehuishouding. En de Politiewet kent aan de regiokorpsen een ruime autonomie toe bij de organisatie van de eigen informatiehuishouding en de automatisering. Het kabinet heeft aangegeven dat de formele context van het nieuwe politiebestel geen duidelijk kader biedt voor de beheersmatige verantwoordelijkheid voor politiële informatievoorziening op het boven- of interregionale niveau. De Politiewet voldoet dus niet. Er is een platform politiële informatievoorziening (PPI) opgericht door het korpsbeheerdersberaad, de raad van hoofdcommissarissen en de hoofdofficieren, ook wel genoemd platform ICT. Kan het PPI de politiecultuur doorbreken zodat er een echte verbetering tot stand kan komen? Moet wellicht een meer centrale sturing overwogen worden? Mede door de mogelijkheid van elektronische aanlevering van onderzoeksgegevens is het aantal aangemelde onderzoeken sinds 1997 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 4

5 enorm gestegen. Kan elektronische aanlevering één van de oplossingen van het probleem zijn? Zo ja, wat is daarbij dan de rol van de grote diversiteiten in automatisering tussen de korpsen? De heer Dittrich wees er tot slot op dat hij het absoluut onverteerbaar vindt dat de systemen zodanig verschillend zijn dat de kwaliteit van de informatie daaronder te lijden heeft en spoorde de bewindslieden aan hieraan, op welke wijze dan ook, zo snel mogelijk een einde te maken. Het antwoord van de regering De minister van Justitie merkte allereerst op dat de Algemene Rekenkamer terecht in het rapport heeft aangegeven dat het uitwisselen van informatie tussen recherche-instanties op het eerste gezicht een voor de hand liggende maar bij nader inzien complexe aangelegenheid is. De in het rapport genoemde fictieve casus «moord langs de rijksweg» heeft zich overigens inmiddels in werkelijkheid voorgedaan. Er zijn uiteindelijk vijf zware criminelen opgespoord. Het landelijk overvallenregistratiesysteem (LORS) is in dit geval een voorbeeld van registratiesystemen bij de CRI die wel adequaat van informatie worden voorzien door de politieregio s. De Algemene Rekenkamer heeft de uitwisseling van informatie terecht een probleem genoemd, maar heeft in zekere zin ook een oplossing aan de hand gedaan. De regels moeten niet van bovenaf worden opgelegd. Door gezamenlijke pilots moet worden gekomen tot een betere uitwisseling en samenwerking. Een jaar na de uitgifte van het rapport lijkt het zijn uitwerking niet te hebben gemist: er zijn pilots gestart, het LORS is verbeterd, de inrichting van informatiedesks bij de regiokorpsen is verbeterd, de uitwisseling van gegevens en de controle van de MRO s is volledig geautomatiseerd. Alle regiokorpsen zijn aangesloten op de landelijke VROS en in het afgelopen jaar zijn de eerste drie, van de in totaal acht bovenregionale rechercheteams ingesteld. Hiernaast is er een geheel van activiteiten en ontwikkelingen binnen het politieveld gebundeld onder het ABRIO-project. In het rapport schetst de Algemene Rekenkamer haar bevindingen ten tijde van het onderzoek in 1997 en beperkt zij zich tot de stand van zaken op dat moment op een deel van het werkterrein van de Nederlandse politie en de CRI. De Algemene Rekenkamer is voorbijgegaan aan belangrijke ontwikkelingen en vooruitgang op het gebied van de informatiehuishouding, ontwikkelingen die reeds in gang waren gezet. Dit is ook de conclusie van de TCEO. De CRI is voor de informatiehuishouding afhankelijk van andere diensten. De TCEO heeft terecht geconcludeerd dat dit ten dele te maken heeft met de dominante cultuur bij de politie. Een aantal van de in het rapport gesignaleerde bevindingen is door de verbeteracties inmiddels achterhaald. Zo is een belangrijke kwaliteitsverbetering aangebracht in de bestandsgegevens van de diverse registers en vindt voortdurend terugkoppeling plaats naar de politieregio s over de door hen aangeleverde gegevens, zodat meer eenduidigheid ontstaat in de aanlevering van gegevens. De ABRIO fungeert als paraplu voor alle activiteiten op dit gebied. Een aantal producten is in het afgelopen jaar aan het politieveld overgedragen. Voor de gehele Nederlandse politie is met het rapport van de Algemene Rekenkamer duidelijk gemaakt dat een goede uitwisseling van rechercheinformatie een verantwoordelijkheid is voor eenieder die daarbij betrokken is. Voor het bereiken van een goed resultaat is een intensieve samenwerking op basis van onderling vertrouwen en respect een vereiste. Daaraan moet bij voortduring worden gewerkt. Gegevens uit de MRO s worden automatisch vergeleken met het bij de divisie CRI aanwezige bestand en eventuele «hits» worden automatisch teruggerapporteerd aan de regio s. Er is dan ook sprake van een stijging van het aantal geregistreerde MRO s. Het actueel houden van de MRO s Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 5

6 gebeurt via de VROS, die op dit moment circa 80% van de op nationaal niveau van belang zijnde informatie bevat. Met de implementatie van de VROS wordt vanuit de CRI tevens periodiek naar de regiokorpsen teruggemeld over hun inbreng van gegevens in de VROS. Daarbij worden ook de geconstateerde tekortkomingen gemeld, zodat bij voortduring aan verbetering kan worden gewerkt. De minister ging ervan uit dat de korpsen eventuele wijzigingen in de MRO s melden. Als bij de CRI duidelijk wordt dat er uit een bepaalde regio weinig MRO s komen of dat MRO s nooit worden aangepast, zullen daarover opmerkingen en nadere afspraken worden gemaakt. Dat is althans het streven. De CRI zal monitoren. Natuurlijk moeten de regio s de nodige bereidheid aan de dag leggen, alleen al omdat zij daardoor succes zullen boeken in hun eigen onderzoeken. De CRI heeft echter niet de bevoegdheid om de korpsen aan te spreken. In het regeerakkoord is namelijk niet vastgelegd dat er meer centraal moet worden gestuurd. Er is nu eenmaal een grote decentrale bevoegdheid, wat niet wegneemt dat de minister van BZK zoveel mogelijk sturing zal aangeven. In het nieuwe VROS-systeem zijn enkele nieuwe zoekmogelijkheden opgenomen, waaronder de mogelijkheid om te zoeken op naam en nummer. Daarnaast zijn er speciale nummersystemen, zoals het verificatie-informatiesysteem, zodat op nummer specifieke documenten kunnen worden gecontroleerd. De activiteiten van de RIB s zijn in de afgelopen periode voor een belangrijk deel geïntegreerd in die van de informatiedesk. De werking van deze desk wordt nu permanent gevolgd vanuit de ABRIO. In de afgelopen periode is het management van de CRI verbreed. Er zijn, vanuit het besef dat samenwerking noodzakelijk is, uitwisselingen geweest van diverse functies op managementniveau. 80% van het huidige management is afkomstig vanuit de CRI. Er zijn ook uitwisselingen gaande van functies op lager niveau, maar hierover kon de minister op dit moment geen informatie geven. Na het verschijnen van het bericht in de media dat de politie rechercheinformatie wil uitwisselen met commerciële recherchebureaus ontving de minister een brief van de raad van hoofdcommissarissen, die mede was ondertekend door de voorzitter van de Vereniging van particuliere beveiligingsorganisaties (VPB), waarin wordt aangegeven dat zowel bij de politie als bij de VPB de behoefte bestaat aan een kaderstellende regeling van overheidswege. Dat betreft niet alleen het uitwisselen van rechercheinformatie maar de algehele samenwerking tussen politie en particuliere beveiligingsorganisaties op het terrein van het onderzoek naar strafbare feiten en het opsporen van verdachten. De minister stelde dat een dergelijke samenwerking op het eerste gezicht alleen mogelijk is in individuele gevallen, met de nadrukkelijke toestemming van het betrokken openbare ministerie. Alvorens daarover een uitspraak te doen, wilde hij eerst in goed overleg met diverse betrokkenen bezien of met de huidige regelgeving kan worden volstaan en of het opportuun is om terzake tot een nadere kaderstelling te komen. Mocht dat laatste inderdaad het geval zijn, dan dient dat nader te worden uitgewerkt in de bredere context van de discussie van samenwerking tussen publieke en private partijen. Deels kan deze kwestie aan de orde komen in het kader van de behandeling op 26 oktober a.s. van het integraal veiligheidsprogramma. De minister zegde toe zijn reactie rond 22 oktober aan de Kamer te doen toekomen. De raad van commissarissen, die zich uiteraard ook hierover zal buigen, zal ook voor die behandeling met zijn advies komen. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gaf graag een toelichting op het punt van de centrale sturing, maar wees er allereerst op dat het bestel tot nu toe wel degelijk een belemmering is geweest om de informatiehuishouding op orde te krijgen. Het huidige bestel is echter vanuit het oogpunt van justitie goed, omdat daarmee op Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 6

7 het laagste niveau criminele activiteiten in de gaten gehouden kunnen worden. Omdat de noodzaak van afstemming en samenwerking duidelijk is, is het platform ICT opgedragen om een masterplan ICT op te stellen en eind november voor te leggen, waarin de techniek van de noodzakelijke koppelingen wordt uitgewerkt. Dit is overigens ook opgenomen in het convenant politie. Er zijn met de korpsbeheerders afspraken gemaakt over de inhaalslag op het gebied van ICT en de financiën die daarvoor nodig zijn. Er komt later dit jaar een regieraad ICT die wordt belast met de sturing en de duurzaamheid van het ICT-beleid van de Nederlandse politie. En tevens is een commissie ingesteld, onder leiding van de heer drs. L.C. Brinkman, die zich zal buigen over de bovenregionale structuur en de aansturing daarvan. Op deze manier wordt bezien hoe de decentrale regionale structuur, zowel technisch als organisatorisch en beleidsmatig, kan worden verbonden met de structuur daarboven. Maar de problematiek is erg weerbarstig, omdat de cultuurverschillen binnen de politie groot zijn. Desgevraagd antwoordde de minister dat de verantwoordelijkheid in dit proces voor de beheersstructuur en alles wat dienstbaar is bij hem ligt. De minister van Justitie weet bij wie hij moet zijn voor de gezagsverantwoordelijkheid voor het justitiële beleid. Er worden veel ideeën en opdrachten aangedragen door de regiokorpsen, de korpsbeheerders, de korpschefs en de officieren van justitie, ideeën en opdrachten die echter nog niet tot beleid zijn verheven. Getracht wordt nu vorm te geven aan de bovenregionale structuur. Als het kabinet hierover zijn standpunt heeft bepaald, zal daarover worden gesproken met de Kamer. De minister zei over de prestaties van de CRI geen mededelingen te kunnen doen, omdat het een zaak van het KLPD is. Bij de invoering van het KLPD en mogelijke andere bovenregionale voorzieningen in het voorziene beheersbestel worden in de oriëntatie natuurlijk prestaties en resultaten vastgesteld. In zijn contact met de korpsbeheerders zei hij vaak aan te geven dat het regionale bestel erg waardevol is, maar dat de waarde en de duurzaamheid ervan in hoge mate worden bepaald door een goede samenwerking binnen de Nederlandse politie. Aangezien de decentrale structuur hem na aan het hart ligt, zei hij dit gedachtegoed vaak onder de aandacht van de korpsbeheerders te brengen. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Kalsbeek-Jasperse (PvdA) vond de beantwoording van de bewindslieden van de vraag inzake de centrale sturing niet geruststellend. Het gaat niet om een wezenlijke aantasting van de autonomie van de politie, maar om een serie dilemma s die moeten worden doorbroken en wel onder centrale regie. En daarvoor moet de cultuur worden doorbroken. Als de minister van BZK dit tot zijn verantwoordelijkheden rekent, moet hij daartoe ook actie ondernemen. In de praktijk moeten betrokkenen erop kunnen worden aangesproken als MRO s niet voldoen. Er moet worden gerapporteerd, maar ook worden gesanctioneerd. De minister van BZK heeft meegedeeld dat hij de commissie-brinkman heeft ingesteld die zal adviseren over de bovenregionale structuur. Maar ondertussen ontwikkelt de raad van hoofdcommissarissen een bovenregionale structuur. Daarvoor wordt 1% van het budget gebruikt. De minister van Justitie heeft echter aangegeven dat er al drie pilots gestart zijn, terwijl niet duidelijk is wanneer en waar daarover is besloten. Kan hierover duidelijkheid worden gegeven. Mevrouw Kalsbeek was van mening dat de landelijke en bovenregionale recherchestructuur nog uitgebreid aan de orde moeten komen in de Kamer. De korpsbeheerder is beheerder van en dus verantwoordelijk voor de registers van de criminele inlichtingendiensten (CID s), maar hij mandateert die verantwoordelijkheid meestal aan de korpschef. Dit is een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 7

8 vreemde gang van zaken, omdat het OM feitelijk met de registers moet werken en ook verantwoordelijk is voor misbruik. Verandering in de regelgeving op dit punt is hard nodig. De informatiedesks zijn in ontwikkelingen, maar het is niet duidelijk welke CID-informatie daarin mag worden opgenomen en wie daartoe toegang hebben. De CID-regeling is nog steeds niet herzien. Duidelijkheid is geboden. Mevrouw Kalsbeek herinnerde tot slot aan haar vragen naar de juistheid van de lopende onderzoeken en naar de opleidingen. De heer Niederer (VVD) constateerde dat de uitkomsten van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer in 1997 niet zijn verbeterd ten opzichte van de uitkomsten van het onderzoek in Nederland slaat in internationaal opzicht geen al te best figuur op het punt van de uitwisseling van informatie ter bestrijding van de zware georganiseerde criminaliteit. De lachende derde in dit verband is uiteraard de zware crimineel, de georganiseerde criminaliteit. De beantwoording van de minister van BZK is weliswaar adequaat, maar heeft wel een open einde. Het is een goede zaak om de politie op prestaties af te rekenen, zoals aangegeven in het politiebeleidsplan. Echter, op het punt van de informatievoorziening hebben de CRI en de 25 regiokorpsen kansen genoeg gehad. Daarom lijkt een meer centrale sturing gewenst. Kansen hiertoe dienen zich aan per 1 januari a.s., wanneer het beheer van het KLPD en dus van de CRI formeel overgaat naar het ministerie van BZK. Voor vrijblijvendheid lijkt geen plaats meer. Achten de bewindslieden het denkbaar dat opsporingsonderzoeken door het onvoldoende functioneren van de CRI zijn stukgelopen dan wel niet hebben geleid tot vervolging, verdere vervolging of veroordeling? In het rapport van de Algemene Rekenkamer wordt immers aangegeven dat ruim de helft van de gegevens niet of niet meer klopt. De heer Rietkerk (CDA) onderschreef de stelling van experts en betrokkenen dat het beeld van de informatiehuishouding ernstig was en gezien het debat nog steeds is. De cultuurverandering is een langetermijnproces, maar is wel in gang gezet. De standaardisatie van de informatiestructuur moet en kan op korte termijn nationaal worden geregeld. Dit staat los van de decentrale politiestructuur en los van verantwoordelijkheden in de praktijk. Beide ministers moeten er op korte termijn voor zorgen dat die standaardisatie kan plaatsvinden. Als dat niet met drang kan gebeuren, moet het maar met dwang. De heer Dittrich (D66) vond het bijzonder irritant dat er in Nederland veel criminaliteit is, maar dat het ophelderingspercentage zo laag is. Zowel kabinet als Kamer is van oordeel dat de informatie-uitwisseling goed kan plaatsvinden. Uit rapport blijkt echter dat dit niet gebeurt. Het antwoord van de bewindslieden is vrij formeel van aard, wat natuurlijk met het onderwerp te maken heeft. Toch miste de heer Dittrich een zekere bevlogenheid in de beantwoording om het probleem krachtdadig aan te pakken. Alle fracties hebben het thema van de centrale sturing op tafel gelegd en aangegeven dat er echt iets moeten veranderen. Kunnen de bewindslieden alsnog aangeven dat er op korte termijn daadwerkelijk veranderingen worden doorgevoerd? De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wees erop dat hij de aandrang van de Kamer onderschrijft om te komen tot meer centrale sturing. Een wijziging van het besluit beheer regionale politie, dat inmiddels de Raad van State heeft verlaten, bevat instrumenten om, met dwang, regelingen te kunnen voorschrijven. Het besluit zal in de loop van dit jaar effectief worden. Daarnaast zullen in de beleidsen beheerscyclus eisen worden gesteld op dit terrein. Dat leidt vanzelf- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 8

9 sprekend tot eenvormigheid. Als systemen worden opgelegd, kunnen tegelijkertijd de resultaten en de werking ervan worden beoordeeld. Tot nu toe ontbreken er instrumenten. Het instrument van egalisatie van reserves is in aantocht. En als de Kamer de KLPD-wet snel behandelt, wordt daarmee ook eenvormigheid bevorderd. Er is binnen de politie in Nederland veel aan de hand. Het besef leeft dat men niet meer kan doen wat men wil. Maar de minister zei de instrumenten nodig te hebben om een en ander te kunnen afdwingen. Die concrete instrumenten zijn in aantocht. De minister van Justitie gaf aan dat het doel van de pilots tweeledig is. Belangrijke verschijningsvormen van de criminaliteit worden gezamenlijk aangepakt én de informatievoorziening tussen de korpsen en het KLPD wordt beproefd en voortdurend verbeterd. De pilots zijn op advies van de Algemene Rekenkamer in het leven geroepen, omdat zij van mening is dat op dit punt een en ander niet van bovenaf moet worden opgelegd. De informatie moet duidelijk worden aangeleverd en bijgehouden en systemen moeten op elkaar worden afgestemd. Over eenheid in de informatie-uitwisseling wordt nu al tussen de regio s gecommuniceerd in het beraad van de korpschefs. Er is in het afgelopen jaar misschien nog niets afgedwongen, via de beheerswet, maar dat wil niet zeggen dat er niets is gebeurd. Hij was van mening dat kinderporno en vrouwenhandel onder de zware criminaliteit vallen en niet onder de middencriminaliteit, maar vond dat een kwestie van naamgeving. Over het ABRIO-rapport zal het kabinet nog een standpunt uitbrengen. Het kabinet heeft zijn standpunt gegeven over de CID-registers naar aanleiding van het rapport van de TCEO. Het lijkt beter, hierop nader in te gaan bij de behandeling van dit rapport. De opleidingen móéten en zullen dus ook worden gevolgd. Het is geen kwestie van vrijwilligheid. Het beeld van de informatiehuishouding is misschien ernstig, maar de situatie kan niet van de ene op de andere dag worden gewijzigd. Er worden veel maatregelen genomen die een verbetering tot stand moeten brengen. Bij de betrokken gremia bestaat het besef dat de problematiek ernstig is. Dat is overigens al een voorwaarde om een stap verder te komen. De situatie is in het afgelopen jaren al aanzienlijk verbeterd, maar is nog zeker niet ideaal. De CRI neemt regelmatig steekproeven ter beoordeling van de kwaliteit van de bestanden en rapporteert haar bevindingen in zowel de jaarrapportage als de maandrapportage. De monitoring vindt over de hele linie plaats. Er kunnen dus vergelijkingen tussen de regio s worden gemaakt. Daaraan moeten in de eerste plaats de regio s zelf de conclusie verbinden dat er in hun regio verbetering moet worden gebracht in de kwaliteit van de bestanden. De CRI kan de regiokorpsen daar echter niet op aanspreken. Hoewel er geen gevallen bekend zijn, is het natuurlijk denkbaar dat opsporingsonderzoeken stuklopen door slechte informatie-uitwisseling. De voorzitter van de vaste commissie voor Justitie, Van Heemst De voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, De Cloe De voorzitter van de commissie voor de Rijksuitgaven, Van Walsem De griffier van de vaste commissie voor Justitie, Pe Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 9