STICHTING NATIONAALTEHUIS"

Transcriptie

1 STICHTING NATIONAALTEHUIS" 3e BOUWJAAR (1 JULI APRIL 1941) AAN TE BIEDEN AAN LID/BEGUNSTIGER: Verzocht wordt deze brochure, waarin opgenomen een opbouwkaart, waarop de bouwzegels dienen te worden geplakt, zuinig te bewaren..7?

2

3 UTRECHT, 12 Juli Kameraden, Toen het eerste jaar van den opbouw van het Nationaal Tehuis" begon, waren er velen, die niet begrepen, waarom te midden van onzen strijd dit werk werd aangevangen. Kon dit niet wachten tot we er waren" zeiden zij. Neen, dit kon niet. Juist, te midden van den strijd was het noodig mei rustigen, vasten tred" te bouwen aan het tehuis, dat weerspiegelde onzen onwrikbaren wil om niettegenstaande alles vol te houden en ons gastvrij zou opnemen, wanneer wij op hoogtijdagen bij elkander wilden komen. Zij, die er oog voor hebben hoe het groeit, zullen er trotsch op zijn, dat als het volgend jaar de nieuwe tienduizenden komen toestroomen deze verbaasd zullen staan over hetgeen een arme Beweging in saamhoorigheid en eendracht tot stand kon brengen, buiten al het andere om, dat onze dagelijksche zorg vereischt. Het derde bouwjaar neemt een aanvang. Laat het niet noodig zijn, dat halverwege het jaar de opbouw tijdelijk moet worden gestaakt, zooals het vorig jaar. Nu moeten wij het geheele jaar door, zonder onderbreking, kunnen voortgaan, opdat wij onze nieuwe kameraden het volgend jaar waardig zullen kunnen ontvangen, leder doe ook op dit gebied zijn plicht. HOU ZEE! 1

4 Uiteenzetting van den bouw en verdere bouwplannen door den architect Toen de Leider mij na de Hagespraak 1937 opdracht gaf tot het maken van plannen voor de indeeling van de aangekochte terreinen op den Goudsberg, welke buiten de vergaderruimte en de daarvoor benoodigde gebouwen ook onder meer een kamphuis moesten bevatten, was het eerste werk te zien, wat op het terrein behouden moest blijven aan beplanting, wat in ieder geval nieuw beplant moest worden en hoe de verschillende ruimten ten opzichte van elkander gelegen moesten zijn. Aanvankelijk was ik van meening, dat de vergaderruimte tegen den berg op moest liggen, zoodanig, dat het podium aan den lagen kant zou komen en het publiek tegen de natuurlijke helling zou gezeten zijn. Dit was ook de goedkoopste oplossing in verband met grondverzet, electriciteitsvoorziening, enz. De Leider wilde echter de reeds ontstane traditie handhaven en hoewel dit de werkzaamheden ingewikkelder en duurder maakte, moet erkend worden, dat hij hierin veel grooter en verder zag en het geheel er zeer veel door gewonnen heeft. Was het aanvankelijk de bedoeling het kamphuis eerst te bouwen en dan langzamerhand de vergaderruimte gereed te maken en ten slotte een vast podium te bouwen, na de Hagespraak 1938 besloot de Leider dadelijk met de vergaderruimte te beginnen en dit werk zoo spoedig mogelijk te beëindigen, opdat de leden reeds binnen zeer korten tijd op de Hagespraken van de verbeteringen zouden kunnen genieten en allen de vruchten van hun werk en bijdragen zouden plukken. In Herfstmaand 1938 gaf de Leider mij opdracht voor het ontwerpen van een plan voor het vaste podium en ofschoon 2

5 bij een dergelijk belangrijk bouwwerk dikwijls wekenlange besprekingen noodig zijn om tot overeenstemming te komen, was de eenheid van gedachte hier zoo groot, dat de Leider na kennisname van de voorloopige plannen, deze terstond goedkeurde en opdracht gaf tot uitwerking en aanbesteding. Wintermaand 1938 waren de plannen volkomen gereed, goedgekeurd door de gemeente Ede en vond de aanbesteding plaats. De strenge vorst gaf eenige weken oponthoud, maar toch was het groote podium met de Hagespraak 1939 gereed en het voorste gedeelte van het terrein afgegraven. Dadelijk na die stofbijeenkomst" werd het werk voortgezet en eind Zaaimaand de eene zijde van het terrein met gras ingezaaid (het proefveld van bijzondere grassoorten had zeer goed voldaan), ook het ververschingsterrein was gelijktijdig ingezaaid. In het voorjaar 1940 volgde de tweede helft en zoo werd onze Hagespraak 1940 gehouden in de graskom, die in de plannen was gedacht en welke nu grootendeels gereed is. Thans moeten wij verder. In de eerste plaats moet de vergaderruimte afgemaakt worden. Gij zult bemerkt hebben, dat in de nabijheid van de trappen nog zeer veel te doen valt vóór de geheele vergaderruimte klaar is. De wandelweg om de vergaderruimte, met beplanting en bruggen en de toegang tot de trappen moet gemaakt worden. De primitieve toiletten moeten verdwijnen, de watervoorziening moet verbeterd, de klokketoren voor de toekomstige nieuwe klok moet gebouwd worden. Nieuw bosch moet worden ingeplant, enz. Wanneer gij het volgend jaar weer op Uw Hagespraakterrein komt, zult gij verbaasd staan over den vooruitgang. Daarvoor is noodig, dat ge allen medewerkt, niet met de spa of met den troffel, maar met Uw beurs. Het volgend jaar zult gij U er wederom van kunnen overtuigen, dat Uw geld goed besteed is. HOU ZEE! MART. JANSEN Architect 3

6 De opstelling der klok voor de te houden 4e Hagespraak. Het oprichten van den vlaggenmast vóór de 4e Hagespraak. 4

7 Overzicht door den beheerder over den opbouw te Lunteren Kameraden en Kameraadskes, In het vroege voorjaar van 1936 besloot de Leider, dat er een terrein gezocht moest worden om op den tweeden Pinksterdag van dat jaar een groote openbare openluchtvergadering te houden. Na in verschillende deelen van ons land naar een geschikt terrein gezocht te hebben, viel de keuze op den Goudsberg, te midden van de mooie bosschen te Lunteren. Dit, ongeveer 16 H.A. groot terrein, bestond uit hooge heide, bosch en zandverstuivingen. Om het terrein bruikbaar te maken voor een massa-bijeenkomst werd een gedeelte van het bosch gekapt, de heide gemaaid en het terrein verder zooveel mogelijk vlak gemaakt. Voor den toevoer van electrischen stroom werd een noodnet gebouwd van ongeveer 2 K.M. lengte, terwijl voor de watervoorziening op een diepte van 38 Meter een handpomp werd geslagen. Op 1 Juni werd de eerste landdag op dit terrein gehouden en hiermede was de eerste Hagespraak der N.S.B. geboren. Alhoewel er voor deze Hagespraak een berg werk was verzet, hadden wij toch niet kunnen denken, dat dit alles nog maar een kleinigheid was bij hetgeen later zou moeten volgen. In 1937 werd de tweede Hagespraak gehouden op onzen eigen grond, betaald uit de bijdragen der leden. Van dien 5

8 4e Hagespraak. Gezicht op het monumentale podium.

9 tijd af is er steeds bij onze leden en belangstellenden aangeklopt om bijdragen om van dit terrein te maken een werkelijk Nationaal Tehuis". Gelukkig dat zeer velen begrepen, dat dit geld goed besteed werd, want thans blijkt van hoe groote waarde dit terrein voor ons is en welke propaganda er van uit gaat. Zestien H.A. is echter een groote lap grond. Om zoo'n stuk woeste grond bruikbaar te maken, zonder de natuur geweld aan te doen, en om de bezoekers in eigen huis te kunnen ontvangen, is zeer veel geld noodig. In 1937 werd esn electrische pomp gebouwd, welke een opbrengst gaf van 1200 Liter water per uur en konden wij daardoor onze primitieve handpomp, welke lang niet voldoende water gaf, sloopen. Aan de electrische pomp was weer een bezwaar verbonden, n.l. dat wanneer de pomp werkte, het electrische net niet meer voldoende stroom leverde om b.v. den geluidsdienst of andere aansluitingen te voeden. Was er des zomers kamp en motor van de pomp moest zijn werk doen, dan moesten eerst de lampen uitgedraaid worden, vanzelfsprekend een toestand, die niet bestendigd kon worden. Einde 1937 gaf de Leider dan ook opdracht om een eigen electrisch net te bouwen, dat in ieder geval voldoende stroom kon leveren. Toen in den loop van 1938 na vele besprekingen en talrijke aanwijzingen door den Leider, een vast plan was de uitgewerkt, gaf de Leider opdracht om een monumentaal podium te bouwen. Dit monument, met een afmeting van 105 Meter lengte en een hoogte van 10 Meter, gaf aan vele arbeiders in de omgeving van Lunteren werk, maar sloeg ook een behoorlijk gat in onze beschikbare geldmiddelen. Op onzen landdag 1939 werd het nieuwe podium in gebruik genomen en het prachtige bouwwerk wekte de bewondering van de tienduizenden bezoekers. Hiermede was ons werk echter nog niet ten. einde. De vergaderruimte zelf was nog in haar ouden staat, zoodat de bezoekers niet allen een volledig overzicht hadden op het machtige podium. Ook was, door de oneffenheden in het terrein, het geluid niet voldoende over het terrein verdeeld, zoodat er groote plekken waren, 7

10 waar men niets van het gesproken woord kon verstaan, een gebrek dat om spoedige oplossing vroeg. Het ergste van alles was de vreeselijke verstuiving op het terrein. Gij allen hebt daaraan geen prettige herinneringen. Tienduizenden kubieke meters grond zijn intusschen verplaatst geworden. Einde Augustus waren wij zoover, dat de helft van de vergaderruimte en het ververschingsterrein met een speciaal grasmengsel ingezaaid kon worden. Ook dat werk verslond weer een aanzienlijk bedrag. Einde November 1939 waren onze middelen dan ook totaal uitgeput en waren wij genoodzaakt het werk tijdelijk stop te zetten. Toen er in begin Maart weder wat gelden waren toegevloeid, begonnen wij weder op kleine schaal aan het grondwerk. Einde Maart konden wij de andere helft van de vergaderruimte met gras inzaaien en waren wij zoover, dat wij op 13 Mei op het vergaderterrein in ieder geval stofvrij bijeen hadden kunnen komen. Hoe anders is het voor velen onzer leden op den tweeden Pinksterdag j.l. geloopen. Op verschillende plaatsen brachten wij den tweeden Pinksterdag door, maar hoe... Er moet thans nog veel werk verricht worden, waarvan de uitvoering van het allergrootste belang geacht mag worden. Ten eerste bleek op onze Hagespraak 1939 dat de watervoorziening nog lang niet voldoende was. De toevoer moet noodig verhoogd worden. Gaarne zou ik daarin voor goed willen voorzien door een nieuwe pompinstallatie met grooten toevoer te bouwen. Ten tweede is de waschgelegenheid en de tijdelijke inrichting der privaten zeer onvoldoende, zoo niet onbruikbaar. Door den pakhuisbrand in 1939 verloren wij onze houten latrines, welke, omdat er geen geld was, op zeer primitieve wijze werden herbouwd en welke ook op de laatste Hagespraak weder dienst moesten doen, hopelijk voor de laatste maal. Verbetering dezer noodzakelijke gelegenheden is dringend geboden. Dit alles behoort tot het werkplan

11 Ook gij kunt hier daadwerkelijk medebouwen door Uw steentjes bij te dragen. Geef hieraan gevolg, kameraden en kameraadskes, dan zullen wij zorgen, dat deze steentjes zorgvuldig opgestapeld worden tot een mooi geheel. Moge dit beknopte overzicht over den bouw en over de nog te verrichten werkzaamheden er toe bijdragen, dat alle Kameraden en Kameraadskes, zooveel als in hun vermogen het bouwfonds voor ons Nationaal Tehuis" financieel steunen. HOU ZEE! ALBLAS Beheerder Nationaal Tehuis" te Lunteren Het prachtig gelegen gebouwtje Dinxperlo", aan de Stichting Nationaal Tehuis" geschonken door de groep Dinxperlo". 9

12 UTRECHT, 15 Juli Kameraad, Kameraadske, Het derde bouwjaar van ons Nationaal Tehuis is op 1 Juli j.l. ingezet. Van hoeveel propagandistische waarde ons Nationaal Tehuis te Lunteren voor onze Beweging is, heeft de laatste bijeenkomst bewezen. Wij twijfelen er dan ook niet aan, of in dit bouwjaar zal gesn onzer leden en sympathiseerenden, gelezen het voorwoord van den Leider en de beschouwingen van den architect en beheerder, ons zijn of haar steun aan den verderen opbouw willen onthouden. Veel geld is er noodig voor de verdere inrichting. De bijdrage is weder gesteld op een minimum van 10 cent per maand, een bedrag dat een ieder die van goeden wil is en die zich zoo noodig een kleine opoffering wil getroosten, zal kunnen opbrengen. Vanzelfsprekend rekenen wij op grootere bijdragen van de meest financieel draagkrachtigen. Ter besparing van kosten wordt ditmaal geen afzonderlijke opbouwkaart verstrekt, doch is deze ingelascht op de binnenzijde van den omslag, achterin de brochure, waarop de bouwzegels dienen te worden geplakt. De zegels worden wederom in waarden van 10, 25 en 50 cent, ƒ1.-, f2.50, ƒ10.-, ƒ25.- en ƒ100.- in omloop gebracht. Wij verzoeken U aan de inner of inster, die U deze brochure aanbiedt en die van de benoodigde bouwzegels is voorzien, te willen mededeelen, welk bedrag U per maand 10

13 voor ons Nationaal Tehuis wenscht te bestemmen, of welk bedrag U als éénmalige gift wenscht te geven. Kameraden en Kameraadskes, wij rekenen op Uw aller steun, opdat wij ons Nationaal Tehuis verder kunnen afbouwen en inrichten. Met Nationaal-Socialistischen groet, HOU ZEE! Administrateur Nationaal Tehuis", 11

14 Kameraadskes van het Strijdhonds, opgesteld voor Dinxperlo", in afwachting van de komst van den Leider. Het woord Trouw" geschreven in zilveren nieuwe guldens.

15 3e BOUWJAAR (1 JULI APRIL 1941) OPBOUWKAART VOOR HET BOUWPLAN LUNTEREN" Bouwzegels zijn verkrijgbaar in waarden van: 10, 25 en 50 cent, f 1., f 2.50, f 10., f 25. en f 100 AANHECHTING BOUWZEGELS Juli Aug. Sept. Oct. Maakt Maakt propaganda N o y D e c propaganda voor ons voor ons Bouwplan! Bouwplan! lan. Febr. Maart April

16