Wie is er aan de beurt?

Transcriptie

1 Wie is er aan de beurt? Erläuterungen Unbestimmte Zahlwörter Man verwendet unbestimmte Zahlwörter, um eine unbestimmte Anzahl oder Menge zu beschreiben. Bei der Bildung der in dieser Lektion eingeführten unbestimmten Zahlwörter enkele, enige, veel, weinig und sommige gibt es kleine Unterschiede. Veel und weinig bleiben zumeist unverändert, d.h. auch vor Substantiven im Plural: Veel dingen zijn in de supermarkt goedkoper. Er zijn maar weinig dingen die je niet op de markt kunt vinden. Nach de oder het, einem Demonstrativ- oder Possessivpronomen erhalten beide Wörter die Endung -e. Diese Konstruktion wird nicht in der gesprochenen Sprache verwendet: De bonuskaart hoort tot de vele spaaracties in Nederland. Het weinige wasmiddel dat we hadden is nu al op. Enige und enkele werden genau wie Adjektive flektiert. Heb je enig idee? De lerares heeft nog enige opmerkingen. Sommige hat immer die Endung -e, da auf sommige immer ein Substantiv im Plural folgt: Op sommige producten krijgt men een extra korting. Naast sommige wegen staan zogenaamde blikvangers. Ze vangen niet alleen de blikken van de mensen die voorbij rijden, maar ook de lege blikjes die de fietsers erin gooien. 8 acht

2 Satzbildung Die Satzbildung entspricht im Wesentlichen dem Deutschen. Dies gilt sowohl für Haupt- als auch für Nebensätze. 1. Hauptsatz Ein Satz besteht zunächst aus einem Subjekt (Satzgegenstand) und einem Prädikat (Satzaussage). Das Subjekt (1) ist die Person oder Sache, die etwas macht. Das Prädikat (2) beschreibt das, was gemacht wird. Subjekt und Prädikat werden zumeist durch ein oder mehrere Objekte (Satzergänzungen) (3) ergänzt. Das Objekt ist die Person oder Sache, mit der etwas gemacht wird. Ik neem één kilo van die aardappels Bei mehreren Objekten gilt wie im Deutschen: indirektes Objekt (3b) vor direktem Objekt (3a): Ze heeft me twee kilo gegeven. 3b 3a Wenn hem, ze oder het als direktes Objekt für eine Sache stehen, ist die Wortfolge genau umgekehrt! Vergleiche: Ik heb Ina het lijstje gegeven. Aber: Ik heb het haar gegeven. 3b 3a 3a 3b Wird ein indirektes Objekt mit aan gebildet, so folgt es auch dem direkten Objekt: Kunt u dit boek aan mijn broer geven? 3a 3b Wird das Hauptverb durch ein Modal- oder Hilfsverb ergänzt, so tritt wie im Deutschen das unflektierte Hauptverb an das Satzende: Hij moet nog boodschappen doen. 1 Les Im Gegensatz zum Deutschen gilt das auch dann, wenn in einem solchen Satz zwei oder mehr Infinitive vorkommen. Dabei steht das Hilfsverb vor dem/ den Vollverb/en. Ik heb ze echt niet kunnen vinden. Bei Fragesätzen gibt es wie im Deutschen die Inversion: Zijn die perziken rijp? Heeft u het niet kleiner? 2. Nebensatz Wie im Deutschen werden Subjekt und Prädikat im Nebensatz getrennt, wobei das Prädikat an das Satzende tritt: Ik geloof dat ik nu aan de beurt ben. Dat is toch de kaas die in de aanbieding is. Bei Konstruktionen mit Hilfsverb gibt es anders als im Deutschen im Nebensatz zwei Möglichkeiten: Ik weet dat Jan mij het geld nog niet gegeven heeft. Ik weet dat Jan mij het geld nog niet heeft gegeven. Beide Versionen sind gleichwertig. Die erste Version entspricht jedoch mehr der gesprochenen Sprache. Vergleiche auch mit Lektion 4, Band 1. 9 negen

3 Bildung der Diminutive (Fortsetzung) Mit dem Diminutiv, das im Niederländischen häufig verwendet wird, kann man die geringe Größe einer Sache zum Ausdruck bringen (boom boompje), aber auch Geringschätzung (wat een taaltje), Zärtlichkeit (mijn vriendje), Verniedlichung (ijsje) oder dass man etwas nicht ganz ernst meint (huisje, boompje, beestje). In Band 1 hast du gelernt, dass das Diminutiv meistens durch die Endung -je gebildet wird (het pak het pakje). Dazu gibt es aber auch einige durch die Aussprache bedingte Varianten dieser Endung. Die Endung -tje erhalten Substantive mit auslautendem Vokal (einschließlich Vokalverbindungen) sowie nach -l, -n und -r nach einem vorangegangenen langen Vokal oder nach unbetontem -el, -er, -en, -or: de snee het sneetje de mevrouw het mevrouwtje de boon het boontje de tafel het tafeltje het nummer het nummertje Die Endung -etje erhalten Substantive mit auslautendem -l, -m, -n, -ng und -r (manchmal auch -b, -g und -p) nach einem kurzen Vokal: het ding het dingetje Die Endung -pje erhalten z.b. Substantive mit auslautendem -m nach einem langen Vokal: de boom (Baum) het boompje Die Endung -kje erhalten manche Substantive mit -ing. Hier fällt das auslautende -g weg: de woning het woninkje aber: de leerling het leerlingetje Einige Sonderformen: de jongen (Junge) het jongetje het kind (Kind) het kindje, de kindertjes (Pl.) oder kindjes Die folgenden Substantive sind Diminutive aus Zahlen, Adjektiven, Pronomen, Präpositionen und Verben. tien het tientje Het kost een tientje. Es kostet zehn Euro. klein het kleintje allemaal kleintjes lauter Kleine (z.b. Äpfel) iets het ietsje ietsje meer ein bisschen mehr toe het toetje een toetje nemen einen Nachtisch nehmen kijken het kijkje een kijkje nemen einen Blick werfen, sich umschauen Im Gegensatz zum Deutschen werden im Niederländischen auch Adverbien verkleinert: zacht zachtjes Zij doet zachtjes de deur dicht Sie macht leise die Tür zu. zoet zoetjes Hij drinkt z n melk zo zoetjes. Er trinkt seine Milch ganz lieb. wel welletjes Nu is het welletjes geweest! Jetzt ist es aber genug! 10 tien

4 Oefeningen i1 Boodschappen doen. Wat is er nog en wat moet je van de volgende dingen nog hebben? (Gebruik een woordenboek als je woorden niet begrijpt.) A-Z azijn, bloem, brood, chips, diervoeding, citroenen, druiven, eieren, gebak, gist, ham, ijs, kaas, kip, koekjes, koffie, koffiemelk, luiers, melk, olie, peper, rijst, snoep, spaghetti, suiker, thee, toiletpapier, uien, vruchtensap, wasmiddel, yoghurt, zakdoeken, zout, zoutjes Boodschappenlijstje... 1 Les a) Vertel eerst wat en hoeveel je hebt b)... en schrijf dan het boodschappenlijstje. Ik heb nog / Er zijn nog 11 elf

5 i2 Welk woord hoort er niet bij? 1. broodjes koekjes taart gehakt 2. aspirine peren aardbeien perziken 3. ham stokbrood kalkoen kip 4. telefoonkaart postzegels lipstick briefkaart 5. tijdschriften komkommer boeken kranten i3 Puzzel. 1. een soort groente, groen, lang en krom 2. middel om je tanden te poetsen 3. die moet je op brieven plakken 4. iemand die in een winkel iets koopt 5. een soort groente, oranje en lang 6. fruit dat een beetje op een appel lijkt 7. met deze kaart kun je vanuit een telefooncel zonder munten bellen 8. een soort wit vlees i4 Waarin of hoe koop je dat? Kruis aan. melk fruit worst vla pils suiker koek jam koffie patat vlees zakje blikje pak fles x x doos potje (1 ons) 100 g pond kilo liter x stuk plakje Je kunt een liter of een halve liter melk kopen. Die zit in een pak of een 12 twaalf

6 k i5 Luister. Je hoort een gesprek tussen twee vrienden die over de boodschappen voor het feestje in het weekend spreken. Schrijf op wat ze willen kopen. 8 Kaasboer Bakker Slager Groenteboer Jan Marloes i6 Maak goede zinnen. 1. slager - kunnen - je - vlees - worst - kopen. 2. veel - Nederlanders - eten - s middags - boterham - ham en kaas. 3. ik - drinken - elke morgen - kopje koffie - en - eten - banaan. 4. mevrouw - kopen - pond boerenkaas - twee liter melk. 5. je - kunnen - bijna alles - supermarkt - vinden. 1 Les i7 Zet de woorden in de goede volgorde. 1. ik - de - aan - dat - Ik - beurt - ben - nu - geloof 2. u - bananen - mij - Geeft - een - maar - kilo 3. voor - hebben - aanbieding - We - in - Franse - 2,69 - pond - een - boerenkaas - de 4. frisdrank - Heb - feest - je - gekocht - al - voor - genoeg - het? 5. zijn - Is - of - stukje - groot - meer - dit - mag - het - genoeg - ietsje? 6. bakker - koop - brood - mijn - Ik - altijd - de - bij 13 dertien

7 i8 Vul de passende tekst in. Doet u maar een pond van die sinaasappels., Geeft u maar twee van deze taartpunten. Hoeveel moet erop?, Zijn die appels in de aanbieding?, Zijn die peren rijp? En een zakje roomboterkoekjes!, Wat kost een kilo van die appels? Nee, dat zijn de bananen. Die kosten 1,70 per kilo. Anders nog iets? 14 veertien

8 i9 Luister en kruis aan. 1. De perziken zijn in de aanbieding. 2. De komkommers liggen naast de ingang. z z 3. De man koopt twee komkommers, een pond snijboontjes en anderhalve kilo aardappelen. z z 4. De verkoopster vergist zich. 5. Samen kost het 15, De man betaalt met een briefje van vijftig euro. z z 9 waar niet waar k i10 Woorden. Zoek de Nederlandse woorden op pagina 14 in het leerboek. A-Z vorm uit de tekst infintief Welke werkwoorden zijn sterk, welke zwak? sich fragen bedeuten verstehen aufwenden geben/bestehen eintauschen mitmachen 1 Les i11 Maak een boodschappenlijstje. a) Schrijf vijf dingen op die je bij de groenteboer nodig hebt. b) Schrijf dan met een medeleerling een dialoog. c) Speel deze scène. boodschappenlijstje 5 kilo... 1 zakje vijftien

9 i12 Lezen. boek Nederlander dumpt 165 kilo voedsel UTRECHT Jaarlijks gooit ieder Nederlands huishouden voor 330 euro aan voedsel weg. Daardoor belandt 110 tot 165 kilo van onze boodschappen ongebruikt in de vuilnisbak. Dat blijkt uit onderzoek van Milieu Centraal en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Beide organisaties starten aanstaande vrijdag een campagne om voedselverspilling tegen te gaan. Mensen doen steeds vaker boodschappen voor de hele week, waardoor grote voorraden verse voedingsmiddelen worden ingeslagen. Door op maat boodschappen te doen kan de consument flink besparen op het huishoudgeld, zo redeneren Milieu Centraal en het Nibud.»Mensen moeten vaker naar de supermarkt en per dag inkopen wat ze willen gebruiken«, aldus een woordvoerster van Milieu Centraal. a) Zoek de Nederlandse woorden in de tekst op en schrijf ze erbij. 1. jährlich 2. der Haushalt 3. Nahrung/Essen 4. landen 5. der Mülleimer 6. gegen etwas angehen 7. Vorrat 8. erheblich einsparen bei etwas b) Waar of niet waar? tot 165 kilo van onze boodschappen belandt ongebruikt in z z de vuilnisbak. 2. Per jaar gooit ieder Nederlands huishouden 220 euro aan z z voedsel weg. 3. Dat hebben drie organisaties onderzocht en starten aanstaande z z vrijdag een campagne. 4. Steeds minder mensen doen boodschappen voor de hele week z z en hebben grote voorraden. 5. Door vaker en op maat boodschappen te doen kan iedereen z z huishoudgeld besparen. waar niet waar c) Onderstreep drie zinnen die moeilijk te lezen zijn in de tekst en oefen deze zinnen goed. 16 zestien

10 Quellenverzeichnis Seite 16: Text: NRC Handelsblad, Rotterdam 17: Foto: Inmerc BV, Wormer 21: : Text: De Twentsche Courant Tubantia; Foto: Bettmann/ Corbis 27: Museum Warkums Erfskip 29: Zeilrederij Boekanier 34: Foto: Picture Press, Hamburg (SW 7/96) 35: Text: Algemeen Dagblad, Rotterdam; Foto: Miguel Gori, Amsterdam 43: Text: Ministerie van de Vlamse Gemeenschap, Brussel 50: Zo Zit Dat (Nr. 2/Februar 1996/S. 46) 52: Text unten: Pauze Media Exploitatie BV (Pauze Magazine Nr. 1/September 2002); Text oben: Van Dale Basiswoordenboek, /60: Text: NS, Utrecht; Fotos: Tourisme Vlaanderen, Brussel, Niederländisches Büro für Tourismus, Köln. Foto S. 60 (unten) Lies Wijnants, Leuven 68: Fotos: Toerisme Antwerpen 70: Texte: NRC Handelsblad, Rotterdam 74: Foto links oben: Pixtal; rechts oben: MHV; unten: Imagesource 75: Text oben: Hörtext CNaVT Nederlandse Taalunie; Text unten: NRC Handelsblad, Rotterdam 76: Text: NS, Utrecht 79: Text: NOC *NSF, Arnhem 81: Cartoon: Algemeen Dagblad, Rotterdam 83: Text: NRC Handelsblad, Rotterdam 85: Text: NRC Handelsblad, Rotterdam 88: Foto: BMW München; MHV-Archiv; Gerd Pfeiffer, München (Mitte); Anahid Bönzli, Tübingen (oben links) 91: Text: NRC Handelsblad, Rotterdam 92: De Volkskrant 17/05/1997 Seite 8 (rechts oben), 50, 52, 60, 88 (rechts oben): Fotos: Angelika van der Kooi, Bad Bentheim Seite 8 (unten), 33 Fotos: Jan Balsma, Amersfoort Zeichnungen Seite 14, 39, 77: Paul Netzer, Berlin Alle anderen Zeichungen: Lyonn Redd 108