De taal van oplossingen: een empirisch begrippenkader voor oplossingsgerichte interactie van Dijk, D.J.

Transcriptie

1 UvA-DARE (Digital Academic Repository) De taal van oplossingen: een empirisch begrippenkader voor oplossingsgerichte interactie van Dijk, D.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Dijk, D. J. (2013). De taal van oplossingen: een empirisch begrippenkader voor oplossingsgerichte interactie General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam ( Download date: 17 Feb 2017

2 256 CLUSTERS onwetend zijn NUMMER TACTIEK PROTOCOL 1 contact maken 2 verbaal aansluiten positief aanvullen herformuleren kansen creëren MANOEUVRES geïnteresseerde zithouding aannemen informeren naar bijzonderheden krachtbron woorden letterlijk uit het verhaal van cliënt overnemen BIJLAGE TACTIEKEN, MANOEUVRES EN CLUSTERS compliment geven stilte inlassen presuppositie in vraag verwerken doelgerichte vraag stellen naar algemene krachtbron om bevestiging schaalvraag stellen wensdroom concretiseren naar details de, nadenkende, verwonderde en/of niet-wetende blik produceren stilte inlassen (> 1 sec binnen de eigen beurt) om zichtbaar na te denken naar algemene krachtbronnen in woord en gebaar met het verhaal van cliënt meebewegen voornaamwoorden gebruiken die naar de cliëntinbreng verwijzen naar indruk van derden ondersteunen cliënt onderbreken met een vraag om bevestiging

3 257 3 werkrelatie opbouwen 4 coöpereren 5 geloofwaardig zijn 6 ruimte laten prot 3 naar wat cliënten anders zouden willen cliënten als collegadeskundigen aanspreken (wij) heldere afspraken omtrent de gang van zaken maken doelniveau vertalen in opdracht teruggeven wat is afgesproken stil zijn (> 1 sec.) bij beurtovergang om cliënt richting te laten kiezen als cliënten geen doel noemen, gelegenheid geven context te verduidelijken methodiek en perspectief toelichten om instemming en medewerking ups en downs voorspellen successen congruent teruggeven interesse tonen in verhaal van cliënten praktische aanwijzingen geven voor de toekomst cliënten eigen gedrag te evalueren met behulp van schaalvraag op elkaar betrokken cliënten in één adem noemen successen concreet teruggeven voor belangrijke krachtbron: betrokkenheid indien de scores variëren, zelf inschaling geven vertrouwen uitspreken informeren naar concrete hulpvraag aan geïndiceerde niveau (schaal) compliment verbinden cliënten bedanken voor ontvangst en vertrouwen demonstreren hoe je krachtbronnen kunt observeren, registreren en evalueren om ontvangstbevestiging

4 258 7 betrekkingen benutten 8 beurten toedelen 9 feedback verdelen prot 5 10 loyaliteit benutten prot 5 11 complementair optreden prot 5 12 doelen verkennen om begrip voor de positie van de ander v.v. cliënten afwisselend voorleggen complimenten zo teruggeven, dat cliënten hun eigen rol herkennen in woord en gebaar onwetende houding aannemen in verkennende fasen symmetrisch optreden; in fasen waarin de balans wordt opgemaakt complementair herhaaldelijk naar wat er concreet moet veranderen de één laten delen in het succes van de ander v.v. de één het verhaal van de ander v.v. aan te vullen of van commentaar te voorzien complimenten aan de één zo uitspreken, dat de ander v.v. er zijn rol in terugvindt doelen van (strijdende) partijen op elkaar afstemmen positief waardeoordeel geven over wat cliënt tot nu toe heeft ondernomen door naar stappen om subdoel te bereiken naar andere (niet aanwezige) leden van het systeem de één het verhaal van de ander te bevestigen complimenten gelijk verdelen over cliënten en hen in wisselende groepen aanspreken naar de veronderstelde beleving van anderen rol van deskundige aannemen om cliënts gedrag te prijzen bruikbare antwoorden d herformuleren en, na herbevestiging, met luisterrespons bekrachtigen door naar de rol van cliënt ten opzichte van andere leden van het systeem ieder afzonderlijk uitnodigend aankijken complimenten aanvullen met adviezen erop aansturen dat partijen samen een team vormen inzichten van cliënt bevestigen en aanvullen met richtinggevende generalisaties cliënten complimenteren met wat ze voor elkaar betekenen bij beurttoedeling rekening houden met de lengte van ieders bijdrage cliënt(en) opdragen successen te markeren de één het compliment voor de ander v.v. te bevestigen

5 voorsorteren 14 controle toedichten 15 selectief focussen 16 gespreksdoel vaststellen prot 3 17 faciliteren p3 18 keuzes maken p3 in de vraag een presuppositie verwerken woorden gebruiken die uitgaan van cliënts controle over zijn handelen afspreken dat alleen goed gedrag telt : waar moeten we het vandaag over hebben, zodat dit gesprek voor jou nuttig zal zijn? in de richtinggevende woorden verwerken naar algemene krachtbronnen de presuppositie voorzien van een suppletie helpende handelingen aanmerken als keuzes van cliënt belangstellend en onderzoekend zijn vraag naar doelstelling verruimen met aanvullende bepaling t.z.v. cliëntwaardering naar algemene krachtbronnen in de waarneming van anderen om bevestiging van de presuppositie en/of de suppletie benadrukken dat cliënt in staat is initiatief te nemen doen wat is afgesproken als keuzes worden voorgelegd, positieve kant vooropstellen observaties zichtbaar registreren naar effect van eventuele positieve keuze voor goed gedrag naar uitwerking van negatieve keuze niet OG-keuzes aan deel van cliënt toeschrijven

6 bijzonderheden opsporen p3 20 contrasteren 21 markeren 22 positief herkaderen om positieve deel van cliënt uit de doeken te doen door naar positieve onderdelen naar algemene zaken of neutrale details om bruikbare informatie uit te lichten OG-keuzes extra accentueren met contrastwoorden uit de context met so (of equivalent) een krachtbron benadrukken in voorafgaande, in navolgende of in beide cliënts respons op negatieve stimuli door specifieke kwalificaties in OG-perspectief plaatsen cliënt zich in te schalen op schaal van vertrouwen naar succes van tegenstrevers, in aansluiting op cliënts afwijzing naar details van krachtbronnen of doelen even stil zijn (> 1 sec. binnen de eigen beurt) om een krachtbron te markeren voor positieve respons op negatieve stimuli cliënt zich een voorstelling te maken van een puntje meer voor vermogen om te kiezen naar de veronderstelde indrukken van anderen naar verklaring voor positieve keuze gewenste keuzes herformuleren naar positieve details van het inschalingsniveau kiezen voor de meest positieve, als cliënt meer opties naar voren brengt schaalniveau in positieve zin toe te lichten naar details van een denkbeeldig hoger inschalingsniveau correctie aanbrengen, als cliënt niet OGkant op gaat naar details van ongewenste doelen, mits verbonden met cliënts motivatie voor de andere kant

7 omkeren p4 24 OG-taal spreken 25 krachten personifiëren 26 bijsturen p5 negatieve uiting met maar+ omkeren woorden gebruiken die wijzen in de richting van door cliënt gewenste oplossing een appel doen op de verondersteld aanwezige krachtbron: fantasie figuren als helpers aanspreken negatieve uiting met positieve waarneming verbinden omkering met maar neutraliseren door omkering met maar+ problem talk van cliënt door positieve aanvulling relativeren of ontkennen ongewenste krachten transformeren tot krachtbronnen tastbare herinnering aan helpers meegeven negatieve uiting transformeren tot positieve keuze cliënt poppen (of equivalenten) laten kiezen om krachten uit te beelden (eerder gedane) positieve uiting bevestigen cliënt bruikbare kenmerken laten opsommen aspect van de uiting positief versterken tegengestelde krachten gezamenlijk inzetten naar concretisering van een wensdroom met figuren (in de hand van cliënt) óver cliënt spreken cliënt herinneren aan het mirakel