"We hebben alles in huis om het energieverbruik actief te bewaken"

Transcriptie

1 InterFace Een uitgave van Schneider Electric B.V. Nederland nr.52 DECEMBER 09 "We hebben alles in huis om het energieverbruik actief te bewaken" Dieter Raes Technisch Directeur Agristo B.V.

2 Inhoud Voorwoord Colofon Interface is een uitgave van Schneider Electric B.V. Haarlem Agristo kiest voor standaardisatie 07 TNT bouwt het duurzaamste kantoorpand van Europa 11 Renovatie en uitbreiding Hotel Groot Warnsborn 14 Masterpact retrofit voor Georgia-Pacific 30 Samenwerking Vitens en Schneider Electric Schneider Electric: een sterk merk in energiemanagement Energieoptimalisatie van centrale tot stopcontact Redactie-adres Schneider Electric B.V. Afdeling communicatie Postbus RV Haarlem T Energie is een primaire levensbehoefte en een randvoorwaarde om te kunnen ondernemen. Om klimaatverandering tegen te gaan, is het van groot belang het energieverbruik terug te dringen en energieverspilling tegen te gaan. Bedrijven en particulieren die dit nastreven, komen bijna onvermijdelijk in contact met Schneider Electric en onze oplossingen om energie efficiënter, betrouwbaarder, productiever, veiliger en groener te maken. Teksten Schneider Electric B.V. Rudolph Tekst & Concept Eric Wanrooij Fotografie en illustraties Schneider Electric B.V., Marco Hamoen, Alf Mertens, Marcel van Kerckhoven, Eyehear Ontwerp en layout Plan B grafische dienstverleners, Haarlem Drukwerk Veldwijk-Van Loon Grafische Bedrijven, Waddinxveen Oplage exemplaren. Meerdere exemplaren zijn bij de redactie op aanvraag verkrijgbaar. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen mogelijk na schriftelijke toestemming van de redactie. en verder Voorwoord 16 Nieuwe installatie Senior Aerospace Bosman 18 Realiseer vandaag al een energiebesparing van 30% 20 Energy University 21 Planet & Society Barometer 22 Energiebesparing in parkeergarage Corio 24 Spacial vloerstaande kasten 26 Gebouwautomatisering in de praktijk 28 Energietechnologie gaat hand in hand met IT Overeenkomst Alphatron Marine 31 Compact NSX scheepvaart goedkeuringen 32 Overzicht beurzen/wat is 33 NEN1010 & beveiliging 34 Nieuw gebouw Hotraco Group 36 Draadgootsysteem Performa 37 Eén sterk merk 38 De nieuwe Altivar LexCom 19" panelen 42 Productnieuws Achter Schneider Electric schuilt een compleet portfolio aan producten en geïntegreerde oplossingen. Dit is gefundeerd op de producten, diensten en oplossingen van meer dan 100 merken. Merken die in toenemende mate worden gepresenteerd onder de groene Schneider Electric merkparaplu. Door deze merkstrategie kunnen wij ons wereldwijd krachtig positioneren en op positieve wijze onze inzet voor een efficiënte omgang met energie onderstrepen. Schneider Electric benadert energiebesparing als een doorlopend proces, dat begint met het vergroten van de bewustwording: iedereen kan een bijdrage leveren. In dit magazine leest u meer over ons zeven stappenplan, dat de weg leidt naar een duurzame energiestrategie en continue prestatieverbetering. Steeds terugkerende stappen hierin zijn meten (nulpuntmeting), analyse (meetgegevens), implementatie van oplossingen en wederom meten (resultaat). Met zo n gestructureerde benadering is veel te winnen. Stap 1 - de bewustwording van de noodzaak van energiemanagement - wordt alvast vergemakkelijkt met de Energy University (zie pagina 20). Deze e-learning website leert betrokkenen bij management, planning, ontwerp of implementatie van ruimtes waar energie een rol speelt om energie-efficiënte oplossingen toe te passen. De cursussen richten zich niet op producten, maar op de benodigde concepten en best practices om een acceptabele mate van energiemanagement te behalen. En ze zijn leveranciers-onafhankelijk, zodat iedereen ervan kan profiteren. Efficiënter omgaan met energie is niet alleen belangrijk voor een beter milieu, maar kan ook helpen om kosten te besparen. In deze uitgave van InterFace leest u hoe andere bedrijven de weg naar energie-optimalisatie ervaren en welke resultaten zij hebben geboekt. Wij wensen u veel inspiratie en leesplezier! Peter Uelen President Schneider Electric Nederland Make the most of your energy 2 InterFace nr

3 Industrie Agristo kiest voor standaardisatie bij inrichting hypermoderne fabriek De nauwe betrokkenheid van Schneider Electric past bij dit familiebedrijf Krokante frietjes, goudgele aardappelschijfjes, verleidelijke aardappelpartjes en -blokjes. Wie ze op zijn bord heeft liggen, heeft wel wat anders te doen dan nadenken over het productieproces. Toch is de nieuwe productielijn van Agristo in Tilburg - hightech en volledig bestuurd via ethernet - een bezienswaardigheid op zich. De trots van Agristo én van Schneider Electric, die tekende voor de procesbesturing, volledige energiedistributie én aansturing van de HVACinstallatie. Agristo is een van oorsprong Belgische producent van diepgevroren aardappelproducten. Het familiebedrijf is in 1986 opgericht. De eerste aardappelproducten rolden in Harelbeke (België) van de band. In 2001 nam Agristo een fabriek met één productielijn in Tilburg over. Voor de braakliggende grond rond de fabriek werden al snel plannen ontwikkeld. We wilden een derde productielijn realiseren, zegt technisch directeur Dieter Raes. Een hypermoderne lijn waarmee we klaar zouden zijn voor de toekomst. Maximaal geautomatiseerd, betrouwbaar en goed voor een topproduct. Dat is gelukt. Op deze derde lijn produceren we kilogram friet per uur en dat doen we met niet meer dan tien medewerkers in de fabriek! licht op. Ze gingen op zoek naar innovatieve oplossingen waarmee ze de kwaliteit en flexibiliteit konden realiseren die ze voor ogen hadden. Een belangrijke basiskeuze was dat we de fabriek volledig via ethernet wilden besturen, licht Heijnen toe. In die fase maakten we bij Schneider Electric kennis met vernieuwende oplossingen. Geen oude producten in een nieuw jasje, maar echt vernieuwende oplossingen. Daardoor ontdekten we hoeveel er mogelijk was met ethernet. De Tesys-U motorstarter, de Advantys STB remote I/O, de Modicon M340 PLC en de Vijeo Citect SCADA & HISTORIAN: ze sloten naadloos bij elkaar aan. En bij onze wensen. We hebben dan ook gekozen voor standaardisatie. Schneider Electric maakte dat mogelijk met een totaaloplossing! Modicon M340 PLC, het hart van de procesbesturing Vernieuwende oplossingen De fabriek is dan ook een optelsom van kennis, ideeën en ervaring. Raes en Marco Heijnen (verantwoordelijke automatisering plant Tilburg) staken bij specialisten hun Overtuigend betrouwbaar Agristo koos voor een glasvezelring rond de fabriek. Via ethernet worden niet alleen alle productieprocessen aangestuurd, maar vindt ook de communicatie en data- >> 4 InterFace nr

4 Industrie Gebouwen Wij willen de vastgoedmarkt inspireren en laten zien dat het kan TNT bouwt het duurzaamste kantoorpand van Europa Een stevig najaarsbriesje jaagt over de vlakke polders rond Schiphol. Het lijkt de gehelmde bouwvakkers aan de Taurusavenue in Hoofddorp niet te deren. Al is het niet te zien aan het betonnen skelet dat zij bouwen, dit wordt het duurzaamste kantoorpand van heel Europa. Het Green Office van TNT. Over een revolutionair project, ongekende duurzaamheid, vernieuwende samenwerking en gedreven partijen. V.l.n.r.: Freek Tange - Schneider Electric, Rien Melis - Synergo, Mario Heijnen - Agristo, Dieter Raes - Agristo. "We produceren kilogram friet per uur en dat doen we met niet meer dan tien medewerkers in de fabriek!" Logic energiemeters hebben we alles in huis om het energieverbruik actief te bewaken! Neusje van de zalm Nu de nieuwe fabriek operationeel is, zijn Raes, Heijnen Wat moet je drijven als je het duurzaamste gebouw van Europa wil bouwen? Wat zijn je ambities als je een groen record wilt vestigen? Flip Verwaaijen, Managing Director van TNT Real Estate, noemt het een eenvoudig verhaal. Een verhaal over de missie, visie en strategie van TNT. We hante- en Melis ronduit trots op het resultaat. Het is geworden ren drie regels: trots op onze eigen mensen, optimale wat ze wilden: het neusje van de zalm. Dat is mede aandeelhouderswaarde en verantwoordelijkheid voor de uitwisseling plaats. Veiligheidshalve zijn er verschillende, te danken aan system integrator Hoppenbrouwers en wereld waarin we leven. Deze drie regels zijn de leidraad gescheiden netwerken gerealiseerd. Een medewerker aan Uticon Ingenieursgroep die voor de engineering bij alles wat we doen. En wat mooi is: omdat duurzaam- op kantoor die te enthousiast aan het downloaden is, tekende. Hoppenbrouwers had veel expertise op het heid op deze manier onderdeel uitmaakt van onze kan daardoor niet onverhoopt de productie stilleggen. gebied van Schneider Electric-oplossingen. Uticon missie, visie en strategie, is ze verankerd binnen TNT! Betrouwbaarheid was voor ons heel belangrijk, aldus Raes. We draaien hier 24 uur per dag, 7 dagen in bracht de nodige kennis van de foodsector mee. En wat mooi is: ook de ideeën van onze medewerkers zijn Planet Me de week. Schneider Electric kon die betrouwbaarheid in de oplossingen verwerkt. We hebben ze er nauw bij Die duurzaamheid is niet zomaar een paragraafje in garanderen. We zagen hoe hun componenten zelfs in betrokken, zegt Raes. We wilden alle knelpunten uit een businessplan. Drie jaar geleden lanceerde TNT het een betonfabriek betrouwbaar functioneerden, terwijl ze de oude fabriek in beeld hebben en oplossen. Neem milieuprogramma Planet Me. Hierin ligt vast hoe TNT om- blootgesteld waren aan hevige trillingen. Dat was heel bijvoorbeeld het vervangen van een frequentieregelaar. gaat met duurzaamheid. Ook bedacht TNT hoe zij de ca. overtuigend. Daar moest voorheen een ICT er bij zijn voor de soft medewerkers wereldwijd kan helpen om thuis Energieverbruik bewaken Behalve betrouwbaarheid was ook energiezuinigheid een warematige installatie. Nu is dat niet meer nodig: de PLC slaat alle parameters op en schiet die automatisch in de nieuwe frequentieregelaar. hun energieverbruik te verminderen. Een ander, concreet aandachtspunt van Planet Me is de uitstoot van CO 2. De vliegtuigen en het wagenpark die TNT nodig heeft Minimale specificaties Zittend: hot item. Twee 2500 kva transformatoren van Schneider Electric leveren de power voor het productieproces. Nauw betrokken voor het verzenden van post en pakketten, zijn goed voor 80 procent van de CO 2 -uitstoot van het bedrijf. Die Met beste voorstel bedoelt Verwaaijen het meest duurzaam tegen de beste prijs. Hij was ervan overtuigd Robert van Alphen - OVG. V.l.n.r.: Constantijn Power die onmisbaar is. Elk uur moet er maar liefst 25 Vervangen, uitbreiden, wijzigen, aanvullen: dankzij de andere 20 procent, dáár gaat het over nu de contouren dat duurzaam bouwen tegen een marktconforme prijs Berning - Triodos, ton stoom opgewekt worden voor het schillen van de open ethernet-omgeving gaat het snel en gemakkelijk. van een nieuw hoofdkantoor zichtbaar worden. Het moet kunnen. Daarbij rekende hij af met het traditionele Cees van der Spek - aardappels. Daarnaast vergen ook de andere bewerkin- En dankzij de standaardisatie blijft ook de commu- huurcontract van ons hoofdkantoor in Hoofddorp liep denken in vierkante meters en een bouwsom. Total costs OVG, gen van snijden en sorteren tot drogen en bakken de nicatie met de leverancier eenvoudig. We hebben af. Een goed moment om te kiezen voor huisvesting in of ownership, dáár gaat het in zijn visie om. Dat leidde tot Nikaj van Hermon - TNT, nodige energie. Ook hier bood Schneider Electric een één aanspreekpunt, dat is ideaal., vindt Melis. Bij een CO 2 -emissievrij gebouw. Ik ben de vastgoedmarkt een unieke samenwerking met Triodos-OVG. Wij huren Flip Verwaaijen - TNT, totaaloplossing, knikt Rien Melis, die namens Synergo dit project hebben we ervaren dat Schneider Electric gaan verkennen en met partijen in de gehele bouwketen een gebouw, licht Verwaaijen toe, inclusief energie en Bert Krikke - Triodos, als projectmanager de kar trok. De Okken vermogens- actief meedacht. Zij wilden net als wij een fantastische gaan praten. Ontgoocheld kwam ik terug. Emissievrij? onderhoud. Daarmee is het ook in het belang van Triodos- Paul de Ruiter - Architect borden overtuigden de directie door hun robuustheid, fabriek realiseren. Daar hebben ze zich voor ingespan- Hoge milieuscores? Geen hond geloofde erin! Uiteindelijk OVG om een gebouw te realiseren dat in alle opzichten zo Bron: Eyehear kortsluitvastheid en vlamboogvastheid. We passen ze nen door ons in alle fasen aandacht te geven en met hebben we een tender uitgezet waaraan een aantal duurzaam mogelijk is. Dat de ontwikkelende en bouwen- toe als Power Control Center. Prisma laagspanningsverdelers fungeren als onderverdelers. Met de Power ideeën te komen. Die nauwe betrokkenheid past bij dit familiebedrijf! consortia meededen. De combinatie Triodos-OVG had het beste voorstel. de partij ook de verantwoordelijkheid voor het onderhoud krijgt, is niet helemaal nieuw. DBFMO-contracten worden >> 6 InterFace nr

5 Gebouwen vaker toegepast. Verwaaijen signaleert wel een belangrijk bleek een computervloer ons 200 GreenCalc+-punten te verschil. Meestal gaat het om dikke contracten waarin álles gedetailleerd is vastgelegd. Tot aan de dikte van het toiletpapier, zeg ik wel eens gekscherend. Wij zijn sneller en pragmatischer te werk gegaan. De outputspecificatie kosten. Daarom hebben we gekozen voor een leidingstelsel in het beton waarmee we toch flexibel zijn. En wat blijkt? Het kost de helft minder Verwaaijen is met hart en ziel betrokken bij dit nieuwe staaltje van duurzaamheid. En niet Vijf verdiepingen, vierkante meter hebben we tot een minimum teruggebracht. We handelen niet naar de letter van de wet, maar in de geest van de wet! 1000 GreenCalc+-punten Het ontbreken van boekwerkachtige contracten scheelde veel tijd. En dat was wat Verwaaijen óók voor ogen had. Bouwen volgens het pressure cooker model, met een enorme taakstelling qua doorlooptijd, kwaliteit en duurzaamheid. Want over duurzaamheid gesproken: de lat lag hoog, ontzettend hoog. Was de tender aanvankelijk uitgeschreven op basis van een GreenCalc+-score van 800 punten, later stelde Verwaaijen deze bij naar minimaal 1000 punten. Ook zou het nieuwe hoofdkantoor LEED Platinum gecertificeerd moeten worden. Nee, niet om een record te vestigen, niet om andere partijen op de vastgoedmarkt de loef af te steken. Integendeel. Wij willen andere partijen uitdagen om het nog beter te doen dan wij. Wij willen de vastgoedmarkt inspireren en laten zien dat het kan. Verrijst er binnen een maand na de oplevering een gebouw in Europa dat nóg duurzamer is, dan hebben wij ons doel alleen hij. Hij ziet dat iedereen trots is op dit project. We hebben nog 600 in Nederland. Met dit pand willen we intern en extern vastgoedgebruikers uitdagen om het nóg beter te doen! We zochten een leverancier die heel veel kennis heeft Triodos-OVG betrekt Schneider Electric bij bouw hoofdkantoor TNT De Rotterdamse ontwikkelaar OVG bouwt elk jaar zo n vierkante meter kantoorruimte. Genoeg voor het predicaat marktleider op de Nederlandse kantorenmarkt. Deze marktleider heeft, in combinatie met Triodos, getekend voor de realisatie van het duurzaamste kantoorgebouw van Europa. Het gebouw zal tussen de 50 en 70 procent energiezuiniger zijn dan het huidige hoofdkantoor van TNT! Schneider Electric is van de partij. een partij niet alleen netjes volgens de specificaties werkt, maar voortdurend op zoek gaat naar mogelijkheden om te optimaliseren. Kennis gevraagd Deerns was zo n partner als adviseur en DGMR als Het hoofdkantoor van TNT in Hoofddorp is goed voor vierkante meter, verdeeld over vijf verdiepingen en een parkeergarage. In samenwerking met Triodos-OVG zal de komende jaren zo n vierkante meter duurzame kantoorruimte worden gerealiseerd op verschillende locaties. spectief belangrijk. Berning kijkt dus vooral vooruit. Van Alphen doet dat ook, maar niet zover als zijn evenknie. Ik richt me vooral op het ontwerp en de realisatie. Vooruitkijken Beiden bekennen dat het soms lastig is om stil te staan bereikt: bijdragen aan een duurzamere wereld! bouwfysicabureau. Schneider Electric deelde in datzelfde bij de situatie over 10 jaar. Dat voelt onnatuurlijk aan, Fantastische samenwerking Een boeiend bouwproces maakt nu nog het verschil tussen Op een of andere manier lijkt OVG te ontsnappen aan de malaise op de vastgoedmarkt. De projectontwikkelaar heeft zich altijd al onder- vertrouwen als leverancier van installatie- en besturingstechniek. Wij hadden het gevoel dat Schneider Electric de nummer één is in de wereld als het gaat om innovaties. zegt Berning, om daar nu in zo n vroeg stadium al over na te denken. Toch is dit de beste manier om een goede exploitatie te integreren in de ontwerpfase. Van Alphen ambitieuze plannen en bereikte resultaten. Een bouwpro- scheiden op de markt. We ontwikkelen niet vanuit de Ze kijken goed naar de markt. Dat is wel gebleken. Samen constateert dat de spreekwoordelijke schotten tussen de ces waarin veel besproken moet worden. De betrokken locatie, maar vanuit de klant, benadrukt ondernemer met Kropman hebben zij ingeschreven op onze aanbe- betrokken partijen verdwijnen. Iedereen heeft dezelfde partijen delen hetzelfde belang, maar dat is ronduit nieuw. en managing director Coen van Oostrom. We zoeken steding. Zij waren de enige die al bij de inschrijving tien visie en hetzelfde doel. Omdat partijen als Schneider En daarom vervallen we soms nog in schermutselingen geen klanten bij de projecten die we hebben bedacht op jaar verder keken en daar de aangeboden kwaliteit op ba- Electric en Kropman ook bij het lange termijnonderhoud rond de techniek, zegt Verwaaijen met een relativerende een locatie, maar andersom. We gaan naar een klant en seerden, stelt Van Oostrom nogmaals vast. We zochten betrokken worden, gaan ze voor een optimale installatie. glimlach. Dan vervallen we weer even in onze oude rollen zeggen: hoe kunnen wij jullie helpen om een betere prijs/ een leverancier die veel kennis heeft; in dat opzicht heeft Door dat lange termijnperspectief kan iedereen een stapje van inkoper c.q. leverancier. Maar dat neemt niet weg dat kwaliteitverhouding in je portefeuille te krijgen? Partner- Schneider Electric ons verrast. Gezamenlijk gaan we het verder gaan. Coen van Oostrom - OVG, we een fantastische samenwerking hebben met alle betrokken partijen, waaronder ook Schneider Electric. We dagen ship met de gebruiker is heel belangrijk. Bij de meeste projectontwikkelaars teken je een huurcontract. Bij ons groenste gebouw realiseren dat we ooit gemaakt hebben! Extreem hoge eisen Rogier van Dis - Schneider Electric elkaar voortdurend uit om de gekozen oplossingen tegen het licht te houden. Kan het niet anders? Duurzamer? Zo een samenwerkingsovereenkomst, dat zegt genoeg. Klantgericht én duurzaam ontwikkelen Drie jaar geleden raakte Van Oostrom gefascineerd door Al Gore. Toen hij hem leerde kennen, raakte hij onder de indruk van zijn betoog. Hij zag meteen kansen. Kansen om de wereld te voorzien van duurzaam vastgoed. En daarom besloot hij dat OVG kennis moest gaan vergaren van duurzaam bouwen. Klantgericht werken en duurzaam bouwen, dát zijn de twee pijlers onder het succes van OVG. Bij het TNT-project kwamen deze pijlers bij elkaar. De lat lag hoog. TNT wilde 1000 GreenCalc+punten scoren en gaan voor LEED Platinum. Dat maakte Door het lange termijnperspectief kan iedereen een stapje verder gaan Consortium Triodos-OVG kijkt vooruit Ze komen elkaar wekelijks tegen in de bouwkeet aan de Taurusavenue. Robert van Alphen, ontwikkelingsmanager bij OVG en Constantijn Berning, ontwikkelingsmanager bij Triodos. Samen vertegenwoordigen ze het consortium Triodos-OVG dat tekent voor de bouw en het beheer van TNT s nieuwe hoofdkantoor. Berning en Van Alphen vinden het geweldig dat het duurzaamste kantoorgebouw van Europa in zo n korte >> het complex. Vertrouwen nodig Als consortium, samen met Triodos, tekende OVG niet Cradle-to-cradle, dat is zo ongeveer de filosofie achter het nieuwe hoofdkantoor van TNT. En dat betekent vooral: vooruitkijken. Wat zijn in de toe- alleen voor de realisatie, maar ook voor het beheer van het komst de consequenties van een keuze die je nu maakt? nieuwe gebouw. Tien jaar lang. Daarbij inbegrepen is de Namens het consortium bewaak ik vooral het beleggers- energielevering. Het was dus ook OVG er veel aan gele- perspectief, zegt Berning. Het gebouw wordt enerzijds gen om een zo duurzaam mogelijk gebouw te realiseren. afgestemd op de wensen van TNT. Anderzijds blijft het Voor dit ambitieuze project zochten we de juiste partners. een multi-tenant pand dat na 10 jaar aan meerdere huur- Daarbij draaide het vooral om vertrouwen. Vertrouwen dat ders verhuurd kan worden. Dat is vanuit beleggersper- Robert van Alphen - OVG, Constatijn Berning - Triodos 8 InterFace nr

6 Gebouwen tijd wordt gerealiseerd. Ze zijn het er over eens dat dit te danken is aan het team dat er zonder uitzondering voor gaat. De eisen waren extreem hoog en veel partijen zagen dit project niet zitten. Wat wil je: dit pand wordt vijf maal duurzamer dan volgens het Bouwbesluit vereist is. Met het team waarmee we nu samenwerken, gaat dat lukken. De duurzaamheid en energiezuinigheid die we hier realiseren, zal ook in de toekomst van waarde blijken te zijn. Over de samenwerking tussen Kropman Installatietechniek en Schneider Electric Het geheim van dit project is de integratie van technieken en disciplines! LEED Platinum? Duizend punten GreenCalc+? Een energiesparing van 70 procent? Nee, daar zijn geen bizarre technologieën voor nodig. Regiomanager Noord-West Wim de Water van Kropman Installatietechniek legt uit wat het geheim is van TNT s toekomstige hoofdkantoor. Schneider Electric en Kropman hebben gezamenlijk meegedongen naar het bijzondere project in Hoofddorp. Gezamenlijk omdat ze als partners een totaaloplossing kunnen bieden. Kropman installeert de oplossingen van Schneider Electric. Het gaat dan onder meer om oplossingen voor de energiedistributie, energiebemetering, gebouwautomatisering, kanalisatie en montage. Andere componenten van Schneider Electric zijn frequentieregelaars, een intercomsysteem en kasten. Het geheim: integraal denken Echt schokkende nieuwe dingen komen er niet in, zegt Van de Water, hoewel er ook een bio-wkk geïnstalleerd wordt en dat is vrij bijzonder. Het geheim van dit project is de integratie van technieken en disciplines! Door integraal te denken en in de bouwkolom verder te kijken dan je eigen aandeel, ontstaat de meest optimale oplossing. Het is de kunst om beslissingen in de ontwerpfase te relateren aan de exploitatiefase. Door dat consequent te doen, kan een gebouw groeien met zulke opvallende prestaties. Toch is het integraal ontwerpen en realiseren gemakkelijker gezegd dan gedaan. Van de Water benadrukt dat alle betrokken mensen, van hoog tot laag in de organisatie, veel verder moeten denken dan ze gewend zijn. Bij dit project werken partijen met elkaar samen die het maximale willen halen uit die integrale benadering. Dat is bijzonder. Ook Schneider Electric denkt in totaalconcepten en niet in losse onderdelen. Volledig transparant Het is het installatiebedrijf wel toevertrouwd om bij te dragen aan een totaaloplossing. Met zo n 800 medewerkers realiseert Kropman projecten in heel Nederland. Daarbij is Kropman een partner voor de totale lifecycle, van ontwerp en engineering tot realisatie en onderhoud. In Nijmegen hebben we een prefabricagefabriek. Daar maken we bij dit project ook gebruik van. We doen zo min mogelijk op de bouw. Dat is efficiënter en milieuvriendelijker. Van de Water is enthousiast over de samenwerking met Schneider Electric; met name Erik Zwaan speelt in dit project een belangrijke rol. Een succesfactor is dat wij volledig transparant zijn geweest naar elkaar toe. Het sleutelwoord is wederzijds vertrouwen! De heerlijke gerechten en sfeervolle verlichting in Groot Warnsborn Mede mogelijk gemaakt door Schneider Electric Door het dichte loof van de Veluwse bossen schemert wit. Hier staat, als een oase aan de rand van een natuurgebied, hotel en restaurant Groot Warnsborn. Het landgoed mag dan eeuwenoud Erik Zwaan - Schneider Electric, Wim van de Water - Kropman Installatietechniek zijn, de verdelers, kabelgoten en het schakelmateriaal van Schneider Electric zijn fonkelnieuw. >>> 10 InterFace nr

7 Gebouwen In de eeuwenoude gewelven kelder is er geen wirwar aan kabels te zien. Alleen een strakke kastwand verraadt de plaats van de verdelers. Tom Eggink - Venema Elektrotechniek, Lammert de Vries - Groot Warnsborn, Sjoukje de Vries - Groot Warnsborn Wij wilden het oude pand aanpassen, grondig renoveren, tien extra kamers realiseren en bovendien de kelder exploiteren. De omgeving van Groot Warnsborn in Arnhem is betoverend mooi, met zijn loofhout, naaldbossen, hagen en bosweiden. Woudreuzen met een machtige kruin staan als monumenten in het landschap. De gasten van Groot Warnsborn kunnen ervan genieten. In 1989 zijn wij hier gekomen, vertelt Sjoukje de Vries met een knik naar haar man Lammert de Vries. Aanvankelijk huurden we Groot Warnsborn, maar in 1996 hebben we het gebouw kunnen kopen. Het is een gebouw met een lange historie, die teruggaat naar de zeventiende eeuw. In de Tweede Wereldoorlog is het verwoest, en daarna weer opgebouwd. laars neerstrijken en zich laten verwennen met een kop koffie. Warme tinten domineren het eigentijdse interieur. Lammert tovert een foto op tafel die in Photoshop geretoucheerd lijkt te zijn: tussen de linker- en de rechter vleugel ontbreekt namelijk het volledige middenschip. Dat hebben we helemaal afgebroken, glimlacht Lammert. Het oude pand was na de oorlog stukje bij beetje herbouwd en daardoor logistiek gezien niet optimaal. Wij wilden dit aanpassen, grondig renoveren, tien extra kamers realiseren en bovendien de kelder gaan exploiteren. Daarvoor is een groot deel van het gebouw volledig vernieuwd. Korte bouwtijd Venema Elektrotechniek was daarbij ook van de partij. Het project sprak bedrijfsleider Tom Eggink bijzonder aan. Wij houden van uitdagende elektrotechnische projecten. In technisch opzicht was deze verbouwing semi-ingewikkeld, laat ik het zo maar noemen. Wat het Middenschip afgebroken Lammert en Sjoukje runnen in het landhuis met zijn grote gewelvenkelder een hotel annex restaurant. Veertig kamers telt de accommodatie, met daarnaast drie zalen, twee boardrooms en een Oranjerie voor feesten en partijen. In de lounge kunnen gasten en boswandevooral complex maakte, is dat Groot Warnsborn deels in bedrijf bleef. Je moet rekening houden met de gasten. De bouwtijd moet bovendien zo kort mogelijk zijn, terwijl de oplevering echt een deadline is. Na die datum stonden er alweer reserveringen geboekt. Gelukkig waren Lammert en Sjoukje heel betrokken bij de bouw en konden we snel schakelen. Koken op elektriciteit De betrokken bouwdirectie hield van aanpakken. Geen poespas, direct overleg met Lammert en Sjoukje en korte lijnen naar de (onder)aannemers maakten een korte bouwtijd mogelijk. En bij alle zaken waarover beslist moest worden, was ook de keuze voor de verdelers, de kabelgoten en het schakelmateriaal. Venema Elektrotechniek werkt al jarenlang samen met Schneider Electric en gaf de voorkeur aan de hoogwaardige producten van deze fabrikant. Bedrijfszekerheid is tenslotte heel belangrijk. Neem de verdelers. Die mogen gewoon niet uitvallen. Na de verbouwing koken ze hier niet meer op gas, maar op elektriciteit. Je moet er dan toch niet aandenken dat een verdeler het begeeft. De Prisma-P verdelers van Schneider Electric leken ons daarom een goede keuze. Een voordeel van de verdelers vindt Tom het gesloten systeem. In de eeuwenoude gewelvenkelder is er geen wirwar aan kabels te zien. Alleen een strakke kastwand verraadt de plaats van de verdelers. Eenvoud en functionaliteit Ook als het gaat om schakelmateriaal kon Schneider Electric aan de wensen voldoen. We wilden geen ingewikkelde draadloze systemen. Het is leuk als je de gordijnen bedient met tiptoetsen, maar onze oudere gasten moeten ook begrijpen hoe het werkt, vindt Sjoukje. Lammert wilde vooral tijdloos schakelmateriaal. Ik stoor me aan knopjes, lampjes en dingetjes, zegt hij. De schakelaars moesten niet opvallen en gewoon goed functioneren. Daarom hebben we bewust voor crème gekozen. Het schakelmateriaal past hierdoor goed bij de omgeving. Schneider Electric leverde daarnaast ook de kabelgoten waarlangs de kabels door het gebouw geleid worden. Inmiddels is de verbouwing afgerond en genieten de gasten van Groot Warnsborn elke dag van een warm onthaal. Ze staan er niet bij stil dat de heerlijke gerechten en de sfeervolle verlichting mede mogelijk gemaakt zijn door Schneider Electric. En dat moet vooral zo blijven., Bestel nu de complete Merten catalogus. Ga naar voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en kies 'Catalogus Merten'. 12 InterFace nr

8 Industrie Masterpact retrofit voor Georgia-Pacific Productielijnen moeten draaien "Stilstand nu, is dubbel verlies", zegt Tiny van der Meer van Georgia-Pacific, doelend op de mondiale kredietcrisis. Met de retrofit van Selpact DN2-2500A vermogensautomaat naar Masterpact NW25H1-3P werd daarom gewacht tot voor groot onderhoud toch een afschakeling op stapel stond. Nodig was de vervanging wel: het oude beestje dateerde uit jaar ongestoord z'n best gedaan... mmm, niet gek toch? Retrofit van uw circuit breaker: > Vergroot uw continuïteit en bedrijfszekerheid > Verlaag uw onderhoudskosten > Optioneel: vermogensmeting > Update uw installatie met de nieuwste technologie > Plug & play; ombouw is zonder wijzigingen aan het bestaande railsysteem > Componenten zijn op voorraad bij Schneider Electric Bel ons op voor meer informatie. Schneider Electric Trainingen Voor een zo veilig en efficiënt mogelijk gebruik van onze producten is een goede overdracht van technische productkennis noodzakelijk. Daarom verzorgt Schneider Electric diverse standaard trainingen voor: > Industriële automatisering > Energiedistributie > Gebouw- en huisautomatisering > Kabelmanagement Om optimaal te kunnen inspringen op wensen van klanten bieden wij ook trainingen maat. U bepaalt zelf welke producten aan de orde komen en hoe diepgaand de informatie is. In overleg wordt bepaald waar en wanneer de trainingen worden gehouden. Voor uitgebreide informatie over onze trainingen kunt u contact opnemen met Martijn Carstens, "Als stilstand kostbaar is, ben je blij dat zo'n retrofit razendsnel wordt uitgevoerd. 'Time is money': als dat ergens geldt, is het wel bij ons." Met een totaal opgesteld vermogen van meer dan 25 mva, behoort Georgia-Pacific Nederland BV in Cuijk tot de top-25 afnemers van energie in Zuid-Nederland. Met al die power wordt jaarlijks ton gereed product afgeleverd: papieren servetten, tafelkleden, handdoeken, zakdoeken en een reeks van andere producten, voor 95% gemaakt uit gerecyclede grondstoffen. Ja inderdaad, het bekende merk Lotus wordt hier ook geproduceerd. Als global company heeft Georgia-Pacific vestigingen in bijna alle landen van Europa. In Cuyk werken 340 mensen in volcontinudienst, wat betekent dat stilstand van de (circa 150) productiemachines uit den boze is. Tiny van der Meer, Installatie- en Werkverantwoordelijke HS + LS: "In totaal staan hier in het bedrijf 15 transformatoren opgesteld variërend van 1000 tot 2500 kva. Bij controle bleek dat de Selpact hoofdbeveiliging van een hoofdverdeelinrichting slijtage vertoonde en aan vervanging toe was. Dan reken je er haast vanzelf op dat zo'n ombouw flink wat tijd gaat kosten. Als het tegen zit, ben je zo maar een dag kwijt. Maar bij het contact met Schneider Electric bleek al snel dat dit anders in elkaar zit: binnen 5 uur zou de klus geklaard kunnen zijn. Op basis van deze informatie konden wij het draaiboek voor het groot onderhoud verder inplannen en een datum prikken." Operatie geslaagd De betreffende achterliggende installatie, met een geïnstalleerd vermogen van ca KVA, vormt een proceskritisch onderdeel - hoge veiligheid en bedrijfszekerheid zijn dus een eerste vereiste. Op 12 mei werd 's ochtends om 6 uur de productielijn in spanningsloze toestand gebracht en begon men met de werkzaamheden voor het groot onderhoud. Tijdens deze omvangrijke klus kwam Schneider Electric servicemonteur Ramon Remak op de geplande tijd om de nieuwe Masterpact in te bouwen. Tiny van der Meer: "Als technisch beheerder hoog- en laagspanning ben ik nogal thuis in mijn vak. Maar ik moet zeggen dat we hier allemaal onder de indruk waren van de bekwaamheid en kwaliteiten van Ramon. Hij slaagde er in om de hele ombouw in slechts "Slimme oplossingen oogsten altijd bewondering: in slechts 4 uur was de hele Masterpact-ombouw gerealiseerd. Kijk, zo kun je werken." 4 uur voor elkaar te brengen, inclusief het testen van de installatie. Prima werk! Als stilstand kostbaar is, ben je blij dat zo'n retrofit razendsnel wordt uitgevoerd. 'Time is money': als dat ergens geldt, is het wel bij ons." Tijdbesparing door innovatie Er zijn veel toepassingen waar de Masterpact vermogensschakelaar wordt gebruikt. Ook in situaties waar veelvuldig wordt geschakeld. Met de nieuwe Masterpact 'Plug & Play' retrofit oplossing wordt de ombouwtijd tot een minimum beperkt. Het bestaande Masterpact-chassis kan in het paneel blijven en de nieuwe vermogensschakelaar kan snel worden geplaatst. Het grote voordeel is dat er geen of weinig aanpassingen aan het railsysteem nodig zijn, wat veel tijd bespaart. Schneider Electric biedt oplossingen voor uiteenlopende types Masterpacts (optioneel ook met vermogensmeting) voor zowel hoog-, laag- als middenspanningsschakelaars. 14 InterFace nr

9 Gebouwen Industrie Harald Overwater - Senior Aerospace Bosman Geconcentreerd tuurt een man met veiligheidsbril naar het licht gebogen stalen pijpje dat hij bewerkt. Wie niet beter weet, zou denken dat het een onderdeel van een stofzuigerslang is. Maar niets is minder waar. Hier bij Senior Aerospace Bosman in Barendrecht worden hoogwaardige onderdelen voor gasturbinemotoren gemaakt. De bijzondere machines die daarvoor nodig zijn, worden gevoed door een geïntegreerd verdeelsysteem van Schneider Electric. De railkoker: heel compact, heel flexibel. De flexibele laagspanningsinstallatie van Senior Aerospace Bosman En dat heeft een goede reden. Wij hanteren het principe van lean manufacturing, vertelt Simon den Boer, Hoofd Technische Dienst bij Senior Aerospace Bosman. Vanuit dat principe willen we de productieruimte snel anders in kunnen richten als we een ander product gaan maken. De meeste machines hier zijn dan ook niet op een vaste locatie opgesteld. Over een jaar kan het er hier heel anders uitzien. Plug & play Voor Steegman was dat een goede reden om het Canalis railkokersysteem van Schneider Electric toe te passen. Tielen vindt het de ideale oplossing in situaties waar flexibiliteit geboden is, zéker als er sprake is van grote vermogens. Met de railkoker kunnen we overal machines aansluiten. We hebben de kokers namelijk om de meter voorzien van een flexibel deel, licht Tielen toe. Als we met kabels zouden werken, zouden we voor een verhuizing een complete nieuwe kabel moeten trekken van het hoofdbord naar de nieuwe locatie. Nu hoeven we alleen maar een aftakkast op de railkoker te plaatsen, waarna we de machine kunnen aansluiten. Wat daarbij een groot voordeel is, vult Den Boer aan, is dat de continuïteit van de productie niet in gevaar komt. Ten eerste hoeven we geen kabels te leggen boven draaiende machines. Ten tweede kunnen we de aansluiting volledig onder spanning uitvoeren. Je kunt het zo ongeveer vergelijken met een wandcontactdoos in huis. Je steekt de stekker erin en je hebt stroom! Gemonteerd door Schneider Electric Deze voordelen werden ondersteund door de rekenmachine. Het railkokersysteem met dit aantal aansluitingen en deze vermogens bleek goedkoper te zijn dan de conventionele kabel. Sandas, onderdeel van Schneider Electric, bracht de railkokersystemen aan. Het team monteerde ook de kabelgoten. De goten van Schneider Electric werden vooral gebruikt voor de energiedistributie en databekabeling in de kantooromgeving. John van Sijnen - Senior Aerospace Bosman, Hans Tielen - Steegman Elektrotechniek, Simon den Boer - Senior Aerospace Bosman Harvey Tjon - Schneider Electric, Ruud Klein - Thekobur We kunnen de verhuizing volledig onder spanning uitvoeren Elke dag kiezen wereldwijd vele vliegtuigen het luchtruim met in het hart van de motor onderdelen van Senior Aerospace Bosman. Elke dag worden er vele kilowatts aan stroom opgewekt in energiecentrales met verbrandingskamers van de Barendrechtse specialisten. Uitermate bedrijfskritische onderdelen dus. De heetste onderdelen van gasturbinemotoren, rond de verbrandingskamer, zo vat directeur Harald Overwater samen wat Senior Aerospace Bosman maakt. Die onderdelen worden zo n 1400 graden Celsius. Daar zijn alleen metalen met een hoog nikkel- of kobaltgehalte tegen bestand. Er zijn speciale technieken nodig om deze legeringen te bewerken. Flexibele indeling productieruimte Daar kan Hans Tielen, directeur van installatiebedrijf Steegman, over meepraten. Toen hij door Senior Aerospace Bosman betrokken werd bij de nieuwbouw van het bedrijfspand, kreeg hij een lijst met machines onder ogen. Wat ons meteen opviel, waren de grote vermogens. Machines met 200 kva zijn niet niks. We kregen behalve deze lijst een heel aantal wensen en eisen. Geen uitgewerkt bestek. Dat was het mooie van deze opdracht. We hebben in bouwteamverband een totaaloplossing gerealiseerd van eerste schets tot montage. Een opvallende wens van Senior Aerospace Bosman was een flexibele energiedistributie. In de productieruimte worden machines namelijk vaak verplaatst. Fantastische totaaloplossing Het railkokersysteem is direct aangesloten op de laagspanningsverdelers. Deze panelen werden gemaakt door Thekobur. Omdat het aantal afgaande velden dankzij de railkokers op het laagspanningshoofdbord beperkt is, kon deze compact gebouwd worden. Dat leverde een nuttige ruimtebesparing op. Ruud Klein van Thekobur waardeerde de open communicatie met Steegman en Schneider Electric. De lijnen waren kort. We konden de producten van Schneider Electric daardoor optimaal integreren en afstemmen op de behoefte van de opdrachtgever. Als het gaat om de distributie van laagspanning, laat dit pand zien dat Schneider Electric totaaloplossingen biedt. Zelfs de montage hebben ze uitgevoerd! Door de toepassing van de railkokers, komt de brandwerendheid van scheidingsmuren niet in het geding. Bij uitbreidingen met kabels worden vaak nieuwe muurdoorvoeringen gemaakt die niet altijd conform de eisen afgedicht worden. Dat probleem hebben wij niet meer, zegt Den Boer, en dat is belangrijk. We hebben heel veel geld geïnvesteerd in brandwerende maatregelen. Het railkokersysteem is zo flexibel, dat voor uitbreidingen of verplaatsingen geen nieuwe muurdoorvoeringen nodig zijn. Een flexibele en betrouwbare totaaloplossing, zo beoordelen de betrokken specialisten de oplossing van Schneider Electric. In korte tijd werd de installatie gerealiseerd. En als Tielen, starend naar buiten, zijn terugblik samenvat, spreekt hij ook namens Senior Aerospace Bosman. Een prachtig project met een fantastische oplossing! 16 InterFace nr

10 Realiseer vandaag al een energi e besparing van 30% We staan voor een dilemma waar we niet meer om heen kunnen. In het jaar 2050 zal onze wereldwijde energiebehoefte 2 keer groter zijn dan het aanbod, terwijl de CO 2 uitstoot met een factor 2 verminderd moet zijn. Daarom is het van groot belang dat wij efficiënter met onze energie omgaan. Meer doen met minder Stap 3 Meten Dit stappenplan is een doorlopend proces, waarbij stap Stap 7 Bewijzen Als wereldwijde specialist in energiemanagement voelt Schneider Electric zich erg betrokken bij dit maatschappelijke probleem en geeft dan ook graag het Om een beeld te krijgen van wat het daadwerkelijke energieverbruik is, worden metingen uitgevoerd om het verbruik in kaart te brengen. Een zogenaamde 3 tot en met stap 6 zich telkens herhalen. Het constant monitoren van het energieverbruik is essentieel. Hiermee kan men zien of het proces nog steeds energie Stap 6 Meten goede voorbeeld door mensen en bedrijven te helpen het maximale uit hun energie te halen, zodat men meer nulpuntmeting. Uit deze metingen komt o.a. naar voren of er sprake is van piekspanningen, harmonische, bespaart of dat er andere factoren in het proces dit verstoren. Wanneer dit niet gedaan wordt, kunnen kan doen met minder. Dit doen wij door geïntegreerde transiënten en hoe de cos phi zich verhoudt. gerealiseerde besparingen al snel weer met 10 tot 20% Stap 5 Stap 4 Oplossingen Analyseren oplossingen aan te bieden die energie veilig, betrouwbaar, efficiënt, productief en groen maken. Niet alleen maar mooie woorden, maar dit kunnen we ook nog eens waar maken. Schneider Electric heeft namelijk Stap 4 Analyseren Alle meetgegevens worden geanalyseerd en samen met de klant wordt bepaald welke oplossingen toege- afnemen. Dit is te voorkomen door preventief onderhoud te plegen. Met Schneider Electric kan men bouwen aan een, een zeven stappenplan ontwikkeld waarmee u tot 30% past kunnen worden. langdurige energiestrategie met een toenemende Stap 3 Meten Stap 2 Inventariseren Stap 1 Bewustwording Zevenstappenplan voor energiebesparing energiebesparing kunt realiseren. In 7 stappen energiebesparing realiseren Stap 1 Bewustwording Iedereen kan een bijdrage leveren aan energiebeparing. Het uitschakelen van lampen, apparatuur niet meer op standby laten staan of de verwarming een paar graden lager zetten. Dit alles helpt al om het energieverbruik en de CO 2 uitstoot met 10% te verminderen zonder enige investering. Stap 2 Inventariseren Om te kunnen beoordelen waar energiebesparingen te realiseren zijn, is het belangrijk om de doelstellingen en processen te inventariseren. Stap 5 Oplossingen Aan de hand van de meetgegevens en de analyse worden samen met de klant de oplossingen voor energiebesparing geïmplementeerd. Stap 6 Meten Nadat de oplossingen zijn geïmplementeerd, is het van belang om te meten of het beoogde resultaat (energiebesparing) ook daadwerkelijk is gerealiseerd. Stap 7 Bewijzen In deze laatste stap bewijst Schneider Electric dat de investering zich snel terug zal verdienen doordat het bedrag op uw energierekening met gemiddeld 30% zal afnemen. performance. Naast onze verantwoordelijkheid en belofte heeft Schneider Electric dit jaar ook een Energy University geopend. Dit is een onafhankelijk online leertraject dat de kennis van energieefficiënte oplossingen vergroot. Meer weten over de energie-efficiency oplossingen van Schneider Electric? Download nu de Energy Efficiency Solutions Catalogus. Ga naar www. sereply.com, voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en kies 'Catalogus Energy Efficiency Solutions'. zoveel verbruik van energie in 2050 de CO 2 emissie verminderen om dramatisch klimaatverandering te vermijden in 2050 Wij leveren oplossingen voor energie-efficiency... voor kantoor, commerciële en industriële... voor industriële processen 100% 70% Energie consumptie Efficiënte apparatuur en installaties Optimalisatie door automatisering Bewaking en onderhoud Tot 8% van de besparingen gaat per jaar verloren indien er geen monitoring en onderhoudsprogramma is Tot 12% kan verloren gaan zonder automatiseringsen sturingsprogramma Energieconsumptie 18 InterFace nr

11 Planet & Society Barometer Wij meten onze bijdrage aan duurzame ontwikkeling. Met de Planet & Society Barometer, een meetinstrument opgesteld in 2005, mobilisieren wij alle onze medewerkers om onze bijdrage aan duurzame ontwikkeling verder uit te breiden en om de opvolging van de actieplannen te delen met al onze partners. De cursussen zijn geordend volgens belangrijke eindmarkten die 72% van het wereldwijde energieverbruik vertegenwoordigen Maak kennis met de Energy University: de juiste oplossing op het juiste moment Goed nieuws! Professionals met een hart voor efficiency kunnen gratis cursussen volgen in alle aspecten van energie-efficiency. Hiervoor kunnen ze terecht op de Energy University, een onlineprogramma met geavanceerd studiemateriaal voor professionals uit alle industrieën en op alle organisatieniveaus. Energie-efficiency is zeer belangrijk voor de toekomst van ons allemaal. Aangezien er steeds meer vraag is naar fossiele brandstoffen en het aanbod hiervan afneemt, is het belangrijk nu de focus te verplaatsen naar een energie-efficiency samenleving. Het cursusaanbod van de Energy University is een uitstekende manier om u op deze uitdaging voor te bereiden. De studieomgeving De Energy University is toegankelijk met een browser en is een on-demand verzamelplaats van tools en informatie die essentieel zijn voor het plannen en nemen van beslissingen die van invloed kunnen zijn op de energiebehoeften van een organisatie. De cursussen zijn gebaseerd op de filosofie die ten grondslag ligt aan het op een rationele manier realiseren van energie-efficiency en besparing. Onderwerpen die aan bod komen, zijn energieverbruik, toepassingen, ROI-berekeningen en oplossingen die eenvoudig te begrijpen zijn en gemakkelijk kunnen worden geïmplementeerd. U bepaalt zelf het tempo waarin u cursussen volgt U kunt overal waar een internetverbinding beschikbaar is korte cursussen van één uur volgen. Dus wanneer en waar het u uitkomt. Als u een cursus hebt afgerond, kunt u in aanmerking komen voor studiepunten. Vanaf het vierde kwartaal van 2009 kunt u bij voldoende studiepunten een aanvraag indienen voor ons Energy Certificate. De cursussen zijn geordend volgens belangrijke eindmarkten die 72 procent van het wereldwijde energieverbruik vertegenwoordigen: Energie & infrastructuur, Industrie, Gebouwen, Woningbouw en Datacenters & netwerken. Enkele cursussen die we aanbieden: > Energy Efficiency Fundamentals > Energy Economics and ROI Tools > Energy Awareness > Lighting Fundamentals for Energy Efficiency Applications > Solutions for Leadership in Energy and Environmental Design (LEEDS) Wees zuinig met energie Het belang van energie-efficiency is nooit zo groot geweest. De gecombineerde impact van factoren zoals de opwarming van de aarde, stijgende energieprijzen en nieuwe energiewetgeving, is bepalend voor de vaardigheden die u leert op de Energy University. Energie is de katalysator voor vooruitgang, maar een goed gebruik van energie is de nieuwe katalysator voor business. Schrijf u vandaag nog in op Schrijf u vandaag nog in op 3/10 is de meetwaarde waarmee we op 1 januari 2009 gestart zijn 8/10 is de doelstelling gezet door Schneider Electric voor 31 december 2011 Aarde ton jaarlijkse verlaging van onze CO 2 uitstoot 2/3 van onze productomzet halen uit Green Premium producten 2/3 van onze medewerkers werkzaam op ISO gecertificeerde locaties Winst 7 punten boven de gemiddelde groei van de groep komend uit energie-efficiency activiteiten 10 landen met een terugwinningsproces voor SF6 gas huishoudingen aan de onderkant van de maatschappij toegang geven tot energie met behulp van de oplossingen van Schneider Electric Planet & Society Barometer Today < 4,32/10 Onze 13 actieplannen De doelen voor 2011 zijn verdeeld over 3 deelgebieden van duurzame ontwikkeling: Aarde, Winst en Mensen. 60% van onze inkopen bij leveranciers die Global Compact ondersteunen 4 belangrijke SRI indexes selecteren Schneider Electric Mensen 10% jaarlijkse daling in het aantal arbeidsongevallen 14 punten stijging in de medewerkers aanbevelingsscore medewerkers trainen in energiemanagement oplossingen jonge professionals aan de onderkant van de maatschappij trainen in elektrotechnische functies 500 startende elektrotechnische installateurs komend van de onderkant van de maatschappij ondersteunen 20 InterFace nr

12 Gebouwen Railkokersysteem in parkeergarage biedt Corio flexibiliteit én efficiency Een energiebesparing van veertig procent moet mogelijk zijn! In het centrum van Utrecht bruist het van de kooplust en bedrijvigheid. Een enorme stroom bezoekers komt dagelijks naar Hoog Catharijne om te winkelen, te wonen en te werken. Ze komen met het openbaar vervoer óf parkeren hun auto in één van de parkeergarages. Technisch Manager Joop Brand van Corio Nederland legt uit hoe energiebesparing en veiligheid daarbij hand in hand kunnen gaan. moderniseren. Eén van de aandachtspunten daarbij was de verlichting. De verkeersbanen en knooppunten waren goed verlicht, maar de achterzijde van de parkeerplaatsen, tegen het grijze beton, bleef behoorlijk donker. Korte montagetijd belangrijk De parkeergarage Moreelsepark moest lichter worden en daarmee een veilig gevoel geven. Vrouwvriendelijk, zoals Brand het noemt. De wanden zouden daarom een lichte kleur krijgen. Daarnaast moest de verlichting aangepast worden. De armaturen moesten, voor een goede lichtverdeling, op een andere positie aangebracht worden. Dat was niet zo eenvoudig als het leek. De installatie was grotendeels ingestort in het beton. We zouden kabels moeten trekken vanaf de bestaande doos naar het nieuwe bevestigingspunt. Een heel gedoe, met deksels, draadjes, lasdopjes, boren en schroeven. Daarom hebben we gekozen voor het railkokersysteem van Schneider Electric, zegt Brand en hij kan die keuze verklaren. Er kunnen hier 350 auto s parkeren, 24 uur per dag. Het gaat dus om een flinke omzet elke dag. De parkeergarage moest daarom zo kort mogelijk dicht. Dankzij het railkokersysteem konden we de montagetijd flink bekorten. De armaturen kunnen gewoon aan de railkoker geklikt worden! De betrokken installateur was BAM Installatietechniek. Veertig procent besparen Toch was het montagegemak niet de enige reden van Brand om voor het railkokersysteem te kiezen. Op zijn verlanglijstje stond ook een forse energiebesparing. Hij vindt het ronduit zonde als de volledige verlichting dag en nacht brandt. Terwijl er na acht uur s avonds hooguit enkele bezoekers in de parkeergarage komen. Door het licht slimmer te schakelen, moet een besparing van veertig procent mogelijk zijn! In de toekomst kan die schakeling gebaseerd worden op aanwezigheidsdetectie. Maar dat is niet zo eenvoudig als het lijkt. Op welke plaatsen moeten de sensoren dan zitten? Wat gebeurt er als iemand nog een kwartier in zijn auto zit te bellen? We hebben nu een schakeling in drie stappen gerealiseerd. Dat is het mooie van het railkokersysteem met zijn driefasendraden. De minimale verlichting is de noodverlichting. Daarnaast heb je de volledige verlichting en een beperkte verlichting. Door elk railsegment apart te voeden, kan ik met de relais in de verdeelkast de verlichting sturen zoals ik wil. Daar komt bij dat ik zelf kan kiezen op welke schakeldraad ik de armaturen aansluit! Aanpassen zonder hoge kosten Die flexibiliteit is precies wat Brand zocht. Hij wilde de tijd hebben om de ideale schakeling te ontdekken, zonder gebonden te zijn aan een vaste structuur. Zonder hoge kosten kan ik nu de verlichting aanpassen. Dat is de reden dat ik niet alleen bij een renovatie, maar ook bij nieuwbouw voor het railkokersysteem van Schneider Electric zou kiezen. Bij het project parkeergarage Moreelsepark was Allart Beumer van Philips nauw betrokken. Philips is preferred supplier van Corio en ondersteunde bij dit project met advies. We hebben verschillende alternatieven in kaart gebracht en lichtberekeningen gemaakt om de verlichtingswensen te realiseren, aldus Beumer. Uiteindelijk hebben we gekozen voor Pacific armaturen met een TL-D Xtra-buis, die goed is voor branduren. In combinatie met het railkokersysteem en een tijdschakeling betekent deze verlichting een significante verhoging in comfort en een mooie besparing voor Corio!, Meer weten over de energie-efficiency oplossingen van Schneider Electric voor? Download nu de brochure. Ga naar voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en kies 'Energy Efficiency Solutions for buildings'. Dankzij het railkokersysteem konden we de montagetijd flink bekorten. De armaturen kunnen gewoon aan de railkoker geklikt worden! Hoog Catharijne is een van Nederlands grootste overdekte winkelcentra. Behalve circa 160 winkels zijn er ook kantoren en appartementen te vinden. Het winkelcentrum, in het hart van Utrecht, is voor het overgrote deel eigendom van vastgoedbelegger Corio. Corio ontwikkelt, beheert en exploiteert vastgoed in o.a. Nederland, en dan met name in de retailsector. Hoog Catharijne is begin jaren zeventig gebouwd, vertelt technisch manager Joop Brand van Corio. De vloer van de parkeergarage Moreelsepark was na zoveel jaar aangetast door betoncorrosie. Onderhoudsplannen mondden uit in het plan om de garage compleet te Allart Beumer - Philips, Joop Brand - Corio 22 InterFace nr

13 Industrie Spacial vloerstaande kasten Een stevige en flexibele oplossing voor industriële toepassingen Bijna alle schroeven kan men bewerken met een schroef-boormachine met Torx T30 bit. Onderdelen en accessoires zijn eenvoudig en direct te bevestigen op het frame van de behuizing. Technologische evolutie Schneider Electric behoort, mede door het complete assortiment van het merk Sarel, tot de absolute De toebehoren zoals montagerails kunnen zowel horizon taal als verticaal gebruikt worden. Door 19-inch stijlen in te bouwen is er in een handomdraai een data-, wereldtop in universele behuizingen. Oplossingen voor communicatiekast van te maken. De kasten zijn voorzien De schroeven en scharnierassen zijn onverliesbaar. Wartelplaten hebben 20% meer oppervlakte voor kabelinvoer dankzij uniek design. zware industrie, energieverdelingen, datanetwerken en gebouwbeheersystemen worden beschermd door Sarel kasten en behuizingen. Aanbouwkasten Spacial SF De nieuwe serie aanbouwkasten, Spacial SF genaamd, zijn innovatieve behuizingen opgebouwd rond een uniek en uiterst robuust frame. Dankzij de exclusieve totale symmetrie van de aanbouwkast beschikt men over de meest flexibele assemblage van de markt. Een eenvoudige koppelset maakt het mogelijk de kasten aan elkaar van een polyester epoxycoating in RAL7035. Vrijstaande kasten Spacial SM Spacial SM zijn vrijstaande gesloten behuizingen voorzien van een deur. Deze serie is speciaal ontwikkeld om te combineren met de Spacial SF serie. Dit houdt in dat toebehoren zoals montageplaten, sokkels en dergelijke onderling uitwisselbaar zijn. De kast heeft een beschermingsklasse IP66. Een oplossing voor elke behoefte Meer informatie over Spacial SF/SM? Ga naar com, voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en kies brochure Universele Behuizingen'. te monteren en de montageplaten te koppelen. Hierdoor Naast het uitgebreide aanbod van standaard producten kan vrijwel eindeloos doorgebouwd worden. De geïnte- is het ook mogelijk om maatwerk offertes aan te vragen bij greerde panelen, de assemblage van de aanbouwkasten Schneider Electric. Voor meer informatie over maatwerk Vereenvoudigde montage van plint: directe bevestiging zonder kooimoeren. Gevenitileerde plinten. Kabelinvoer in plinten met dichtingsborstel. Dwarsligger voor kabelmanager onder plinten. en de handgreep met de nieuwe vormgeving geven de aanbouwkast nieuwe esthetische kenmerken. verwijzen we u naar sarel@nl.schneider-electric.com of bel naar Meer informatie: 24 InterFace nr

14 Gebouwen In navolging van de opdracht voor KPMG kantoorgebouw Victoria in Rotterdam is HC Gebouwautomatisering in de praktijk Barcol-Air Regeltechniek (Schneider Electric partner voor I/A Series gebouwautomatisering) de opdracht gegund voor het nieuwe markante hoofdkantoor (ca m 2 ) van KPMG in Amstelveen voor medewerkers. In 2010 zal KPMG het pand betrekken. Directe betrokkenheid van KPMG als gebruiker en de eerste ervaringen opgedaan met het nieuwe kantoor in Rotterdam hebben er toe geleid dat er een duurzaam totaal concept is ontstaan zowel op het gebied van de technische installaties als de gebruikte materialen. Andere bij het project betrokken partijen zijn vastgoed adviseur Meijon Vastgoed B.V., aannemer Wessels Zeist, Thermos installatietechniek B.V. en installatieadviseur Hiensch Engineering. Uitgangspunt bij de ontwikkeling was dat er geen verticale buisleidingen, bekabeling of thermostaten in de wanden mochten worden opgenomen, terwijl wel individuele bediening van ruimtetemperatuur en verlichting mogelijk moest zijn. HC Barcol-Air HC Barcol-Air Regeltechniek is aannemer van het complete gebouwbeheersysteem inclusief alle naregelingen, verlichtingschakelingen en regelkasten. HC Barcol-Air Luchtverdeeltechniek is leverancier van alle luchtverdeelapparatuur zoals de Variabel Volume Inductie units, meeten regelstations, brandkleppen en roosters. Energiezuinig comfort Met het steeds schaarser worden van de natuurlijke hulpbronnen komt energiegebruik onder druk te staan. Een tweede uitgangspunt bij het ontwerp was minimaal energiegebruik met behoud van een optimaal thermisch comfort. Hiervoor heeft de installatieadviseur gekozen voor een Variabel Volume Inductie systeem (VAV-I). Regeltechniek - primaire installatie Voor het automatiseren van de primaire HVAC processen worden vrij programmeerbare universele BACnet regelaars met een grote I/O bezetting toegepast. Deze I/A Series MNB 1000 regelaars ondersteunen standaard het BACnet IP, BACnet Ethernet en MS/TP communicatieprotocol en fungeren tevens als netwerkrouter. Regeltechniek naregelingen Per ruimte of te regelen zone wordt een vrij programmeerbare I/A Series LON VAV-regelaar toegepast. Ter voorkoming van de toepassing van 2 regelaars (temperatuur en verlichting) in 1 ruimte heeft HC Barcol-Air enige jaren geleden een lichtschakelmodule ontwikkeld. De standaard I/A Series VAV regelaar beschikt over voldoende intelligentie om naast het klimaat ook de verlichting te regelen. Aanwezigheid wordt gedetecteerd door een multi-sensor. Regeltechniek universele Netwerk Regelaars Om de installatie als samengesteld geheel te laten functioneren en deze goed te kunnen beheren worden er I/A Series multiprotocol regelaars van het type UNC toegepast. Zonder tussenkomst van gateways of protocol omvormers verwerken en integreren deze regelaars standaard Lon- Works, BACnet MS/TP, BACnet Ethernet, BACnet IP en Modbus, daarnaast zijn er drivers voor andere communicatie standaards beschikbaar. De regelaars zijn standaard webbased en communiceren direct over Ethernet LAN of op afstand via Internet vanaf elke PC met standaard webbrowser zonder speciale software of licentie via Java herkenning en versleuteling van wachtwoorden. Visualisatie Via een centrale bediencomputer met I/A Series Enterprise Server Man machine Interface software wordt de technische installaties bediend en beheerd. Enterprise Server is een integraal pakket voor grafische bediening, beheer, trending, gegevensopslag en alarmering. Hierin worden ook alle klimaatzones gevisualiseerd zodat eenvoudig de status van alle VAV-I units inclusief alle setpoints en ruimteparameters te zien zijn. Vergaderruimtes In vergaderruimtes zijn de regeling van verlichting en lichtwering van groot belang. Voor alle vergaderruimtes alsmede het grandcafé en het restaurant zijn touchscreens geleverd met projectspecifieke bediening voor temperatuur, verlichting en lichtwering. Via vrij programmeerbare I/A Series regelaars worden deze disciplines geïntegreerd. Energiezuinig Bij de centrale opwekking van koude en warmte wordt gebruikgemaakt van een bodemopslagsysteem met warmtepompen en maken de luchtbehandelingkasten optimaal gebruik van vrije koeling door toepassing van het VAV-systeem. Door gebruik te maken van aanwezigheidsdetectie voor het in- en uitschakelen van de VAV-I units en de verlichting, wordt er geen energie aan de ruimte toegevoerd wanneer een ruimte niet wordt gebruikt. Het slim toepassen van I/A Series regeltechniek producten en systemen minimaliseert energiegebruik, waarbij het door de individuele gebruiker te beïnvloeden thermisch comfort van hoog niveau is zodat hij maximaal kan presteren. Bovendien zijn de technische installaties eenvoudig moet zijn te bedienen, te beheren, te onderhouden en uit te breiden. Inbedrijfstellen door HC Barcol-air Regeltechniek medewerkers 26 InterFace nr

15 Datacenters Het is de allerhoogste tijd iets te doen om tot in de verre toekomst genoeg energie te hebben voor onder meer onze datacenters. Slimme informatie technologie in het datacenter kan daarbij helpen. Energietechnologie gaat hand in hand met IT Energie is schaars. Verspilling ervan is actueel en wordt door alle lagen in de samenleving langzamerhand tegengegaan. Er is geen weg terug meer. Individu, overheid en bedrijven, alle lagen van de samenleving zijn zich daar steeds meer van bewust en organiseren initiatieven om groene, goede ideeën te verzamelen. Consumenten kopen bewuster groene stroom. Overheden in Nederland doen binnenkort alleen nog maar zaken met organisaties met een MVO-beleid. Tegelijkertijd lijken bedrijven de duurzaamheid te hebben omarmd. Hoe groen is het bedrijfsleven werkelijk? Hoe duurzaam acteert de hedendaagse CIO? En welke rol kunnen IT-afdelingen spelen op het gebied van duurzaamheid binnen overheden en het bedrijfsleven? Wim Hendriksen, country manager APC by Schneider Electric: "We zullen met z n allen de verantwoordelijkheid moeten oppakken. Het is de allerhoogste tijd iets te doen om tot in de verre toekomst genoeg energie te hebben voor onder meer onze datacenters. Slimme informatietechnologie in het datacenter kan daarbij helpen." De CIO staat voor uiteenlopende energievraagstukken. Als je op korte termijn een datacenter wilt opzetten, dan krijg je de energie niet geleverd, zeker niet als die op een greenfield-locatie gevestigd wordt. Bovendien is volgens een aantal rekenmeesters een geheel duurzame energie-oplossing op dit moment economisch nog niet echt interessant. En tóch weet de CIO van vandaag dat we er morgen naar toe moeten. Energietechnologie (ET) staat aan de vooravond van een stormachtige groei. Het wordt gezien als de nieuwe IT. De spanning tussen zaken die je op de langere termijn zou willen verwezenlijken en een onvoldoende financiële druk om zaken op korte termijn al dan niet door inzet van slimmere IT te veranderen, is voelbaar. Maar de spanning is deels slechts beeldvorming. Er is bijvoorbeeld veel te winnen op efficiency in het datacenter. Slim omgaan met ET bespaart kosten, verbetert de rekenkracht van de aanwezige IT én geeft antwoord op energiedilemma's voor de lange termijn. Het is met de hedendaagse mogelijkheden niet of of. Het is en en. Bewustzijn over efficiency in het datacenter is er nog lang niet overal. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat energie-efficiency in vergelijkbare datacenters sterk uiteenloopt. Bovendien blijkt dat de efficiencycijfers veel hoger liggen dan praktisch haalbaar is, vergeleken met de best scorende bedrijven. De productontwikkeling van grote IT-leveranciers heeft ervoor gezorgd dat de omvang van een gemiddelde server enorm is afgenomen. Blade-servers, systemen met beperkte omvang maar grote capaciteit, zijn hiervan een goed voorbeeld. Een mooie vooruitgang, aangezien er op die manier meer servers zijn te installeren in één serverkast die ook nog eens minder bedrijfsruimte inneemt. Een datacentermanager zou daarmee intens tevreden moeten zijn. Maar dit kan problemen opleveren door de grotere behoefte aan stroom en de warmteontwikkeling van de nieuwe systemen. Meer dan de helft van de stroom in het datacenter wordt verbruikt voor koeling en infrastructurele zaken. Ook daar kan wat aan gedaan worden. Helaas hebben echter weinig beheerders meetgegevens over de prestaties en het energieverbruik van hun ITomgeving. En als ze het al hebben, weten ze niet hoe ze het moeten evalueren, omdat het haast onmogelijk is om te vergelijken met andere omgevingen. Vaak is niet eens bekend hoe de werkelijke cijfers zich verhouden tot de scores die men volgens het ontwerp van de infrastructuur mag verwachten. "Vandaag de dag is het echter heel goed mogelijk en noodzakelijk om de efficiency van datacenters te plannen, te meten en te verbeteren", zegt Hendriksen. "Naast vermindering van energiegebruik, levert hogere efficiency andere voordelen op zoals de mogelijkheid om meer rekenkracht uit IT-voorzieningen te halen en meer IT-apparatuur in een bepaalde installatie te plaatsen." Energie is dus schaars en zal naar verwachting duurder worden. Verspilling ervan willen we tegengaan. Bedrijven hebben duurzaamheid omarmd. APC merkt dat er steeds meer vraag is naar informatie over energie-efficiency in de markt, zowel nationaal als internationaal. De moderne CIO is daadwerkelijk bezig met de vraag hoe we meer rekenkracht kunnen genereren met tegelijkertijd minder verspilling. Het bedrijfsleven acteert inderdaad steeds groener en wil inzicht in wat zij bijdragen aan duurzaamheid. Er wordt meer en meer gekeken naar de inzet van energietechnologie. En IT-afdelingen hebben de tools binnen handbereik om te plannen, te meten en te weten hoe het met het energieverbruik en -verspilling in het datacenter staat. En de slimme inzet van energietechnologie helpt energieverlies tegen te gaan. APC ontwikkelde een laagdrempelige online zelftest waarmee IT-verantwoordelijken razendsnel kunnen bepalen hoe het er met hun energie-efficiency voor staat. De Enterprise Efficiency Quotient geeft daarbij bovendien aan welke voordelen een intelligent, geïntegreerd efficiencysysteem kan bieden: meer energie, meer controle en meer profijt. "Datacenter-efficiency kan gedefinieerd worden als de fractie van stroom dat het datacenter ingaat en wordt omgezet in bruikbare IT-output of het gewenste resultaat. Alles dat niet kan worden aangemerkt als het gewenste resultaat is verlies. Oftewel verspilling", besluit Wim Hendriksen. Hoe efficiënt is uw systeem? Ga naar voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en klik op 'GRATIS tools precisiegegevens!'. 28 InterFace nr

16 Water Samenwerking Vitens en Schneider Electric Vitens gaat met Schneider Electric haar procesautomatisering standaardiseren Vitens is het jongste en grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. Zij levert topkwaliteit drinkwater aan 5,4 miljoen klanten in de provincies Friesland, Gelderland, Utrecht, Overijssel en Flevoland. Omgerekend naar het aantal aansluitingen neemt Vitens ongeveer één derde van de Nederlandse drinkwatermarkt in. Foto v.l.n.r. van Vitens: dhr. W. Odding en dhr. Ir. R.M van Terwisga. Van Schneider Electric: dhr. E. Lagarrigue V.l.n.r.: Peter Uelen (Country President Schneider Electric Nederland), Jan-Willem Nijman (Commercial Manager Industry, Infra & Services Schneider Electric), Luuk Vroombout (Directeur Alphatron Marine), Ernst Lohmann (International Service Manager Alphatron Marine), Frans Steenbergen (National Service Manager Alphatron Marine), Freddy Stuivenberg (Sales Engineer Marine Schneider Electric) Scheepvaart I n tegenstelling tot wat in de energiesector gebruikelijk is, is Vitens een publiek bedrijf. De aandelen van de NV zijn (in)direct in handen van de provincies en gemeenten. De watermarkt is niet vrij; de klant kan niet kiezen en dat geeft Vitens een extra verantwoordelijkheid om te zorgen voor betrouwbaar water tegen een redelijke prijs. Om aan die verantwoordelijkheid te kunnen voldoen, zal Vitens in de komende jaren zoveel mogelijk bedrijfsprocessen centraliseren en uniformeren. Een belangrijke stap in dit geheel is de ontwikkeling van een standaard voor procesautomatisering. Als gevolg van de ontstaanshistorie van Vitens is de huidige procesautomatisering regionaal bepaald. Per regio worden verschillende systemen toegepast en verschilt de wijze van bedrijfsvoering. In de toekomstige situatie wordt deze bestaande situatie aangepast naar een Donderdag 4 november is er op de Europort beurs op de stand van Alphatron, leverancier van hoogwaardige navigatie- en communicatieapparatuur voor de scheepvaart, een partnerschap ondertekend tussen Alphatron Marine B.V. en Schneider Electric. Het contract werd getekend uniforme wijze van procesvoering Vitens breed. Hiervoor is een standaard ontwikkeld genaamd ViPAS, waarvan de systemen PLC en SCADA de technische onderdelen zijn. De opdracht voor de technische uitvoering is gegund aan Schneider Electric. Zo zullen de Modicon PLC s, Quantum en M340 toegepast gaan worden. Voor SCADA zal Vijeo Citect de supervisie voor zijn rekening nemen. Uniek aan deze samenwerking is dat er niet vanuit technische mogelijkheden en beperkingen is geredeneerd. Vitens heeft zelf het functioneel ontwerp gemaakt en vervolgens is gezocht naar een partij die hier technisch invulling aan kon geven. Dit leidt de komende jaren tot efficiency- en kwaliteitsverhoging tussen nieuwbouw, beheer en onderhoud. Ook zullen de kosten in de levenscyclus van procesautomatiseringssystemen hiermee lager uitvallen. Met deze insteek loopt Vitens voorop in de drinkwatersector. Bijkomend voordeel is dat Schneider Electric op dit moment een groot deel van de geïnstalleerde procesautomatiseringssystemen binnen Vitens vertegenwoordigt. De interne productkennis kan dus nog steeds worden ingezet. Op donderdag 27 augustus jl. hebben de bestuursvoorzitters van Vitens dhr. W. Odding en dhr. Ir. R.M. van Terwisga en Senior Vice-President Central Western Europe van Schneider Electric dhr. E. Lagarrigue hun handtekening onder een samenwerkingscontract gezet. Samen 24/7 support aanbieden door de heer Peter Uelen, Country President Schneider Electric Nederland en de heren Ernst Lohmann, International Service Manager en Frans Steenbergen, National Service Manager, beiden van Alphatron. Schneider Electric biedt, naast het grote aanbod van systemen en oplossingen voor het maritieme segment, met haar Global Service Program een 24/7 support voor alle elektrische distributie- en automatiseringssystemen aan boord door haar eigen servicevestigingen en een groot partnernetwerk. Alphatron Marine B.V. zal in naam van Schneider Electric wereldwijd 24/7 service uitvoeren op navigatie- en communicatieapparatuur. Beide partijen zijn trots dit partnerschap aan te zijn gegaan en kijken vooruit op een succesvolle samenwerking. Scheepvaart Compact NSX scheepvaart goedkeuringen beschikbaar Compact NSX100 tot 630 is de succesvolle opvolger van de Compact NS100 tot 630 serie. Compact NSX vermogensschakelaars hebben veel interessante vernieuwingen zoals verbeterde selectiviteit, geïntegreerde meting en intelligente motorbeveiliging. De Compact vermogensschakelaars worden al jarenlang toegepast in de scheepvaart, zowel in de koopvaardij, offshore en militaire toepassingen. Een belangrijke voorwaarde om vermogensschakelaars te kunnen toepassen zijn de scheepvaart goedkeuringen. Daarom zijn ook nu de belangrijkste scheepvaart goedkeuringen beschikbaar voor de Compact NSX. Momenteel zijn de volgende scheepvaart goedkeuringen beschikbaar: Bureau Veritas (BV) Germanischer Lloyd (GL) Lloyds Register of Shipping (LRS) Det Norske Veritas (DNV) Registro Italiano Navale (RINA) American Bureau of Shipping (ABS) Nippon Kaiji Kyokai (NK) China Classification Society (CCS) De volgende scheepvaart goedkeuringen aanvragen lopen nog: Korean Register of Shipping (KRS) Russian Maritime Register of Shipping (RMRS) Met het behalen van de scheepvaart goedkeuringen kan de Compact NSX in alle marktsegmenten worden toegepast. Hiermee zal er ook een eind gaan komen aan de beschikbaarheid van de Compact NS100 tot 630 serie. De prijzen van de Compact NS serie zijn dan ook per 1 oktober verhoogd. Om het vervangen eenvoudig te maken is een conversiegids beschikbaar om de NS referenties om te zetten in NSX., Alles te weten komen over de Compaxt NSX? Vraag nu de complete catalogus aan. Ga naar www. sereply.com, voer de code in die u vindt op de achterkant van dit magazine en kies 'Catalogus Compact vermogensschakelaars'. 30 InterFace nr

17 Beurzen NEN1010 & beveiliging Joost de Koning - Product Manager Bezoek Schneider Electric op de volgende beurzen: Energiezuinige installaties? Industriële Veiligheid 21 januari De Reehorst, Ede Heliview Conferences organiseert voor de zesde maal het jaarcongres Industriële Veiligheid dat gratis is voor eindgebruikers. Het congresprogramma is voor u samengesteld met workshops, expertsessies, best practices en een informatiemarkt met 25 tot 30 bedrijven. Aqua Nederland 16, 17 en 18 maart Evenementenhal, Gorinchem Aqua Nederland Vakbeurs is drie dagen lang hét trefpunt waar ondernemers en relaties uit de waterbranche elkaar ontmoeten. De vakbeurs richt zich op waterbehandeling, watermanagement en watertechnologie. In een sfeervolle, verkoopbevorderende ambiance kunt u zaken doen, informatie uitwisselen, contacten leggen en ideeën opdoen. Mocon 31 maart en 1 april IJsselhallen, Zwolle Bent u geïnteresseerd in efficiëntie verbeteren, kosten verlagen, productiviteit verhogen, nieuwe oplossingen vinden en/of de laatste innovaties ontdekken? Bezoek dan easyfairs MOCON Zwolle, dé ontmoetingsplaats van de Nederlandse 'motion & control' sector. Deze keer niet een direct NEN1010 onderwerp, maar wel iets ter overweging. Er bestaat namelijk al vele jaren een tweedeling in de markt over verdeelinrichtingen. Er zijn de voorstanders van automaten en daar tegenover de voorstanders van smeltpatronen. Beide technieken hebben voordelen en nadelen. Met name op het gebied van de Transportverliezen in installaties Iedereen is momenteel bezig met energiebesparing door te kijken naar de verbruikers zoals verlichting en aandrijvingen van motoren. Er zijn echter nog meer besparingen te behalen op een onderbelicht vlak; de elektrische installatie. In deze installatie, bestaande uit verdeelinrichtingen, kabels en railkokersystemen treden ook verliezen op. Door het toepassen van slimme technieken kunnen eenvoudig kosten bespaard worden. Er bestaat trouwens een norm: NEN-EN-IEC :1995 (Kabels voor sterkstroom - Sectie 2: Economische optimalisering van de geleiderdoorsneden) die diep ingaat op verliezen, kosten van aanleg en kosten op lange termijn. Vermogensdissipatie (= energieverlies) van beveiligingstoestellen Elke geleider heeft weerstand, zo ook een vermogensschakelaar en smeltpatroon. In elke stroomvoerende geleider zal door deze weerstand warmtedissipatie ontstaan. De dissipatie veroorzaakt energieverlies. Wanneer we kijken naar vermogensschakelaars dan zijn er twee technieken beschikbaar: Bi-metaal en elektronisch. Het voordeel van elektronische beveiligingen is dat ze minder warmte dissiperen. Smeltpatronen dissiperen ook warmte, in de praktijk meer dan automaten. Hieronder staan wat voorbeelden (uitgangspunt smeltpatroon in klapscheider, automaat met elektronische beveiliging, 3 belaste polen): kabelberekening komen verschillen naar voren. In dit artikel wil ik ingaan op het energieverbruik van installaties. Stroomwaarde Dissipatie smeltpatroon Dissipatie automaat 100A 24W 14W 160A 46W 27W 250A 70W 53W 400A 114W 58W 630A 188W 119W Wat is Zoals u wellicht heeft gezien, wordt bij diverse artikelen in de Interface naar verwezen. Graag leggen we uit wat SEreply.com is en waarom Schneider Electric dit gebruikt. Wijzigingen doorgeven? Voor het doorgeven van een adreswijziging of het stopzetten van een abonnement op Interface: ga naar wwww.schneiderelectric.nl en dan naar magazines Digitale antwoordkaart SEreply.com is een digitale antwoordkaart voor het aanvragen van catalogi of ander informatie. Daarnaast is het ook een tool waarmee de response van de diverse uitingen die Schneider Electric gebruikt (zoals direct mail, advertenties, webbanners, magazines, digitale nieuwsbrieven etc.) wordt gemeten. Door gebruik te maken van actiecodes krijgen we inzicht in welke media wij als beste kunnen inzetten om onze klanten te bereiken, want iedere media heeft een andere code. Bovendien geeft het ook weer welke onderwerpen onze klanten het meest aanspreken. Dit zodat wij onze media meer kunnen afstemmen op de interesses van de klanten. Door het inzetten van deze tool zijn enquêtes voor het achterhalen van deze informatie overbodig en kan het marketingbudget efficiënter worden ingezet. Een bijkomend voordeel is dat deze digitale antwoordkaart milieuvriendelijk is en dat het precies past in ons streven om oplossingen aan te bieden die efficiënt, productief, veilig, betrouwbaar en groen zijn. Wat gebeurt er met mijn gegevens? SEreply.com is een website van Schneider Electric wereldwijd en de gegevens die u invult op SEreply.com worden gebruikt om u de gevraagde informatie toe te sturen. Daarnaast worden deze gegevens gebruikt voor het up to date houden van het klantenbestand en het inzicht verschaffen in de interesses van de klanten. De gegevens worden niet aan derden doorverkocht. Duidelijk is dat smeltpatronen meer warmte dissiperen dan vermogensschakelaars. Wanneer de smeltpatronen worden ondergebracht in zgn. cassettesystemen of veilighedenlastscheiders neemt de dissipatie alleen nog maar verder toe. Kabelverliezen Kabels hebben ook weerstand en dissiperen hiermee ook warmte. Ook hiervoor een paar voorbeelden met de volgende uitgangspunten (10 uur per dag, 5 dagen per week, 10 cent per kwh, lengte 100 m) Stroom Kabel Verlies Energie per jaar Kosten per jaar 100A 25mm W 4620 kwh 462 EUR 160A 50mm W 5914 kwh 591 EUR 250A 95mm W 7599 kwh 760 EUR 400A 185mm2 4803W 9989 kwh 999 EUR Het is duidelijk dat door kabels dikker te kiezen eenvoudig besparingen te behalen zijn. Uiteraard is een dikkere kabel ook duurder, een economische afweging is noodzakelijk. Let ook op de in het voorbeeld genoemde bedrijfsduur, gaat deze naar 24 uurs bedrijf dan worden de kosten uiteraard ook hoger. Een snelle inventarisatie van kabelprijzen leert dat de kabelverliezen van het 100A voorbeeld in 3 jaar terug verdiend kunnen worden door de kabel van 25mm 2 naar 35mm 2 te brengen. Tot slot Verliezen in installaties zijn helaas niet te vermijden, echter door slim te kijken naar toepassing, bedrijfsduur en slimme technieken zijn deze wel te verminderen. Zo kan het toepassen van vermogensschakelaars i.p.v. smeltpatronen enkele honderden euro s per jaar schelen. Daarnaast kunnen deze verdelers in geklimatiseerde ruimten staan, een stelregel is dat de helft van het vermogen extra nodig is om de verliezen te koelen. Met name kabelverliezen zijn de grootste kostenpost in een installatie, door één stap grotere kabel te kiezen kunnen besparingen behaald worden die in enkele jaren terugverdiend zijn. Overigens heeft de eerder genoemde NEN-EN-IEC reeks een normatieve verwijzing in de NEN InterFace nr

18 Gebouwen Nieuw gebouw Hotraco Group intelligent en energiezuinig Het bevat een geïntegreerd systeem voor klimaat, energiemanagement, verlichting en beveiliging De Hotraco Group in Horst heeft haar nieuwe vestiging in gebruik genomen. Het gebouw, op het bedrijventerrein Hoogveld, biedt onder andere onderdak aan de logistieke sector van de holding. Tegelijkertijd heeft Hotraco Industrial hier laten zien welke expertise men zelf in huis heeft. Hotraco, een afkorting van Horster Trading Company, is marktleider op het gebied van de ontwikkeling en productie van meet- en regelsystemen. Het bedrijf kent wijde vertakkingen, met exportactiviteiten tot ver buiten Nederland. Eén van de eigen divisies, Hotraco Industrial, heeft zorg gedragen voor het ontwerp en realisatie van het gebouwbeheersysteem. Hotraco Industrial is een partner van Schneider Electric voor gebouwautomatisering. Eén geïntegreerd systeem Het nieuwe gebouw is vooral intelligent: de gebouwautomatisering is ver doorgevoerd. Het bevat een geïntegreerd systeem voor klimaat, energiemanagement, verlichting en beveiliging, legt Account Manager Twan van der Aa uit. Dat is precies de deskundigheid die Hotraco Industrial voor al haar klanten ter beschikking stelt: wij ontwerpen, produceren en realiseren klantspecifieke oplossingen op het gebied van gebouwbeheersystemen. In dit geval hebben we voor onze overkoepelende holding een perfect staaltje van eigen kunnen gerealiseerd, het is in alle opzichten een hightech-gebouw. Het bedrijf heeft er de benodigde disciplines voor in huis: we geven advies, verzorgen de elektrotechnische en softwarematige engineering, de paneelbouw, en regelen service en onder- houd. Als partner van Schneider Electric, onze preferred supplier, kunnen we bovendien trainingen aanbieden op het gebied van Building Automation. Energiezuinig De intelligentie is voor de bezoeker van het gebouw nauwelijks zichtbaar. Van der Aa wijst naar een eenvoudig uitziende wandschakelaar waarachter een ingenieus bedieningssysteem schuilgaat voor zowel de verwarming als de verlichting. Zelfs de zonwering kan er automatisch mee worden bestuurd. Maar Building Automation omvat meer dan alleen een eenvoudige bediening. Twan van der Aa: Of we het nu hebben over het klimaat (HVAC), de verlichting of andere onderdelen van de installatie, we proberen alle systemen zo energiezuinig mogelijk te gebruiken. De lichtintensiteit verandert automatisch al naar gelang de hoeveelheid daglicht die binnen aanwezig is. Als iemand een ruimte verlaat, gaat het licht vanzelf uit. Wanneer het alarm wordt ingesteld, worden meteen ook alle lampen in het gebouw uitgeschakeld. Via het centrale gebouwbeheersysteem is onder ander het energieverbruik af te lezen. Alle besparingen zijn meetbaar, er kunnen rapportages worden gemaakt over energie, koeling, waterverbruik, temperatuur, enzovoort. Het beheer van het gehele gebouw kan via internet op afstand plaatsvinden, vanaf welke locatie dan ook. Kloppend hart Het brandalarm is eveneens onderdeel van het gebouwbeheersysteem. Hiervoor hebben we het Elotec-concept toegepast. Via aanzuigpunten worden luchtmonsters verzameld die vervolgens geanalyseerd worden op aanwezigheid van rookgassen. Tot de beveiliging van het gebouw hoort verder een toegangscontrolesysteem van Schneider Electric, dat tevens functioneert als tijdsregistratie. Ook de camerabewaking is van Schneider Electric (Pelco by Schneider Electric). Twan van der Aa laat zien waar de regeltechnische installaties bij elkaar komen: in een wandkast, met de vele knipperende lampjes en honderden kabeltjes en chipjes een soort kloppend hart, niet veel groter dan twee vierkante meter. Koeling en warmteterugwinning Even later staan we in de distributiehal waar de luchtbehandelinginstallatie is opgesteld: een langwerpige kast waar grote omwikkelde slurven uisteken. De installatie is geleverd door de firma Thermo Air en omvat HR-koeling in combinatie met HR-WTW, een unit die zorgt voor warmteterugwinning. Van der Aa legt de werking uit: Deze HR-koeling maakt gebruik van waterdamp in plaats van stoom en gebruikt daardoor tot 80 procent minder elektriciteit dan een gewone airco en andere traditionele koelsystemen. Het natuurkundige principe is al eeuwen oud. Voor het verdampen van water heb je warmte nodig. De benodigde warmte wordt via een speciale warmtewisselaar uit de lucht onttrokken waardoor de lucht afkoelt. De combinatie met HR-WTW levert een dubbele energiebesparing op: Hiermee kunnen we in de zomer duurzaam koelen met 80 procent energiebesparing en hebben we in de winter minimaal 90 procent rendement op warmteterugwinning. De HR-koeling en de HR-WTW komen overigens in aanmerking voor de Energie Investerings Aftrek (EIA). Groei Twan van der Aa verwacht dat Hotraco de komende jaren een verdere groei zal doormaken. Voor de gebouwautomatiseringsmarkt willen we een vooraanstaande totaalleverancier zijn. Een brede organisatie met veel kennis van verschillende disciplines stelt ons in staat om voor de meeste problemen een oplossing te bieden. Daar komt bij dat we kwalitatief hoogwaardige producten gebruiken. Op het gebied van Building Automation kiezen we daarom voor Schneider Electric. Twan van der Aa - Hotraco 34 InterFace nr

19 Utiliteit Industrie Draadgootsysteem Performa Sterk Flexibel Eenvoudig Aankondiging Merlin Gerin, Telemecanique, Sarel & Stago worden Merlin Gerin, Telemecanique, Sarel en Stago worden Schneider Electric Eén sterk merk Er gebeurt veel bij Schneider Electric. Na Merlin Gerin en Telemecanique gaan nu ook Sarel en Stago over naar het merk Schneider Electric. Het zijn drukke tijden voor de fabrieken die range per range de verpakkingen en de markeringen wijzigen. Producten wijzigen niet De veranderingen zijn per productrange en vinden plaats Hoewel dit natuurlijk grote wijzigingen zijn, is het in drie fasen, startend in het derde kwartaal van 2009: belangrijk om te weten dat de producten zelf niet wijzi- Koppelplaat Bochtsnelverbinder Het nieuwe draadgootsysteem Performa is een evolutie op het bestaande Stago draadgootsysteem DG De bestaande producten en artikelnummers uit het DG 5000 assortiment blijven bestaan. Het assortiment is echter uitgebreid met een nieuwe generatie slimme en tijdsbesparende snelmontage accessoires. Geheel in lijn met het assortiment van Schneider Electric zijn de verpakkingen en productlabels aangepast en verbeterd. Daarnaast heeft het programma een nieuwe naam gekregen: Performa. gen, m.u.v. de standaard kleur van de Sarel behuizingen. Voor Merlin Gerin en Telemecanique wijzigen ook de referentienummers niet. Wat betekent dit voor u? De wijziging van het merk gebeurt per productreeks. Het is echter mogelijk dat gedurende een bepaalde tijd binnen een reeks producten met het oude en het nieuwe merk in omloop zijn. Dit heeft te maken met de verschillende doorlooptijden van de voorraden bij Schneider Electric en bij de groothandel. Gezamenlijk proberen we deze periode zo kort mogelijk te houden. Uit milieu en economisch oogpunt worden er geen producten teruggehaald en/of vernietigd. Er verandert tenslotte niets aan de functionaliteit en prestaties van de producten, het is enkel de markering die wijzigt. Wij vragen vriendelijk uw Fase 1: De verpakkingen van Sarel wijzigen naar Schneider Electric Fase 2: Het merk op het product en het label wijzigt van Sarel naar Schneider Electric, tegelijkertijd wijzigen de referenties van bestaande naar nieuwe referenties Fase 3: De standaard kleur voor de plaatstalen behuizingen verandert van RAL7032 in RAL7035 Stago volgt Ook Stago, sinds 1999 onderdeel van Schneider Electric, zal overgaan op het merk Schneider Electric. Als eerste zullen de labels veranderen (hiermee is eind november gestart), daarna de kartonnen verpakkingen en als laatste de documentatie. Dit verandert natuurlijk niets aan de producten zelf. Vragen over de merkwijzigingen? Neem contact op met uw contactpersoon of met ons Customer Care Center op tel Belangrijk om te weten: De kenmerken van de producten veranderen niet (m.u.v. kleur behuizingen) De referenties van Merlin Gerin en Telemecanique veranderen niet Montagegemak De naam Performa is niet toevallig gekozen; het ver- Sterk en stabiel De unieke gepatenteerde constructie met dubbele dwars- begrip hiervoor. Ook Sarel gaat over op Schneider Electric De referenties van Sarel en Stago worden aangepast naar nieuwe nieuwde draadgootsysteem staat garant voor uitste- spijlen maakt de Performa draadgoot uiterst sterk en sta- Eind 2009/begin 2010 zullen ook de producten van het referenties kende prestaties. Alle nieuwe artikelen zijn ontwikkeld biel en daardoor heeft Performa een hoge veilige werklast. merk Sarel overgaan op het merk Schneider Electric. Vraag nu de om het gebruiksgemak voor installateurs te vergroten De succesvolle uitgevoerde functiebehoudtesten (E30 en Sarel, specialist in schakelkasten en behuizingen voor catalogus Performa en montagetijden te verkorten. Zonder veel energie in E90) benadrukken nog eens de kracht van dit systeem. de industrie en datacommunicatie, maakt al sinds 1984 draadgoot aan en/of de montage te steken toch het beste resultaat! Er is De dubbele dwarsspijlen geven een betere ondersteuning deel uit van Schneider Electric en heeft de laatste jaren een gratis sample. een nieuwe schroefloze koppelplaat ontwikkeld welke aan de geplaatste kabels. Dit voorkomt het doorhangen de commerciële activiteiten gebundeld en geïntegreerd Ga naar het koppelen van lengtemateriaal nu nog gemakkelijker van de bekabeling en garandeert een strakke ligging en met Schneider Electric. com, voer de code en sneller maakt. Hetzelfde geldt voor de bochtsnel- een nette installatie. De naar elkaar toegebogen uiteinden in die u vindt op de verbinder die het mogelijk maakt om in een zeer kort zijn, door het ontbreken van scherpe randen, uitermate achterkant van dit tijdsbestek een grote radius bocht te fabriceren. Tevens kabel- en handvriendelijk. magazine en kies 'Catalogus Performa is er nu de beschikking over snelmontage-scheidingsschotten, -draagprofielen, -ophangbeugels, -profiel- Hogere netto kabelcapaciteit draadgoot' en/of bevestigingen en -kabeluitlaten. Standaard zijn de boordhoogten van de Performa 'Gratis sample Per- draadgoten hoger dan de traditionele draadgootsystemen forma draadgoot'. die op de markt verkrijgbaar zijn. Dit betekent een hogere netto kabelcapaciteit. 36 InterFace nr

20 Industrie Bescheiden qua afmetingen maar groots qua prestatie, De nieuwe Altivar 12 De Altivar 12 is de nieuwe compacte frequentieregelaar van Schneider Electric welke de Altivar 11 vervangt. De regelaar is bij uitstek geschikt voor industriële en commerciële machines. De compacte bouwvorm, het hoge prestatie-niveau en de bescheiden verschijning maken de regelaar zeer aantrekkelijk voor toepassing in diverse sectoren, zoals: > voedingsindustrie (ventilatie van keukens, bakmachines, deegmixers etc.) > handling applicaties (autowasstraten, transportbanden, etc.) > medische sector en gezondheidssector (ziekenhuisbedden, trimmachines) > machines met een éénfase aansluiting (hout bewerkingmachines, oppervlakte polijst- en reinigingsmachines, zwembaden of irrigatiepompen, etc.) > eenvoudige mechanische applicaties (2-traps motoren, DC motoren, mechanische aandrijvingen, etc.) Het geïntegreerde categorie C1 EMC filter maakt een perfecte integratie mogelijk in een elektrisch netwerk. Compact maar krachtig! Ondanks de compacte bouwmaat (het kleinste model is slechts 72 mm breed, 102 mm diep en 143 mm hoog!), bevat de Altivar 12 bijna 150 applicatie specifieke functies. Kwaliteit en robuustheid hadden de focus bij het ontwerpen van dit nieuwe model. Om een hardnekkige omgeving te kunnen weerstaan, zijn de printplaten standaard gecoat en is de weerstand tegen verstoringen in de voeding toegenomen. Om onderhoud tot een minimum te reduceren, is de Altivar 12 gedurende 10 jaar onderhoudsvrij. Toepasbaar voor alle applicaties De Altivar 12 bevat zowel een spanning/frequentie regeling voor standaard applicaties als een sensorloze vectoriële fluxregeling indien prestatie vereist is. Tevens beschikt de Altivar 12 over een kwadratische koppelregeling, specifiek voor pomp- en ventilatietoepassingen. Verder voorziet de regelaar in een excellente snelheidsregeling bij wisselende machinebelastingen. Snelle detectie van motor piekstromen bij bepaalde applicaties, zoals bij motorschakeling en bij het afvangen van een draaiende last, voorkomt dat de motor wordt beschadigd. Economisch: een ontwerp met de focus op eenvoud Fabrieksinstelling: De dynamische prestatie van de Altivar 12 geldt zowel voor het accelereren als remmen. Stil: De modellen tot 0.75 kw op 220V hebben geen ventilator. Op de meer krachtige modellen wordt de ventilator alleen geactiveerd indien noodzakelijk. De ventilator is het enige onderdeel dat onderhevig is aan slijtage en is daarvoor in een eenvoudig uitwisselbare cassettevorm uitgevoerd. Bescheiden: De compacte afmetingen maken de regelaar slimmer dan gebruikelijk. De basisplaat uitvoering maakt het mogelijk de warmte te dissiperen in het machineframe. Met de geavanceerde functies (geïntegreerde PID, multi-speed, etc.), wordt de productiviteit van uw machine aanzienlijk verhoogd. Voordelen voor de installateur De Altivar 12 is ontworpen voor eenvoudige installatie en bedrading. De installateur heeft alleen een standaard schroevendraaier nodig voor installatie van zowel het besturings- als het vermogensdeel. Het vermogensdeel kan worden bedraad zonder de beschermingklep van de aansluitklemmen te verwijderen. De toegankelijkheid van de aansluitklemmen is sterk verbeterd en verschillende labels elimineren het risico van verkeerd aansluiten. De referenties en serienummers zijn altijd zichtbaar aan de voorzijde, zelfs indien de producten zij-aan-zij worden gemonteerd. Tijdsbesparing voor de programmeur Een van de nieuwe kenmerken is de navigatieknop. Het kleine rotatiewiel aan de voorzijde van de regelaar geeft direct toegang tot de parameters waardoor de gebruiker eenvoudig in staat is de configuratie snel te wijzigen. Voor zowel machinefabrikanten als distributeurs is alles ontworpen om tijd te besparen (en geld!). De Altivar 12 frequentieregelaars kunnen geleverd worden in een meervoudige verpakking (van 7 of 14 stuks) zodat deze niet één voor één uitgepakt hoeven te worden alvorens ze geïnstalleerd worden. Dit bespaart de gebruiker enkele handelingen en tijd. Een ander belangrijk nieuw kenmerk is de multi loader. De frequentieregelaars kunnen hiermee worden geconfigureerd zonder spanning en in de originele verpakking, dit zonder het verwijderen van de garantie seal. Een meervoudige verpakking van 14 stuks kan worden geconfigureerd in minder dan 5 minuten! Een kleine frequentieregelaar welke net zo kan communiceren als een grote Altivar 12 is eenvoudig te integreren in een bestaande machine-architectuur. De regelaar communiceert eenvoudig met alle andere machinecomponenten via de geïntegreerde universele Modbus serial link. De BlueTooth link maakt het eenvoudig om configuraties over te zetten. Bereid de data eenvoudig voor op een PC met de SoMove programmeersoftware en zet deze vervolgens over m.b.v. een mobiele telefoon. De Simple Loader accessoire kan worden gebruikt om snel configuraties over te zetten van de ene geïnstalleerde frequentieregelaar naar de andere. 38 InterFace nr