PERSBERICHT. Departement Stafdiensten Dienst Voorlichting

Transcriptie

1 Departement Stafdiensten Dienst Voorlichting PERSBERICHT 23 mei / Onderzoek naar de invloed van verkeer op de luchtkwaliteit in de Stad Gent is afgerond Bezoekadres Sint-Niklaasstraat 27/ Gent Tel Fa voorlichting@gent.be Internet Openingsuren Elke werkdag uur Bereikbaar Trolleybus 3 Bus 17/18/38/39 Tram 1/ 4 (halte Korenmarkt) Correspondentieadres Dienst Voorlichting Stadhuis Botermarkt Gent Samenvatting Het onderzoek naar de invloed van verkeer op de luchtkwaliteit in de Stad Gent is afgerond. Het onderzoek ging van start in 2006 en werd uitgevoerd door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito). Na een kortlopende screening werden de meetlocaties vastgelegd voor een uitgebreidere hoofdmeetcampagne. Hierdoor kregen we een beeld van de huidige luchtkwaliteit. Daarnaast werden de emissies van de verkeersstromen en de te verwachten luchtkwaliteit gemodelleerd. Uit het onderzoek blijkt vooral dat de verbetering in luchtkwaliteit die we zouden mogen verwachten als gevolg van strengere Europese normen voor voertuigen dreigt teniet te worden gedaan door een toename van het wegverkeer. Verder is de lokale verkeersbijdrage en dus ook de invloed van lokale maatregelen relatief klein ten opzichte van de regionale en (inter)nationale bijdrage. Vooral het zwaar vrachtverkeer en oudere dieselbussen zijn verantwoordelijk voor de lokale verkeersbijdrage aan de luchtkwaliteit. Uit de modellering blijkt dat de maatregelen uit het Mobiliteitsplan een gunstige invloed hebben op de lokale verkeersbijdrage. De resultaten van dit onderzoek vormen de basis van het luchtkwaliteitsplan dat de Stad Gent zal opmaken. 1 / 1

2 Om onrealistisch hoge verwachtingen over het luchtkwaliteitsplan te vermijden moet benadrukt worden dat de speelruimte van een lokaal beleid met betrekking tot verkeer onvermijdelijk klein is: Doordat meer dan 70 % van het in Vlaanderen aanwezige fijn stof afkomstig is uit het buitenland en de lokale verkeersbijdrage zich in Gent beperkt van 3.8 tot 8 μg/m³, dit is ca.15 % van de gemiddelde fijnstofconcentratie, kan een lokaal beleid slechts een vermindering van de lokale verkeersbijdrage bereiken in de grootte-orde van 1 μg/m³. Hieronder leest u meer over - het doel van het onderzoek - de aanpak met metingen en modelleringen - de resultaten en aanbevelingen die uit het onderzoek voortkwamen - het vervolgtraject Doel van het onderzoek De luchtkwaliteit in een stedelijke omgeving wordt bepaald door de bijdrage van bronnen van buiten de stad (regionale achtergrond), de bijdrage van bronnen in de stad (stedelijke achtergrond) en door de lokale bijdrage op straatniveau. In een stedelijke omgeving is deze lokale bijdrage op straatniveau voornamelijk afkomstig van verkeer. Daarom wordt deze lokale verkeersbijdrage genoemd. 2 / 2

3 Figuur 1: Schematische voorstelling van de opbouw van concentraties luchtvervuiling in een straat (bron IRCEL uit MIRA-T 2006) Het doel van deze studie is een zicht te krijgen op de lokale verkeersbijdrage en om potentiële maatregelen te evalueren die de luchtkwaliteit kunnen verbeteren. Aanpak van het onderzoek De bestudeerde polluenten zijn fijn stof (o.a. PM 10 of dus deeltjes kleiner dan 10µm) en stikstofoiden (NO 2 en NO). Dit zijn de belangrijkste polluenten veroorzaakt door verkeer die een invloed hebben op de luchtkwaliteit. 1. Screening In een voorbereidende fase werd een screening uitgevoerd gebaseerd op metingen en modelberekeningen. De screening meetcampagne was een korte meetcampagne waarbij op 17 plaatsen gedurende 1 week (21/03/06 27/03/06) NO 2 werd gemeten en op 11 plaatsen gedurende 2 à 3 dagen PM 10 (21/03/06 23/03/06). Bedoeling was om een beeld te krijgen van de verschillen in luchtkwaliteit tussen de locaties. De metingen werden ondersteund met mobiele metingen, waarbij met een rijdende wagen stofkarteringen werden uitgevoerd. Op basis van een model werden emissieberekeningen uitgevoerd die een eerste inschatting maken van de straten in Gent waar de emissies (van verkeer) hoog zijn. Er werd ook een reeks van straten opgelijst waar de emissies relatief lager zijn, maar die door hun vorm toch aanleiding zouden kunnen geven tot verhoogde concentraties (bv. smalle straten met hoge aansluitende bebouwing, de zogenaamde streetcanyons). Op basis van de resultaten van de screening, mobiliteitsgegevens en suggesties van de Stad Gent zelf werden de meetlocaties vastgelegd voor de hoofdmeetcampagne. 3 / 3

4 2. Metingen De hoofdmeetcampagne vond plaats van 11/05/06 tot 19/06/06. Ze bestond uit 3 onderdelen die (deels) tegelijkertijd werden uitgevoerd: - Langdurige metingen (3 à 4 weken per locatie, simultaan voor 6 locaties). De metingen werden uitgevoerd op straatniveau. De lokale verkeersbijdrage kwam tot uiting in het verschil tussen de gemeten concentratie op straatniveau en de stedelijke achtergrondconcentratie. - Korte metingen (1 week per locatie). Deze metingen hadden tot doel trends die bij langdurige metingen werden vastgesteld al dan niet te bevestigen. - Stofkarteringen (mobiele metingen) hadden tot doel locaties met hoge concentraties te identificeren en waarnemingen van etreme concentratieverschillen waargenomen gedurende de rest van de meetcampagne, te bevestigen. Er werd voor geopteerd om te meten op een aantal typelocaties die karakteristiek zijn voor verkeer in de stad. De geselecteerde types zijn: achtergrond, ring, invalsweg, streetcanyon, P-route, buslocatie, andere (parking, VMM meetstation). In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van alle meetlocaties onderverdeeld per typelocatie en met vermelding van de gemeten polluenten. Op de locaties in vet (locaties 1 6) werden langdurige metingen uitgevoerd. Op de locaties 7 20 gebeurden korte metingen. 4 / 4

5 Type locatie Achtergrond Geselecteerde meetlocaties (1) Prinsenhof PM10 (dag) Zwarting (dag) PM10 profiel zwarting profiel PM (PM10, PM2.5, PM1) NO2 (week) NO en NO2 profiel en (7) E. Braunplein Ring (2) Neuseplein (8) Dampoort (9) Sint- Lievenspoort (10) Heuvelpoort Invalsweg (11) Kortrijksesteenweg (12) Brusselsesteenweg (13) Bevrijdingslaan Streetcanyon (3) Nederkouter (17) Sleepstraat (18) Lange Violettestraat P-route (4) Laurentplein (parkeergeleidings- (14) K. Karelstraat route) (15) Sluizeken Drukke straat aan waterkant Buslocatie Andere (5) Lousbergkaai (6) Sint-Pietersstation (19) W. Wilsonplein (16) Vrijdagmarkt (20) Baudelo 5 / 5

6 Tabel 2: Overzicht meetlocaties (locatie 1-6: langdurige metingen, locatie 7-20: korte metingen) 3. Modelleringen De Stad Gent beschikt over een verkeersmodel (TRIPS) dat in detail de verkeersstromen heeft berekend in de straten van Gent. De Dienst Mobiliteit heeft naast de versie die de huidige toestand beschrijft (2003) een nieuwe versie gemaakt waarin alle verkeerstechnische (en verkeersgenererende) beleidsmaatregelen opgenomen in het Mobiliteitsplan vervat zitten (2015). Bij de modellering werd ervan uit gegaan dat alle in dit verkeersmodel beschouwde ingrepen tegen 2015 ook effectief zullen gerealiseerd zijn. In dit toekomstige verkeersmodel is er bovendien ook uitgegaan van een erg sterke algemene toename van de verkeersvolumes. Deze hypothese neemt niet weg dat verdere maatregelen tegen deze toename mogelijk en nodig zijn. Milderende maatregelen zoals het Pegasusplan en het fietsplan zijn niet opgenomen in het verkeersmodel. Dit betekent dan ook dat de modellering een worstcasemodellering is. In het onderzoek naar de invloed van verkeer op de luchtkwaliteit werden de emissies berekend van de verkeersstromen die uit het verkeersmodel (TRIPS) werden gehaald. Men ging ook het effect van de verkeersstromen op de luchtkwaliteit na. Daarbij werd rekening gehouden met het verstrengen van de Europese emissienormen voor voertuigen. Resultaten van het onderzoek Uit de resultaten van de metingen (voorjaar 2006) blijkt dat: - de lokale verkeersbijdrage varieert van 3.8 tot 8 μg/m³, dit is ca.15 % van de gemiddelde fijnstofconcentratie. - op plaatsen waar veel bussen komen, de NO2 concentratie in de omgevingslucht beduidend verhoogd is. 6 / 6

7 - in de streetcanyons de emissies van lokale verkeersbronnen blijven hangen en resulteren in hogere concentraties. - een hoger aandeel zwaar vrachtvervoer in het wegverkeer resulteert in verhoogde PM10 en NO2 concentraties. - de lokale verkeersbijdrage aan PM10 minder belangrijk is dan die aan NO. De modellering uitgevoerd in 2007 leidt tot de volgende resultaten: - Uit de modellering blijkt dat in het toekomstscenario (2015) een zeer sterke (verwachte) stijging van het wegverkeer de verwachte verbetering van de luchtkwaliteit door de strengere Europese emissienormen van voertuigen deels te niet doet voor NO2 en helemaal teniet doet voor PM10. - Voor NO 2 stelt zich geen probleem omdat er geen normoverschrijdingen te verwachten zijn. - Voor PM 10 is er wel een probleem omdat Gent nu reeds wordt geconfronteerd met overschrijdingen van de luchtkwaliteitsnorm. Ondanks het feit dat dit grotendeels het gevolg is van de achtergrondvervuiling (fijn stof dat van elders komt aangewaaid) is een stijging van de lokale verkeersbijdrage te vermijden. - Voor PM 10 zijn er geen knelpunten op specifieke locaties. In tegendeel, op de knelpunten die uit de screening en de meetcampagne naar voor kwamen, zien we vaak toch lokale verbeteringen tegen de algemene trend in. Dat wijst erop dat de lokale beleidsmaatregelen die al in het Mobiliteitsplan en in het model zijn opgenomen, werken. - Het probleem dat overblijft, is een algemeen probleem dat bijna volledig te wijten is aan de (verwachte) sterke algemene stijging van het wegverkeer. Die stijging veroorzaakt een stijging in de emissies die groter is dan de verwachte daling door de strengere Europese emissienormen van voertuigen. 7 / 7

8 Alleen het globaal verkleinen van de verkeersstromen tegen 2015 kan het PM 10 probleem mee helpen oplossen. In het rapport worden alvast een aantal mogelijke maatregelen opgesomd, waarover nog verdere studie nodig is. De door het studiebureau opgesomde maatregelen zijn: - actualisatie van het verkeersmodel - controle op emissies van voertuigen - inzet van elektrische voertuigen - vernieuwing/aanpassing busvloot door de Lijn (b.v. hybride bussen) - vrachtwagens uit de stad weren - duurzaam vlootbeheer van het eigen voertuigenpark - beperken van gemotoriseerd verkeer op kwetsbare plaatsen (in de streetcanyons) - invoeren van een milieuvignet - rekeningrijden - opvolgen van de luchtkwaliteit Vervolg van het onderzoek De resultaten van dit onderzoek vormen de basis van het luchtkwaliteitsplan dat de Stad Gent zal opmaken. De opdracht voor de opmaak van een luchtkwaliteitsplan door het studiebureau DTV ging van start op 1 maart Om onrealistisch hoge verwachtingen met betrekking tot het luchtkwaliteitsplan te vermijden willen we volledigheidshalve benadrukken dat de speelruimte van een lokaal beleid met betrekking tot verkeer onvermijdelijk klein is: Doordat meer dan 70 % van het in Vlaanderen aanwezige fijn stof afkomstig is uit het buitenland en de lokale verkeersbijdrage zich in Gent beperkt van 3.8 tot 8 μg/m³, dit is ca.15 % van de gemiddelde fijnstofconcentratie, kan een lokaal beleid slechts een vermindering van de lokale verkeersbijdrage bereiken in de grootte-orde van 1 μg/m³. 8 / 8

9 Informatie Milieudienst, Elke De Dekker, Braemkasteelstraat 41, 9050 Gent-Gentbrugge, tel , fa , Bevoegd De heer Tom Balthazar, schepen van Milieu en Sociale Zaken, stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent, tel , fa , 9 / 9