nieuwsbrief Van de voorzitter Aart van Rheineck Leyssius

Transcriptie

1 nieuwsbrief Inhoud: Jaargang 7, mei 2006 Van de voorzitter 1 Redactienieuws 2 Commissies 3 Boerhaavecursus 4 ASEAN Congress 4 Secties club 6 Anesthesiologendagen 7 Derde Wetenschapsdag 8 Werkgroep Indicatoren 8 In memoriam 9 Benoeming 10 Proefschrift 10 Bureau NVA 10 Agenda 11 Officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie Van de voorzitter Aart van Rheineck Leyssius Oud maar vitaal Op 21 februari overleed mijn tante Mien. Geboren in 1907, achtennegentig jaar en ruim 10 maanden. Tot haar 98e verjaardag was zij vitaal en had zij zoals dat heet een goede kwaliteit van leven. Ze woonde zelfstandig en kon goed rondkomen van alleen AOW. Tot voor enkele jaren fietste zij nog naar haar oogarts om het eigen risico voor de taxi uit te sparen. Ze stopte met fietsen omdat het verkeer te weinig rekening met haar hield. Om fit te blijven kocht ze een hometrainer waar ze iedere dag op fietste. Tot vorig jaar kon ze met gestrekte knieën de handen plat op de grond leggen, hetgeen ik al een jaar of dertig niet meer kan. Haar suikerziekte reguleerde zij zelf met insuline. Haar huisarts kende zij al meer dan dertig jaar en samen beperkten zij haar medicatie en ze maakte weinig gebruik van de gezondheidszorg. Alles ging goed tot haar 98e verjaardag en zij met kinderen, nichten en neven uit eten ging. Het steengrillen ging gepaard met (te) veel zout, om aanbranden van het vlees te voorkomen. De volgende dag was ze kortademig en s nachts werd ze met spoed via 112 opgenomen. De arts-assistent behandelde haar decompensatie en de volgende ochtend om 10 uur werd ze naar huis ontslagen. Er kwam geen medisch nº 3 specialist aan te pas. Dit herhaalde zich nog driemaal binnen 14 dagen, waarna ze met een klein hartinfarct drie weken in het ziekenhuis op de CCU aan de monitor mocht liggen. Na drie maanden was ze weer thuis. Echt opknappen deed ze niet meer. Ze kon zonder hulp niet meer voor zichzelf zorgen, waarna ze naar een verzorgingshuis moest gaan. Zelf wilde ze liever thuis blijven met meer hulp. Steeds meer taken werden haar uit handen genomen. In het verzorgingshuis werd haar insuline per order gegeven, waarna hypoglykemieën frequent optraden. Langzaam maar zeker verloor ze de controle over haar eigen leven. Ze bleef zich hier lang tegen verzetten, maar uiteindelijk gaf ze op. Wanneer familie in het ziekenhuis ligt, zie je duidelijk de beperkingen. Drie weken aan een monitor liggen! Wat was het doel, reanimeren in haar 99e levensjaar? Uit het ziekenhuis ontslagen worden enkele uren na opname voor decompensatie is even onzinnig. De (patho)fysiologie van de hoogbejaarde heeft zijn tijd nodig om te herstellen. De gevolgen van de vergrijzing hebben de hoogste prioriteit in Europa. Doemscenario s vullen de kranten. Het is onbetaalbaar; jongere generaties worden onredelijk belast. Afgelopen week nam ik op >

2 uitnodiging van de afdeling anesthesiologie van de Erasmus Universiteit deel aan de masterclass Anesthesia and perioperative care in the older patient. De sectie kinderanesthesiologie heeft er jaren voor gestreden om de bijzondere positie van het kind in de anesthesiologie erkend te krijgen. Niemand bestrijdt meer de stelling dat het kind geen kleine volwassene is. Maar de hoogbejaarde heeft ook recht op een bijzondere positie in de anesthesiologie. De fysiologie van de bejaarde is niet alleen anders, maar kent ook veel smallere grenzen. Comorbiditeit versmalt deze grenzen nog verder. Het feit dat de levensverwachting kort is, betekent niet dat de resterende maanden of jaren van minder waarde zijn. Overlijden van de patiënt zal als passend bij de leeftijd geaccepteerd kunnen worden en niet als het gevolg van inadequate zorg worden herkend. Is onze kennis over anesthesie bij de hoogbejaarde voldoende? Wordt deze kennis toegepast? Waarom wordt er zo weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van anesthesie bij de hoogbejaarde patiënten? Preventie van delier en cognitieve disfunctie, wie past het toe? De vergrijzing is een zegen en een uitdaging voor de anesthesiologie. Welke bedrijfstak ziet zo veel interessant en hoogwaardig werk op zich afkomen? Adverteren is echt niet nodig. In Rotterdam hoorde ik al velen praten over de oprichting van een sectie Anesthesiologie bij ouderen. Ik ben benieuwd. Uiteindelijk kunnen we er allemaal profijt van hebben. Wie hoopt niet oud te worden? Redactienieuws Invulling vijfde jaar opleiding, Prof.dr. Jan Klein, voorzitter Concilium De leden van de NVA hebben in maart 2000 de nieuwe opleidingseisen Anesthesiologie aangenomen. Deze opleidingseisen zijn vervolgens door het Centraal College goedgekeurd, door de minister vastgesteld en op in april 2004 gewijzigd. De laatste wijzigingen hangen samen met de inbedding van de opleidingseisen in het Kaderbesluit van het Centraal College voor Medische Specialisten. Bij het ontwerp van de opleidingseisen in 2000 heeft de NVA als een van de eerste wetenschappelijke verenigingen gekozen voor het formuleren van leerdoelen op het gebied van kennis en inzicht, praktische vaardigheden en professioneel gedrag. Hoewel de ledenvergadering destijds heeft aangenomen dat voor het kwalitatief hoogwaardig toepassen van medisch specialistische zorg voor bepaalde aandachtsgebieden nadere scholing in het vijfde jaar noodzakelijk is, moesten de opleidingseisen nog geformuleerd worden. Tijdens de laatste vergadering van het Concilium is het voorstel van de betrokken secties en de commissie invulling vijfde studiejaar (voorzitter prof. dr. Hans Knape) besproken en geaccordeerd. In grote lijnen ziet het vijfde jaar er als volgt uit. Voor een aantal anesthesiologen wordt de mogelijkheid geboden om zich een belangrijk deel van de competenties IC van de GIC-opleiding binnen de opleiding tot anesthesioloog eigen te maken. Daarvoor is in het vijfde opleidingsjaar een periode van 7 maanden vastgesteld. Opleiding in andere aandachtsgebieden zoals kinderanesthesiologie, cardioanesthesiologie, obstetrische anesthesiologie, urgentiegeneeskunde, neuroanesthesiologie en pijngeneeskunde moeten eveneens gedurende 3-7 maanden in het vijfde jaar mogelijk zijn. In de rest van het vijfde jaar worden de aios opgeleid om zelfstandig te kunnen functioneren in een flexibel tweetafelsysteem. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de wens van de opleiding tot het uniforme eindproduct anesthesioloog. Conceptrichtlijnen De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) heeft weer de gelegenheid commentaar te leveren op een aantal conceptrichtlijnen. Uiteraard telt de mening van al onze leden. Daarom stellen wij u via onze website in de gelegenheid commentaar te leveren op de volgende richtlijnen: VSCA conceptbehandelrichtijn Scoliose bij neuromusculaire aandoeningen uiterste datum commentaar 1 juni 2006 NEN norm Dagbehandeling uiterste datum commentaar 24 mei 2006 Het bestuur zal uw commentaren samenvatten en aan de betreffende organisaties voorleggen. Uiteindelijk worden de definitieve richtlijnen in een ledenvergadering voor goedkeuring voorgelegd. De conceptrichtlijnen staan op het ledendeel van de website, onder conceptrichtlijnen. Uiteraard kunt u een papieren versie van de richtlijnen opvragen bij het bureau van de NVA, tel of nva@anesthesiologie.nl.

3 Mededelingen vanuit de commissies Commissie Nascholing, prof.dr. J. Damen, voorzitter Onvoldoende nascholing kan effect hebben op herregistratie Herregistratie is onderdeel van de kwaliteitsborging van de medisch specialistische zorg en sinds 1991 is vijfjaarlijkse herregistratie voor medische specialisten verplicht [1]. Door het Centraal College Medische Specialismen (CCMS) zijn indertijd alleen kwantitatieve criteria voor herregistratie vastgesteld. In 1995 wordt bekend gemaakt dat er voor de verplichte herregistratie naast kwantitatieve ook kwalitatieve criteria gehanteerd gaan worden. Nieuwe herregistratiecriteria per 1 januari 2005 Op 1 september 2002 zijn de drie colleges van de KNMG een project gestart om een samenhangend, actueel en juridisch correct stelsel van regelgeving voor de opleiding, erkenning en registratie van specialisten, opleiders en opleidingsinrichtingen te realiseren. Dit project is afgerond en per 1 januari 2005 traden de specifieke besluiten in werking. De medisch specialisten zijn hierover eind 2004 geïnformeerd. De besluiten zijn te downloaden op de website van de KNMG ( ga naar opleiding & registratie > colleges) en gepubliceerd in de Staatscourant van 14 december Het Kaderbesluit van het CCMS beschrijft de volgende mogelijkheden voor de registratie van medisch specialisten: na opleiding in Nederland, op basis van Richtlijn 93/16/EEG, na voltooiing van een beoordelingsstage, na voltooiing van een individueel scholingsprogramma en op grond van herregistratie en herintreding. De besluiten voor de herregistratie van medisch specialisten komen in het kort op het volgende neer: de medisch specia- list moet aantonen dat hij/zij in de vijf jaar voorafgaand aan de expiratie van de vigerende registratie heeft voldaan aan de volgende minimumeisen: ten minste 16 uur per week patiëntgebonden zorgverlening gemiddeld over vijf jaar voorafgaand aan expireren van de registratie; ten minste 40 uur geaccrediteerde deskundigheidsbevordering per jaar en deelname aan de kwaliteitsvisitatie van zijn/haar wetenschappelijke vereniging. De medisch specialist legt de schriftelijke bewijzen van de deskundigheidsbevordering en van de regelmatige uitoefening van het specialisme over aan de Medisch Specialisten Registratie Commissie (MSRC). Herregistratie kan worden verleend voor maximaal vijf jaar. Met de inwerkingtreding van de besluiten op 1 januari 2005 zijn uniforme kwalitatieve en kwantitatieve herregistratie-eisen vastgesteld voor alle medisch specialisten. Als de medisch specialist niet voldoet aan de genoemde eisen kan de MSRC besluiten tot herregistratie voor een kortere periode dan vijf jaar of tot herregistratie onder de voorwaarden. Er komen individuele scholingsprogramma s voor herintreders, voor specialisten die niet aan de herregistratie-eisen voldoen en voor in het buitenland opgeleide medisch specialisten. In het Kaderbesluit van de CCMS is voor de medisch specialisten die geen patiëntgebonden werkzaamheden verrichten, aangegeven welke werkzaamheden als gelijkgesteld kunnen worden aangemerkt. In de NVA World Congress of Anaesthesia 2008 (WCA) wordt gehouden in Kaapstad, Zuid-Afrika, van 2 maart tot 7 maart Nieuwsbrief zijn begin 2005 deze nieuwe herregistratie-eisen ook verwoord [2]. Voor reeds geregistreerde medisch specialisten gold een overgangstermijn tot 1 januari Per januari 2006 gelden ook de nieuwe beleidsregels van de MSRC. MSRC-beleidsregels bij de beoordeling van de deskundigheidsbevordering Op 11 november 2005 besluit de MSRC over de beleidsregels met betrekking tot de kwantitatieve en kwalitatieve eisen bij de beoordeling van het verzoek tot herregistratie. Op 16 december 2005 worden deze beleidsregels aangepast en vastgesteld en op 21 januari 2006 treden ze in werking. De beleidsregels zijn te vinden op > registratie & opleiding > registratiecommissie > MSRC > beleidsregels > beleidsregels herregistratie. In de beleidsregels staat onder meer dat te weinig nascholing gevolgen kan hebben voor de herregistratietermijn en er zelfs toe kan leiden dat geen herregistratie wordt verleend. De MSRC verstaat onder deskundigheidsbevordering expliciet geaccrediteerde deskundigheidsbevordering. Voor medisch specialisten die fulltime en parttime werkzaam zijn gelden dezelfde criteria ten aanzien van de deskundigheidsbevordering. De medisch specialist moet bij de herregistratieaanvraag een verklaring overleggen dat hij/zij voldoende patiëntgebonden zorg heeft verleend en heeft deelgenomen aan een kwaliteitsvisitatie. Tevens dienen schriftelijke bewijzen te worden overlegd dat voldoende deskundigheidsbevordering is gevolgd. Als medisch specialisten bij de herregistratieaanvraag niet geheel aan de voorwaarden voldoen, wordt hen de gelegenheid geboden om de deelname aan de deskundigheidsbevordering in overeenstemming te brengen met de eisen. Voor een medisch specialist die in onvoldoende mate werkzaam is geweest en van wie het in onvoldoende mate >

4 deelnemen aan deskundigheidsbevordering vaststaat, geldt het volgende: tot 10% te weinig: herregistratie voor vijf jaar 10-25% te weinig: herregistratie voor tweeënhalf jaar 25-50% te weinig: herregistratie voor een jaar 50% te weinig: geen herregistratie Voor de medisch specialisten die te weinig hebben deelgenomen aan de deskundigheidsbevordering en voor diegenen die een kortere periode worden geherregistreerd gelden nog aanvullende beleidsregels. Literatuur 1 Damen J. Bij- en nascholing: een evidence based onderdeel van de kwaliteitsborging van de anesthesiologische zorg? Ned T Anesthesiol 2001; 14: Damen J. Nieuwe herregistratie-eisen vanaf 1 januari Nieuwsbrief NVA 2005; 6(2): 3. Boerhaavecursus OK-management Onder auspiciën van de NVA organiseert een doorlopende casus, waardoor de de Boerhaavecommissie voor Postacademisch Onderwijs de tweede cursus De cursus is vooral interessant voor hen theorie direct kan worden toegepast. OK-management. De eerste cursus werd die zich dagelijks met OK-management in 2004 georganiseerd en de deelnemers bezighouden. waren lovend. De cursus wordt in Leiden gegeven op De cursus duurt in totaal vier dagen, oktober 2006 en januari verdeeld over twee dagen in oktober Er kunnen maximaal 20 deelnemers worden toegelaten. De kosten voor en twee dagen in januari. Er komen verschillende aspecten van OK-management aan bod, waaronder praktisch OKsief twee overnachtingen. Op de website de vier dagen bedragen 995,, inclumanagement, analyse van OK-gegevens van de Boerhaavecommissie ( krijgt u meer informatie en en financiële gegevens, ontwikkelen en uitwerken van een strategie en leiding kunt u zich inschrijven. Voor de cursus is geven aan professionals. Naast cursorisch onderwijs is er veel tijd ingeruimd accreditatie aangevraagd bij de NVA. voor het analyseren en uitwerken van Veertiende ASEAN Congress of Anaesthesiologists Jan Beiboer (oud-voorzitter NVA ) Van november jl. bezocht ik het veertiende ASEAN Congress of Anaesthesiologists in Hanoi. Als honorary member van de Vietnamese Society of Anaesthesiologists mocht ik bij de opening, na de vice-president van de WSFA Roger Eltringham, een kort overzicht geven van de vele jaren medische samenwerking Nederland-Vietnam. In 1980 ben ik door de vermaarde leveren hartchirurg professor Ton That Tung gevraagd mee te werken aan de ontwikkeling van de afdeling Anesthesiologie van de chirurgische kliniek van de Medische Universiteit van Hanoi. Professor Ton That Tung was bekend door zijn toepassing van de digitoclasietechniek de vingerbreekmethode bij leverresectie. Hij demonstreerde deze in november 1980 in Leiden, waar hij in korte tijd een grote leverresectie uitvoerde met minimaal bloedverlies. Zes Vietnamese anesthesisten kwamen tussen 1980 en 1986 naar Nederland om zich in het Wilhelmina Gasthuis en het AMC in Amsterdam bij te scholen in de moderne ontwikkelingen in de anesthesiologie. In dit programma van de Interuniversitaire Medische Samenwerking Nederland- Vietnam kon ik de Vietnamese collega s introduceren op internationale congressen. Met professor Ton Duc Lang, mijn counterpart in het programma, bezocht ik zo in 1981 het tweede ASEAN Congress of Anesthesiologists in Kuala Lumpur, waar hij een voordracht hield over Anesthesia and reanimation in liverresection, experiences in 887 cases. Het was nu voor het eerst in de reeks van ASEAN-congressen dat mijn oud-stagiairs, nu zelf in leidinggevende posities, een dergelijk groot congres kregen te organiseren. Naast de anesthesiologen uit de regio waren Amerikanen, Canadezen, Fransen en Australiërs de deelnemers. Ons eigen NVA-erelid professor Ronald Miller was als honorary president van het congres prominent aanwezig. Hij was in 1968 tijdens de Amerikaans-Vietnamese oorlog in de USA Army als militair arts actief in Vietnam. Zijn ontmoetingen met diverse Vietnamese anesthesisten uit het andere kamp leverden treffende uitwisselingen op, die voor Ronald MiIller een belangrijke verbroedering betekenden. Het congres was voortreffelijk georganiseerd in een sfeer van Aziatische charme en gastvrijheid. Vietnam is na de oorlogen zoveel jaren geïsoleerd geweest. Dit congres werd aangegrepen om door de vele nieuwe contacten het congresmotto narrowing the gaps in anesthesia waar te maken. Er werd door velen met voldoening op teruggekeken. Mijn oud-stagiairs kon ik met onze NVA-stropdas decoreren. Ik kan lezers van deze Nieuwsbrief aanraden het vijftiende ASEAN Congress of Anesthesiologists in 2007 in Bangkok te gaan meemaken!

5 Mededelingen vanuit de secties Sectie Obstetrische Anesthesie, Marianne Leenders, secretaris Werkgroep Richtlijnontwikkeling De sectie Obstetrische Anesthesie houdt zich bezig met de anesthesiologische zorg rond de bevalling. Hierin is de epidurale pijnbestrijding tijdens de partus een al jaren terugkerend onderwerp. Zowel de nachtelijke epiduraal als de nog onvoldoende geregelde financiering hiervan verhinderen tot nu toe het ontstaan van goede afspraken. Het verheugt de sectie dat dit voorjaar, in samenwerking met het CBO en de Orde, de werkgroep Richtlijnontwikkeling pijnbestrijding tijdens de bevalling van start gaat. Hierin zullen deze aspecten zeker aan de orde komen. Namens de sectie Obstetrische Anesthesie zal dr. Marco Marcus (AZ Maastricht) hieraan deelnemen en zal Erik Krommendijk (OLVG) hem vervangen. Remifentanil In hetzelfde kader is er een ontwikkeling naar remifentanil in PCA-vorm voor zwangeren tijdens de baring. In enkele ziekenhuizen is dit al in gebruik, maar er is nog geen goede evidence voor. De anesthesiologen van het Bronovo Ziekenhuis in Den Haag zijn een studie gestart naar pijnbestrijding tijdens de bevalling via een PCA-pomp, waarbij remifentanil een van de opties is. Er zullen 240 parturiënten worden geïncludeerd. De studie wordt vanuit Leiden begeleid door dr. Ruud Stienstra. Nuchtere bevalling Het derde onderwerp waar de sectie zich momenteel mee bezighoudt is het nuchter-zijn tijdens de bevalling. Het proefschrift van dr. L. Scheepers uit Leiden geeft aanleiding tot een meer liberaal beleid ten aanzien van drinken en eten door vrouwen in partu. Vele richtlijnen, ook internationaal, zijn strikter. Door Boris Cox uit Maastricht wordt de bestaande literatuur over dit onderwerp geëvalueerd en hij zal dit bespreken in de sessie van de sectie tijdens de komende Anesthesiologendagen. Deze sessie zal worden gecombineerd met de sectie Kinderanesthesiologie. Jaarvergadering Het ledental van de sectie obstetrische anesthesie is vrij constant, maar de belangstelling voor de ledenvergadering van de sectie was een aantal jaren zeer gering. De recente jaarvergadering werd echter goed bezocht en er vonden interessante discussies plaats. Aan de orde kwamen de keuze tussen efedrine en fenylefrine bij hypotensie tijdens de sectio, de risico s van epidurale analgesie en temperatuurstijging tijdens het gebruik van misoprostol bij intra-uteriene vruchtdood en het gebruik van syntocinon. Ook werd er gesproken over de indicatiestelling tot het plaatsen van een epiduraal tijdens de baring. Hierin lijkt een verschuiving op te treden doordat er meer verloskundigen in het ziekenhuis werkzaam zijn. Steeds vaker wordt de epiduraal door de verloskundige aangevraagd i.p.v. door de gynaecoloog. De aanwezige sectieleden vonden dit geen gewenste ontwikkeling. Tijdens deze jaarvergadering heeft ook een verandering van het bestuur plaatsgevonden. Erik Krommendijk heeft na vier jaar de voorzittershamer overgedragen aan dr. Marco Marcus. Het bestuur van de sectie Obstetrische Anesthesie wordt nu gevormd door: dr. Marco Marcus, voorzitter Marianne Leenders, secretaris, prof.dr.andré van Zundert, penningmeester E.J. Krommendijk, lid Xandra Schijns-van den Berg, lid Sectie Neuroanesthesiologie, Markus Klimek De eerste NANCHO er zat muziek in vijftig mensen van beide disciplines hadden zich opgegeven voor een dag van bestaat aan afspraken rondom het positioneren en de verantwoordelijkheden Toen ik prof. Vandertop, de voorzitter van interactieve uitwisseling van gedachten in de perioperatieve fase, waar zeker de Nederlandse Vereniging van Neurochi- over onderwerpen zoals positionering, een vervolgtraject aan gekoppeld gaat rurgen ruim een jaar geleden benaderde fast-tracking, monitoring en de rol van worden. De sfeer tussen de disciplines met het idee om een gemeenschappelijk symposium van Neuroanesthesiologen en Neurochirurgen op te zetten, was zijn spontane reactie: Dit klinkt me als muziek in de oren! Op 11 maart j.l. was het dan zo ver: NANCHO, het eerste NeuroAnesthesiologisch-NeuroCHirurgisch Overleg, vond plaats in Utrecht. Bijna dexamethason bij de neurochirurgische patiënt. De neuroanesthesiologie zorgde dan ook voor muziek, want de drie oud-voorzitters en de actuele voorzitter van de sectie (Kalkman, Klimek, Knape, Kuizenga) traden op als K4 (i.p.v. K3). Snel werd duidelijk dat er beiderzijds behoefte werd dan ook gekenmerkt door openheid en de oprechte wens om tot goede samenwerking te komen. Bij de evaluatie kreeg deze eerste NANCHO een dikke 8. Er is besloten dat er een tweede NANCHO komt.

6 Plannen en roosteren via internet Robert Meulemans, anesthesioloog Amphia Ziekenhuis Breda Internet biedt ook voor anesthesiologen vele mogelijkheden om werkprocessen efficiënter in te richten. Daarmee neemt niet alleen de kwaliteit van werken toe, maar wordt vooral een grote tijdwinst geboekt. De anesthesiologenmaatschap uit het Amphia Ziekenhuis heeft nu een jaar ervaring opgedaan met een roosterapplicatie online: een schoolvoorbeeld van een praktische internetapplicatie om het werk te stroomlijnen. Stroomlijnen Toen uit de fusie van vier ziekenhuizen het Amphia Ziekenhuis in Breda en Oosterhout ontstond, was het voor de eveneens gefuseerde maatschap anesthesiologie zaak zo snel mogelijk de werkzaamheden op elkaar af te stemmen. Daarnaast moesten er planmatige aanpassingen plaatsvinden omdat iedere locatie zijn eigen zorgprofiel met daarbij behorende patiëntenstroom zou gaan krijgen. Een grote bijdrage aan het stroomlijnen van deze nieuwe manier van werken zit in het planning- en roostersysteem dat op maat voor de maatschap is gebouwd en via internet een optimale toegang kent voor alle gebruikers. Voor de anesthesiologenmaatschap van het Amphia Ziekenhuis zijn alle planningen geheel transparant geworden en iedereen kan nu zien hoe de diensten en de vakantie, congressen en overige werkzaamheden gepland zijn. Een jaar lang is gewerkt aan het vormgeven en perfectioneren van een duidelijk, overzichtelijk en met name visueel aantrekkelijk en daardoor zeer functioneel planning- en dienstrooster. Het resultaat is te bekijken op de demowebsite medsphere.nl. Log in met gebruikersnaam maatschapdemo en wachtwoord maatschap. Transparant en efficiënt Door het invoeren van gegevens in een database komt er een kalender tot stand. Hierin is voor iedereen zichtbaar wie wat wanneer en waar doet. Diensten worden ingevoerd en automatisch gecumuleerd. Onder het tabblad rapport kunnen alle ingevoerde gegevens gecumuleerd worden per maand of een andere periode. Het programma biedt o.a. een automatische cumulatie van het aantal diensten door de week, op vrijdagen, in weekends en op feestdagen. Ook de afwezigheid voor vakantie en congressen wordt automatisch gecumuleerd. De gegevens zijn voor alle maten ter inzage. Het aanvragen van vakantiedagen gaat via een intern programma. De aanvragen worden automatisch verzonden naar de twee planners van de maatschap. Iedereen weet wanneer er nog vakantie genomen kan worden: op de kalender worden namelijk alle vakantieaanvragen per dag gecumuleerd. Daarnaast kan dankzij dit programma de bedrijfsvoering ook veel efficiënter zijn. Indien bijvoorbeeld de pijnspecialisten van locatie A op vakantie zijn, hoeft een prikprogramma op de OK niet uit te vallen. Door op tijd een volledig overzicht > p.7 Algemene Ledenvergadering NVA 60+-club Elsje Pot Op 6 april werd in het Spoorwegmuseum te Utrecht de Algemene Ledenvergadering van de NVA 60+-club gehouden. Deze locatie was mede gekozen vanwege de bereikbaarheid per trein tot midden in het museum, het station Utrecht Maliebaan. Voor de vergadering werden de 36 deelnemers in twee groepen rondgeleid door het totaal gerenoveerde en uitgebreide museum. Velen waren hier vroeger al eens geweest en werden verrast door de totale metamorfose. In de vergadering keek voorzitter Jan Jager terug op een aantal geslaagde bijeenkomsten in 2005 en werd het financieel jaaroverzicht goedgekeurd. De aanwas van nieuwe leden blijft zorgelijk en via dit bericht in de Nieuwsbrief hoopt hij collegae van 60 jaar en ouder, die het leuk vinden om een aantal keren per jaar iets te ondernemen met vakgenoten, te stimuleren lid te worden. Voorwaarde is wel dat men lid, buitengewoon lid of oud-lid is van de NVA. Partners zijn van harte welkom. De contributie bedraagt 12 per jaar. U kunt zich opgeven via het secretariaat van de club (epotnva@xs4all. nl) of bij mevrouw J.M. Bongertman ( ). Om u een indruk te geven van de sociale activiteiten van de NVA 60+-club verwijzen wij graag naar het jaarverslag dat u als bijlage ontvangt bij de agenda van de huishoudelijke vergadering van de NVA van 19 mei a.s. Deze mailing wordt eind april naar alle leden gezonden.

7 te hebben kan er met werkzaamheden worden geschoven, zodat een andere pijnspecialist de vrijgekomen ruimte kan invullen. Verder is er een agenda/notitiefunctie in de kalender aangebracht, zowel voor algemeen als voor privégebruik. Voor de receptie en polikliniek zijn er inlogmogelijkheden met speciale filters, zodat zij altijd weten wie waar dienst heeft of poli doet, zonder inzage te hebben in de interne organisatorische zaken van de maatschap of maatschapleden. ervoor kiezen om het roosterprogramma stand alone te gebruiken, in combinatie met een eigen maatschapsite of -intranet. Voor een demo van de stand alone-versie kunt u kijken op onze demosite Kijk voor het complete pakket op Log voor beide websites in met gebruikersnaam maatschapdemo en wachtwoord maatschap. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met MedWeb ( ). Tijdens de Anesthesiologendagen in mei zullen wij aanwezig zijn op stand 54, bij de ingang van de expositiezaal. Wij zullen u daar graag begroeten. Serviceabonnement In het Amphia Ziekenhuis bleken meerdere maatschappen grote interesse te hebben in deze flexibele, inzichtelijke en efficiënte wijze van plannen. Met aanpassingen die specifiek van belang zijn voor hún praktijkvoering maken zij er nu ook gebruik van. Ook voor andere maatschappen is het mogelijk om hun voordeel te doen met deze in de praktijk zeer prettige manier van plannen en roosteren. MedWeb Nederland biedt het roosterprogramma aan op basis van een service-abonnement onder de naam MedSphere. U kunt Anesthesiologendagen 2006 Na tien jaar zijn de anesthesiologendagen een begrip geworden. Zowel het aantal inschrijvingen als het aantal ingediende abstracts is groter dan ooit. De eerste Anesthesiologendagen in 1997 werden bezocht door 700 anesthesiologen en aios. In 2005 werden de dagen bezocht door 1027 anesthesiologen en aios, terwijl dat jaar in Nederland 1249 anesthesiologen en 336 aios geregistreerd waren. In 2005 werden de Anesthesiologendagen voor het eerst in het MECC te Maastricht georganiseerd. Ondanks de aanvankelijke protesten is de verhuizing naar het zuiden, zoals blijkt uit het aantal positieve reacties, goed bevallen. Dit lustrumjaar toont het programma een grote diversiteit aan onderwerpen. De wetenschappelijke secties verzorgen weer een programma dat gericht is op hun specifieke aandachtsgebied. op zaterdag 20 mei een rondleiding Naast het wetenschappelijk programma bij bierbrouwerij De Keyzer N.A. Bosch biedt de lustrumviering voldoende ruimte (meer informatie bij VVV Maastricht), voor versteviging van de sociale contacten. Voor degenen die ook het weekend centreceramique.nl). een archeologietentoonstelling (www. in Maastricht blijven, zijn er voldoende Wij hopen u op 18 en 19 mei in het MECC activiteiten: te Maastricht te ontmoeten! een kunsttoer 2006 op 20 en 21 mei ( FIETSTOCHT 2006, 2e editie Evenals vorig jaar wordt er aansluitend aan de Anesthesiologendagen een fietstocht in de Limburgse heuvels georganiseerd. Coördinator: Bart van Wijck, UMCU Programma: diner op vrijdagavond 19 mei, fietstocht op zaterdagmorgen 20 mei. Bijdrage in de kosten 15,-. Voor een eventuele overnachting dient u zelf te zorgen. Het is een pittige tocht op eigen racefiets voor geoefende fietsers. U kunt zich inschrijven via de registratiesite van de Anesthesiologendagen op

8 Derde Wetenschapsdag dr. R.H.J. Breuer, lid Organiserend Comité Wetenschapsdag De voorgaande edities van de NVAwetenschapsdag zijn door bezoekers van deze dagen enthousiast ontvangen. Met het bezoekersaantal van meer dan 250 personen was de NVA-wetenschapsdag 2005 zelfs zeer succesvol te noemen. Op 29 september 2006 zal de derde editie in het AMC te Amsterdam plaatsvinden. Op de NVA-wetenschapsdag presenteren enthousiaste onderzoekers hun werk voor alle in wetenschap geïnteresseerde leden van onze vereniging. Tijdens de sessies is er ruimschoots mogelijkheid om constructieve discussies met de onderzoekers te voeren. Anders dan bij voorgaande edities zal het aantal oral presentations worden beperkt. De auteurs van de zes kwalitatief best beoordeelde abstracts (gekozen via een peer review -systeem) zullen worden uitgenodigd een voordracht te houden. De posterpresentaties zullen ook dit jaar weer een belangrijk deel van het programma uitmaken, en er zal weer ruimte zijn voor een tweetal gastsprekers die gepassioneerd over hun vakgebied kunnen vertellen. Het programma alsmede de potentieel wetenschappelijke en sociale contacten die worden opgedaan maken de NVA-wetenschapsdag aantrekkelijk voor onderzoekers en geïnteresseerden in de wetenschappelijke vooruitgang van ons vakgebied. Zonder de wetenschappers echter zou de wetenschapsdag niet bestaan. Het organiserend comité roept daarom ieder die zich binnen de anesthesiologie bezighoudt met wetenschap op om voor 16 juni aanstaande zijn abstract in te dienen via het ledengedeelte van de website. Werkgroep Indicatoren Anesthesiologie Hans Harbers Indicatoren voor het hele vakgebied Op verzoek van het Bestuur is medio 2004 een werkgroep Indicatoren opgesteld vanuit de CBRA en CKAP. De opdracht bestond primair uit het opstellen van een aantal indicatoren waarmee de vereniging naar buiten zou kunnen treden, die intern gebruikt zouden kunnen worden bij de visitatie en die een goede weerspiegeling zouden geven van de kwaliteit van ons vakgebied. In overleg met de IGZ is vervolgens overeengekomen dat zij de indicatoren die onze vereniging aandraagt zal overnemen, met de daaraan verbonden verplichting deze uiterlijk eind 2006 aan te leveren. Met subsidie van de Orde is het traject met begeleiding van het CBO voortvarend opgepakt en zijn wij de eerste wetenschappelijke vereniging die indicatoren voor het hele vakgebied opstelt: pre-, per- en postoperatieve zorg, pijnbestrijding en life support (voor de Intensive Care omarmt de werkgroep de indicatorenset van de NVIC). Naast indicatoren voor verantwoording naar buiten ( externe indicatoren ) heeft de werkgroep een lijst met interne indicatoren opgesteld. Deze zijn bedoeld voor gebruik tijdens visitaties-nieuwe stijl en blijven dus binnen de kliniek of binnen de vereniging. Presentatie Na veel discussie binnen de eigen groep en literatuuronderzoek kunnen nu de eerste resultaten aan de leden worden voorgelegd. Daartoe is op 15 maart een invitational conference gehouden, waar 42 anesthesiologen uit verschillende gremia aanwezig waren. De eerste ruwe lijst met 45 indicatoren is daar gepresenteerd en bediscussieerd. Men vindt dat de werkgroep op de goede weg is, maar dat wij ons moeten realiseren dat een en ander veel teweeg kan brengen met name als het gaat om de externe indicatoren. Ook de dreiging van een grote registratielast kwam naar voren. De beperking hiervan is een voortdurend punt van aandacht geweest bij de opstelling en aanpassing van alle indicatoren. Anesthesiologendagen Na verwerking van het commentaar uit de conferentie heeft de werkgroep vijftien indicatoren geselecteerd voor nadere uitwerking. Deze zullen op de Anesthesiologendagen met fact-sheets worden toegelicht; u zult ze bij de stukken aantreffen. Op donderdagochtend 18 mei zullen deze indicatoren worden gepresenteerd en toegelicht. Na deze opiniërende bespreking zal de beperkte set later dit jaar in de ledenvergadering in stemming worden gebracht. Intussen wordt de set in een aantal ziekenhuizen in de praktijk uitgetest. Daarmee hopen we eind dit jaar aan de opdracht te hebben voldaan en kunnen we volgend jaar uitzien naar de eerste resultaten.

9 In memoriam prof.dr. Johan Spierdijk Op 19 februari j.l. is prof.dr. Johan Spierdijk op de leeftijd van 79 jaar overleden. Na als anesthesioloog in Dordrecht werkzaam te zijn geweest werd dr. Joh. Spierdijk in 1970 benoemd tot hoogleraar anesthesiologie aan de Rijksuniversiteit Leiden en tot afdelingshoofd in het Academisch Ziekenhuis Leiden. Op 19 februari 1971 heeft hij in zijn inaugurale rede Op NAP (Op Nieuw Amsterdams Peil) zijn plannen ontvouwd ten aanzien van hetgeen hem met de ontwikkeling van de afdeling Anesthesiologie in Leiden voor ogen stond. In januari 1992 is hij met emeritaat gegaan. Hij heeft zeer veel van wat hem in zijn inaugurele rede voor ogen stond gerealiseerd. In de 22 jaar die hij werkzaam is geweest in het AZL waren veel karakterologische eigenschappen op hem van toepassing zoals: energiek, origineel, onconventioneel, vriendelijk, meelevend maar soms ook explosief. Hij was een meester in het verenigen van het nuttige met het aangename. Maar bovenal had hij een duidelijke visie op het traject dat moest worden begaan op de weg naar succes. Johan Spierdijk heeft letterlijk en figuurlijk de afdeling Anesthesiologie op de kaart gezet. Zowel op geneeskundig, anesthesiologisch terrein als op bouwkundig terrein was hij continu aan het bouwen. Van de stabiele basis die hij heeft gelegd plukken wij nog dagelijks de vruchten en wij zijn hem daar bijzonder dankbaar voor. Wij zouden Johan Spierdijk echter tekort doen als wij naast de verdiensten die hij voor zijn eigen afdeling en kliniek heeft gehad, niet een aantal van de vele andere belangrijke activiteiten die hij heeft ontplooid zouden memoreren. Hij was de initiator van de gecombineerde opleidings- en nascholingscursussen voor de Nederlandse arts-assistenten in opleiding tot anesthesioloog. Deze hebben model gestaan voor de Centrale Cursus Anesthesiologie, die tot op de dag van vandaag door de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) wordt georganiseerd. Als een van de eersten in Nederland richtte hij in het AZL een multidisciplinaire pijngroep op en nam hij initiatieven voor de oprichting van de Nederlandse Vereniging ter Bestudering van Pijn. In 1986 richtte hij de FEEA (Fondation Européenne d Enseignement en Anesthesiologie) op, die zich ten doel stelt kwalitatief hoogwaardig onderwijs in de anesthesiologie in Europa te bevorderen en te organiseren. Vele erelidmaatschappen van zusterverenigingen zijn hem vanwege zijn verdiensten dan ook ten deel gevallen. Zo was hij sinds 1980 erelid van de Belgische Vereniging van Anesthesiologie en Reanimatie en werd hij in 1981 Honorary Fellow in de Faculty of Anaesthetists of the Royal College of Surgeons in Engeland. In 1986 en 1992 volgden zijn benoemingen tot erelid van respectievelijk de Poolse Vereniging en de Societé Française d Anesthésiologie et Réanimation. Ten slotte werd hij na zijn emeritaat op 18 maart 1995 erelid van de NVA. Na zijn emeritaat bleef Johan Spierdijk nog vele jaren sterk verbonden met de verdere landelijke ontwikkelingen van met name het simulatoronderwijs (skills lab), een van zijn geesteskinderen. Anesthesiologisch Nederland en in het bijzonder de afdeling Anesthesiologie in het LUMC verliezen door zijn overlijden een markante en gedreven persoonlijkheid. Onze gedachten gaan uit naar zijn vrouw Mia en naar zijn kinderen en kleinkinderen. Namens de afdeling Anesthesiologie, Jack W. van Kleef

10 Benoeming Bureau NVA Dr. J. Kesecioglu is met ingang van 1 januari 2006 benoemd tot hoogleraar Intensive Care Geneeskunde bij de faculteit Geneeskunde van de universiteit Utrecht. Prof.dr. J.Kesecioglu is sinds 2004 opleider Intensive Care Geneeskunde, medisch afdelingshoofd en, sinds 1 januari 2005, Manager Onderzoek en Opleiding van de Divisie IC-Centrum. Zijn oratie zal op 12 december 2006 plaatsvinden. Geslaagd afscheid Elsje Pot Elsje Pot kijkt terug op een geslaagde afsluiting van haar loopbaan bij de NVA. Op 30 januari jl. vond op de vide van de Domus Medica de afscheidsborrel plaats. Elsje is overladen met bloemen en cadeaus en zelfs mevrouw Vermeulen was speciaal voor haar naar Utrecht afgereisd. Elsje geniet van haar vrije tijd, maar blijft als lid van de 60+-club verbonden aan de Vereniging. Ontvangen proefschriften Andre P. Wolff Diagnostic segmental nerve root blocks in patients with chronic radiating low back pain: Bringing Light to the Darkness? 10 mei 2006 Radboud Universiteit Nijmegen Albert J.M. van Wijck Postherpetic neuralgia 25 april 2006 Universiteit Utrecht Wie doet wat op het bureau van de NVA Drs. Patricia L.T. Liem, bureauhoofd Bestuurszaken, CKAP en ledencontacten Ursula van Duin CCA en CBRA Janine C.L. Spruit Secties en nascholing Sandra A.B. Gijtenbeek Concilium en subcommissies, Nieuwsbrief en website Marjolein J. Swinkels Algemene zaken en boekhouding Omvangrijke documenten die in de ledenvergadering worden voorgelegd kunt u via de NVA website bekijken en uitprinten. 10

11 Agenda mei 2006 Glasgow Obstetric Anaesthesia juni 2006 Madrid Euroanesthesia 2006, 14th ESA meeting september 2006 Istanbul Pain in Europe V; Inlichtingen: OAA Secretariat, Inlichtingen: ESA Secretarial Office, 5th congress of the European P.O. Box 3219 Barnes, 21 Avenue de Tervuren, bte 30, Federation of IASP Chapters (EFIC) London SW13 9XR England B-1040-Brussel Inlichtingen: EFIC 2006, Congress tel: tel: Secretariat, Kenes International, fax: fax: Rue du Cendrier, P.O. Box 1726, registrations@oaa-anaes.ac.uk esa@euronet.be CH-1211, Geneva 1, Zwitserland tel: fax: mei 2006 Maastricht NVA Anesthesiologendagen juni 2006 Ede NVIC Congres Neurologische efic@kenes.com Inlichtingen: NVA, Postbus 20063, 3502 LB Utrecht tel: problematiek op de Intensive Care Inlichtingen: NVIC-secretariaat, Nieuwe Kazernelaan 49B, 6711 JB Ede 29 september 2006 Amsterdam 3e Wetenschapsdag fax: tel: Inlichtingen: NVA, Postbus 20063, nva@anesthesiologie.nl fax: LB Utrecht post@nvic.nl tel: mei 2006 Utrecht fax: nva@anesthesiologie.nl AIOS Dag 2006 Inlichtingen: Orde van Medisch Specialisten juni 2006 Maastricht Cursus: Toegang tot de luchtweg; bijzondere intubatietechnieken en detubatiestrategieën oktober 2006 Groningen Cursus: Toegang tot de luchtweg; mei 2006 Guadalajara, Mexico Inlichtingen: K.F. Wenckebach Instituut Groningen bijzondere intubatietechnieken en detubatiestrategieën 2nd International Forum on Pain tel: Inlichtingen: K.F. Wenckebach Medicine info@wenckebachinstituut.nl Instituut Groningen Inlichtingen: Forum Secretariat tel: Kenes International, 17 Rue du Cendrier, info@wenckebachinstituut.nl P.O. Box 1725, CH1211, Geneva 1, Switzerland juni 2006 Nader te bepalen tel: fax: ifpm2@kenes.com SKA-dagen 6-9 september 2006 Monte Carlo 5-7 oktober 2006 Budapest FEAPA, European Conference on Paediatric Anaesthesia; XXV Annual ESRA Congress Safe anaesthesia for children. 1 juni 2006 Utrecht Richtlijnbijeenkomst: Diagnostiek, Preventie en Behandeling van Veneuze Trombo-embolie en Secundaire Preventie Arteriële Trombose Inlichtingen: CBO tel: Inlichtingen: Kenes International, P.O. Box 1726, CH-1211 Geneva 1, Zwitserland tel: fax: esra@kenes.com Inlichtingen: via website of feapa@bethesda.hu ww.bethesda.hu 11

12 Colofon oktober januari 2007 Leiden OK Management Inlichtingen: Bureau van de Boerhaave Commissie tel: oktober 2006 California ASA annual meeting Inlichtingen: ASA secretariat, American Society of Anesthesiologists, 520 N Northwest Highway, Park Ridge, IL , USA tel: fax: mail@asahq.org 4 november 2006 Eindhoven Achtste Pijncongres Sectie Pijnbestrijding NVA Inlichtingen: NVA Secretariaat, Postbus 20063, 3502 LB Utrecht tel: fax: nva@anesthesiologie.nl 30 november en 1 december 2006 Ede NVIC Mechanische beademingsdagen 2006 Inlichtingen: NVIC secretariaat, Nieuwe Kazernelaan 49B, 6711 JB Ede tel: fax: post@nvic.nl december 2006 New York Vooraankondiging 60th Post Graduate Assembly in Anesthesiology (PGA) Inlichtingen: Kurt G. Becker, Executive Director, The New York State Society of Anesthesiologists, Inc., 85 Fifth Avenue, 8th Floor, New York, New York 10003, USA tel: fax: kurt@nyssa-pga.org mei 2007 Maastricht 11e Anesthesiologendagen Inlichtingen: NVA, Postbus 20063, 3502 LB Utrecht tel: fax: nva@anesthesiologie.nl mei 2007 Amsterdam 15th World Congress on Disaster and Emergency Medicine Inlichtingen: juni 2007 Berlijn Second International Congress on Neuropathic Pain Inlichtingen: neuropathic@kenes.com Zie voor de volledige congreskalender Managementcursus & 19 januari en 15 & 16 februari Redactieraad A.T. van Rheineck Leyssius M. Bijkerk M. Dzoljic H.G. van Middelkoop S.A.B. Gijtenbeek Bureauredactie J. Quadekker Druk van wijland bv, laren De NVA Nieuwsbrief is een officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie en wordt maximaal zesmaal per jaar gratis aan de leden toegestuurd. Deadline inzenden kopij voor Nieuwsbrief jaargang 8 nr. 1: 28 juli 2006 Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie opgericht 24 januari 1948 Secretariaat Lomanlaan XD Utrecht Correspondentieadres Postbus LB Utrecht Telefoon Algemeen nummer secretariaat NVA Patricia Liem Janine Spruit Ursula van Duin Sandra Gijtenbeek Fax nva@anesthesiologie.nl Website 12