toegepaste informatica Een onderzoek naar de kwaliteit van de één-cyclus-opleiding toegepaste informatica aan de Vlaamse hogescholen

Transcriptie

1 ONDERWIJSVISITATIE toegepaste informatica Een onderzoek naar de kwaliteit van de één-cyclus-opleiding toegepaste informatica aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad december 2003

2

3 voorwoord De visitatiecommissie van de opleiding toegepaste informatica brengt met dit rapport verslag uit over haar bevindingen, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij in het najaar 2002 en voorjaar 2003 heeft verricht naar de kwaliteit van de één-cylcus-opleiding toegepaste informatica in Vlaanderen. De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 58bis van het hogescholendecreet van Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogeschool en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg. De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA bijzondere dank verschuldigd aan de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. Luc Van de Velde secretaris-generaal Roland Vermeesch voorzitter

4

5 inhoudsopgave voorwoord...3 de visitatie toegepaste informatica inleiding de visitatiecommissie samenstelling taakomschrijving werkwijze...8 bevindingen en aanbevelingen de opleiding toegepaste informatica in Vlaanderen beschrijving van het beleid en de kwaliteitszorg van de opleiding concretisering van de kwaliteitszorg in de opleiding personeel materiële en financiële randvoorwaarden onderwijsdoelstellingen opleidingsprogramma: opbouw en inhoud afstudeerwerk en/of werkveldervaring internationale dimensie leersituatie toetsing en evaluatie studie- en studentenbegeleiding studeerbaarheid en studierendement afgestudeerden maatschappelijke dienstverlening onderzoek terugmeldingsrapporten Erasmushogeschool Brussel Hogeschool Antwerpen Hogeschool Gent Hogeschool Limburg Hogeschool voor Wetenschap & Kunst Hogeschool West-Vlaanderen Karel de Grote-Hogeschool Katholieke Hogeschool Kempen Katholieke Hogeschool Leuven Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen Provinciale Hogeschool Limburg bijlagen

6

7 de visitatie toegepaste informatica 1 inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de opleiding toegepaste informatica, die zij in het najaar van 2002 en het voorjaar van 2003 in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. De opleiding is een één-cyclus-opleiding die aangeboden wordt door 11 hogescholen: - Erasmushogeschool Brussel, - Hogeschool Antwerpen, - Hogeschool Gent, - Hogeschool Limburg, - Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, - Hogeschool West-Vlaanderen, - Karel de Grote-Hogeschool, - Katholieke Hogeschool Kempen, - Katholieke Hogeschool Leuven, - Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, - Provinciale Hogeschool Limburg. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 58bis van het hogescholendecreet van de visitatiecommissie 2.1 samenstelling De visitatiecommissie werd samengesteld door de Raad van Beheer van de VLHORA in haar vergadering van 8 februari Gezien het aantal betrokken hogescholen werden drie deelcommissies samengesteld. De voorzitter en de secretaris van de commissie bezochten alle betrokken hogescholen. voorzitter - Oscar Steenhaut secretaris - Marie-Paule Van Oudenhove de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 7

8 leden deelcommissie 1 (Erasmushogeschool Brussel, Hogeschool Antwerpen, Katholieke Hogeschool Zuid- West-Vlaanderen, Provinciale Hogeschool Limburg) - Jean Ceuppens - Jan Devos - Michel Verschueren leden deelcommissie 2 (Hogeschool Gent, Hogeschool Limburg, Karel de Grote-Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen) - Tony Nelissen - Jos Mertens - Valère Melotte leden deelcommissie 3 (Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Leuven) - Pierre Thienpont - Geert Vanhaverbeke - Theo D Hondt Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage taakomschrijving De visitatiecommissie heeft als taak op basis van het door de hogeschool opgestelde zelfevaluatierapport en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken, na te gaan in hoeverre de kwaliteit van de onderwijsprocessen van de opleiding, geconcretiseerd in 15 thema s, beheerst wordt en aanbevelingen te formuleren om te komen tot kwaliteitsverbetering binnen de betrokken opleiding. Voor de thema s van de zelfevaluatie, zie bijlage werkwijze voorbereiding De visitatiecommissie werd geïnstalleerd op 22 augustus 2002 (deelcommissie 3) en 9 september 2002 (deelcommissie 1 en 2). Tijdens deze vergadering werd de handleiding van het visitatieproces toegelicht. In de installatievergadering heeft de commissie de bezoekdagen vastgelegd, het bezoekschema opgesteld en de wijze van voorbereiding van het bezoek besproken. De commissie analyseerde het zelfevaluatierapport en de bijlagen om zich een beeld te vormen van de opleiding en van de kwaliteitszorg in de opleiding. Individuele bevindingen, commentaar en punten van verdere bevraging werden door de secretaris gebundeld tot een werkdocument, van waaruit de visitatie werd gestuurd.

9 2.3.2 bezoek aan de instelling Tijdens het bezoek heeft de commissie gesprekken gevoerd met alle geledingen die betrokken zijn bij het onderwijs in de opleiding toegeapste informatica. De gesprekken zijn een goede aanvulling geweest op het zelfevaluatierapport en werden door de commissie als open ervaren. Tijdens het bezoek werd in de mogelijkheid tot bijkomende gesprekken voorzien. Deze mogelijkheid kon worden gebruikt zowel op verzoek van personen uit de bezochte instelling als op verzoek van de visitatiecommissie. Verder heeft de commissie kennis genomen van bijkomende informatie, zoals verslagen, cursussen, voorbeelden van examenvragen, van afstudeerwerken en van stagewerken. Tevens werd een bezoek gebracht aan de gebouwen en de infrastructuur. Het bezoek werd afgesloten met een mondelinge rapportering aan de beleidsverantwoordelijken, waarin de commissie haar eerste bevindingen van de visitatie weergaf. Voor het bezoekschema, zie bijlage rapportering Als laatste stap in het visitatieproces legt de commissie haar bevindingen en aanbevelingen vast in een terugmeldingsrapport per bezochte instelling en in een globaal openbaar rapport voor de opleiding in Vlaanderen. Dit rapport werd door de voltallige commissie becommentarieerd en op punt gesteld in december De opleiding heeft de gelegenheid gekregen om op dit rapport te reageren. Voor zover de commissie zich kon terugvinden in de opmerkingen van de hogeschool, werden ze verwerkt in het rapport. De commissie heeft de opleiding op de hoogte gebracht van haar beslissing terzake. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 9

10

11 bevindingen en aanbevelingen 1 de opleiding toegepaste informatica in Vlaanderen 1.1 beschrijving van het beleid en de kwaliteitszorg van de opleiding voorstelling van de opleiding De opleiding toegepaste informatica (TI) maken deel uit van het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde (HW&B). De inbedding in departementen vertoont evenwel verschillen. Deze zijn niet primordiaal in de organisatie van de opleidingen. Elke opleiding streeft in haar zending de volgende doeleinden na (de formulering verschilt van hogeschool tot hogeschool): - het aanbrengen van de nodige competenties voor het doelmatig vervullen van de middenkaderfuncties in de bedrijfswereld; - zin voor zelfstandig optreden zowel in uitvoeringsfuncties als in onderzoek; - trainen van de passende attitudes, onder meer verantwoordelijkheidzin, om zich zinvol te kunnen integreren zowel als medewerker en als burger. In alle opleidingen komen de volgende drie domeinen aan bod: - informatica - bedrijfsbeheer en economie - communicatievaardigheden en talen De informatica staat in alle opleidingen uiteraard centraal met vakken als basiskennis, bestuurssystemen, analyse, programmeren, databanken, datacommunicatie, internettoepassingen. Naast de benodigde theorie wordt zeer veel aandacht besteed aan de praktische invulling van de vakken (door oefeningen, projecten, stage). In alle opleidingen merkt men een teruglopen van gestructureerd programmeren ten voordele van object gericht programmeren. De plaats van Cobol staat in alle opleidingen ter discussie. Veel bestaande toepassingen draaien nog onder Cobol, maar het wordt echter niet meer gebruikt voor nieuwe ontwikkelingen. Een analoge opmerking geldt voor AS400 toepassingen. De duur van de opgelegde stage varieert van 6 tot 15 weken. Misschien zou de VLHORA hier op iets meer uniformiteit kunnen aansturen. Het onderwijs van wiskunde is in de meeste instellingen een omstreden onderwerp, zowel qua inhoud als opportuniteit. Eén enkele instelling heeft het zelfs in het programma afgevoerd. Het vakgebied bedrijfskunde en economie is zeer ruim maar de tijd die men er kan aan besteden beperkt. Instellingen maken verschillende keuzes uit het vakgebied. Elk van de keuzes wordt echter verantwoord. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 11

12 Elke instelling beseft het belang van het trainen van communicatievaardigheden en de talenkennis. Het invoeren van een semestersysteem mag evenwel geen afbreuk doen aan de continuïteit van het taalonderwijs. Alle instellingen hebben zich met een universiteit geassocieerd. De impact van die associatieverdragen is nog onduidelijk beschrijving van het beleid, algemene strategie en/of doelstellingen inzake onderwijs, internationalisering, maatschappelijke dienstverlening, onderzoek, Alle hogescholen hebben een algemene zending geformuleerd. Het is aan de opleidingen om deze zending bij middel van de aangeboden opleiding in de praktijk te realiseren. Alle geformuleerde zendingen omvatten de volgende componenten: - competentieverwerving; - persoonlijkheidsvorming; - opleiden tot creativiteit en zelfstandigheid; - ontwikkelen van kritische zin; - aandacht voor culturele en ethische aspecten binnen de opleiding. In de katholieke hogescholen komt er meestal de zorg voor het christelijke waardepatroon als aanvulling bij. Men heeft in elke hogeschool een verticale structuur. Men heeft een centrale raad van bestuur en een algemene directeur die samen het algemene beleid bepalen. De professionalisering van het management is in volle evolutie. Vervolgens heeft men de departementen, met een verkozen departementshoofd, meestal gestoeld op de vroeger bestaande onafhankelijke hogescholen. Tenslotte heeft men de opleidingen met een opleidingscoördinator. De TI opleidingen beschikken in alle hogescholen over een grote autonomie. De opleidingscoördinator heeft meestal ook nog een beperkte leeropdracht. In de meeste hogescholen heeft men een syndicale vertegenwoordiging via comités op het centrale niveau (HOC) en op het departementale niveau (DOC) beschrijving van het systeem van interne kwaliteitszorg Opgemerkt moet worden dat in alle hogescholen het opstellen van het zelfevaluatierapport (ZER) een belangrijke rol heeft gespeeld bij het ontstaan van het kwaliteitsbewustzijn. Voor het opstellen van het ZER heeft men hetzij het EFQM-TRIS, hetzij het EFQM-PROZA instrument gebruikt, soms met hulp van buitenaf. Men is derhalve vertrouwd geraakt met de PDCA (Plan, Do, Check, Act) cirkel. De instrumenten laten toe structurele tekortkomingen te ontdekken, echter minder de inhoudelijke tekortkomingen.

13 1.2 concretisering van de kwaliteitszorg in de opleiding concrete uitwerking van de kwaliteitszorg in de opleiding Meestal heeft men op departementaal niveau een kwaliteitscoördinator omringd door een cel bestaande uit afgevaardigden van de opleidingen. Deze afgevaardigden spelen doorgaans de rol van kwaliteitscoördinator binnen de opleidingen. Het bewaken van het kwaliteitsgebeuren neemt doorgaans een percentage van hun opdracht in. De rol van de opleidingscoördinatoren in de kwaliteitsbewaking, alhoewel niet formeel, is in vele gevallen doorslaggevend. De decretale functionerings- en evaluatiegesprekken zijn een belangrijke bijdrage tot het stimuleren van de aandacht tot kwaliteit meetresultaten van de opleiding vanuit de interne kwaliteitszorg De meeste departementen organiseren op min of meer regelmatige basis enquêtes bij de studenten, afgestudeerden en werkgevers. In de ene hogeschool is dit al omvangrijker dan in de andere. De enquêteresultaten geven meestal aanleiding tot het opstellen van verbeterdoelen in de opleiding of tot een aanpassing van het curriculum. In vele hogescholen zijn deze enquêtes nog ad hoc. Een meer systematische organisatie lijkt aangewezen. Een merkwaardige vaststelling bij de enquêtes betreft de studietijd in enkele hogescholen. Men bleef gevoelig beneden de voorziene 1500 à 1600 uren. De resultaten naar de individuele studenten toe waren sterk uiteenlopend verbeterdoelen en acties vanuit kwaliteitszorg in de opleiding Het invoeren van structuren waaruit verbeterdoelen op geformaliseerde wijze kunnen bepaald worden staat in de meerderheid der hogescholen nog in een aanvangfase. Men mag verwachten dat het opstellen van het ZER, en het vertrouwd geraken met de instrumenten tot verbetering zal leiden opvolging van de verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding In de meeste hogescholen worden de korte termijn doelstellingen wel zorgvuldig opgevolgd. Voor de langere termijndoelstellingen zijn er onvoldoende indicatoren, en is de timing doorgaans te zwak gedefinieerd. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 13

14 1.2.5 kwaliteitscoördinator in de opleiding (verantwoordelijkheid, draagvlak, functioneren) De kwaliteitscoördinator, op welk niveau hij (of zij) zich ook bevindt, is het ankerpunt voor de stimulatie van het kwaliteitsdenken, én dit in alle hogescholen kwaliteitszorg in het opleidingsteam Men mag stellen dat in alle opleidingen kwaliteitsvol wordt gewerkt. De meeste lectoren zijn van oordeel dat inhoud en coherentie van het programma, passende didactische vormen, toegewijde begeleiding en tijdig en verzorgd cursusmateriaal, de belangrijkste elementen zijn van de kwaliteit. 1.3 personeel human resources management Eventuele aanwervingen van nieuwe lectoren gebeuren, in alle opleidingen, volgens de voorwaarden bepaald in artikel 89 van het decreet van 13 juli 1994 betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap. De opleidingen zelf worden doorgaans betrokken bij de definitie van het profiel en de selectie. Ook HOC en DOC zijn betrokken. Een nieuw aangeworven docent wordt gedurende het eerste jaar begeleid door zijn collega s. Functionerings- en evaluatiegesprekken zijn doorgaans het prerogatief van het departementshoofd. In alle hogescholen wordt een evenwichtige verdeling van de taakbelasting nagestreefd. De gemiddelde omvang van de belasting vertoont van hogeschool tot hogeschool verschillen die oplopen tot 20 % tussen de hogescholen betrokkenheid van het personeel In alle opleidingen grijpen regelmatig opleidingsvergaderingen plaats. In sommige hogescholen op systematische basis, in andere wanneer er zich problemen voordoen. Elke curriculumhervorming wordt alleszins door intens onderling overleg voorafgegaan. Mogelijke bevorderingen worden wegens geldgebrek quasi in geen enkele instelling doorgevoerd. Inzet en enthousiasme is bij de overgrote meerderheid der lectoren aanwezig ondanks de vlakke loopbaanstructuur en de toch gemiddeld zware opdrachten.

15 1.3.3 werking van het opleidingsteam De lectoren werken in alle hogescholen meestal goed samen in een informeel verband, waarbij de uiteindelijke last om het beleid te bepalen vrijwel uitsluitend bij de opleidingscoördinatoren ligt. De lectoren zijn zich onvoldoende bewust van de noodzaak om het proces van samenwerking meer formeel te structureren. De lectoren TI zijn ook in de meeste hogescholen belast met andere taken, onder andere informaticavoorlichting aan niet-informatici, die ook de andere opleidingen ten goede komen buiten specifiek de TI opleidingen. Dit houdt een zekere belasting in met niet-kerntaken. Er wordt echter niet over geklaagd professionalisering van het personeel buiten de technische deskundigheid Niet alle lectoren beschikken over een pedagogisch bekwaamheidsdiploma. Toch heeft de commissie de indruk dat er in het algemeen minder aandacht wordt besteed aan bijscholing in nieuwe didactische methodes dan aan de technische bijscholing technische deskundigheid van het onderwijzend personeel. In alle hogescholen krijgen de informaticalectoren de gelegenheid externe bijscholingen te volgen. Elke hogeschool beschikt voor bijscholing over een specifiek fonds. De gevolgde navormingen vinden doorgaans hun weerslag in de inhoud der vakonderdelen die voortdurend aangepast worden onderzoeksdeskundigheid van het onderwijzend personeel Slechts in drie hogescholen is de opleiding TI betrokken bij onderzoek. Structuur om onderzoek te stimuleren ontbreekt. Dikwijls wordt er geargumenteerd dat onderzoek niet tot de opdracht van de één-cyclus-opleidingen behoort. Door toekennen van middelen voor projectmatig wetenschappelijk onderzoek van de één-cyclus-opleidingen heeft de overheid een duidelijk signaal gegeven. Ook in de BA/MA-structuur zal wetenschappelijk onderzoek een beoordelingsaspect vormen technische administratieve en organisatorische deskundigheid Alle hogescholen beschikken over gecentraliseerde diensten voor financiën, personeel en algemene administratie. De commissie heeft over de werking van deze gecentraliseerde diensten geen negatieve geluiden opgevangen. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 15

16 De meer direct student gebonden administratie wordt doorgaans georganiseerd op het niveau departement met antennes naar de opleiding. Ook hier geen negatieve geluiden. 1.4 materiële en financiële randvoorwaarden onderwijsruimten Wegens de recente toch gevoelige stijging van het aantal studenten kampen alle opleidingen met plaatsgebrek. Oplossingen zijn meestal ad hoc. Men mag stellen dat alle hogescholen inspanningen doen om hun infrastructuur degelijk te onderhouden en de klassen netjes te houden mediatheek Alle hogescholen beschikken over een mediatheek met gespecialiseerd personeel. De boeken- en cdcollecties volstaan voor de aangeboden opleiding. In alle hogescholen is er evenwel een gebrek aan Engelstalige informaticatijdschriften computerfaciliteiten Elke opleiding beschikt over een aantal pc-lokalen uitgerust met pc s en meestal beamers, die in een netwerk zitten. In het algemeen worden de pc s om de drie à vier jaar vervangen. Op enkele uitzonderingen na draaien alle pc s onder Windows. Linux dringt slechts traag door, misschien iets meer bij de servers. Slechts weinig opleidingen hebben een experimenteel netwerk geïmplementeerd, los van het hoofdnetwerk, waar studenten hands on, met netwerkbeheer kunnen experimenteren. Blackboard is in alle hogescholen geïmplementeerd beschikbare werkingsmiddelen Alle hogescholen maken onderscheid tussen het personeelsbudget, de werkingsmiddelen en het investeringsbudget. Het personeelsbudget benadert in alle instellingen de 80 % van het totale budget. De hogescholen kennen jaarlijks een dotatie toe aan de departementen. De verdeling over de departementen en de centrale administratie gebeurt meestal volgens een vaste verdeelsleutel, gebaseerd op kengetallen die hoofdzakelijk slaan op het aantal financierbare studenten (voortschrijdend gemiddelde van de laatste drie jaren) en de OBE s (OnderwijsBelastingsEenheden). Lectoren tonen weinig belangstelling voor het financiële reilen en zeilen van de hogeschool. Nergens waren er uitgesproken klachten over gebrek aan middelen. Wel werd er door bijna alle departementshoofden op gewezen dat de coëfficiënt 1 te laag is voor een technische opleiding zoals TI.

17 1.4.5 studenten- en docentenfaciliteiten De meeste hogescholen beschikken over een zelfbedieningsrestaurant of toch minstens over een cafetaria. Elke hogeschool beschikt over een lectorenruimte waar computers aanwezig zijn en men koffie kan krijgen. Er zijn te weinig individuele ruimtes voor de lectoren, wat het moeilijk maakt om studenten afzonderlijk te ontvangen. Bijna alle hogescholen beschikken over een distributiecentrum voor het cursusmateriaal. 1.5 onderwijsdoelstellingen onderwijsvisie van de opleiding Oorspronkelijk zijn de meeste hogescholen vertrokken van het nu absoluut verouderde VLOR document omvattende het opleidingsprofiel en de in te vullen functies door een graduaat informatica. Hoewel niet altijd formeel geformuleerd zijn er toch door alle opleidingen algemeen aanvaarde doelstellingen. Elke opleiding wil een brede algemene informaticaopleiding aanbieden, met ruime aandacht voor leren leren, zelfstandig werken, trainen van vaardigheden en praktische aanwending van het geleerde. Dit tracht men te realiseren door gebruik te maken van moderne didactische methodes zoals projectonderwijs die onder meer bijdragen tot het aanleren van passende attitudes. Het curriculum weerspiegelt in de regel deze doelstellingen. Door het uitbouwen van allerlei vormen van monitoraat tracht men de slaagkansen vooral in het 1e jaar te doen toenemen. Zeer weinig instellingen beschikken over een duidelijk geformuleerd strategisch plan afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het hoger onderwijs In weinig hogescholen heeft men nagedacht welke wijzigingen de invoering van de B/MA-structuur zou kunnen impliceren. Wel tracht men een semesterstructuur in te voeren en denkt men na over een modulaire opbouw van het curriculum. In de meeste hogescholen heeft men op correcte wijze punten toegekend aan de vakonderdelen. Er is een voorzichtig begin gemaakt met een creditsysteem. Men aanvaardt credits behaald in andere instellingen. Er bestaan individueel aangepaste jaarprogramma s. Meer en meer wordt de nadruk gelegd op zelfstandig leren en het verwerven van communicatievaardigheden. Slechts weinig instellingen bieden keuzevakken aan. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 17

18 1.5.3 afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het werkveld Het bedrijfsleven vraagt, dat meer aandacht zou gaan naar zelfstandig werken en naar sociale en communicatievaardigheden. Bijna alle opleidingen zijn hieraan tegemoet gekomen door projectwerking en de inhoud van de communicatievakken aan te passen. Er wordt duidelijk meer aandacht besteed aan presenteren, vergaderen, schriftelijke rapportering, Opgemerkt moet worden dat de studenten deze curriculumwijzigingen niet altijd appreciëren. Zij wensen een meer technische inhoud. 1.6 opleidingsprogramma: opbouw en inhoud concretisering van de onderwijsdoelstellingen in het opleidingsprogramma In alle opleidingen bestaat er een voortdurende zorg om de inhoud van de globale opleiding te actualiseren en toch coherent te blijven. Overal neemt de nadruk toe op zelfstandig leren, leren leren en teamwerk. Ook is er overal aandacht voor communicatietechnieken en talen. Wat betreft de bedrijfseconomische vakken bestaat er minder overeenstemming over wat essentieel is. Het vak wiskunde kampt duidelijk met een identiteitscrisis de aandacht in het opleidingsprogramma voor de vaardigheden die het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen Het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren wordt in alle opleidingen ondersteund door het projectonderwijs dat als bedoeling heeft de volgende attitudes te ontwikkelen: - werken in een team, sociale vaardigheden ontwikkelen; - voor een niet volledig gedefinieerd probleem niet de onmogelijke theoretische oplossing vinden maar wel een aanvaardbare; - creativiteit stimuleren; - communicatievaardigheden ontplooien en rapporteren; - zelfstandig leren leren. De stage laat toe de verworven vaardigheden in de praktijk te testen actualiteitsgehalte van het opleidingsprogramma In alle opleidingen is de overgang van procedureel programmeren naar object georiënteerd programmeren doorgevoerd. Databases en bestuurssystemen worden grondig behandeld. Overal wordt er aandacht besteed aan netwerkbeheer en aan webtechnologie. Linux komt overal, misschien nog te bescheiden, aan bod. De snelle evolutie van de informatica brengt mee dat het moeilijker zal worden het ganse vakgebied volledig, met voldoende diepte, te omspannen. Enkele opleidingen zijn begonnen met het aanbieden van keuzerichtingen. Men mag aannemen dat deze trend zich zal doorzetten.

19 1.6.4 sequentiële opbouw en coherentie van het opleidingsprogramma Alle hogescholen bouwen op betrekkelijk coherente wijze het informaticaonderwijs van de grond af aan op. De meerderheid der hogescholen verwacht wel vertrouwdheid met Word en Excel aandacht voor de karakteristieken van de studenteninstroom De instroom in alle hogescholen bestaat voor circa de helft uit ASO studenten en voor de andere helft uit TSO studenten. Sporadisch komen ook studenten uit BSO en KSO voor. Hun slaagkansen zijn zeer gering. Van de ASO studenten heeft 25 % à 30 % een opleiding aan de universiteit of aan het HOLT achter de rug. Men heeft daarom te maken met een zeer heterogene instroom aanbod en structuur van flexibele leerwegen in het opleidingsprogramma Behalve het invoeren van enkele keuzevakken en IAJ s zijn er geen echte flexibele leerwegen in de opleidingen aanwezig het niveau en de inhoud van de opleidingsonderdelen. Dank zij de inzet en deskundigheid van de lectoren mag men stellen dat in alle opleidingen men een zeer respectabel niveau weet te bereiken. 1.7 afstudeerwerk en/of werkveldervaring opvatting(concept), inhoud en niveau De stage grijpt in het algemeen plaats gedurende het laatste semester van het laatste jaar. De duurtijd varieert van 6 tot 15 weken. Gedurende de laatste drie maanden van het afstudeerjaar krijgen de studenten via een stage de kans op een grondige wijze kennis te maken met hun toekomstige beroepsomgeving, en zich aan te passen aan een reële beroepssituatie. Tijdens deze stageperiode werken zij voltijds mee in een stageverlenend bedrijf. Van het stagebedrijf wordt verwacht dat zij de stagiair met een zinvolle opdracht kunnen belasten, hem behandelen als beginnend werknemer, en een mentor aanduiden die de stagiair zal begeleiden. De opleiding duidt normaal een lector aan die de stagiair zal voorlichten en begeleiden. Studenten worden aangemoedigd zelf een voorstel van opdracht of stageplaats in te dienen. Deze voorstellen worden meestal aanvaard. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 19

20 De student dient aan het einde van de stage een beknopt verslag in te leveren over de inhoud en het verloop van zijn stagewerk. Hij moet normaal dit werk mondeling presenteren aan een jury. De samenstelling van de jury kan nogal verschillen van instelling tot instelling. In de meeste hogescholen bestaat er een handleiding omtrent de procedures die de student dient te volgen in verband met de stage begeleiding (o.a. duidelijkheid regelingen en voorzieningen) Voor de dagelijkse begeleiding wordt gerekend op de stagementor. Hij krijgt de verantwoordelijkheid om het functioneren van de stagiairs van nabij te volgen, hem wegwijs te maken,en waar nodig, te ondersteunen. De stagebegeleidende lector bezoekt de stageplaats normaal één à tweemaal gedurende de stage voor overleg met de mentor beoordeling (gehanteerde criteria en wijze van beoordeling) De beoordeling van de stage gebeurt normaal door samenspraak tussen de mentor en de lectorstagebegeleider. Normale factoren bij de beoordeling zijn de wijze waarop de stagiair zich van zijn taak gekweten heeft en de sociale vaardigheden die zijn houding hebben gekenmerkt. De eindquotatie voor de stage wordt gemaakt op basis van een gewogen gemiddelde op de uitvoering alsdusdanig, het verslag en de presentatie relatief gewicht in de opleiding Het gewicht toegekend aan de stage verschilt van instelling tot instelling, wat normaal is gezien de verschillende duur. Niettemin oordelen de studenten in alle hogescholen dat het toegekende gewicht te klein is in verhouding tot de gevraagde prestaties. 1.8 internationale dimensie De internationale dimensie werd om diverse redenen in de meeste hogescholen nooit als prioritaire component van de opleiding beschouwd. Langzaam groeit bij het lectorencorps het bewustzijn dat in verband met de BA/MA-structuur de internationale dimensie aan belang zal winnen. Bijna alle hogescholen zijn lid van internationale netwerken of hebben partnerships afgesloten. Zij worden echter onvoldoende benut. Alhoewel alle hogescholen deelnemen aan de Europese programma s Erasmus, Socrates, Leonardo en Alfa blijft het in de meeste hogescholen nogal beperkt. De jaarlijkse hernieuwing van de Socrates bilateral agreements is hieraan niet vreemd.

21 Slechts in één enkele instelling overtreft de vraag van de studenten tot deelname het aantal beschikbare beurzen. In vele instellingen blijft de participatiegraad (te) laag. Uitwisseling van lectoren blijft uiterst beperkt. Men kan niet stellen dat de internationale contacten de programma s of de inhoud van de opleidingen wezenlijk beïnvloeden. De meeste instellingen leveren vandaag grote inspanningen om uitwisselingen met buitenlandse partners op te starten. Alhoewel vandaag nog eerder met beperkt resultaat, mag men in de toekomst een gevoelige toename verwachten. 1.9 leersituatie onderwijsvormen Het patroon van de gebruikte onderwijsvormen is eerder klassiek in de meerderheid der instellingen. Er zijn de klassieke hoorcolleges voor de ondersteunende vakken. Deze hoorcolleges worden ondersteund door praktische oefeningen voor de TI vakken. In alle instellingen stelt men een vermindering vast van het aantal ex cathedra colleges ten voordele van het begeleid zelfstandig leren. Als belangrijke vernieuwing in alle instellingen heeft men het projectonderwijs ingevoerd. Dit moet de zin voor synthese bevorderen, de teamgeest aanwakkeren en de zelfstandigheid bevorderen. Merkwaardig voor een TI opleiding wordt zelfstudie bij middel van onderwijsondersteunende pakketten niet echt aangemoedigd. Probleemgestuurd onderwijs heeft de commissie ook nergens opgemerkt. E-learning wordt evenmin sterk aangemoedigd, wel het betrekken van informatie uit Internet. Blackboard is in alle hogescholen beschikbaar leermiddelen In alle instellingen worden inspanningen geleverd om syllabi, cursussen en ander ondersteunend materiaal tijdig ter beschikking te stellen. Met nieuwe werkmiddelen wordt slechts in beperkte mate geëxperimenteerd. Blackboard kan hierin verandering brengen. Voorzichtig worden in enkele hogescholen fora gecreëerd op het internet en intranet. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 21

22 1.10 toetsing en evaluatie de verschillende evaluatievormen (concept, in relatie tot de doelstellingen van de opleidingsonderdelen en de opleiding als geheel, gerichtheid van de evaluatie op het toetsen van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes, moeilijkheidsgraad) Naast niet-bindende toetsen heeft men klassieke schriftelijke of mondelinge examens, permanente evaluatie en evaluatie van het stageverslag. Alles is vrij klassiek. Het gewicht van de permanente evaluatie, hoofdzakelijk in gebruik bij beoordeling van labo-sessies schommelt rond de 20 % in het eerste jaar, en stijgt in de volgende jaren criteria en wijze van beoordeling door de evaluatoren Zoals klassiek in alle bestaande onderwijssystemen oordeelt men ook hier in deze materie over parate gestudeerde kennis. Er is nog geen sluitende methode gevonden om inzicht en brede kijk over het vakgebied op objectieve wijze te testen criteria en wijze van beoordeling van de examencommissie De commissie is van oordeel dat binnen de bestaande paradigma s de evaluatoren hun werk zeer professioneel en ernstig doen. Het al of niet bepalen of studenten geslaagd zijn is fundamenteel een groepsbeslissing, bij voorkeur consensueel. Er bestaan geen echte uitsluitingscijfers. Over elk geval kan collectief gestemd worden. De stemming is meestal geheim wanneer de voorzitter, de ombudsman of tenminste één stemgerechtigd lid hierom verzoekt organisatie van toetsen en examens In elke instelling tracht men de examens te spreiden. De roosters worden opgemaakt in samenspraak met de studenten. Het wordt tijdig bekend gemaakt transparantie van de evaluatie Elke al of niet geslaagde student kan, na publieke bekendmaking van de resultaten, samen met de examinator het door hem toegekend cijfer bespreken. Een schriftelijk examen kan hij daarenboven, samen met de examinator inkijken.

23 1.11 studie- en studentenbegeleiding studenteninstroom Na een stijging gedurende enkele jaren van het aantal inschrijvingen TI kent men dit jaar een lichte daling. De gemiddelde instroom bestaat uit ca 50 % TSO studenten en 50 % ASO studenten. Er treden evenwel jaarlijks schommelingen op in deze verhoudingen. Bij ca 25 % der ASO studenten en ook bij TSO studenten zijn de graduaatstudies een tweede keuze. Het aantal meisjesstudenten blijft laag (10 % à 15 %), en loopt zelfs terug. Vooral voor TSO studenten zijn de slaagkansen, behalve in een tweetal hogescholen, zeer laag (ca 35 %). Voor onvoldoende voorbereide kandidaat studenten worden gedurende de maanden augustus door de meeste opleidingen vakantiecursussen in Office, wiskunde, boekhouden en economie georganiseerd. Bij de inschrijvingen ontvangen de studenten een algemene en een departementale studiegids. De meeste hogescholen organiseren onder een of andere vorm een monitoraat. Het heeft echter weinig succes bij de studenten. Alle hogescholen voorzien bijzondere begeleiding voor studenten met een handicap. De commissie is toch van oordeel dat bij de begeleiding van TSO studenten er onvoldoende rekening wordt gehouden met de studieatmosfeer waaruit deze studenten afkomstig zijn. Alle hogescholen nemen deel aan de georganiseerde SID-in-beurzen. Ook organiseren zij open deur dagen waarbij aspirant studenten de mogelijkheid krijgen de instelling in volle werking te zien. Alle hogescholen hebben voor het ogenblijk een website. Deze wordt echter niet altijd up to date gehouden. De hogescholen publiceren jaarlijks folders, flyers, waar alle nuttige informatie te vinden is om succesvol te studeren. De meerderheid van de hogescholen onderhoudt geen systematische contacten met de secundaire scholen. Wel ontvangen de secundaire scholen de gepubliceerde informatiefolders studiebegeleiding en studentenbegeleiding In alle hogescholen kunnen de studenten terecht bij de individuele lectoren wanneer zij problemen hebben. Van het formele begeleidingsaanbod, zoals monitoraat e.d. wordt te weinig gebruikt gemaakt. Hier is een aanmoedigingspolitiek op zijn plaats. De meerderheid der studenten zijn in feite zeer tevreden over de goede verstandhouding tussen lectoren en studenten. Deze verstandhouding doet verder geen afbreuk aan de discipline. Vooral het geïntegreerd projectonderwijs geeft aanleiding tot de individuele contacten. Over het algemeen zijn de studenten tevreden over de begeleiding die zij bij de projecten ontvangen. Alhoewel in de regel de studenten bij de aanvang van hun studies alle informatie ontvangen, verdwijnen zeer dikwijls details in de totaliteit van de informatie. Het houden van infosessies, die naar specifieke problemen gericht zijn, zouden een oplossing kunnen zijn. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 23

24 Alle hogescholen beschikken over een sociale dienst waarvan een onderdeel belast is met psychosociale begeleiding. Alhoewel er door TI studenten weinig beroep wordt op gedaan, is het oordeel over de werking in het algemeen positief. De ombudsfunctie wordt in de hogescholen op diverse wijzen georganiseerd. Het is soms een lector, soms het departementshoofd, soms de studentensecretaris. Er worden evenwel geen bijzondere problemen gesignaleerd. In alle hogescholen wordt er studenteninspraak georganiseerd langs democratisch verkozen diverse raden. De studenten hebben evenwel de indruk dat zij weinig in de pap te brokken hebben. Bovendien geven de studenten de indruk niet sterk geïnteresseerd te zijn in inspraak, zij komen om te studeren studeerbaarheid en studierendement Als belemmerende factor moet ongetwijfeld de zeer heterogene instroom vermeld worden. Vooral in het eerste jaar is voor sommigen het niveau te hoog; voor anderen dan weer te laag. Het aangeboden studiemateriaal is nochtans aangepast en voldoende. Op twee hogescholen na zijn de globale slaagcijfers, vooral voor TSO studenten betreurenswaardig laag. Er wordt geen bijzondere begeleiding voor TSO studenten voorzien. Ook is de uitval, dit zijn de studenten die stoppen voor de 1e semesterexamens, relatief hoog. Geen enkele hogeschool heeft het probleem tot nu toe bestudeerd. Slechts enkele hogescholen hebben tot nu toe metingen betreffende de nodige studietijd uitgevoerd. De resultaten zijn uiterst verwarrend en het is uitgesloten om er al een definitieve conclusie uit te trekken afgestudeerden Bijna alle hogescholen organiseren op het einde van het academiejaar een campus recruitement day. Hier kunnen studenten contact opnemen met vertegenwoordigers van bedrijven en op deze wijze kennis nemen met de verwachtingen die bedrijven t.o.v. hen hebben. De afgevaardigden van het werkveld waren unaniem positief over de kwaliteit van de afgestudeerden. Vooral de gedrevenheid, de zelfwerkzaamheid en het vermogen om nieuwe kennis op te doen werden geprezen. Wel was er soms kritiek op het gebrek aan sociale en communicatievaardigheden. In het algemeen wordt de inhoud en de begeleiding van de informatica vakken zeer positief beoordeeld. Problemen die door afgestudeerden gesignaleerd werden zijn ondertussen geremedieerd. Alle hogescholen houden gegevens van voormalige studenten in de mate van het mogelijke bij. Bij middel van mailing worden de afgestudeerden geïnformeerd over de recente veranderingen in de hogeschool. Alhoewel afgestudeerden meestal automatisch lid worden van de oud-studentenvereniging, blijft de alumniwerking in de meeste hogescholen beperkt maatschappelijke dienstverlening Dienstverlening heeft op enkele hogescholen na, weinig betekenis. Volgens de lectoren bestaat er wel belangstelling maar is de werkdruk te hoog. Er bestaan geen structuren om dienstverlening te propageren.

25 1.15 onderzoek Weinig hogescholen maken budgettaire ruimte vrij om toegepast onderzoek uit te bouwen. Nochtans kan men stellen dat gezien de deskundigheid van de lectoren men aan vele projecten van wetenschappelijk onderzoek zou kunnen deelnemen. In het verleden werden aan de één-cyclus-opleidingen geen specifieke middelen voor onderzoek toegekend. Door de creatie van PWO middelen is hier nu verandering in gekomen. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 25

26

27 2 terugmeldingsrapporten 2.1 Erasmushogeschool Brussel beschrijving van het beleid en de kwaliteitszorg van de opleiding voorstelling van de opleiding De opleiding Toegepaste Informatica is een basisopleiding van één cyclus (drie jaar) binnen het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde. In het begin van de jaren zeventig werd in het EcHOKT (Economisch Hoger Onderwijs van het Korte Type) de afdeling Systeemanalyse opgericht. Het departement IWT van de Erasmushogeschool Brussel was toen nog de Industriële Hogeschool van het Rijk Brabant en was één van de zes hogescholen die deze opleiding mocht aanbieden. Het was een tweejarige opleiding met een opleidingsprogramma dat bestond uit vier in omvang evenwaardige pijlers: - wiskunde, statistiek, logica, Boole Algebra en operationeel onderzoek; - boekhouden en economie; - programmeren (programmeertechnieken, stroomschema's, bestandsorganisatie, Cobol, Fortran, ); - systeemanalyse met eindwerk. Met de hervorming van alle graduaten tot een driejarige opleiding werd een eerste regularisatie van al deze 'informaticaopleidingen' gerealiseerd en ontstond het graduaat in de Toegepaste Informatica. Het aantal hogescholen dat deze opleiding mocht aanbieden, werd ook verhoogd. Met deze hervorming verdwenen ook de verplichte leerprogramma's en kregen de hogescholen zelf een grotere verantwoordelijkheid voor de invulling van het opleidingsprogramma. Hierdoor kon een hogeschool eigen klemtonen leggen. Het departement IWT nam deze mogelijkheid te baat om een totale herziening van het opleidingsprogramma door te voeren. Een werkgroep van tien externe leden uit het informaticawerkveld aanvaardde de opdracht een opleidingsprogramma uit te werken dat volledig tegemoet kwam aan de eisen en wensen van het werkveld. Het resultaat hiervan was: een vrij aanzienlijke inkrimping van het pakket wiskunde en boekhouden; een uitbreiding van de informaticavakken naar gegevensbanken, besturingssystemen en datacommunicatie en netwerken; het invoeren van een fulltime stageperiode van minimum drie maanden. Dit werd de basis voor de nieuwe structuur van het opleidingsprogramma waarvan de aparte opleidingsonderdelen jaarlijks inhoudelijk werden geactualiseerd. Omwille van de complexiteit van de informatica met nieuwe dimensies zoals netwerken, internet, webtechnologie en multimedia, evenals de introductie van nieuwe onderwijsvormen werd het opleidingsprogramma in 2000 nogmaals grondig aangepast. Deze aanpassing resulteerde in een daling van het aantal uren contactonderwijs ten voordele van projecten die in teamverband moeten worden gerealiseerd. Ook werden drie specialisaties opgericht: multimedia, netwerken en databanken. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 27

28 Vanaf het academiejaar is een vierde specialisatie, industriële informatica, mogelijk. Een vijfde specialisatie die betrekking heeft op de bank- en verzekeringsinformatica is in voorbereiding. De specialisatie 'databanken' werd omgevormd tot de specialisatie 'webapplicaties en DBA'. De inhoud van bepaalde opleidingsonderdelen werd eveneens geactualiseerd beschrijving van het beleid, algemene strategie en/of doelstellingen inzake onderwijs, internationalisering, maatschappelijke dienstverlening, onderzoek, Het hogeschoolbestuur neemt overkoepelende beleidsbeslissingen die door elk departement binnen de hogeschool moeten worden gevolgd en uitgevoerd. De hogeschool maakt deel uit van de associatie met de Vrije Universiteit Brussel. Er wordt heel concreet samengewerkt. Er is uitwisseling van lectoren. Het departement ontwikkelt zijn eigen beleidsplannen, kwaliteitsdoelstellingen en procedures die passen in het algemeen beleid. Kwaliteitsverbetering is hierbij de stimulans voor vele verbeteracties. Het beleid van de departementsraad wordt ondersteund door de gevraagde adviezen van commissies en werkgroepen. De hogeschool gebruikt moderne technologie (intranet) in de communicatie met het personeel en de studenten en tussen het personeel en de studenten onderling. De directie ziet de ligging van de hogeschool als een competitief nadeel. Aandacht voor buurtrenovatie, veilige en vlotte toegangswegen tot de hogeschool zijn noodzakelijk. De overheid dient hierin haar verantwoordelijkheid op te nemen, want de hogeschool kan dit niet alleen realiseren. Een echte departementale beleidsvisie op de internationalisering ontbreekt nog. De departementale internationalisering beperkt zich tot enkele individuele initiatieven van lectoren en studenten. Ze wordt niet gedragen door de grote meerderheid van het personeel. Een centraal personeelsbeleid ontbreekt alsnog, vooral wat betreft de beloning en bevordering van het personeel beschrijving van het systeem van interne kwaliteitszorg De echte betekenis van een kwaliteitsprogramma wordt door de opleiding nagestreefd, met name: kritisch en eerlijk verbeterpunten naar voren brengen. In eerste instantie werd hiervoor een nulmeting uitgevoerd om de startpositie te bepalen. De opleidingsverantwoordelijken hebben hier rigoureus aan meegewerkt en beschikken nu over een ernstige basis waar het kwaliteitsbeleid op voort kan bouwen. De ontwikkelingen van de kwaliteitszorg en kwaliteitsverbetering binnen het departement worden gedragen door een grote meerderheid van het personeel.

29 2.1.2 concretisering van de kwaliteitszorg in de opleiding concrete uitwerking van de kwaliteitszorg in de opleiding Op continue basis worden binnen het departement verschillende enquêtes georganiseerd die peilen naar de kwaliteit en de perceptie van de opleiding. In de departementsraad is er een vaste vertegenwoordiging van mensen uit het werkveld. Binnen de opleiding is een kwaliteitscoörinator aangesteld. Het is belangrijk om de nodige aandacht te besteden aan deze functie omdat deze belangrijk is voor het bewaken en verbeteren van de procedures. Noodgedwongen werd de opdracht toegewezen aan een nieuw aangeworven pesoneelslid. Zij slaagde er evenwel onvoldoende in haar opdracht betekenisvol in te vullen meetresultaten van de opleiding vanuit de interne kwaliteitszorg De nulmeting is blijkbaar uitgevoerd. Nu moeten er systematische en periodieke metingen worden georganiseerd om de verbeteringsstappen te kunnen monitoren. De EFQM-resultaten zijn zeer laag omdat één en ander recent werd ingevoerd verbeterdoelen en acties vanuit kwaliteitszorg in de opleiding Algemeen kan de visitatiecommissie stellen dat de communicatie ten aanzien van studenten en lectoren voor verbetering vatbaar is. De vraag leeft om de informatie zowel elektronisch (via Blackboard) als via de uithangborden zo snel en correct mogelijk beschikbaar te maken. Oudere en meer ervaren leerkrachten moeten meer mogelijkheden geboden worden om hun ervaring over te dragen aan de jongere lectoren zodat wat verworven is niet verdwijnt. De aandacht wordt erop gevestigd dat ook lectoren met ervaring deel moeten willen blijven uitmaken van de opleidingscommissies. De opleidingscommissie wordt samengesteld op basis van een algemene oproep tot gemotiveerde kandidaturen. Op deze manier zal deze hogeschool, die zijn niet al te beste ligging compenseert door degelijke kwaliteit te bieden, een voorbeeld blijven voor de opleiding informatica van één cyclus personeel human resources management De opleiding beschikt over een professioneel en betrokken team. Het departementshoofd is een goede people manager die erin geslaagd is een gemotiveerd en professioneel team op te bouwen. Er moet nog werk worden gemaakt van de functiebeschrijvingen van de lectoren. De meeste lectoren zijn van oordeel dat de hogeschool te weinig kansen biedt om er financieel op vooruit te gaan. Niettegenstaande is 72 procent van het personeel in grote mate tevreden over zijn/haar job. De werkdruk bij de lectoren ligt tamelijk hoog omdat er regelmatig van cursus wordt veranderd. Hierdoor moeten de lectoren telkens vrij grote leerinspanningen leveren om het vak onder de knie te krijgen. de onderwijsvisitatie van de opleiding toegepaste informatica 29

30 betrokkenheid van het personeel Zowel het onderwijzende als het administratieve personeel voelen zich sterk professioneel betrokken. Nieuwe technologie wordt vrij snel verworven via bijscholing, zelfstudie, bijwonen van studiedagen, seminaries, Kennis wordt vlot onderling doorgegeven. Colleges worden gevolgd door andere collega's. Persoonlijke nota's worden onderling doorgegeven. Ook onderwijs- en didactische vernieuwingen worden enthousiast en collegiaal aangepakt. Ervaringen terzake worden onder elkaar uitgewisseld. Er is een uitstekende samenwerking tussen de lectoren en de directie inzake de definitie van de inhoud en keuze van de vakken. Hierdoor evolueert het studieprogramma zeer snel in functie van de wijzigende behoeften van de markt en de nieuwe mogelijkheden van de technologie. De samenwerking en communicatie met het personeel van de centrale administratie verloopt niet zo vlot werking van het opleidingsteam Het aanbieden van kwaliteitsvol onderwijs blijft de eerste en voornaamste opdracht van het departement. De bewaking van deze kwaliteit is dan ook een prioritaire individuele en collectieve verantwoordelijkheid. De departementsraad besliste binnen het departement IWT om twee opleidingscommissies op te richten (de commissie 'toegepaste informatica' en de commissie 'industrieel ingenieur') professionalisering van het personeel buiten de technische deskundigheid De lectoren hebben goede mogelijkheden om - ook in het buitenland - bijkomende opleidingen te volgen. Ook organisatorisch wordt de bijscholing gestimuleerd. Lectoren kunnen één of meerdere dagen vrij krijgen om zich bij te scholen. De gevolgde bijscholing wordt zelfs opgenomen in de opdracht. De interne bijscholing wordt gestimuleerd. Er is samenwerking met de ingenieursopleiding. Uit contacten met het werkveld tijdens de visitatie (bijvoorbeeld Siemens), blijkt dat in een ICT-bedrijf jaarlijks gemiddeld zes dagen per medewerker geïnvesteerd wordt aan vorming buiten de technische deskundigheid. Dit is een cijfer dat geen enkele hogeschool bereikt. Misschien moet hierover eens nagedacht worden technische deskundigheid van het onderwijzend personeel. Het lectorenkorps heeft een uitermate sterke technische deskundigheid, enerzijds door de verjonging die recent heeft plaatsgevonden en anderzijds door het goede opleidingsniveau van de lectoren. De meeste lectoren hebben een academische opleiding informatica genoten. De lectoren worden ertoe aangespoord om verder te studeren om eventueel een doctoraat te behalen onderzoeksdeskundigheid van het onderwijzend personeel Dankzij de beschikbare doctorandi in het lectorencorps kan onderzoek worden uitgevoerd. Momenteel is een initiatief opgezet om onderzoek te doen naar webservices.