Visienota Decreet Kinderopvang, principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering op vrijdag 30 april 2010

Transcriptie

1 Visienota Decreet Kinderopvang, principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering op vrijdag 30 april 2010 Het Raadgevend Comité geeft als ADVIES volgende bemerkingen en suggesties voor aanpassingen, en neemt hierbij ook nog relevante aspecten uit de vorige adviezen (16/12/2009 en 20/01/2010) over: INLEIDING De realisatie van een decreet voorschoolse kinderopvang is binnen het domein Welzijn een erg belangrijk beleidsobjectief in het Vlaams Regeerakkoord Met dit decreet wil de Vlaamse overheid een vernieuwd elan geven aan Vlaamse kinderopvang door duidelijk aan te geven welke richting Vlaanderen met zijn kinderopvang moet uitgaan in het komende decennium, en dit inzake de transparantie van de organisatie van het landschap, inzake het te realiseren aanbodsniveau, inzake de basiskwaliteit van de dienstverlening, inzake de toegankelijkheid en betaalbaarheid voor gezinnen, inzake de financiering en de leefbaarheid van het aanbod. Het hoeft geen betoog dat het Raadgevend Comité dit kaderdecreet als een cruciale stap en een zeer belangrijke kans inschat. Het Raadgevend Comité heeft daarom ook met bijzonder veel aandacht en vanuit een constructieve basishouding de visienota van de Vlaamse Regering over de inhoudelijke basiskeuzes voor dit komende decreet bestudeerd en besproken, alvorens haar advies te formuleren. Dit advies is tot stand gekomen in meerdere stappen, via verschillende voorbereidende vergaderingen en denkdagen (16/12/2009, 20/01/2010, 24/02/2010, 28/04/2010, 05/05/2010) waarin inhoudelijke discussies werden gevoerd en waarin tevens twee tussentijdse adviezen werden geformuleerd over de voorbereidende ontwikkelingen naar de visienota. Het vandaag voorliggende advies gaat uit van de visienota zoals goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 30 april 2010 en omvat en vervangt alle vorige adviezen. I. BASISUITGANGSPUNTEN VOOR EEN DECREET VOORSCHOOLSE KINDEROPVANG Het Raadgevend Comité wil benadrukken dat om basiskwaliteit te garanderen aan verschillende randvoorwaarden moet voldaan zijn: Geattesteerde competentie Groepsgrootte en ratio Omkaderingsgraad en vorming Draagkracht Pedagogische coördinatie Doorheen de gehele visietekst ontbreekt volgens het Raadgevend Comité de aandacht voor het belang en de draagkracht van het kind in het algemeen. II. DEFINITIE KINDEROPVANG Het Raadgevend Comité gaat akkoord met de voorgestelde definitie. Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité

2 III. RECHT OP KINDEROPVANG Ouders die nood hebben aan kinderopvang, moeten op termijn hun recht op kwaliteitsvolle kinderopvang kunnen uitoefenen. Hiervoor moet een groeipad voorzien worden. Gezien de schaarste aan middelen zal er zeker ook rekening moeten gehouden worden met voldoende spreiding van het aanbod en het leggen van prioriteiten (sociaal en economisch). Daarbij moet er ook voldoende aandacht gaan naar de zwaksten in de samenleving. Er moet evenwel gewaakt worden over de sociale mix, waarbij ook de toegang door tweeverdieners voldoende aandacht moet krijgen, mede omwille van het draagvlak van het systeem. Bij het invullen van de noden aan kinderopvang, moet er wel voldoende aandacht zijn voor de context waarbinnen kinderopvang zich afspeelt (wijzigende demografische gegevens, evoluties inzake tewerkstelling.) en moet het beleid voldoende dynamisch, behoeftegestuurd uitgevoerd worden. Er moet zeker kunnen ingespeeld worden op specifieke noden. In het bijzonder werd ook speciale aandacht gevraagd voor een toetsing van het decreet aan de Brusselse situatie. Er dient verduidelijkt te worden of het recht op kinderopvang ook geldt voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte, hoe dit recht zal gerealiseerd worden en wat met de ratio begeleider/kind. Het Raadgevend Comité kiest unaniem voor een inclusief beleid van kinderopvang mits de nodige middelen, omkadering, specifieke kennis en competenties, plus een afstemming met de gehandicaptensector. IV. VERGUNNINGENBELEID Het Raadgevend Comité is akkoord dat niet vergunde opvang moet kunnen gesanctioneerd worden en dat enkel gemelde kinderopvang niet meer kan. De basiskwaliteit die met de vergunning gevat wordt, moet ook dynamisch zijn: het beheersen van kwaliteit door periodieke evaluatie en verbeterprojecten. Bovendien vraagt men de nodige aandacht voor begeleide, kwalitatieve, ondersteunende tewerkstelling. IV.4 SOORTEN VERGUNDE OPVANG Wat betreft de ratio gelijktijdig aanwezige kinderen/begeleider kan het Raadgevend Comité absoluut niet akkoord gaan met het voorstel uit de Visienota. Men adviseert het volgende: Bij gezinsopvang: op kwartaalbasis gemiddeld 4 kinderen en het aantal maximaal gelijktijdig aanwezige kinderen 6. Bij groepsopvang: gemiddeld 6 kinderen en maximaal 8 gelijktijdig aanwezig, mits nuancering volgens leeftijdsgroepen, mits nuancering bij aanwezigheid van kinderen met een specifieke zorg en mits nuancering dat subsidiëring dan ook hierop afgestemd moet zijn. Zowel voor de gezins- als de groepsopvang moet een duidelijk werkbaar systeem worden uitgewerkt voor het omgaan met piekmomenten of crisissituaties, rekening houdend met de Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité

3 draagkracht van het kind en de beschikbaarheid van de omkadering. Dit is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de voorziening. Voor zelfstandige onthaalouders die toch zouden kunnen werken zonder enige omkadering worden geen piekmomenten toegestaan. Van het maximaal bepaald aantal van 6 kinderen mag enkel naar boven afgeweken worden indien een omkaderende dienst dit mee opvolgt. Het Raadgevend Comité pleit voor een draagkracht-screening van alle onthaalouders - waarbij afwijkingen op de capaciteit naar beneden afhankelijk van de competentie van de individuele onthaalouder mogelijk zijn - die bepaalt voor welke capaciteit men effectief vergund kan worden, hetzij screening vanuit de dienst voor opvanggezinnen, hetzij bij de zelfstandige onthaalouders vanuit een daartoe door de overheid gemachtigde en erkende dienst. De screening zou ook kunnen gekaderd worden in het nog uit te werken competentiebeleid. Het Raadgevend Comité geeft ook nog met aandrang mee dat er een belangrijk onderscheid gemaakt moet worden tussen subsidie- en vergunningsvoorwaarden met betrekking tot groepsgrootte enerzijds en kwaliteitsnormen anderzijds. Er moet gewerkt worden aan een vergunningssysteem dat maximale administratieve eenvoud verzoent met maximale kwaliteitsvolle invulling. In geen geval mag er onderscheid gemaakt worden tussen erkende en zelfstandige opvang op vlak van vergunningsvoorwaarden. Het Raadgevend Comité gaat unaniem akkoord met het feit dat het derde type vergunde opvang, met name Opvang aan huis (OAH), moet opgenomen worden in dit decreet. Er moeten per werksoort eenvormige vergunningsvoorwaarden zijn. IV.8 VERGUNNING EN ONDERSTEUNING Het Raadgevend Comité vindt een competentiebeleid en een pedagogische omkadering en ondersteuning van alle soorten opvang een cruciaal gegeven om te kunnen voldoen aan het basisuitgangspunt dat garandeert dat alle kinderopvang kwaliteitsvol is (p.6). Louter sensibiliseren heeft dan ook een te vrijblijvend karakter, het moet een verplichting en een vergunningsvoorwaarde zijn. Het moet alleszins heel duidelijk zijn wie toezicht houdt op de vergunningsvoorwaarden. Voor de ondersteunende rol moet onderzocht worden in welke mate de bestaande initiatieven een rol kunnen spelen. Het toekennen van bijkomende labels/certificering draagt niet bij tot transparantie van het systeem, en wordt derhalve door het Raadgevend Comité niet gesteund. IV.10 KWALITEITSBEWAKING EN INSPECTIE IN FUNCTIE VAN DE VERGUNNING Het Raadgevend Comité gaat niet akkoord met de idee van een gelaagde controle voor opvang en met het feit dat de opvangvoorziening zelf een controleorganisatie naar keuze moet aanspreken. Het Raadgevend Comité meent dat inspectie van de vergunde opvang een kernopdracht is van de Vlaamse overheid. De overheid moet hier haar rol opnemen, zoniet zal dit ten koste van de kwaliteitscontrole gaan. Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité

4 We moeten hier dus wel een duidelijk onderscheid maken tussen controle op de vergunningen door de Vlaamse Overheid enerzijds en de draagkrachtscreening en ondersteuning door een gemachtigde organisatie anderzijds. V. LOKAAL LOKET KINDEROPVANG In het Raadgevend Comité bestaat er consensus over de invulling van het Lokaal Loket Kinderopvang als een laagdrempelig punt voor informatieve vragen over kinderopvang en vragen over het beschikbare vrije aanbod. Er is geen eensgezindheid binnen het Raadgevend Comité over wat het lokaal loket precies meer moet zijn dan infopunt. Het mag echter absoluut niet dienen als een filter voor klachten. De Klachtendienst van Kind en Gezin moet de enige voldoende toegankelijke plaats zijn voor klachten. Ook mag het loket geen speler zijn in het opnamebeleid. Het Loket dient gekaderd te worden binnen het lokaal sociaal beleid en kan op die manier de toeleiders faciliteren. Het risico op belangenvermenging (regisseur versus aanbieder) moet ten alle koste vermeden worden. De geografische gebiedsafbakening kan gebaseerd worden op de reeds bestaande zorgregio s. Het Raadgevend Comité vraagt dat Kind en Gezin een centraal registratiesysteem uitwerkt met het oog op de maximalisatie van elektronische gegevensuitwisseling inzake vrije plaatsen. Men is het er algemeen over eens dat er gestreefd moet worden naar een vereenvoudiging van het zoeksysteem voor de ouders. Het basisidee dat Kind en Gezin een belangrijke rol moet blijven vervullen in de objectivering van informatie naar de bevolking toe wordt unaniem gesteund. VI. FINANCIERING EN BETAALBAARHEID VAN DE KINDEROPVANG Het Raadgevend Comité blijft unaniem achter het principe staan om alle vergunde kinderopvang te verplichten inkomensgerelateerd (IKG) te werken. Dit is de enige manier om te kunnen spreken van een recht op kinderopvang. Met het oog op een hogere financiële haalbaarheid wordt voorgesteld om een concreet groeipad te creëren rond IKG, met de nodige middelen. In de toekomst zouden de middelen ook veel meer moeten gekoppeld worden aan reële prestaties. Er kan een voorrang zijn voor bepaalde groepen (lage inkomens) en het hoogste bijdrageplafond moet herbekeken worden. Omwille van efficiëntie moet de bijpassing door de overheid in het kader van IKG aan de voorzieningen toekomen en niet een subsidiëring van de ouders zijn (dus geen ticket of cheque). Voor extra opdrachten moet een extra subsidie voorzien zijn. Er wordt benadrukt dat kinderopvang een sociaal-maatschappelijke opdracht te vervullen heeft, waarin economisch-commerciële initiatieven met winstoogmerk niet thuishoren. Er is wel ruimte voor sociaal ondernemerschap. Als advies wordt hier meegegeven om een social/non-profit statuut op te leggen als voorwaarde voor vergunning en subsidiëring, om hiermee het sociaal ondernemerschap binnen het recht op kinderopvang te versterken. Gezien het advies om alle vergunde kinderopvang inkomensgerelateerd te maken, kan het Raadgevend Comité zich dan ook niet vinden in de bepaling dat de dagprijs mag opgetrokken worden tot 20% boven de maximale ouderbijdrage. Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité

5 De vrije bijdragen voor extra dienstverlening moeten nog verduidelijkt worden. De conformiteit met de Europese regelgeving moet zeker bewaakt worden. Het Raadgevend Comité vraagt tot slot om financiële simulaties uit te voeren op basis van een aantal uitgangspunten door middel van een matrix van de budgettaire consequenties (ook wat betreft personeelsequivalenten) van dit decreet, waarbij de keuzes inzake inkomensgerelateerdheid, leefbaarheid, kwaliteit en programmatie verder uitgewerkt worden naar impact toe. Het Raadgevend Comité wil tot slot ook nog enkele AANDACHTSPUNTEN meegeven voor latere uitwerking. Deze lijst is een waardevol instrument voor het verdere overleg, maar is zeker niet exhaustief en moet nog grondig verder bediscussieerd worden. INLEIDING Er is omkadering en begeleiding nodig wanneer de overheid kinderopvang ook als een domein voor tewerkstellingskansen voor laaggeschoolde werkzoekenden (p.3) ziet. De focus moet in de kinderopvang liggen op het bieden van kwaliteitsvolle opvang en niet op de tewerkstelling. II. DEFINITIE Als Opvang aan huis mee wordt opgenomen in het decreet (wat het Raadgevend Comité adviseert), moet er over gewaakt worden dat de formele definitie van opvang ook deze vorm omvat. Er dient meer aanhechting gemaakt te worden met de buitenschoolse kinderopvang: het is zeker dat de buitenschoolse opvang niet onder dit decreet valt, maar toch moet er minstens ergens een link naar de buitenschoolse opvang gelegd worden, zodat er een zekere continuïteit in de opvang kan gecreëerd worden. De voorschoolse opvang moet aansluiten op het vervolg, zijnde onderwijs en buitenschoolse opvang. Er dient duidelijkheid gecreëerd te worden rond de middagslapers. III. RECHT OP KINDEROPVANG Meer duidelijkheid is nodig over de praktische realiseerbaarheid van het recht op kinderopvang en de afdwingbaarheid ervan. De nieuwe verplichting om voor gereserveerde opvangdagen te betalen moet transparant geduid worden, met motiveringsplicht. Er moet ruimte zijn voor redelijkheid en billijkheid, bv. wat betreft bewijsvoering bij ziekte of voor ouders met een flexibel werkrooster. Ook dient het reservatiebedrag inkomensgerelateerd te zijn. IV.10 KWALITEITSBEWAKING EN INSPECTIE IN FUNCTIE VAN DE VERGUNNING De rol van ouders bij de kwaliteitsbewaking is een positief punt, maar eenvoud en uniformiteit moeten uitgangspunten zijn bij de opmaak van tevredenheidsenquêtes. Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité

6 VI. FINANCIERING EN BETAALBAARHEID VAN DE KINDEROPVANG De term loontarieven (p.23) moet vervangen worden door loon- en arbeidsvoorwaarden. Het is bovendien niet correct te stellen dat iedereen valt onder PC331: noch qua toepassingsgebied, noch wat betreft de verloning. Ook onthaalouders aangesloten bij een dienst (met sui generis statuut) vallen nog niet onder PC 331. Openbare besturen hebben andere loon- en arbeidsvoorwaarden dan private besturen. Er moeten degelijke statuten voor het personeel uitgewerkt worden. Kind en Gezin Adviezen Raadgevend Comité