Notulen van Provinciale Staten

Transcriptie

1 Notulen van Provinciale Staten Vergadering 17 september 2014 Index Paginanummer Opening van de vergadering Regeling van de werkzaamheden De toelating en beëdiging van twee nieuwe Statenleden vindt plaats aan het eind van de vergadering. Er wordt dan ook afscheid genomen van mevrouw E. Zwaan (SP) Een korte toespraak door de voorzitter, de heer J. Smit, in verband met het MH17-ongeluk Op verzoek van mevrouw Koning (PvdA) wordt besloten om het onderwerp als punt 2A aan de agenda toe te voegen Aan het begin van de vergadering is ingesproken over het door: - mevrouw A. van Duin namens Actiegroep Stop de Ganzenmoord - de heer H. Niesen namens de Stichting Faunabescherming Zienswijze PS over 1e begrotingswijziging van Omgevingsdienst West- Holland (6730) Plafondverhoging subsidieregeling milieumaatregel SCR-katalysator binnenvaart (6726) Vaststelling Verordening nazorgheffing gesloten stortplaatsen provincie Zuid-Holland(6729) Wijziging Verordening recht van initiatief Zuid-Holland (6727) Wijziging Verordening fractieondersteuning 2010 en Verordening rechtspositie gedeputeerden, staten- en commissieleden (6728) Wijziging Verordening ambtelijke bijstand aan leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland (6732) Afhandeling van door Provinciale Staten aangenomen moties (6733) 20576

2 Benoeming van voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van Statencommissie Bestuur en Middelen (6734) Aanvullende programmering van Uitvoeringsprogramma Groen 2014 (6731) Benoeming leden van de Provinciale Adviescommissie Leefomgevingskwaliteit provincie Zuid-Holland (6735) Verslagen Provinciale Staten van 25 juni en 9 juli

3 20561 Notulen van de vergadering van 17 september 2014 in de Statenzaal van het provinciehuis te s-gravenhage. (Geopend om uur) Voorzitter: de heer J. Smit Griffier: de heer L. van Luijk Volgens de presentielijst zijn aanwezig 49 leden, te weten: Van Aelst, Bal, Van den Berg, Blokhuizen, Braam, Branderhorst, Brands, Breitbarth, Démoed, Van Dieren, Van Dobben de Bruijn, Van Dongen, Van Egmond, Hassan, Heemskerk, Hillebrand, Jansen, Jarmohamed, Kip, Kleijweg, Koning, Lionaar, Loose, Ludema, Meurs, Van der Nat, Noordermeer, Overwater, Paymans, Privé, Van Santen, Schaapman, Schuringa, Smits, Snellink, Solms, Van der Stoep, Struijlaard, Van der Tas, Verkoelen, F. Vermeulen, P.L. Vermeulen, Van Viegen, Van de Vondervoort, De Vree, Weide, Wenneker, De Zoete, Zwaan Afwezig zijn de leden: Brill, Erbas, Keulen, Maeijer, Propstra, Stoop en gedeputeerde Janssen OPENING De VOORZITTER: Goedemorgen. Welkom op de eerste vergadering na het zomerreces. Ik ben blij iedereen hier weer te zien. Bij de voorbereiding van deze vergadering leek het ons gepast om nog even een kort moment stil te staan bij alles wat ons deze zomer is overkomen, met name de vliegramp met de MH17. Wij hebben daarbij hier in de Statenzaal al stilgestaan op 23 juli in een korte ceremonie, waarbij een aantal van u ook aanwezig is geweest, Ik heb toen een korte toespraak gehouden en wij hebben een minuut stilte in acht genomen. Vervolgens heb ik een brief namens ons allen gestuurd naar de nabestaanden van de slachtoffers uit de provincie Zuid-Holland. Daar heb ik ook een aantal reacties op gekregen, waaruit bleek dat dat zeer op prijs werd gesteld. Ik denk te mogen zeggen dat deze wandaad ons allemaal diep heeft aangegrepen, de kwetsbaarheid heeft getoond van onze samenleving, maar ook van een mensenleven. Ik denk dat velen van ons in onze nabijheid iemand hebben gekend die nauw betrokken was bij die ramp. Ik vertelde in mijn toespraak op 23 juni dat onder andere mijn dochter een collega had verloren die met haar hele familie in dat vliegtuig zat. Mij werd verteld dat de dochter van Leen van der Sar, een oudgedeputeerde uit ons midden, in dat vliegtuig zat. Mij werd door een aantal van jullie verteld dat er mensen bij waren die jullie kenden uit verenigingsverband, de kerk, de straat of buurt of familie die erbij betrokken was. Het is een ramp die ons allen zeer van nabij geraakt heeft. Ik denk dat het daarom gepast is om er aan het begin van het nieuwe seizoen van de Staten nog even bij stil te staan en ons medeleven met de nabestaanden uit te spreken. Ik geloof dat 43 slachtoffers afkomstig waren uit Zuid-Holland. De nabestaanden van die slachtoffers hebben van mij namens ons allen een brief gekregen. Ik denk dat ik namens u allen spreek als ik mijn waardering uitspreek voor de manier waarop ons kabinet en ons koningshuis zich opgesteld hebben bij de nasleep van deze ramp. Ik was net als u onder de indruk van de zorgvuldigheid waarmee de repatriëring plaatsvond van de stoffelijke overschotten en de ceremonie die daarbij hoorde. Hierover is ook internationaal lof gesproken. Het was ook heel belangrijk als tegenwicht, als blijk van respect na die eerste ogenschijnlijk respectloze behandeling van de slachtoffers in Oekraïne. Ik denk dat het goed is dat wij ook ons respect en waardering uitspreken voor de wijze waarop onze premier, de minister van Buitenlandse Zaken en onze koning en koningin zich hebben opgesteld richting ons allen, maar met name in de richting van de nabestaanden van de slachtoffers. Ik stel voor dat wij even een kort moment van stilte in acht nemen. 1. REGELING VAN WERKZAAMHEDEN De VOORZITTER: Dank dat u begrip had voor een iets later aanvangstijdstip van deze vergadering. Dat had te maken met een verplichting van gedeputeerde Weber die bij de minister moest zijn voor een belangrijke bespreking inzake de PAS, die ook onze provincie raakt. Aan het eind van de vergadering zullen wij afscheid nemen van een lid van de SP en twee nieuwe leden installeren. Van mevrouw Koning van de PvdA is het verzoek gekomen om het onderwerp aan de agenda toe te voegen. Indien u dat toestaat, stel ik voor om het onderwerp te behandelen als eerste punt van deze agenda. Verlangt iemand hierover het woord? De heer Schaapman. De heer SCHAAPMAN (ChristenUnie en SGP): Vanuit de ChristenUnie en SGP-fractie wil ik aangeven dat er wat ons betreft niet veel behoefte aan was om op dit moment te debatteren in de Staten over dit beleidskader, omdat er in de commissie over gesproken is en daarbij ook is aangegeven dat er nog tekstuele wijzigingen zullen volgen, waarmee wij uitstekend uit de voeten kunnen. Hoewel wij een debat niet in de weg willen staan als dat wordt aangevraagd, wilde ik dit toch even opmerken. Uiteraard zullen wij in het debat opnieuw aangeven waar wij staan in dit onderwerp. De heer WENNEKER (D66): Wij hebben geen bezwaar tegen bespreking maar, zoals de heer Schaapman ook terecht aangeeft, het onderwerp is uitgebreid besproken in de commissie. Wij zouden daarom wel willen verzoeken om een zo kort mogelijke bespreking. ALDUS WORDT BESLOTEN. De VOORZITTER: Er is bericht van verhindering ontvangen van de heer Erbas, de heer Brill, de heer Stoop, de heer Keulen en gedeputeerde Janssen. Ik stel voor om de spreektijd van deze vergadering vast te stellen op één uur. Het versienummer van de huidige agenda is 4.0. Wenst iemand daarover het woord? Nee. Dan is de vergadertijd vastgesteld op één uur. ALDUS WORDT BESLOTEN. Er hebben zich twee insprekers aangemeld voor het onderwerp. Ik geef het woord aan mevrouw Van Duin namens de actiegroep Stop de Ganzenmoord. Mevrouw VAN DUIN (STOP DE GANZENMOORD): Goedemorgen, ik ben Riëlle van Duin van Stop de Ganzenmoord.

4 20562 Inspraak over Van Duin, Voorzitter en Niesen Ik wil graag het woord tot u richten namens onze actiegroep. De discussie over het ganzenbeleid lijkt te zijn verworden tot een strijd tussen voor- en tegenstanders. Letterlijk zaten wij met de Dierenbescherming, SOVON, de Faunabescherming en de Vogelbescherming aan de tafel met tegenstanders in februari van dit jaar hier in het provinciehuis. Maar wie er gelijk heeft, doet er in feite niet toe. In deze discussie hebben veel mensen, ook de natuurbeschermers, zich in loopgraven ingegraven en zijn in plaats van in oplossingen te denken de strijd met elkaar aangegaan zonder enig zicht op samenwerking en oplossingen en zonder de bereidheid om te luisteren en soms bepaalde moeilijke standpunten te erkennen om van daaruit verder te gaan. Bij dezen dus. Wij moeten erkennen dat er veel ganzen zijn. Wij moeten erkennen dat de boeren schade hebben. Wij moeten erkennen dat nieuwe natuur ook negatieve effecten heeft. Wij moeten erkennen dat boeren dit probleem niet alleen kunnen oplossen. Maar ook, om in oplossingen te denken moet je de oorzaken van een probleem kunnen herkennen. In het afgelopen jaar hebben wij geprobeerd veel te leren over ganzenpopulaties, over het beleid en de manier waarop dat tot stand komt en over de verhoudingen tussen de provinciale organen. Zo zijn wij gekomen tot de tien gulden ganzenregels die u als parlementariërs kunnen helpen om te komen tot een goed onderbouwde mening. Wij hopen dat u dit werkelijk tot u wilt nemen en zelf de belangrijke vragen wilt stellen, ook als u van een partij bent die veel boeren in de achterban heeft. Of, als u van een partij bent met leden die er veel zakelijk belang bij hebben. Juist dan is het belangrijk omdat alleen echt duurzame oplossingen en duurzaam beleid zin hebben. De tien gulden ganzenregels: 1. De leefomstandigheden bepalen de grootte van een populatie en niet afschot of vergassen. 2. Meer eiwitrijk voedsel op onze akkers leidt tot grotere populaties. 3. Meer waterrijke natuur leidt tot meer ganzen in nabijgelegen landbouwgebieden. 4. De ganzen in Nederland bestaan niet uit meerdere populaties die je apart kunt bestrijden. Het is één groot organisme. 5. Door zwabberend beleid kunnen de effecten van het beleid niet worden getoetst. 6. De Flora- en faunawet wordt omzeild door het provinciale ontheffingenbeleid. 7. Wij vergroten zelf de onveiligheid rond Schiphol door ganzenvoer te verbouwen langs de start- landingsbanen, terwijl de internationale richtlijnen aangeven dat er geen gewassen verbouwd mogen worden in een straal van 14 km rond een vliegveld dat grote vogels aantrekt. 8. Alleen in het belang van agrariërs, de schade, wordt gewogen in het beleid. Jagers bedenken de oplossingen en voeren die uit. Daar is geen controle op en het is eenzijdig beleid. 9. Boeren worden ook niet beter van het huidige beleid. De schade wordt niet kleiner. 10. De natuur is sterker dan de mens. De gans zal winnen als wij ons niet aanpassen. Dit zijn de tien gulden ganzenregels en ik hoop dat u die tot u wilt nemen. De heer NIESEN (FAUNABESCHERMING): Dank u wel, voorzitter, maar ik moet u eerst even corrigeren, want het is niet Faunabeheer maar Faunabescherming. Dat is toch wel een groot verschil. Wij zijn als Faunabescherming een onafhankelijke stichting die al veertig jaar probeert zich bezig te houden met alle aspecten van de wilde natuur in Nederland. Wij proberen met name om ervoor te zorgen dat de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek niet in een la verdwijnen, niet alleen maar door wetenschappers zelf worden gelezen, maar dat die ook in de rest van de wereld bekend worden. Een heleboel manieren waarop het beleid nu tot uitvoering wordt gebracht, zijn eigenlijk nog steeds gebaseerd op heel oude vooroordelen. Ik ga niet al die vooroordelen opnoemen, maar het is wel zo dat er bij dit ganzenbeleid, ook van de provincie Zuid-Holland, van uitgegaan wordt dat er maar één oplossing is, namelijk bestrijden. Bestrijden is in de ogen van mensen die zich met echte oplossingen bezighouden als het ecologische processen betreft altijd het domste wat je kunt doen. Je doet namelijk niets aan de oorzaak; je probeert niet de oorzaak weg te nemen. Je moet het bovendien ten eeuwigen dage volhouden en er wordt ook geen rekening gehouden met de effecten die bestrijding heeft op de bestreden soorten. Die reageren daar namelijk op. Zelfs mensen reageren in oorlogen door een hogere vruchtbaarheid tentoon te spreiden. Dat doen ganzen ook. Je bent dus in een hele hoop opzichten dom bezig. Bijvoorbeeld het vergassen van ganzen. Dat is zo zinloos als maar enigszins kan. Dat gebeurt in de zomermaanden. Het kan maar gedurende twee maanden, want het kan alleen als de ganzen niet kunnen vliegen. Die ganzen hebben dan jongen en alleen die jongen (dat kunnen er gemakkelijk zeven per stel zijn) worden gevangen. Wat gebeurt er over het algemeen met jonge vogels? Die halen voor het overgrote deel het volgende voorjaar niet. Die sterven omdat zij niet leren op de juiste manier te overleven. Die leren niet waar het voedsel is, die leren niet waar het veilig is, die komen om door allerlei ongelukjes. Iemand die ganzen gaat vergassen, doet dat dus voor 70% inefficiënt. Hij maakt grote aantallen dood die anders van nature ook zouden zijn doodgegaan. En er is nog een ander effect. Hij maakte daarmee tegelijkertijd de overlevingskans van de ganzen die hij niet heeft gedood, groter. Het effect van het vergassen van ganzen is volstrekt nul. Dat kun je onderzoeken, en dat is gedaan door een wetenschapper van SOVON, een stichting die zich met vogelonderzoeken bezighoudt. Berend Voslamber doet al twintig jaar onderzoek naar de effecten van het behandelen van de nesten van ganzen. Ook daarvan is het effect volstrekt nul. Misschien vindt u dat raar omdat die nesten toch kapotgemaakt worden, maar ook daarvoor geldt dat als je niet minstens, om precies te zijn 92%, van alle nesten vindt en onklaar maakt wat in de praktijk nooit lukt dan is het effect volstrekt nul, ook weer doordat de overlevende ganzen en hun jongen dan voldoende ruimte hebben om volwassen te worden. De VOORZITTER: Dank voor uw bijdrage. Dan geef ik nu het woord aan de heer Niesen namens Faunabeheer.

5 20563 Inspraak over en bespreking Ganzenbeleidskader Zuid-Holland Niesen, Voorzitter, Koning en Wenneker Daar komt nog bij dat een gans gemakkelijk dertig jaar oud wordt. Hij hoeft in die tijd maar twee jongen groot te brengen om de populatie constant te houden. Kortom, bestrijden heeft geen zin. Maar wat moet je dan wel doen? Er is onmiskenbaar schade. Je moet ervoor zorgen dat die schade niet kan plaatsvinden doordat je bijvoorbeeld de ganzen verjaagt. Dan moeten er echter wel voldoende grote plekken zijn waar je ze naartoe kunt verjagen en waar ze veilig zijn. Die zijn er niet. Nu zijn er, ook in de provincie Zuid- Holland, ganzengedooggebieden ingericht, maar in veel gevallen wordt daar nog wel gejaagd. Misschien niet op ganzen, maar het effect van jagen op hazen of nijlganzen is net zo groot. Natuurlijk schrikken de ganzen daarvan en voelen zich daar niet veilig. Je moet dus gebieden hebben waar ze echt met rust worden gelaten, anders is het een kansloze zaak, voldoende groot en echt rustig. Ik vind persoonlijk helemaal niet dat er te veel ganzen zijn, maar heel veel mensen vinden dat wel. Komt daar nooit een einde aan? Ja, en dat komt door volkomen natuurlijke oorzaken. Het begin daarvan is al gemaakt. Onderzoekers hebben zich afgevraagd waarom ganzen helemaal op Spitsbergen gingen broeden. Dat is een heel eind vliegen, met alle risico s van dien. Waarom blijven ze niet gewoon hier? Sommige ganzen doen dat inmiddels, maar het was niet voor niets dat zij naar Spitsbergen of Nova Zembla vlogen of zelfs nog verder weg. Dat blijkt te komen doordat daar geen parasieten voorkomen. En dan bedoel ik niet parasieten in de vorm van heel grote dieren. En ik bedoel ook niet de predatoren waarover men het in Nederland wel heeft. Nee, het zijn vooral infectieziekten. Infectieziekten blijken een hele belangrijke rol te spelen. Die infectieziekten (door virussen en bacteriën) komen niet voor op Spitsbergen. Uit onderzoek blijkt daar slechts één op de twintig besmet te zijn met een bacteriële infectie. De ganzen die inmiddels in Zuid-Holland broeden, dezelfde brandganzen die vroeger naar Spitsbergen vertrokken, zo'n zesduizend exemplaren, zijn allemaal ziek. Door dat soort oorzaken zal de exponentiële groei van de afgelopen jaren afnemen. Ik kan eigenlijk garanderen dat binnen niet al te lange tijd het ganzenprobleem vele malen kleiner is geworden door natuurlijke oorzaken. Niet door bestrijding, want zelfs de jagers en de boeren moeten toegeven dat het afschieten van tienduizenden ganzen in deze provincie geen enkel effect heeft gehad tot nog toe op het aantal. Dank u wel. De VOORZITTER: Dank voor uw bijdrage. 2. BESPREEKSTUKKEN A. GANZENBELEIDSKADER ZUID-HOLLAND De VOORZITTER: Ik geef graag het woord aan mevrouw Koning van de PvdA. Mevrouw KONING (PvdA): Dank aan de Staten dat wij dit onderwerp vandaag kunnen bespreken, een onderwerp dat veel mensen in de provincie raakt. We hebben niet alleen twee insprekers, maar onze partij heeft meer dan zestig s gekregen over dit onderwerp voorafgaand aan deze vergadering. bespreken. Het agendaverzoek moesten wij echter wel indienen voordat de brief van gedeputeerde Weber maandagmiddag om uur binnenkwam. Ik loop toch deze drie punten even langs en zal dan ook ingaan op wat de heer Weber in zijn brief daarover opmerkt. 1. In strijd met de wet in de bijlage zoals vastgesteld door GS. In dat stuk tekst stond namelijk dat er geld ter beschikking zou worden gesteld voor het gebruik van kooldioxide. Inmiddels is in de brief van afgelopen maandagmiddag aangegeven dat het beleid opnieuw zal worden vastgesteld en dat dat element zal worden verwijderd uit de kaders. Daar zijn wij natuurlijk erg blij mee. Hiermee handelt de provincie Zuid-Holland dus niet meer in strijd met de wet. Ik wil dan ook onze dank uitspreken in de richting van GS dat het beleid op dit punt wordt aangepast. Wij hebben echter nog een vraag. De heer WENNEKER (D66): Volgens mij staat het toch net iets anders in de brief van het college. Daar staat namelijk dat het punt wordt verhelderd en dat de bijlage wordt aangepast en dat het pas aan de orde is als kooldioxide een wettelijk toegestaan middel is. Zo stond het al in de bijlage. Het is dus geen aanpassing, maar een verheldering van dat punt. Mevrouw KONING (PvdA): U kunt zeggen dat het al in de bijlage stond. Als u de tekst van de bijlage leest, dan staat daar dat GS geld ter beschikking stellen onder andere voor het gebruik van kooldioxide. Daar stond nog niet in dat dat pas gaat gebeuren zodra dat wettelijk mogelijk is. Die verheldering was wat ons betreft noodzakelijk en dat hebben wij in de commissie ook aangegeven en ik ben blij dat GS dat overnemen. De heer WENNEKER (D66): Nogmaals, wat ons betreft is dat punt niet overgenomen maar verhelderd. Maar blijkbaar verschillen wij daarover van mening. Mevrouw KONING (PvdA): In de tekst zoals vastgesteld door GS in juli stond niet dat dat de intentie is. Dat is nu veranderd. Wat ons betreft is de vraag nog belangrijker op welk moment u zich hebt gerealiseerd dat dit punt beter verhelderd (ik neem de term van collega Wenneker maar even over) kon worden en hoe u bij volgende beleidsvaststellingen kunt voorkomen dat dergelijke onduidelijkheid ontstaat. Het gevoel dat er beleid ligt dat in strijd is met de wet, is ongetwijfeld niet de intentie van GS. Ik denk dat het beter is om dat in toekomstige gevallen te voorkomen. 2. Het tweede punt richtte zich op de onduidelijkheden in het kader. Niet alleen de PvdA gaf daar voorbeelden van. Wij gaven het voorbeeld van de soorten bij trekganzen en standganzen, maar ook andere partijen gaven aan dat het nog wel iets aangescherpt kon worden. Een voorbeeld: de hoeveelheid ganzen waarnaar gestreefd wordt in dit beleid. Wij gaan ervan uit dat GS daar het referentiejaar 2005 bedoelen omdat dat ook het jaar was dat in het G7- akkoord stond. Dat staat alleen nu niet in de kaders. Zo zijn er meer voorbeelden te geven. Bij het agendaverzoek hebben wij aangegeven dat wij om drie verschillende redenen dit onderwerp vandaag graag wilden

6 20564 Koning, Noordermeer en Voorzitter In de brief van maandagmiddag is ook aangegeven dat u op dat punt het beleid gaat verhelderen, aanscherpen en concretiseren. Daar zijn wij ook erg blij mee. Wij hebben dan wel de vraag of u kunt aangeven op welke termijn dat gaat gebeuren, zodat wij ook weten wanneer wij dat verhelderde beleid kunnen beoordelen. Wij zijn blij met de belofte dat het een aangescherpt, verhelderd beleid wordt. 3. Er zitten elementen in het beleid waarmee wij het niet eens zijn, die wij onwenselijk achten. Wat de behandeling voor vandaag betreft willen wij slechts één punt hier voorleggen. Voldoende rustgebieden is een punt dat ook tijdens de commissievergadering is genoemd. Wij denken dat dat een belangrijk element is, maar op dit moment willen wij alleen het hevige winterweer noemen. Wij doen dat omdat wij hebben gezien dat er aan het begin van 2013 brede consensus in deze provincie was om de ganzen rust te geven als er sneeuw ligt en het heel erg vriest. Wij hadden verwacht dat dit in het kader zou worden opgenomen. Op dit moment staat er alleen in het beleid winterrust, ingaande 1 november en eindigend 15 februari aan één kant van de provincie en eindigend 1 maart aan de andere kant van de provincie. De heer NOORDERMEER (VVD): Ik begrijp iets niet in de opmerking van mevrouw Koning. Volgens mij hebben GS de bevoegdheid om juist in de winterperiode de jacht stil te leggen. Bij mijn weten hebben GS daar ook naar gehandeld indien nodig. Wat is dan de reden om te zeggen dat dat in het akkoord moet worden opgenomen? Het is een algemene regeling, dus die gaat ook over ganzen. Ik zie dan ook niet in waarom u dat apart voor ganzen wilt regelen. Kunt u dat misschien even toelichten? Mevrouw KONING (PvdA): Het klopt dat het een algemene regeling zou kunnen zijn. Wij vinden het belangrijk dat in het beleid dat wij hier vaststellen, dus het beleid dat de provincie heeft om de faunabeheerplannen aan te toetsen, helder is dat voor ganzen bij hevig winters weer andere regels gelden dan bij niet hevig winters weer. Wij pakken juist dit punt omdat we weten dat daarover brede consensus is. En daarom denken wij ook dat het geen enkele moeite is om het op te nemen in het beleid. De heer NOORDERMEER (VVD): U ziet verschil tussen de haas en de gans? Ik zie dat verschil niet, maar als u het wel ziet, dan verschillen wij daarover van mening. Mevrouw KONING (PvdA): Dat heb ik niet gezegd. Ik heb aangegeven dat wij vinden dat je in het Ganzenbeleidskader kan verhelderen dat je bij hevig winters weer een ander regime voert dan bij niet hevig winters weer. Dat geldt ook voor de haas en ook voor de eend. Als je daarover beleid vaststelt, dan is het ook belangrijk op te nemen dat je bij hevig winters weer anders omgaat met het schieten of vangen van hazen. Wij willen geen onderscheid maken, maar als dit beleid wordt geformuleerd voor ganzen, is het volstrekt helder dat dat wat je al als normaal beschouwt daarin opgenomen wordt. Namens de PvdA heb ik in de commissie meer elementen genoemd die wat ons betreft beter kunnen. Wij streven een diervriendelijke methode na. Maar zoals de gedeputeerde ook in zijn brief van afgelopen maandag heeft aangegeven, wordt in de toekomst bijvoorbeeld ook gekeken naar de Flevolandmethode. Dat zijn toezeggingen die wij heel belangrijk vinden en wij willen ons vandaag dus beperken tot hevig winters weer. Daarvoor heb ik een motie voorbereid. Die willen wij nu alvast indienen. Mocht naar aanleiding van de beantwoording blijken dat de motie overbodig is, dan zullen wij dat natuurlijk overwegen. Dank u wel. INGEDIEND IS: Motie 527 van het lid Koning over winterrust bij winters weer. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen ter behandeling van bovenvermeld onderwerp; Constaterende dat: het vastgestelde beleidskader uitgaat van winterrust die gedefinieerd wordt door concrete data (1 november en 15 februari c.q. 1 maart); Overwegende dat: zich heftig winters weer ook voor 1 november of na 15 februari/1 maart kan voordoen; dat een grond bedekt met sneeuw en een matige/strenge vorst buiten het genoemde tijdvak, tot winterrust moet leiden; Spreken uit: dat zij verwachten dat het college van Gedeputeerde Staten op korte termijn, doch in ieder geval voor 1 november 2014 het Ganzenbeleidskader zo aanpassen dat er winterrust geldt bij winters weer ook buiten het genoemde tijdvak, En gaan over tot de orde van de dag! De VOORZITTER: Dank. Deze motie wordt rondgedeeld en maakt deel uit van de beraadslagingen. Het woord is aan de heer Noordermeer. De heer NOORDERMEER (VVD): Misschien eerst even een moment van enige reflectie. Het enige debat dat wij vandaag voeren gaat over ganzen. Gezien de discussie die wij al hebben gehad in de commissie, vraag ik mij af of wij geen belangrijkere zaken in de provincie te bespreken hebben. Kennelijk niet, dus laat ik mij beperken tot de ganzen. In de discussie wordt de Faunabeheereenheid (FBE) vaak weggezet als een club van jagers en boeren. En ja, de KNJV en LTO hebben zitting in de Faunabeheereenheid, maar ook Natuurmonumenten, het Zuid-Hollandse Landschap, Staatsbosbeheer en de Federatie Particulier Grondbezit maken deel uit van het Faunafonds. Kortom, door deze samenstelling wordt binnen het Faunafonds een brede afweging gemaakt en de beleidskaders die wij met elkaar formuleerden worden uiteindelijk ook vertaald in de daarbij behorende faunaplannen. Iedereen is het erover eens dat de ganzenpopulatie flink is toegenomen. Dat blijkt onder andere uit de schadevergoedingen die jaarlijks in Zuid-Holland uitgekeerd worden.

7 20565 Noordermeer, Koning en Van Egmond Was dat jaarlijks een paar honderdduizend euro, op dit moment zitten wij op een bedrag van 1 miljoen euro en dat gaat wel ten koste van het natuurbudget van de provincie. Tijdens de discussie in de commissie zijn de volgende redenen genoemd voor de toename van de ganzenpopulatie: het wegkijken van het probleem door de overheid; de wijze van aanleg en beheer van natuurgebieden; de aanwezigheid van eiwitrijke gewassen in landbouwgebieden. Ik wil deze toch nog maar even de revue laten passeren. Het wegkijken van de overheid. Wij zien hier het resultaat van het hebben van boter op ons hoofd. Doordat wij in het verleden niet ingegrepen hebben, moeten wij nu drastischere maatregelen nemen zoals die in het stappenplan naar voren komen. Gelukkig zetten GS daar nu op in, maar hopelijk gebeurt het voortaan eerder en stoppen wij in dit huis met het wegkijken van wildproblemen en acteren wij wanneer dat nodig is. Ook dat is een kwestie van beheren. De wijze van aanleg en beheer van natuurgebieden. Het unieke van ganzen was dat wij tot een aantal decennia geleden alleen de gans als trekvogel kenden. In de winterperiode kwamen ganzen hier foerageren en daarna vertrokken zij onder andere naar Spitsbergen en Nova Zembla. Dat is zojuist ook genoemd. Iedereen is terecht altijd lyrisch over de natuurlijke trek van ganzen. Door het aanleggen van natuurgebieden maar vooral door de wijze van inrichting en beheer zijn ganzen hier gaan broeden. Is dat een succesvol natuurbeleid? Ik betwijfel dat ten zeerste. Ons natuurbeleid heeft van de gans als trekvogel een standvogel gemaakt. De gans is als standvogel inmiddels een concurrent geworden van onder andere de weidevogels. Hoe is dat te rijmen met ons biodiversiteitbeleid? De VVD is blij met de toezegging van de gedeputeerde om daar waar mogelijk te kijken naar andere beheervormen en een andere inrichting van natuurgebieden. Wij worden graag geïnformeerd over de concrete stappen die daarin worden gezet. Mevrouw KONING (PvdA): Ik denk dat de heer Noordermeer nu een eenzijdig beeld van de analyse schetst. In het stuk dat wij gekregen hebben en in de commissiebehandeling bleek ook dat het eiwitrijke grasland toch echt een van de oorzaken van de groei van de ganzenpopulatie is. U vergeet dat nu te noemen, dus ik wil u er graag nog even aan herinneren dat ook het eiwitrijke grasland heeft bijgedragen aan de groei. Deelt u dat? De heer NOORDERMEER (VVD): Ik denk dat u niet goed geluisterd hebt naar mijn bijdrage. Dat is jammer. Ik heb drie punten genoemd, waaronder de eiwitrijke gewassen, en het is ook mijn volgende punt. Ik ben blij dat u met mij meedenkt. Ik kom er zo op terug. Ik hoop dat het antwoord voor u voldoende is. Zo niet, dan komen wij er nog op terug. Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): U hebt het alleen over natuurgebieden waar ganzen gingen broeden. Natuurlijk is dat in de jaren zeventig ook echt beleid geweest, maar een hele hoop ganzen zijn zich ook gaan vestigen op eilandjes die ontstonden door de Deltawerken. Het is dus voor een deel ook gewoon een bijwerking van andere beleidszaken geweest. In die zin wil ik uw analyse aanvullen. Bent u het daarmee eens? hebben gebieden daardoor ook de kans gegeven om zich te ontwikkelen. Daar zat ook de natuurlijke inrichting bij. Ik denk dat het een van de kritiekpunten van SOVON is die ik deel dat wij ook heel goed moet kijken naar wat je kunt doen met de inrichting van gebieden. Dat geldt dus ook voor gebieden die wij in het kader van de Delta hebben ingericht. Ik denk dat het juist de crux is om ook rekening te houden met andere faunasoorten en te bezien hoe wij het optimale kunnen doen en hoe wij de inrichting en het beheer daarop kunnen aanpassen in het belang van zowel de biodiversiteit als de aanpak van het ganzenprobleem. Ik denk dat daarvoor mogelijkheden zijn. Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): Ik ben blij dat wij het daarover met elkaar eens zijn. Ik heb nog een tweede punt. U zegt dat de overheid in het verleden heeft weggekeken. Toch zijn er in de afgelopen jaren, dat blijkt ook uit de stukken, zo'n ganzen per jaar afgeschoten. Dat is dus niet helemaal wegkijken. Wij hebben alleen wel kunnen constateren dat het geen effect heeft gehad op de grootte van de populatie. Dus op dat punt willen wij ook graag nog eens even nadenken over het effect van de instrumenten die wij hebben ingezet en of wij dat beter kunnen doen. Ik hoop dat u daarover wilt meedenken. De heer NOORDERMEER (VVD): Dat wil ik uiteraard doen. Ik deel uw analyse echter niet helemaal. Wij hebben juist ook als wetgever nog al eens een aantal beperkingen ingevoerd in die periode, waardoor wij de jacht en allerlei zaken onmogelijk hebben gemaakt. Dat heeft er mede toe bijgedragen dat de populatie is gaan groeien. Het probleem dat wij in dit huis vaak hebben, is dat wij zaken zielig vinden en dan maar niet ingrijpen. Waar ik grote problemen mee heb, is dat je dan grotere populaties moet aanpakken. Ik zou het wenselijk vinden als wij een probleem eerder onderkennen en dan met elkaar kijken wat de meest handige manier is om het op te lossen, maar dus wel op te treden. Dat doen wij naar mijn overtuiging te weinig. U zit daar misschien anders in. Dan de aanwezigheid van de eiwitrijke gewassen. Hoe zou ik die kunnen vergeten? Dat is een feit in de landbouw. Maar is dat de landbouw te verwijten? Een landbouwbedrijf is immers een economische entiteit die zo efficiënt mogelijk moet produceren en in het kader van de mondiale biodiversiteit is een hoge productie per eenheid ook gewenst. Het is niet zo dat in het Ganzenakkoord de landbouw geen bijdrage levert. Onderdeel van het akkoord is juist dat de ganzen tijdens de winterrustperiode mogen foerageren en rusten op gras, groenbemesters en percelen met oogstresten. In de commissie werd gesteld dat een jager geen onderscheid kan maken tussen een overzomerende grauwe gans en een trekkende grauwe gans. Dat is juist. Vandaar het nieuwe element van de winterrustperiode, waarin niet op ganzen gejaagd wordt. Een element dat vooral door de vogelbescherming is ingebracht en vanuit die optiek ook best begrijpelijk is, maar de consequenties kunnen wel fors zijn. Het niet bejagen van ganzen tijdens de winterrustperiode is nieuw en kan wel grote gevolgen hebben voor de schade aan landbouwgewassen. De heer NOORDERMEER (VVD): Wij hebben in de Deltawerken een aantal maatregelen genomen, maar wij

8 20566 Noordermeer, Van Aelst, Verkoelen, Van Egmond en Brands De VVD ondersteunt het totale ganzenbeleid, dus ook het hanteren van een winterrustperiode, maar wij willen er wel op wijzen dat het behoorlijke financiële consequenties kan hebben. Persoonlijk verwacht ik dat de kosten eerst nog verder zullen oplopen alvorens deze gaan dalen. Ik zou graag van de gedeputeerde vernemen of hij die visie deelt. De VVD is overigens wel blij met de toezegging van de gedeputeerde dat de schadeontwikkeling tijdens de winterrustperiode goed in beeld gebracht zal worden en verder gemonitord zal worden. Wij verwachten van GS een goede rapportage op dit punt. De gedeputeerde heeft ook toegezegd te zullen kijken naar de werkwijze van Flevoland zoals gepropageerd door de Dierenbescherming. Zou de gedeputeerde kunnen aangeven wat gemiddeld een hectare ganzenopvanggebied jaarlijks kost, zodat wij Statenleden weten waarover wij spreken als iemand voor de vuist weg roept dat we zo n kleine ha extra nodig hebben voor ganzenopvang in Zuid-Holland? En zou de gedeputeerde tevens aan kunnen geven hoeveel budget hij voor het ganzenbeleid in totaal ter beschikking heeft? Ik dank u wel, voorzitter. Mevrouw VAN AELST (SP): Laat ik beginnen met te zeggen dat, hoewel wij er in de commissie uitgebreid over gesproken hebben, wij er met liefde nog een keer over spreken. Wij vinden dat geen enkel probleem. Zoals gesteld in de commissie, kunnen wij ons in grote lijnen vinden in het voorgestelde beleid, vooral omdat niets doen en de huidige situatie in stand houden ook niet kan. Daar zijn de meesten van ons het over eens. Er moet iets gebeuren. Dan het beleid waarin wij ons in grote lijnen kunnen vinden. Wij hebben in de commissie een aantal kanttekeningen geplaatst, waarbij wij voornamelijk vragen hadden. Op het gebied van vergassing hebben wij de vraag gesteld hoe nu verder als er een evenwicht gevonden is. En wij hebben gevraagd om ruimte voor nieuwe, diervriendelijkere methoden op het moment dat die zich aandienen. Ik ga ervan uit dat die zich zullen aandienen. Daarnaast hebben wij de nadruk gelegd op preventie en op een zo diervriendelijk mogelijke manier om de doelen te bereiken, waarbij zo min mogelijk dieren op een nare manier moeten sterven. In de commissie hebben wij eigenlijk op al deze punten voldoende toezeggingen en voldoende verheldering gekregen. Wij kunnen op dit moment niet meer doen dan daarvoor dankzeggen. Mevrouw VERKOELEN (CDA): Ook wat betreft het CDA is het Ganzenbeleidskader ruim en afdoende behandeld in de commissie. Maar ook het CDA heeft er geen enkele moeite mee om onze conclusie hier nog een keer neer te leggen. De populatie ganzen in Zuid-Holland is de laatste decennia sterk toegenomen. De discussie over het hoe of wat gaan wij hier niet meer aan, het gegeven ligt er. Dit levert schade aan natuurwaarden en landbouwgewassen op. Het is dus belangrijk dat de ganzenpopulatie duurzaam in stand gehouden wordt, want ook voor de ganzen zelf is dit geen wenselijke situatie. In IPO-verband is afgesproken dat elke provincie een eigen provinciaal ganzenbeleid opstelt. Met het voorliggende beleidskader Zuid-Holland geven GS hieraan invulling. Het CDA is het eens met GS dat er door Zuid-Holland ingezet wordt op een beleid dat een evenwicht realiseert tussen de omvang van de van nature voorkomende populatie ganzen in relatie tot de schade aan natuurwaarden en landbouwgewassen en de beschikbare financiën voor schadetegemoetkomingen. Met de toezegging van GS dat, indien dat evenwicht gerealiseerd is, bekeken wordt of afgeschaald kan worden naar een ander maatregelenpakket, komen GS tegemoet aan de vraag daarover van het CDA in de commissie. Het CDA gaat akkoord met voorliggend. Dank u wel. Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): GS spreken in hun stukken over een evenwicht tussen de ganzenpopulatie en schade en risico s. GroenLinks wil daar een tweede evenwicht aan toevoegen, namelijk een goede balans tussen enerzijds vermindering van schade en risico's en anderzijds de aard en de omvang van de in te zetten middelen. Voor ons houdt dat in dat wij een goede relatie leggen tussen doel en beleid, dat wij kijken welke ganzen de oorzaak zijn van de schade en hoe wij onze instrumenten op die groep kunnen richten en dat je de denkstappen die je maakt ook onderbouwt. Wij kiezen in feite voor een daling van de populatie. De vraag is of het daarom gaat, maar ook wat de eventueel gewenste populatieomvang dan is waarbij wij geen schade meer hebben. Ook dat wordt wat willekeurig gekozen. Maar vooral ook met welke instrumenten hebben wij nu het doel bereikt, dus de effectiviteit van de instrumenten. Met name de jacht is een zwaar instrument, maar het is niet altijd even effectief. Dat heeft te maken met het gedrag van ganzen. De tweede inspreker gaf dat wat ons betreft goed aan. Als het alleen maar leidt tot meer nesten en de vestiging van nieuwe ganzen, dan blijf je jaar in jaar uit enorme hoeveelheden ganzen afschieten. Dat moeten wij niet doen als er alternatieven zijn. Daarom willen wij graag dat in het beleidskader alle instrumenten worden afgewogen en met name gekeken wordt naar de effecten op wat langere termijn. Dus, in hoeverre lukt het ons om met instrumenten het broeden te verminderen en ervoor te zorgen dat de ganzen wegtrekken? Uitgaande van de brief die de gedeputeerde ons nog heeft gestuurd: het gaat ons niet alleen om beter formuleren, maar het gaat ons met name om beter onderbouwde keuzes. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Zoals volgens mij de tweede inspreker aangaf, net als SOVON en Natuurmonumenten, moeten wij de oorzaken aanpakken. Daar is mijn fractie het volledig mee eens. Een van die oorzaken is de aanleg van natuurgebieden, het creëren van ganzenparadijzen in Zuid-Holland. Bent u het met mijn fractie eens dat als wij naar de oorzaak gaan, wij dus ook moeten kijken naar wat wij kunnen doen met die natuurgebieden? Moeten wij iets minder natuurgebieden aanleggen, zodat die ganzen minder kans krijgen om zich hier te vestigen?

9 20567 Van Egmond, Brands, Voorzitter en Solms Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): Als u naar het debat tussen de heer Noordermeer en mij had geluisterd, dan had u gehoord dat wij het hadden over anders inrichten van broedgebieden. Die liggen onder andere in natuurgebieden, maar ook wel eens daarbuiten. Het gaat er inderdaad om dat gebieden minder aantrekkelijk worden om te broeden. Daarop reageren ganzen door minder eieren te leggen. Dat is een effectief middel voor de langere termijn. Daarom hebben wij in de commissie gepleit voor het herinrichten van natuurgebieden. Dat is echter wat anders dan wat u voorstelt, namelijk minder natuurgebieden. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Als u mij dan een of twee voorbeelden kunt geven van het herinrichten van natuurgebieden, zodat wij het liefst zo snel mogelijk het acute ganzenprobleem dat onder andere door uw partij is gecreëerd aan kunnen pakken, dan hoor ik dat heel graag. Ik vraag mij tegelijkertijd af waarom u dat beleid niet jaren geleden hebt voorgesteld. Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): Ik heb geen eerdere discussies over het ganzenbeleid meegemaakt dan in de afgelopen twee jaar. Ik heb die mogelijkheden steeds aangegeven. U kunt het verder bij SOVON nalezen; het heeft vooral te maken met een natuurlijk evenwicht in zo n broedgebied; het moet geen afgeschermde situatie zijn. Als ganzen onder natuurlijke omstandigheden moeten broeden, dan zullen zij zelf andere keuzes maken. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Toch nog een vervolgvraag. Een van die andere keuzes is dat er andere beesten bij komen. Dat zijn dezelfde beesten waarvan wij in Zuid-Holland last hebben omdat wij hier te maken hebben met intensieve veeteelt en een agrarische sector. Ik vraag mij dan toch af wat u wilt doen? Wilt u de wolf opnieuw introduceren? Wilt u de vos en masse gaan importeren in Zuid-Holland om te zorgen voor natuurlijke predatie, waardoor die ganzen hier liever niet meer broeden? Wat zijn uw concrete voorstellen? En wat is het gevolg daarvan voor het beleid dat wij hier nu al voeren? Mevrouw VAN EGMOND (GROENLINKS): Het gaat niet om wolven maar bijvoorbeeld om meeuwen die wij zelf schieten. En inderdaad, als de vos bij de ganzen kan komen, ontstaat er een andere situatie dan als wij de ganzen afschermen. Maar dat wil niet zeggen dat wij vossen moeten uitzetten. Ik heb het over het handhaven van een natuurlijke situatie, waarin de natuurlijke vijanden bij de gans kunnen komen. Dat is wat anders. Ik wil afronden. Ik dien nu een motie in, zodat iedereen daarover in de verdere discussie kan meepraten. Wij hopen dat de keuzes daarin nog eens goed doordacht worden. INGEDIEND IS: Motie 528 van het lid Van Egmond over gefundeerd beleidskader. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen ter behandeling van bovenvermeld onderwerp; GS in hun brief van 15 september hebben aangegeven in overleg met Faunabeheereenheid Zuid-Holland enkele definities aan te willen scherpen of te verhelderen; GS in hun brief van 15 september kiezen voor een evenwicht tussen een gezonde populatie van ganzen en schade aan natuurwaarden, landbouwgewassen, risico's voor de gezondheid en veiligheid; GS in hun brief van 15 september hebben aangegeven instrumenten in een volgorde van de zwaarte te willen plaatsen; Overwegende dat: kennis van zaken over de herkomst en de mobiliteit van ganzen, over het gedrag van ganzen en over de ontwikkeling in aantallen vooral te vinden is bij de instituten Alterra en SOVON; de verschillen in tellingen tussen SOVON en de wildbeheereenheden (c.q. KNVJ) ook binnen Zuid- Holland groot zijn en het gevolg zijn van de gehanteerde telprotocollen; een structureel evenwicht waarbij het terugdringen van de risico's en schade niet afhankelijk is van jaarlijks massaal doden van ganzen veruit de voorkeur verdient; Roepen het college op: 1. in overleg te treden met Alterra en SOVON over goed hanteerbare definities van standganzen, trekganzen en exoten; 2. in overleg met genoemde instanties de effectiviteit op langere termijn van alle instrumenten te bepalen, gericht op achtereenvolgens de doelen: het verjagen van ganzen uit kwetsbare gebieden, het voorkomen van nieuwe kolonies waar deze ongewenst zijn, het herinrichten van broedgebieden en de directe omgeving gericht op het verkleinen van populaties ganzen, het terugdringen van schade en risico's voor de gezondheid en veiligheid, om deze instrumenten gericht in te kunnen zetten, alleen daar waar zij noodzakelijk zijn, 3. in overleg met Alterra en SOVON de gekozen instrumenten te monitoren, en gaan over tot de orde van de dag. De VOORZITTER: Ook deze motie zal worden rondgedeeld en maakt deel uit van de beraadslagingen. Ik geef het woord aan de heer Solms van de PVV, die volgens mij zijn maidenspeech houdt in dit gezelschap. Wij gaan aandachtig luisteren en wensen u veel succes. De heer SOLMS (PVV): Wij spreken vandaag opnieuw over het ganzenbeleid. Met het Ganzenbeleidskader wil dit college de populatie standganzen terugdringen. Het is goed dat de provincie Zuid-Holland voor het eerst een beleid heeft dat expliciet gericht is op ganzen. Wij kunnen ons vinden in de toezeggingen die de gedeputeerde vorige week tijdens de commissievergadering heeft gedaan. Constaterende dat:

10 20568 Solms, Wenneker, Van Viegen, Brands en Noordermeer De PVV is en blijft tegen het gebruik van koolstofdioxide, ook als het gebruik van dit middel wettelijk wordt toegestaan. Wij erkennen dat er soms geen andere optie resteert dan het doden van dieren, bijvoorbeeld wanneer de veiligheid van de luchtvaart in het geding is. In dergelijke gevallen lijkt afschot de meest acceptabele handelwijze. In de laatste brief van de gedeputeerde van 15 september 2014 geeft hij aan met beheerders van natuurgebieden in gesprek te gaan. Hij wil samen met hen bekijken of het mogelijk is om natuurgebieden zodanig aan te passen dat het verblijf voor ganzen daar onaantrekkelijk wordt, waardoor de schade wordt verminderd. Mijn vraag aan de gedeputeerde is of hij zelf daarover concrete ideeën heeft. Dank u wel. De heer WENNEKER (D66): Het onderwerp Ganzenbeleidskader is uitgebreid besproken in de commissie. In aanvulling daarop heeft het college afgelopen maandag nog een brief gestuurd met wat verheldering. Een van de belangrijkste punten, zoals mijn fractie ook in de commissie heeft aangegeven, is dat er nog eens herhaald wordt door het college dat indien het evenwicht is gevonden, ook wordt gekeken hoe afgeschaald kan worden via de escalatieladder. Wij vinden het prettig dat dat nadrukkelijk in de brief genoemd wordt. Het is natuurlijk jammer dat het landelijk ganzenakkoord is mislukt, maar dat neemt niet weg dat er wel wat moet gebeuren omdat de hoeveelheid ganzen aanzienlijk is gestegen in de afgelopen jaren. Het is dan ook goed dat er nu een kader ligt. Voor ons is van belang dat dat kader breed wordt gedragen. Dat is het geval. Wij hechten eraan dat er aan het ganzenakkoord zo weinig mogelijk wordt gewijzigd. Wij vinden het in zekere zin mooi dat ook organisaties waarvan je dat niet direct zou verwachten, zoals Natuurmonumenten en het Zuid-Hollands Landschap, zeggen dat zij het probleem zien en dat het niet anders kan, ook al is het natuurlijk een heel vervelende manier, want dieren doden is nu eenmaal vervelend. Kortom, het moet zoals het er nu ligt. Wij steunen dan ook het akkoord en wij hopen dat het nu ook verder wordt gedragen. Dank u wel. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): De hoofdtaak van de provincie op grond van de Flora- en faunawet is het beschermen van in het wild levende dieren en planten. De Partij voor de Dieren is zeer bezorgd over de beleidslijn waarvoor de provincie nu kiest. Wij ontnemen dieren in onze provincie heel veel leefruimte, zoals de ganzen, om vervolgens te zeggen dat er te veel dieren zijn. Er worden steeds meer dieren gedood en er wordt bijna geen middel geschuwd om zo veel mogelijk ganzen te doden. De gans wordt letterlijk de nek omgedraaid en de gans wordt bestempeld tot ongewenst dier. Er wordt steeds vaker gesproken over nieuwe schadelijke planten en dieren als bedreiging van ons welzijn, terwijl het beter zou zijn ons af te vragen waardoor dit is ontstaan en om geen uitvoeringspraktijk te hanteren die enkel de symptomen bestrijden en die de natuur geheel uit balans brengt. In plaats van de natuur als bondgenoot te zien, wordt deze gezien als vijand die overwonnen moet worden. Er wordt echter niet naar de oorzaken gekeken en dat is, in geval van de ganzenpopulatie, de steeds intensiever wordende landbouw met zeer eiwitrijk grasland. Vooral het Engels raaigras voor koeien die steeds meer melk moeten produceren. Het is een tafeltje-dekje geworden voor ganzen. Ook daar zou wat betreft de Partij voor de Dieren naar gekeken moet worden om tot een duurzame oplossing te komen. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Dat eiwitrijke gras zorgt er wel voor dat Nederland de tweede exporteur van agrarische producten is in de hele wereld. Wij zijn dus een producent voor de voedselvoorziening van honderden miljoenen, zo niet miljarden mensen op deze planeet. Dat zou de Partij voor de Dieren toch enorm moeten aanspreken, dat wij superefficiënt op zo'n kleine oppervlakte relatief gezien zoveel voedsel kunnen produceren, zodat in andere landen niet honderden vierkante kilometers, of zelfs duizenden vierkante kilometers, aan bossen en natuurgebieden en regenwouden platgebrand hoeven te worden voor diezelfde voedselvoorziening. Wat is uw reactie daarop? Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Mijn reactie daarop is dat wij er vanuit een andere invalshoek naar kijken. U ziet iets over het hoofd, namelijk dat 80% van wat er wereldwijd wordt geproduceerd aan voedsel naar veevoer gaat en dat daarvoor dus al die bossen en regenwouden worden platgebrand. Het houdt dus wel degelijk verband met elkaar. Ik denk dat u dat over het hoofd ziet. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Ik zie helemaal niets over het hoofd. Ik houd van een biefstukje en ik ben dus blij dat die koeien te eten krijgen. Ik heb het over de realiteit waarin wij vandaag de dag leven. Nederland is de tweede exporteur van de hele wereld van agrarische goederen. U zegt dat er in Zuid-Holland te veel mensen zijn, want er is niet genoeg ruimte voor dieren. Ten eerste vraag ik mij dan af of uw idee is om ervoor te zorgen dat er minder mensen in Zuid-Holland komen. En zo ja, hoe wilt u dat dan bereiken? Ten tweede vraag ik mij af of u die gans liever de ruimte wilt geven of minder eiwitrijke gras wil laten eten, zodat wij terugvallen in die schaal en daarmee de voedselvoorziening voor honderden miljoenen, zo niet miljarden mensen in het geding komt. Of zegt u: de realiteit waarin we nu leven is mijn uitgangspunt en die droombeelden over dat wij allemaal in bomen wonen verwijs ik naar de prullenbak. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Wij willen vooral een duurzame oplossing, terwijl u steeds meer, steeds intensiever en steeds groter wilt. Dat is niet ons doel. Ons doel is een duurzame ontwikkeling die rekening houdt met de draagkracht van de aarde. Wat u beschrijft en in de manier waarop dat nu gebeurt, is dat niet zo. Daarover verschillen wij heel duidelijk van mening. Wij willen een andere ontwikkeling van de landbouw, eentje die duurzaam is en die rekening houdt met wat ik net aangaf, dus minder intensief en die meer rekening houdt met het welzijn van mens, dier, natuur en milieu. De heer NOORDERMEER (VVD): Ik hoor u vaak kritiek hebben op de eiwitrijke graslanden. Mag ik van u vernemen wat de Partij voor de Dieren vindt dat daarmee moet gebeuren? En zou u in uw beantwoording ook mee willen geven wat dat betekent voor de BV Nederland en dat soort zaken?

11 20569 Van Viegen, Noordermeer en Brands Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Ik kan u een voorbeeld geven van wat ik zelf dit voorjaar heb meegemaakt in Midden-Delfland. In mei werd daar drie keer gemaaid, drie keer geïnjecteerd, drie keer gras binnengehaald, dus zeer intensief. Je zag alleen maar gras; er was geen dier te bekennen, behalve ganzen en zwanen. Er was geen weidevogel meer te bekennen. Dat geeft aan dat zelfs in Midden-Delfland, wat als een duurzaam ontwikkelgebied voor de landbouw wordt gezien, heel intensief gewerkt wordt. Wij willen ervoor zorgen dat het op een meer natuurlijke manier en minder intensief gaat gebeuren. Wij zien een toekomst voor een meer natuurlijke, biologische landbouw. De heer Duindam is daarvan een mooi voorbeeld. Hij hergebruikt zijn compost. Een gesloten systeem in plaats van grote mestoverschotten die gedumpt worden waar dat maar enigszins kan. Het zal naar beneden moeten willen wij voor toekomstige generaties een leefbare planeet achterlaten. Dat is wat ons bezighoudt en daarom willen wij het ook veranderen in plaats van de kortetermijngedachte nastreven van steeds meer geld verdienen over de rug van dieren, mensen en natuur. De heer NOORDERMEER (VVD): Nog een korte opmerking en een reactie op uw antwoord. Ik denk dat wij heel blij moeten zijn dat er in een aantal gevallen van percelen een optimaal rendement komt, want anders zou er voedsel geïmporteerd moeten worden, bijvoorbeeld soja uit andere delen van de wereld. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Dat gebeurt al voor veevoer. De heer NOORDERMEER (VVD): Ja, maar dan wordt dat dus erger. Het betekent echter ook iets anders. Het is jammer dat u iets zegt over de intensieve landbouw en dat u er niet bij was toen wij als Staten op werkbezoek gingen bij een megaboerderij in de Alblasserwaard, waar overigens ook nog plek was voor de weidevogels. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Iets meer nuancering is misschien op zijn plaats. Ik denk echter dat u en ik het daarover niet eens zullen worden. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Ik ben laatst ook op werkbezoek geweest bij een intensieve veehouderij in de Alblasserwaard. Daar hebben wij een zeer interessant gesprek gehad. Die man gaf uiteindelijk aan dat hij het eigenlijk ook graag anders zou willen doen, maar dat hij daarvoor niet de kans kreeg omdat hij eigenlijk met zijn rug tegen de muur staat. Dat geeft aan dat waarschijnlijk veel boeren het graag anders zouden willen, maar niet kunnen door het huidige systeem. Wat ons betreft moet de overheid daarbij behulpzaam zijn. Ik ga verder met mijn betoog. Ik heb in de commissie aangegeven wat het belang was van het beleid in Flevoland. In Zuid-Holland vindt 53 keer zoveel afschot plaats als in Flevoland en bovendien is de schade in Zuid-Holland ook veel groter. Wat ons betreft is afschot dus niet de oplossing. Wij zijn in elk geval blij dat de gedeputeerde wil kijken naar het beleid in Flevoland. Het is een illusie om te denken dat op korte termijn door nog meer afschot de ganzenpopulatie teruggebracht kan worden. Het heeft alleen zeer veel dierenleed tot gevolg. Het zal duidelijk zijn dat de Partij voor de Dieren dit beleid, waaronder het de nek breken en het vergassen van ganzen, onacceptabel vindt vanwege het enorme dierenleed dat daarmee wordt veroorzaakt. De oplossing is om productiegebieden onaantrekkelijk te maken voor ganzen. Daar zijn heel veel mogelijkheden voor, zoals diverse effectieve verjagingsmethoden. Daarnaast moet de gans een acceptabele leefruimte krijgen in de vorm van voldoende rust- en foerageergebieden. Het uitgangspunt voor het Ganzenbeleidskader zou niet aantalsreductie moeten zijn, maar schadevermindering. Is de gedeputeerde bereid om het Ganzenbeleidskader op dit punt te herzien? Ik houd hiervoor een motie achter de hand. Wij vinden het mooi dat er winterrustgebieden voor ganzen zijn ingesteld, maar wij vinden dat dit ook moet gelden voor de grauwe gans en de kolgans, want wie bepaalt of het een stand- of trekvogel is en hoe wordt dit vastgesteld? En als er afschot plaatsvindt, dan verontrust dat ook de andere dieren die daar leven die ook beschermd zijn. Wij vinden het begrip draagvlak erg vaag. Eigenlijk wordt hiermee gezegd dat we bij voldoende draagvlak dieren gaan beschermen. Bij boeren zal dit draagvlak er waarschijnlijk niet komen. Wij vinden dat de provincie hierin haar eigen verantwoordelijkheid moet nemen en haar taak moet uitvoeren om in het wild levende dieren te beschermen. Wij vinden dat er minimaal ha rustgebied voor ganzen moet komen, waar niet wordt gejaagd en waar ganzen met rust worden gelaten. Verder vinden wij het belangrijk dat er een jaarlijkse rapportage aan Provinciale Staten wordt gepresenteerd waarin de effecten van het ganzenbeleid worden weergegeven. Ook vindt de Partij voor de Dieren het van belang dat het beleid iedere twee jaar wordt geëvalueerd omdat het Ganzenbeleidskader ruim vijf jaar moet gaan gelden. Is de gedeputeerde bereid om dit toe te zeggen? Ik houd hiervoor een motie achter de hand. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Waar haalt u die ha vandaan? Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Die ha kan gecreëerd worden bij de inrichting. Daarvoor kan ik voorstellen doen. Die zijn er. GS hebben daarvoor zelf ook al voorstellen gedaan. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Dat zou dan gaan om ha nieuwe natuur of gewijzigde natuur? Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Bestaande natuur en ook foerageergebieden die er nu al zijn. GS hebben ook aangegeven daarbij te willen aansluiten. De heer BRANDS (Fractie JANSEN/BRANDS): Wat zou dat doen met de biodiversiteit in die gebieden? Wij weten allemaal dat de biodiversiteit van andere soorten afneemt op plekken waar heel veel ganzen zijn. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Ik denk dat de maatregelen die u voorstaat, een verdere intensivering van de landbouw, de biodiversiteit meer aantast dan als er ganzenfoerageergebieden worden ingesteld.