Het Oost-Vlaamse Meerlingenregister Verleden, heden en toekomst

Transcriptie

1 Het Oost-Vlaamse Meerlingenregister Verleden, heden en toekomst Catherine Derom, Dr. Wet, Centrum Menselijke Erfelijkheid, UZ-Leuven Twins, vereniging ter ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek van en voor meerlingen 1

2 Historie Heden Zygotie en choriontype Enkele belangrijke bevindingen Toekomst Oost-Vlaams Meerlingenregister East Flanders Prospective Twin Survey 2

3 Historie Gestart in 1964 door Prof. Robert Derom en Prof. Michel Thiery (Ugent) registratie van alle meerlingen geboren in Oost-Vlaanderen in samenwerking met Oost-Vlaamse gynaecologen, kinder- en huisartsen, vroedvrouwen en ziekenhuizen opzet : populatie-gebonden register van meerlingen met gekende zygotie en placentatie geboortegewicht 500 gram of zwangerschapsduur minimum 22 weken 3

4 Historie In 1988 in samenwerking met het CME, KUleuven olv Prof. R. Vlietinck en Prof. JP. Frijns Sinds 1998 in samenwerking met de Universiteit van Maastricht, dienst neuropsychiatrie en populatiegenetica Nu, eigendom van Twins vzw, Vereniging ter Ondersteuning van het Wetenschappelijk Onderzoek bij en voor Meerlingen. 4

5 Twins vzw Vereniging ter ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek bij en voor meerlingen Continuïteit van het register en privacy-wet Contact met de meerlingfamilies dank zij een vrijwilligerswerking, een jaarlijks infoblad, een website en de organisatie van infoavonden en praatvonden 5

6 Werking Placenta-afhaling basisgegevens over zwangerschap en geboorte geboortegewicht, wijze van verlossing. zwangerschapsduur, het ontstaan van de zwangerschap perinatale mortaliteit en congenitale afwijkingen administratieve gegevens Zygotie bepaling mailing naar de gynaecoloog, huis- en kinderarts Meerlingen kunnen later aangesproken worden voor deelname aan wetenschappelijke studies 6

7 Geregistreerde meerlingen tweelingen 241 drielingen 12 vierlingen 2 vijflingen 1 achtling Alle tweelingen : 60 MA tweelingen (3 Siamese) 7

8 Verschillende types tweelingen A=amnion; C=chorion; P= placenta; MZ=monozygotic; DZ= dizygotic 8

9 Zygotie bepaling Geslacht = # Vruchtvliezen Monochoriaal Dichoriaal bloedgroepen = # DNA = # Eeneiig Eeneiig Twee-eiig late splitsing vroege splitsing probabiliteit van MZ 9

10 Waarom het type van meerling bepalen? Geneeskunde Aangeboren afwijkingen Orgaantransplantaties Erfelijke ziekten Opvoedkunde Eigen identiteiten ontwikkelen, vooral bij eeneiigen Rechten van tweelingen, drielingen en hogere meerlingen Wetenschappelijk onderzoek Goudmijn voor het wetenschappelijk onderzoek 10

11 Zygotie-bepaling : Misverstand Eén * Twee ** DZ 49% 51% MZDC 54% 46% MZMC 99% 1% * Versmolten bij de dichorialen ** Gescheiden, al dan niet verbonden met vliezen ** 11

12 Dizygote tweelingen Genetisch : 50% van hun erfelijk materiaal gemeenschappelijk Ras laag (Azië), intermediair (Europa) and hoog (Afrika, Nigeria) (0.6% alle bevallingen) Maternele factoren: Pariteit en leeftijd bij de bevalling BMI Artificiële inductie van de ovulatie Hoge vruchtbaarheid Erfelijk Geassocieerd met hoger FSH 12

13 Monozygote tweelingen Genetisch : 100% (altijd zelfde geslacht) Splitising van eenzelfde bevruchte eicel dag 1-3 DCDA 32% dag 4-7 MCDA 66% dag 8-11 MCMA 2% Monochoriale tweelingen : vasculaire anastomoses ontstaan :? Geen invloed van pariteit en leeftijd van de moeder Zelfde frequentie naargelang het ras : 0.4% van alle bevallingen Na ovulatie-inductie en ivf/icsi : hogere frequentie Erfelijk in sommige uitzonderlijke families 13

14 200 Aantal tweelingengeboortes per jaar ( ) Spontaan Iatrogeen 14

15 Types tweelingen naargelang het ontstaan van de zwangerschap Spontaan Iatrogeen DZ 53% 94% MZDC 12% 1% MZMC 29% 4%?? 6% 6% Totaal : Iatrogeen = medisch begeleide bevruchting met of zonder in-vitrofertilisatie P<

16 Het type tweeling: totaal verschillend naargelang ontstaan van de zwangerschap Voor 1985 : 55 % DZ, 45%MZ sedert 1995 : meer dan 70% DZ East Flanders Prospective Twin Survey 16

17 Type drielingen naargelang ontstaan van de zwangerschap Spontaan Iatrogeen TZ 26% 81% DZ 58% 12% MZ 15% 1%?? - 6% Totaal : Iatrogeen = medisch begeleide bevruchting met of zonder in-vitrofertilisatie P<

18 Meerlingen versus eenlingen Meeste eigenschappen : gelijk Enkele uitzonderingen Geboortegewicht en zwangerschapsduur Tweelingen wegen gemiddeld 600 gr minder, zwangerschapsduur is 3 à 4 weken korter Bij drielingen: 34,5 weken en 2025 g Perinatale mortaliteit Linkshandigheid Geslachtsquotiënt bij de geboorte 18

19 Tweelingen : geboortegewicht naargelang geslacht, zygotie en choriantype *** *** * 2400 gram DZ MZDC M-M MZMC DZ MZDC V-V MZMC DZ M-V 19

20 Meerlingen versus eenlingen Enkele uitzonderingen Geboortegewicht (zwangerschapsduur) Perinatale mortaliteit 4 à 5 maal hoger bij tweelingen, 10 maal bij drielingen SPE, perinatale activiteiten in Vlaanderen (2001) Bij tweelingen : Monochorialen hogere mortaliteit Linkshandigheid Verhoogd : 17% t.o.v. 9% 5% concordant LL, 24% discordant (LR/RL) Geen effect van chorion en zygotie Aantal jongens bij de geboorte 20

21 Aantal jongens bij de geboorte Eenlingen 51% Tweelingen Dizygoot 51% Monozygoot 48% Dichoriaal 49% Monochoriaal Diamniotish 49% Monoamniotisch 25% Monozygote drielingen 2 jongens, 8 meisjes 21

22 Het Oost-Vlaamse Meerlingenregister : belang Epidemiologische gegevens rond de geboorte: uniek wegens populatiegebaseerd onderzoek kennis van placentatie en zygotie Lange termijn opvolging mogelijk Tweelingen worden aangesproken om deel te nemen aan wetenschappelijke studies invloed van de perinatale omgeving op fysische, psychologische en cognitieve kenmerken op latere leeftijd aandeel van genen en omgeving en wisselwerking tussen genen en omgeving op deze kenmerken East Flanders Prospective Twin Survey 22

23 Wetenschappelijke projecten fitness en cardio-vasculaire longitudinale studie 105 tweelingparen (KULeuven en Ugent) de genetica van de meervoudige zwangerschap 2073 tweelingfamilies (KULeuven) gedragsproblemen bij tweelingen 760 tweelingparen (KULeuven) orthodontishe problemen 88 tweelingparen (KULeuven) X-inactivatie bij MZ tweelingmeisjes 104 tweelingparen (KULeuven & North Shore University, NY) 23

24 Wetenschappelijke projecten mentale retardatie bij tweelingen: invloed van prenatale factoren 661 tweelingparen (KULeuven en Ugent) de Barker -hypothese : invloed van prenatale factoren op cardiovasculaire en metabole aandoeningen op latere leeftijd 424 tweelingparen (KULeuven & Umaastricht) Dagdagelijkse stress en psychopathologie: meer dan 600 tweelingparen (Umaastricht) gen-omgevingsinteractie in het ontstaan van psychopathologie ESM methode 24

25 Besluit : het Oost-Vlaamse Meerlingenregister Een succes story dank zij Medewerking van alle gynaecologen, kinderartsen en vroedvrouwen van de provincie Investering en samenwerking van drie universiteiten : Gent, Leuven en Maastricht Meer dan 150 artikels in internationale tijdschriften, 2 aggregaatsthesisen, 17 doctoraten sinds 1982 Met de jaren worden de data omvangrijker en relevanter 25

26 Toekomst: het Oost-Vlaamse Meerlingenregister Overleving zonder enige overheidssteun Projecten in de toekomst Internationale samenwerking Jonge generatie wetenschappers 26

27 Literatuur DEROM, C., VLIETINCK, R., DEROM, R., VAN DEN BERGHE, H., and THIERY, M. Increased monozygotic twinning rate after ovulation induction Lancet I, , DEROM, C., VLIETINCK, R., DEROM, R., VAN DEN BERGHE, H., and THIERY, M. Population-based study of sex proportion in monoamniotic twins. New England Journal of Medecine, 319, 2, , DEROM, C., DEROM, R., VLIETINCK, R., MAES, H. and VAN DEN BERGHE, H. Iatrogenic multiple pregnancies in East Flanders, Belgium. Fertility & Sterility 60, 3, , DEROM, C, THIERY, E, VLIETINCK, R, LOOS, R, DEROM, R. Handedness in Twins according to Zygosity and Chorion Type : a Preliminary Report. Behavior Genetics 26(4): , MONTEIRO J., DEROM C., VLIETINCK R., KOHN N., LESSER M., GREGERSEN P.K. Commitment to X-inactivation precedes the twinning event in monochorionic monozygotic (MCMZ) twins. American Journal of Human Genetics 63: , 1998 LOOS R., DEROM C., DEROM R., VLIETINCK R. The East Flanders Prospective Twin Study: a Population based Register Twin Research 1(4): , 1998 CHITNIS S, DEROM C, VLIETINCK R, DEROM R, MONTEIRO J, GREGERSEN PK X chromosome-inactivation patterns confirm the late timing of monoamniotic-mz twinning. American Journal of Human Genetics 65: , 1999 LOOS R., DEROM C., DEROM R., VLIETINCK R. Birth weight in liveborn twins : the influence of the umbilical cord insertion and fusion of placentas. British Journal of Obstetrics and Gynaecology, 2001 Sep;108(9): Derom C, Leroy F, Vlietinck R, Fryns JP, Derom R. Iatrogenic Monozygotic Twins: High Frequency with Clomiphene and Change in Chorionicity. Fertil Steril. 2006; 85(3): Derom C, Thiery E, Peeters H, Vlietinck R, Defoort P, Fryns JP. The East Flanders Prospective Twin Survey (EFPTS): an actual perception. Twin Res Hum Genet. 2013; 16:

28 Dank voor uw aandacht 28