Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017"

Transcriptie

1 Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017 Gemeente Leudal September Pagina van 65

2 Documentnummer: 1 Documentversie: Definitief Datum: 12 september 2012 Pagina 2 van 65

3 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Samenvatting Beleidsaspecten Functies van de openbare verlichting Sociale veiligheid Verkeersveiligheid Comfort en Sfeer Milieu Openbaar groen Communicatie Specifiek te verlichten openbare ruimten Overige beleidsaspecten Standaardisatie verlichtingsmiddelen Technologische ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen Wet, Regelgeving en Politieke ontwikkelingen Wet en Regelgeving Politieke ontwikkelingen Taskforce NSvV CROW Huidig beleid, stand van zaken en prognose per 31 december Weergave huidig OVL areaal Prognose OVL areaal situatie gemeente Leudal Huidige situatie gemeente Leudal Energie- en Onderhoudskosten Huidige Nieuwwaarde lichtmasten en Armaturen gemeente Leudal Evaluatie openbare verlichting periode 2008 tot en met Verlichtingsmiddelen Armaturen Brandroosters Gerealiseerde energiebesparing Nieuw Beleid 2013 t/m Nieuw Beleid uitvoeringsplan 2013 t/m Maatregelen Beheer en onderhoud Preventief onderhoud Correctief onderhoud Vervangingen Storingsafhandeling Pagina 3 van 65

4 7.5 Schade door aanrijdingen en vandalisme Beheersysteem Financiën Bijlage 1 Bestand openbare verlichting en nieuwwaarde Bijlage 2 Functies van de openbare verlichting Bijlage 3 Toelichting Nederlandse Richtlijn OVL Bijlage 4 Gefaseerde LED vervanging 2013 t/m Bijlage 5 Specificatie lichtbronnen Bijlage 6 Electriciteitswet Bijlage 7 Installatieverantwoordelijkheid Bijlage 8 TCO HPLN versus PL versus LED Bijlage 9 Technologische Ontwikkelingen Bijlage 10 Lichthinder Bijlage 11 Duurzaam inkopen Pagina 4 van 65

5 Voorwoord Openbare verlichting speelt een belangrijke rol in de huidige maatschappij. Dit wordt duidelijk als om welke reden dan ook de openbare verlichting niet functioneert. De gemeente is verantwoordelijk voor een goede openbare verlichting en voor het functioneren van deze verlichting. Openbare verlichting speelt een grote rol bij duisternis als het gaat om veiligheid op straat, verkeersveiligheid, sociale veiligheid en leefbaarheid. Goede openbare verlichting is echter niet vanzelfsprekend. Beheersing van de kwaliteit en de kosten van de openbare verlichting vragen om een helder beleid en voldoende financiële middelen. Het toepassen van nieuwe duurzame technologische ontwikkelingen zal leiden tot het beperken van het energieverbruik maar kan ook een positief effect hebben op aspecten als lichtvervuiling en lichthinder. In 2007/2008 is het vorige beleidsplan openbare verlichting voor de gemeente Leudal voor de periode 2008 t/m 2012 opgesteld. Dit plan is vastgesteld in de raadsvergadering van 24 juni Het huidige plan is dan ook overeenkomstig gemaakte afspraken aan herziening toe. Daarnaast zijn de technologische ontwikkelingen van de laatste jaren eveneens een reden het destijds opgestelde plan te herzien. Overigens hebben wij deze ontwikkelingen natuurlijk wel gevolgd en hebben hierop ook in de afgelopen jaren, waar mogelijk, al op ingespeeld. Als voorbeeld kan hierbij de toepassing van LED verlichting worden genoemd. Immers, op het moment dat dit voorwoord geschreven wordt, staan in onze gemeente, medio juni 2012, al ca. 300 armaturen met LED verlichting. Dit plan is het resultaat van een intensive samenwerking tussen de gemeente Leudal en Ziut. Pagina 5 van 65

6 1 Samenvatting In 2008 is het Beleidsplan Openbare Verlichting voor de periode 2008 t/m 2012 vastgesteld door de gemeenteraad. Vervolgens is gestart met de uitvoering. Nu, circa 5 jaar later, wordt een nieuw beleidsplan opgesteld voor de periode 2013 t/m Daarnaast is dit tevens het moment terug te kijken naar de afgelopen periode en te evalueren waar wij als gemeente staan op het gebied van de openbare verlichting. Achtereenvolgens worden de huidige situatie, het nieuwe beleid, maatregelen, en de financiën behandeld. Huidige situatie Op dit moment staan er in de onze gemeente circa masten en armaturen. De volgende opsomming toont de belangrijkste constateringen aangaande de huidige openbare verlichting installatie: Van de masten zijn 282 stuks (3%) geplaatst voor In de komende beleidsperiode zullen nog 960 masten (11%) hun technische levensduur (40 jaar) bereiken. Ongeveer 614 armaturen (7%) hebben hun technische levensduur (20 jaar) al bereikt. In de komende beleidsperiode 2013 t/m 2017 zullen nog 852 armaturen (10%) hun technische levensduur bereiken. Het zou kunnen, dat de openbare verlichting, in relatie tot de nieuwe ROVL-2011, niet overal voldoet aan de nieuwe Nederlandse Richtlijn voor Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011) Nieuwwaarde bovengronds OVL-areaal ca. 6 miljoen euro. Nieuw beleid De gemeente Leudal wil haar openbare ruimte bewust verlichten. Daarom hanteert de gemeente Leudal voor de periode van 2013 t/m 2017 de volgende beleidsuitgangspunten: A. De openbare verlichting draagt bij aan een sociaal veilige, verkeersveilige en een leefbare openbare ruimte. B. De masten en armaturen zijn kwalitatief goed. C. Het energieverbruik voor de openbare verlichting kritisch volgen. D. Er wordt ingezet op het gebruik van duurzame energie en duurzame materialen. E. De openbare verlichting wordt goed beheerd en op een duurzame en maatschappelijk verantwoorde wijze onderhouden. Duurzaamheid Uit bovenstaande beleidsuitgangspunten blijkt dat de gemeente Leudal integraal rekening houdt met duurzaamheid. De voornaamste duurzaamheidsaspecten zijn energiebesparing, duurzaam inkopen, toepassing van duurzame energie en materialen en duurzaam beheer. In dit beleidsplan zullen deze aspecten nader worden toegelicht. Pagina 6 van 65

7 Maatregelen De beleidsuitgangspunten zoals beschreven in de voorgaande paragraaf zijn vertaald tot 3 belangrijke maatregelen die invulling geven aan de beleidsuitgangspunten. Vervolgens wordt er dieper ingegaan op de technische ontwikkelingen die in de maatregelen genoemd worden: Led en dimmen. Tot slot behandelen we te verwachten energiebesparing. 1: Vervangen armaturen Alle armaturen welke ouder zijn dan 20 jaar worden daar waar mogelijk en noodzakelijk binnen de beleidsperiode vervangen voor duurzame Led verlichting in combinatie (waar mogelijk en gewenst) met dimmen 2: Vervangen van masten Alle masten welke ouder zijn dan 40 jaar worden geïnspecteerd. Als de technische levensduur van de masten bereikt is worden deze masten binnen de beleidsperiode geïnspecteerd en eventueel vervangen voor duurzame masten. 3: Aanpassen aan ROVL-2011 Verlichting aanpassen aan de nieuwe Richtlijn Openbare Verlichting Led Gezien het belang om de CO 2 uitstoot te verminderen is het noodzakelijk om nieuwe technologische ontwikkelingen te volgen en indien rendabel toe te passen. De Led verlichting zal hierbij in de toekomst een grote rol gaan spelen. De behoefte aan deze toepassing is al jaren groot, maar tot voor kort waren de lichttechnische prestaties onvoldoende om aan alle veiligheidsnormen van functionele verlichting te voldoen. De lichttechnische eigenschappen van LED armaturen zijn minimaal gelijkwaardig aan die van de conventionele armaturen. Daarnaast zijn de meerkosten van de LED armaturen veelal binnen de afschrijvingstermijn van de armaturen terugverdiend. Dimmen Tot voor kort was het principe bij dimmen van de Openbare Verlichting, dat alle lampen blijven branden, maar op het tijdstip dat normaal gesproken de avondverlichting wordt gedoofd, het lichtniveau van alle lampen met de helft gereduceerd wordt. Hierdoor worden de donkere plekken die normaal ontstaan door het uitschakelen van de avondbranders, voorkomen. Bij dimmen van verlichting blijft de gelijkmatigheid van de verlichting dus gehandhaafd en wordt alleen de lichtintensiteit minder. Inmiddels bestaan er met betrekking tot het dimmen van openbare verlichting ook andere mogelijkheden waardoor meer maatwerk mogelijk wordt. (Zie bladzijde 60). Energiebesparing Het vervangen van alle armaturen ouder dan 20 jaar door LED-armaturen in combinatie met dimmen kan een energiebesparing opleveren die oploopt tot circa kwh. Het milieu wordt met kg broeikasgas CO2 1 (kooldioxide) minder belast. Ten opzichte van het huidige verbruik kan dit een besparing opleveren van maximaal circa 2,4 % op het totale energieverbruik. De absolute energie- en onderhoudsbesparing voor het vervangen van de 852 armaturen bedraagt 33% respectievelijk 29%. De totale besparing over de periode 2013 t/m 2017 op de energiekosten bedraagt 1.744,- en op de onderhoudskosten 7.259, kwh komt overeen met 0,56 kg broeikasgas CO2 Pagina 7 van 65

8 Financiën De totale investering voor het vervangen van masten en armaturen op basis van een afschrijvingstermijn van 20 jaar voor armaturen en 40 jaar voor masten en het aanpassen van de openbare verlichting conform de ROVL-2011 voor de periode 2013 t/m 2017 bedraagt , exclusief BTW. (zie figuur 1.1 en tabel 1.2) De investeringskosten van LED-armaturen zijn de laatste jaren flink afgenomen. In dit beleidsplan is voor de periode 2013 t/m 2017 rekening gehouden met een verdere afname van de investeringskosten voor LED-armaturen. Het huidige beschikbare budget voor het instandhouden (vervangen) en verbeteren van de openbare verlichting voor de periode 2013 t/m 2017 bedraagt , exclusief BTW. Het huidige budget is dus niet toereikend om de noodzakelijke investeringen in de komende 5 jaar te realiseren en dient opgehoogd te worden met een bedrag van ,-. De totale besparing over de periode 2013 t/m 2017 op de energie- en onderhoudskosten bedraagt 9.003,-. Finnanciele gegevens zijn gebaseerd op aantallen prognose 31 december Figuur 1.1: Financiele situatie 2013 t/m 2017 In bijlage 4 worden de investeringen voor de ROVL-2011 nader toegelicht inclusief een financiele doorkijk t/m Zie bijlage 8 voor een Total Cost of Ownership berekening om het verschil tussen Led en conventioneel te laten zien. Pagina 8 van 65

9 GEFASEERDE LED-VERVANGING MET AFNAME LEDPRIJS PER JAAR Uitgangspunten berekeningen: 1. Looptijd per jaar weergegeven 2. Te vervangen armaturen per jaar. In totaal dienen er 852 armaturen vervangen te worden t/m Te vervangen masten. In de berekening is uitgegaan dat ca. 100% van de masten > 40 jr worden vervangen. 4. Bijplaatsen in het kader van aanpassen t.g.v. ROVL Totale investeringen te vervangen armaturen. 6. Budget gemeente 7. Verschil Investeringskosten versus Budget hetgeen het "tekort" is. 8. Besparingen voor Onderhoud en Energie per jaar (Jaarlijkse energie-indexering = 4%, indexatie-onderhoud = 2,5%, exclusief energiebelasting) 9. Exploitatiekosten bijplaatsingen 10. Cummulatieve besparingskosten 11. Aanname prijspeil armaturen per jaar 12. Grafische weergave 13. Energiebesparing 1 Jaar Totaal 2 aantal armaturen aantal masten Bijplaatsingen masten en armaturen (ROVL-2011) Investering armaturen LED Investering masten Totale investering budget gemeente Verschil investering- budget Besparing ONDERHOUD Besparing ENERGIE Totale exploitatiebesparing Kosten ONDERHOUD (bijplaatsingen) Kosten ENERGIE (bijplaatsingen) Totale exploitatiekosten bijplaatsingen totale Cummulatieve exploitatiebesparing totale Cummulatieve exploitatiebesparing Prijs armatuur LED armatuur Investering Budget Tekort Cummulatieve besparing absolute besparing TOTAAL RELATIEVE BESPARING 13 Besparing in kwh kwh kg CO2 uitstoot Energieverbruik kwh Energiebesparing 2,4% ABSOLUTE BESPARING Besparing in kwh kwh Energieverbruik BESTAANDE SITUATIE(852 ARMATUREN) kwh Energiebesparing 33% Tabel 1.2 Gefaseerde LED-vervanging met afnemende LED-prijs, inclusief ROVL-2011 Pagina 9 van 65

10 2 Beleidsaspecten 2.1 Functies van de openbare verlichting Openbare verlichting heeft tot hoofddoel het openbare leven bij duisternis (ca. 47% van het jaar) zo goed mogelijk te laten functioneren. Het niveau van daglicht kan met openbare verlichting niet bereikt worden. Dit laatste is ook niet het doel van de openbare verlichting. Goede openbare verlichting levert bij duisternis een belangrijke bijdrage aan een sociaal veilige, verkeersveilige en leefbare leefomgeving (ook wel omschreven als ruimtelijke kwaliteit). functies van de openbare verlichting sociale veiligheid verkeersveiligheid leefbaarheid esthetica veilig gevoel bij burger vlotte en veilige afwikkeling verkeer lage risicoaansprakelijkheid sfeer: lichtkleur vormgeving kwaliteit van de openbare verlichting De functies van de openbare verlichting bepalen mede de kwaliteitscriteria en verlichtingsniveaus van de openbare verlichting. De gemiddelde leeftijd van de Nederlandse bevolking neemt toe. Dit heeft tot gevolg dat de groep senioren die deel neemt aan het verkeer steeds groter wordt. Mobiliteit is ook voor deze groep weggebruikers van groot belang voor hun kwaliteit van leven. Belangrijk is dan ook dat senioren in de gelegenheid worden gesteld zolang mogelijk op een veilige wijze aan het verkeer deel te kunnen nemen. De landelijk geaccepteerde lichttechnische eisen zijn gebaseerd op het verlichtingsniveau die een gemiddeld persoon van ca. 40 jaar nodig heeft om voldoende te kunnen waarnemen. Bij een lagere dan wel hogere leeftijd neemt dit benodigde niveau resp. af en (sterk) toe. Uit onderzoek blijkt dat met wit licht eerder gezichten herkend worden. Het eerder herkennen van gezichten vergroot het gevoel van sociale veiligheid. Daarnaast is aangetoond dat mensen zich veiliger voelen bij wit licht. Ook dimverlichting wordt, door haar gelijkmatigheid, prettiger en veiliger ervaren dan een verlichting die brandt op een avond-nacht schakeling (slechte gelijkmatig welke niet voldoet aan de eisen van de ROVL-2011). Bijlage 2 bevat een toelichting op de functies van de openbare verlichting. Pagina 10 van 65

11 2.2 Sociale veiligheid Sociale veiligheid en het gevoel veilig te zijn, hangt mede samen met de mate waarin een weggebruiker zijn omgeving overzichtelijk vindt. Dit impliceert onder meer dat men passanten op een voldoende grote afstand kan herkennen en obstakels zoals stoepranden, straatmeubilair, verkeersdrempels, losliggende tegels of kuilen op tijd kan waarnemen. De aanwezigheid van verlichting betekent echter niet dat een gebied ook daadwerkelijk veilig is. Hiervoor is onder meer sociale controle (de aanwezigheid van anderen) noodzakelijk. Wanneer sociale controle ontbreekt, kan de gemeente ervoor kiezen om gebruik van bepaalde gebieden te ontmoedigen door hier bewust geen verlichting te plaatsen. In dat geval is het wel van belang dat er een, sociaal gecontroleerd, alternatief voorhanden is (bijv. een route om i.p.v. door het park). 2.3 Verkeersveiligheid Bij verkeersveiligheid is het van groot belang op welke wijze verschillende verkeersdeelnemers (gemotoriseerd verkeer, fietsers en voetgangers) elkaar tegen kunnen komen, de weg kunnen overzien en al dan niet een min of meer vaste plaats op de weg hebben (gescheiden wegdelen). Afhankelijk van de wegcategorie en de verkeerssituatie ter plaatse, kan het wenselijk zijn om alternatieve markering of verlichting toe te passen teneinde de verkeersveiligheid te bevorderen. 2.4 Comfort en Sfeer Leefbaarheid of comfort van de openbare ruimte is in grote mate afhankelijk van de sfeer binnen deze ruimte; in welke mate ervaren de meest kwetsbare verkeersdeelnemers deze ruimte als prettig. De keuze van een bepaald type armatuur, de hoogte en type mast, de locatie van het lichtpunt, etc. dragen gezamenlijk bij aan de sfeer die een gebied uitstraalt. Bij het beïnvloeden van de leefbaarheid spelen daarom lichtsterkte, lichttype, duur van de belichting, lichtbereik en esthetica een rol. 2.5 Milieu Bij het installeren en onderhouden van installaties voor de openbare verlichting wordt o.a. rekening gehouden met: Het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen. De levensduur en recyclingmogelijkheden van de standaard verlichtingsmiddelen. Hergebruik van vrijkomende materialen. Afvoer van defecte gasontladingslampen naar een erkende verwerker. Milieubeleidsplan en ambitie van de Gemeente Leudal Eisen duurzaam inkopen en ambities van de Gemeente Leudal. Doelstellingen Taskforce. 2.6 Openbaar groen In een vroeg stadium dient sprake te zijn van afstemming tussen de openbare verlichting en het openbaar groen. Vooral op die plaatsen waar bomen komen, dient sprake te zijn van een vroegtijdige goede afstemming om te voorkomen dat lichtmasten te dicht bij de bomen komen te staan en omgekeerd. Daar waar bomen staan zal bij de plaatsing van verlichting rekening gehouden worden met de bomen. 2.7 Communicatie Goede communicatie over openbare verlichting kan van belang zijn. Dat geldt niet alleen voor doelgroepen binnen de gemeentelijke organisatie en opdrachtnemers, maar in eerste plaats ook voor de inwoners van de gemeente. Pagina 11 van 65

12 Het gemeentebestuur wil er samen met andere betrokkenen voor zorgen dat de gemeente Leudal een gemeente is waar inwoners en bezoekers graag wonen, werken of verblijven. Een goede openbare verlichting kan hieraan bijdragen. In dit beleidsplan is opgenomen dat de gemeente Leudal tot doel heeft om, tegen acceptabele kosten, een energiezuinige en milieuvriendelijke openbare verlichtingsinstallatie duurzaam in stand te houden voor de leefbaarheid, sociale veiligheid en de verkeersveiligheid Dit beleidsplan wordt vastgesteld voor de periode 2013 t/m Gelet op de snelheid waarmee nieuwe ontwikkelingen op het gebied van openbare verlichting plaatsvinden, zal voortdurend, dus ook tijdens de looptijd van dit beleidsplan, geanticipeerd worden op deze nieuwe ontwikkelingen. Dus ook tussentijds, daar waar nodig en mogelijk, zullen nieuw ontwikkelingen toegepast worden en kan sprake zijn van bijstelling van vastgesteld beleid. Voor de planjaren 2013 t/m 2017 wordt jaarlijks, in overleg, een uitvoeringsprogramma opgesteld. Hierin worden op basis van de in deze beleidsnota genoemde uitgangspunten, de uit te voeren werkzaamheden voor het betreffende jaar vastgelegd. Pagina 12 van 65

13 2.8 Specifiek te verlichten openbare ruimten Binnen de gemeente zijn er ruimten waarvoor het toe te passen beleid ten aanzien van de openbare verlichting om nadere toelichting en onderbouwing vraagt. Onderstaand worden deze ruimten genoemd en wordt een toelichting gegeven. Semi openbare ruimten. Semi openbare ruimten zijn ruimten die geen eigendom zijn van de gemeente maar wel (vrij) toegankelijk zijn. Een voorbeeld van semi openbare ruimte zijn achterpaden in eigendom van bijvoorbeeld woningstichtingen. De gemeente zal geen verlichting aanbrengen in deze achterpaden en geeft ook geen bijdrage in de aanleg- en/of exploitatiekosten doch zal, voor zover mogelijk, enkel een bemiddelende rol spelen tussen bewoners en woningstichtingen. Buitengebied. Donkerte is, met name in de buitengebieden, belangrijk voor het dierlijke nachtelijke leven. De gemeente is dan ook terughoudend met het bijplaatsen van verlichting in het buitengebied. Voor het buitengebied wordt de vuistregel gehanteerd dat verlichting geplaatst wordt bij (gevaarlijke) kruisingen van wegen en in bochten (verkeersveiligheid) en daar waar sprake is van clustering van woningen. De verlichting in het buitengebied is veelal oriëntatieverlichting. Bij de vervanging van verouderde verlichting in het buitengebied zal ook gekeken worden of de bestaande verlichting voldoet aan deze uitgangspunten en daar waar er verlichting staat welke niet aan deze uitgangspunten voldoet en er daarnaast geen sprake is van verbindende wegen tussen dorpen en fietspaden, kan besloten worden deze te verwijderen en geen nieuwe verlichting terug te plaatsen. In deze gevallen gaat het bijvoorbeeld om verlichting welke geplaatst is bij de vervanging van het bovengrondse kabelnet met lichtpunten naar het ondergrondse kabelnet in een periode dat er nog geen concrete uitgangspunten waren voor de plaatsing van verlichting. Nieuwe ontwikkelingen, zeker daar waar oriëntatieverlichting in het buitengebied vervangen kan worden door andere technische opties, zullen worden gevolgd en waar mogelijk worden geïmplementeerd. Indien verlichting enkel tot doel heeft navigeren makkelijker te maken, kan worden overwogen of in die situatie conventionele verlichting noodzakelijk is of dat een vorm van accentuering eveneens zou kunnen volstaan. Zeker tijdens de rustige uren gedurende de nacht. Verlichting fietspaden Naast verlichting langs wegen en voetpaden kan verlichting langs fietspaden een apart aandachtsgebied zijn doch in principe hoeft dit niet zo te zijn. Immers, fietspaden liggen binnen of buiten de bebouwde kom en op basis van dit gegeven wordt het fietspad al dan niet verlicht. Is er langs de hoofdweg sprake van oriëntatieverlichting dan zal met betrekking tot het fietspad ook enkel sprake zijn van oriëntatieverlichting. Daar waar het voorgaande knelpunten oplevert, kan ook gezocht worden naar maatwerk, afgestemd op de situatie en het gebruik doch binnen dit beleidsplan is hiervoor geen financiële ruimte gereserveerd. Aanstraalverlichting/spotjes Het aanlichten van objecten, zoals gevels en kunstwerken, heeft veelal als doel om het object beter zichtbaar te maken en een bijdrage te leveren aan de sfeer van de ruimte. Het onjuist aanlichten van objecten kan ertoe leiden dat de duisternis wordt aangetast. Op een aantal plaatsen binnen de gemeente is in het verleden aanstraal-verlichting geplaatst (bijvoorbeeld bij kerken, molens en andere gebouwen) en daarnaast zijn her en der ook spotjes geplaatst om bijvoorbeeld kunstwerken (beeldjes en dergelijke) aan te stralen. Soms is de verlichting geplaatst door derden en betaald de gemeente een vergoeding in de stroomkosten. In andere Pagina 13 van 65

14 gevallen is de verlichting geplaatst door de gemeente. De gemeente zal terughoudend zijn bij nieuwe verzoeken tot het aanbrengen van aanstraal-verlichting en spotjes. Daar waar deze verlichting wordt geplaatst, zal dit gebeuren met gebruikmaking van nieuwe technieken zoals bijvoorbeeld Led verlichting. Bij vervanging van de bestaande lichtpunten zal eveneens gebruik gemaakt worden van nieuwe technieken om op die manier het geïnstalleerde vermogen terug te dringen. ANWB bewegwijzering. De huidige verlichte ANWB bewegwijzering op gemeentelijk grondgebied is veelal voorzien van Tllampen. Inmiddels is toepassing van energie zuinige Led verlichting in verlichte bewegwijzering armaturen goed mogelijk. Daar waar gemeentelijke bewegwijzeringarmaturen in het kader van onderhoud de komende jaren vervangen moeten worden wordt allereerst bekeken of er sprake moet zijn van verlichte bewegwijzering en als dit zo is zal gekozen worden voor de energiezuinige (Led) verlichting. Uiteraard is het voorgaande ook van toepassing bij de plaatsing van nieuwe bewegwijzering. Verlichte reclame objecten op lichtmasten. Reclameverlichting wordt als bijzondere verlichting soort besproken omdat dit soort verlichting niet primair bedoeld is voor het verlichten van de omgeving. Door toenemende concurrentie en de wens tot profilering stijgt de vraag naar reclame-uitingen. Deze uitingen kunnen in verschillende vormen voorkomen, zoals verlichte reclameborden bevestigd aan lichtmasten. Het toestaan van (verlichte) reclameobjecten aan lichtmasten kan voor de gemeente een aparte bron van inkomsten zijn. Een en ander is natuurlijk afhankelijk van de tarieven welke hierbij bij derden in rekening worden gebracht. Anderzijds is er, zodra verlichte reclameobjecten worden toegestaan, ook weer sprake van energieverbruik waarvan de noodzaak vanuit het gemeentelijk belang nihil is. Ten aanzien van de bevestiging van (verlichte) reclameobjecten aan lichtmasten gelden, mede uit oogpunt van veiligheid, een aantal regels waaraan reclameobjecten moeten voldoen. In sommige gevallen kan het zelfs nodig zijn dat (normale) lichtmasten eerst vervangen moeten worden door een zwaardere uitvoering om het aanbrengen van het reclameobject mogelijk te maken. Bij verlichte objecten wordt de verlichting aangesloten op de installatie van de lichtmast en worden de stroomkosten doorberekend aan de gemeente. De gemeente moet deze vervolgens weer door berekenen aan de vergunninghouder. Gelet op het feit dat de gemeente Leudal actief aan de slag is waar het gaat om het terugdringen van het energiegebruik, het feit dat de gemeente geen belang heeft bij het toestaan van reclames aan lichtmasten en het feit dat eventuele positieve baten gering zijn in relatie tot de administratieve werkzaamheden welke horen bij het toestaan van (verlichte) reclames aan lichtmasten, voert de gemeente ten aanzien van verlichte lichtmastreclames een terughoudend beleid. Verlichting op parkeerterreinen bij onder andere sportterreinen en clubgebouwen van verenigingen. Openbare gemeentelijke parkeerplaatsen bij sportterreinen komen, als er sprake is van gedwongen gebruik (er is geen andere mogelijkheid om te parkeren en van het terrein kunnen eventueel meerdere verenigingen gebruik maken), mogelijk in aanmerking voor (minimaal oriëntatieverlichting) openbare verlichting. Afhankelijk van de mate van gebruik/ het aantal gebruikers, de sociale veiligheid en de ligging van de parkeerplaats kan er voor gekozen worden om meer dan alleen oriëntatieverlichting toe te passen. Als een openbare gemeentelijke parkeerplaats binnen de bebouwde kom ligt, door meerdere verenigingen en zelfs door bewoners als reguliere parkeerplaats wordt gebruikt, zijn de normale normen voor openbare verlichting van toepassing. Pagina 14 van 65

15 Visuele oriëntatie geleiding. In bepaalde gevallen is het niet zozeer noodzakelijk om de straten aan te lichten, maar is een lichtpuntje (oriëntatiepunt) al afdoende om het doel van de verlichting (veiligheid) te waarborgen. Er zijn twee manieren om oriëntatieverlichting toe te passen, passief en actief. Passieve oriëntatieverlichting maakt gebruik van verlichting afkomstig van de auto s zelf. Actieve oriëntatieverlichting beschikt over een eigen lichtbron. Zowel de passieve als de actieve oriëntatieverlichting worden toegepast op bepaalde obstakels (zoals rotondes en vluchtheuvels) en bij bochten in de op de belijning (in de vorm van kattenogen) of aan de kanten van de weg. 2.9 Overige beleidsaspecten Bij de uitvoering van het beheer openbare verlichting zijn een aantal beleidsaspecten waarmee rekening dient te worden gehouden Standaardisatie verlichtingsmiddelen Bij de uitvoering van groot onderhoud wordt, ten behoeve van de eenheid en standaardisatie, gestreefd naar dezelfde soort materialen. Door klachtenafhandelingen, schades, etc. worden masten en armaturen incidenteel vervangen. Dit veroorzaakt in bepaalde gebieden dat afwijkende masten en armaturen worden gebruikt. Bovendien ontstaat hierdoor verschil in de leeftijd van masten en armaturen. Bij groot onderhoud wordt gestreefd naar eenheid, waardoor nog bruikbare afwijkende masten en armaturen van een recentere datum worden vervangen. Deze nog bruikbare vrijgekomen materialen zullen in andere gebieden weer worden ingezet. Ook bij nieuwe projecten wordt bekeken of elders vrijgekomen materialen weer ingezet kunnen worden. Standaardisatie is echter geen doel op zich Technologische ontwikkelingen Technische ontwikkelingen kunnen leiden tot voordelen op het gebied van milieu en energieverbruik. Onderstaande ontwikkelingen zijn hier een voorbeeld van. Het betreft de volgende ontwikkelingen: LED-verlichting (Light Emitting Diode) Dimmen openbare Verlichting. PV-masten. In bijlage 9 worden deze ontwikkelingen nader toegelicht Maatschappelijke ontwikkelingen Nederland is een van de meest verlichte landen van Europa. Lichthinder is daarom een onderwerp dat steeds actueler wordt. Daarom wordt hierbij even stil gestaan. Over lichtvervuiling en lichthinder is nog relatief weinig bekend. Negatieve effecten zijn: lichtverspilling; ontregeling natuur; energieverspilling; mogelijk aantasting gezondheid; verstoring nachtelijk landschap; slechte zichtbaarheid sterrenhemel. In bijlage 10 worden de negatieve effecten van lichthinder nader toegelicht. Pagina 15 van 65

16 Landelijke richtlijnen In maart 2011 is er door de NSvV een algemene richtlijn betreffende lichthinder voor het voorkomen van lichthinder door Openbare Verlichting uitgebracht (deel 5). In de ontwerpfase van een verlichtingsinstallatie dient deze richtlijn te worden toegepast om lichthinder te voorkomen of zoveel mogelijk te vermijden. In bestaande situaties kan de richtlijn worden gebruikt voor de bepaling van de lichtbelasting en ter bepaling van de maatregelen waarmee de eventuele hinder kan worden opgeheven of verminderd tot een aanvaardbaar minimum. Pagina 16 van 65

17 3 Wet, Regelgeving en Politieke ontwikkelingen In dit hoofdstuk komt de wet- en regelgeving en politieke ontwikkelingen aan bod. Deze vormen de kaders waarbinnen de gemeente Leudal de beleidskeuzes maakt. 3.1 Wet en Regelgeving Naast het vervullen van bovengenoemde functie moet de openbare verlichting ook voldoen aan kaders die daarvoor gesteld zijn in diverse wet- en regelgeving. Indien nieuwe wet en regelgeving van kracht wordt gedurende de looptijd van het beleidsplan is deze hiermee deze automatisch van toepassing op dit beleidsplan. Ten tijde van het opstellen van dit beleidsplan is de relevante wet- en regelgeving te onderscheiden in: Landelijke inbreng o Nederlands Burgerlijk Recht: De wegbeheerder is in beginsel aansprakelijk o o o o voor door derden geleden schade als de uitrusting van de weg niet voldoet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden gesteld mogen worden ter voorkoming van gevaar voor personen of zaken. De wegbeheerder kan in een dergelijk geval wegens nalatigheid worden aangesproken op een onrechtmatige daad (artikel 6:174 B.W.). Elektriciteitswet 2 : De wet omvat ondermeer beheer en instandhouding van het kabelnet; de netbeheerder is belast met het in goede staat houden van dit net. De gemeente Leudal maakt voor energievoorziening van de openbare verlichting gebruik van het gereguleerde domein (elke lichtmast vormt een aansluiting op het elektriciteitsnet). Flora en fauna wet: De wet beschermt leefgebieden van diverse planten- en diersoorten. Als verlichting aantoonbaar verstorend is voor bepaalde soorten, kan op basis van de deze wet worden besloten dat de lichtbron aangepast of zelfs verwijderd moet worden. Natuurbeschermingswet 2005: De wet regelt bescherming van de Nederlandse beschermde natuurmonumenten en wetlands en van de Europese Natura gebieden. Wegcategorisering: Het wegennet in Nederland is ingedeeld in stroom-, erftoegangsen gebiedsontsluitingswegen. Europese inbreng o Afvalstoffenlijst: Op basis hiervan horen gasontladingslampen 3 tot chemisch afval, wat betekent dat ze via erkende verwerkingsbedrijven afgevoerd moeten worden. o Vogel- en Habitatrichtlijn: Hierin is aangegeven welke soorten en natuurgebieden beschermd moeten worden. De richtlijnen zijn vertaald naar de Natuurbeschermingswet (gebiedsbescherming) en Flora- en faunawet (soortbescherming). o Milieudoelstellingen: Voortvloeiend uit het Verdrag van Kyoto is afgesproken dat uitstoot van broeikasgassen zoals CO 2 in 2012 teruggebracht is tot 6% en in 2020 tot 20% onder het niveau van Tevens is afgesproken dat in % van de verbruikte energie afkomstig moet zijn uit duurzame bronnen. 2 Voor verdere toelichting van de elektriciteitswet zie bijlage 6 3 Hieronder vallen fluorescentie-, natrium- en kwiklampen Pagina 17 van 65

18 o CENELEC: Voor masten en armaturen worden binnen CEN (Comité Européen de Normalisation) en CENELEC (Comité Européen de Normalisation Electrotechnique) Europese normen opgesteld. Voor een aantal producten geldt dat deze aan één of meerdere Europese Richtlijnen moeten voldoen. Deze producten mogen alleen dan op de markt worden gebracht als ze voorzien zijn van een CE-markering, welke aangeeft dat aan de relevante Europese Richtlijnen is voldaan. Het is dan ook verstandig, dat in het beleid van de gemeente/provincie is opgenomen dat alleen producten met dit CE-markering worden toegepast. Technische eisen zoals ontwerprichtlijnen en constructie-eisen o Politiekeurmerk Veilig Wonen: Het keurmerk stelt onder meer eisen aan verlichting van de openbare ruimte en achterpaden en aan de wijze waarop beheer van de openbare ruimte vorm krijgt. o Richtlijn OVL 2011 De Richtlijn Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011), is opgesteld door de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) en tot stand gekomen op verzoek van de Taskforce Verlichting, ondersteund door Agentschap NL. De richtlijn is bedoeld voor beheerders (eigenaren), zoals Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten, waterschappen en overige beheerders van openbare terreinen en wegen, dan wel personen en organisaties die deze beheerders ondersteunen. De ROVL-2011 is de vervanger van de in 2001 uitgebrachte NPR Allereerst beschrijft de ROVL-2011 verschillende aspecten om te komen tot de keuze om daadwerkelijk te gaan verlichten. Dit onderdeel van de richtlijn mag niet als prestatienorm worden beschouwd, maar als beleidskeuze. Als uit deze afweging de keuze verlichten wordt gemaakt, dan wordt vervolgens een systematiek beschreven om te komen tot een verlichtingsinstallatie die voldoet aan de gevonden lichttechnische kwaliteitscriteria. Zie bijlage 3 voor een uitgebreide beschrijving van de richtlijnen. De voornaamste verschillen ten opzichte de oude NPR heeft met name betrekking op het dimmen van de openbare verlichting en het extra stukje maatwerk hetgeen bij de nieuwe ROVL-2011 kan worden toegepast. 3.2 Politieke ontwikkelingen De gemeente Leudal sluit met dit beleidsplan aan op deze laatste landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van openbare verlichting. De gemeente versterkt deze aansluiting door de ontwikkeling van beschikbare beleids- en beheerinstrumenten en van beschikbare kennis en inzichten op het gebied van openbare verlichting actief te volgen. Op deze wijze is zij in staat om ontwikkelingen die toepasbaar zijn voor de gemeente Leudal, gedurende de looptijd van dit beleidsplan in de praktijk te brengen. Pagina 18 van 65

19 3.3 Taskforce In de landelijke politiek is er steeds meer aandacht aan openbare verlichting. Met name het reduceren van energieverbruik en lichthinder krijgen hierbij de aandacht. In het Klimaatakkoord is tussen Rijk en de Nederlandse gemeenten afgesproken om in de periode jaarlijks 1,5% energie te besparen op het gebied van openbare verlichting. De Minister van VROM heeft in 2007 de Taskforce Verlichting ingesteld. Deze had de opdracht om met voorstellen te komen waarmee energiezuinige verlichting gemeengoed in Nederland kan worden. Na het verschijnen van het adviesrapport van de Taskforce Verlichting, 'Groen licht voor energiebesparing' (mei 2008), is de Taskforce betrokken bij de uitvoering van de maatregelen uit dit rapport. Eén van de sectoren waarop de Taskforce zich richt is openbare verlichting. Een landelijke projectgroep zet zich in om het grote besparingspotentieel te verzilveren en lichthinder tegen te gaan. Met de Koplopersaanpak wordt een versnelling in de energiebesparing nagestreefd. De koplopersaanpak houdt in dat gemeenten en provincies een beleids- of uitvoeringsplan voor energiezuinige openbare verlichting opstellen en hiermee aan de slag gaan. Ook wordt verwacht dat zij andere gemeenten en provincies enthousiasmeren en aanzetten tot actie. In deze aanpak is voor een koploper een ambitieuze doelstelling van 15% energiebesparing in 2011 en 30% in 2020 (ten opzichte van 2007) verwoord. Om de markt voor duurzame producten een impuls te geven, hebben overheden zich doelen gesteld voor duurzaam inkopen. De doelstelling voor gemeenten is om in % van het jaarinkoopvolume duurzaam in te kopen. Er zijn duurzaamheidscriteria ontwikkeld voor veel producten, diensten en werken, ook voor openbare verlichting. In grote lijnen ligt de focus op lichtontwerp, energieverbruik en materiaalgebruik. Bij duurzaam inkopen gaat het niet alleen over de kwaliteit en de prijs, maar ook over sociale en milieuaspecten. Situatie Leudal Al een aantal jaren, zelfs al voor de samenvoeging van de 4 voormalige gemeentes tot de gemeente Leudal, wordt gewerkt aan het vervangen van verouderde verlichting waarbij altijd bijzondere aandacht is geweest voor de vervanging van niet energie zuinige verlichting naar energiezuinige verlichting. Van het jaarlijkse energieverbruik binnen de gemeente Leudal komt, in tegenstelling tot het landelijk gemiddelde, 42 % voor rekening van de openbare verlichting. Aan het einde van 2012 zal de gemeente Leudal de niet energiezuinige verlichting nagenoeg volledig vervangen hebben door energiezuinige verlichting. Dit betekent voor Leudal dat de grote besparingen op het verminderen van het energieverbruik ten behoeve van de openbare verlichting al behaald zijn. Te verwachten besparingen zoals vaak genoemd in algemene publicaties over openbare verlichting zijn binnen Leudal dan ook niet meer te behalen. Uiteraard zijn er wel nog besparingen te behalen. Hierop zal natuurlijk ook ingezet worden, doch vanaf 2013 zal het dan gaan om vervanging van reeds bestaande energiezuinige verlichting door nog energiezuinigere verlichting waaronder LED verlichting. Pagina 19 van 65

20 3.4 NSvV De NSvV Commissie Openbare Verlichting houdt zich bezig met het opstellen van richtlijnen voor goede openbare verlichting. Deze commissie is samengesteld uit vertegenwoordigers van de belangenverenigingen, die in dit vakgebied werkzaam zijn, zoals beheerders, industrie en de onderzoekswereld. Daarnaast is de NSvV commissie ook gelieerd aan de NEN commissie Licht waarbij zij de rol van klankbord op het gebied van Europese Standaardisatie vervult. De commissie initieert het ontwikkelen van kennisoverdracht in de vorm van congressen en workshops en stuurt werkgroepen aan die Richtlijnen en Aanbevelingen ontwikkelen. Een lijst van nu actuele Richtlijnen en aanbevelingen op het gebied van openbare verlichting is op deze site te vinden. 3.5 CROW De CROW, afkorting van "Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek", is een Nederlandse organisatie die kennis over verkeer en vervoer bundelt. (Weg)ontwerp, openbare verlichting, stedenbouw en landschap horen bij elkaar. Ze kunnen elkaar ondersteunen en versterken. Een goede inrichting van de openbare ruimte kan eraan bijdragen dat er minder verlichting nodig is om het gewenste effect te bereiken. Dit bespaart kosten en energie en voorkomt onnodige lichtvervuiling. Het plaatsen van de juiste verlichting kan op zijn beurt bijdragen aan een herkenbare, mooie en veilige omgeving, waarin de gebruiker zich op zijn gemak voelt en waarbij duidelijk is wat er van hem als verkeersdeelnemer wordt verwacht. Ondanks dit gemeenschappelijke doel hebben zij deels een eigen denkkader. Op het moment dat er samengewerkt moet worden, levert dit soms discussies op. Nog lastiger wordt het als er geen samenwerking is. Er is geen sprake van een integrale aanpak, als er eerst een ontwerp wordt gemaakt en pas in een laat stadium de verlichting wordt ingepast. Dan ontstaan er soms situaties waarin men elkaar gaat tegenwerken, elkaar als lastig gaat ervaren of elkaars keuzes eenvoudigweg niet begrijpt. Pagina 20 van 65

21 4 Huidig beleid, stand van zaken en prognose per 31 december De belangrijkste uitgangspunten uit het in juni 2008 vastgestelde beleidsplan voor de periode 2008 tot en met 2012 zijn: Het in stand houden huidige Openbare Verlichting waarbij de technische levensduur voor masten wordt gesteld op 40 jaar (landelijk 30 jaar) en voor armaturen op 15 jaar. Masten en armaturen die de technische levensduur hebben bereikt maar nog in goede staat verkeren, worden vooralsnog niet vervangen. Niet verzinkte lichtmasten, veelal geplaatst vóór 1973, worden echter eerder vervangen als deze in slechte staat verkeren. Het vervangen van niet-energiezuinige armaturen en/of armaturen met slechte lichttechnische eigenschappen. Aanpassen van de openbare verlichting conform NPR richtlijn op plaatsen waar nog geen projectmatige vervangingen hebben plaatsgevonden. Aanpassen van de brandroosters, zodat in de hele gemeente hetzelfde brandrooster wordt gehanteerd. Tussentijdse beleidswijziging in juni 2009: De in juni 2008 gestelde afschrijvingstermijn van 15 jaar voor armaturen wordt bijgesteld en vervangen door een afschrijvingstermijn van 20 jaar. 4.1 Weergave huidig OVL areaal In de gemeente Leudal staan per 1 januari 2012, lichtmasten met armaturen. De aantallen voor de gemeente Leudal, telkens geclusterd per plaatsingsdatum, worden weergegeven in onderstaande tabel. Plaatsingsdatum Masten Armaturen <= Totaal Peildatum januari 2012 Peildatum gebaseerd op situatie bestandsbeheer d.d. januari 2012.Lopende opdrachten, die nog niet verwerkt zijn in het bestandsbeheer, worden meegenomen in de tabel prognose 31 december Pagina 21 van 65

22 Figuur: januari 2012, Leeftijd openbare verlichting afgezet tegen de aantallen 4.2 Prognose OVL areaal situatie gemeente Leudal Het huidige beleidsplan heeft een looptijd t/m In onderstaande tabel worden de aantallen weergegeven zoals naar alle waarschijnlijkheid de situatie zal zijn op 31 december De aantallen voor de gemeente Leudal, telkens geclusterd per plaatsingsdatum, worden weergegeven in onderstaande tabel. Plaatsingsdatum Masten Armaturen <= Totaal Prognose 31 december 2012 Figuur: Prognose eind 2012 Leeftijd openbare verlichting afgezet tegen de aantallen Pagina 22 van 65

23 4.3 Huidige situatie gemeente Leudal Gezien de opbouw van het bestaande OV-areaal is het interessant om te kijken naar de huidige kwaliteit d.d. 1 januari 2012 van het OVL-areaal van de gemeente Leudal. Deze is vastgesteld o.b.v. bestandsonderzoek en ervaringen uit de praktijk. Hieruit is het volgende gebleken: Van de masten zijn 282 stuks (3%) geplaatst voor In de komende beleidsperiode zullen nog 960 masten (11%) hun technische levensduur (40 jaar) bereiken. Ongeveer 614 armaturen (7%) hebben hun technische levensduur (20 jaar) al bereikt. In de komende beleidsperiode 2013 t/m 2017 zullen nog 852 armaturen (10%) hun technische levensduur bereiken. Het zou kunnen, dat de openbare verlichting, in relatie tot de nieuwe ROVL-2011, niet overal voldoet aan de nieuwe Nederlandse Richtlijn voor Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011) 4.4 Energie- en Onderhoudskosten Onderstaande tabel geeft inzicht in het jaarverbruik en de energiekosten van voorgaande jaren. Naast de energiekosten worden ook kosten gemaakt voor beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Deze kosten voor beheer en onderhoud bedroegen in ,-, excl. BTW en in ,- exclusief BTW. Omschrijving Leveringskosten (ENECO) ( ) Transportkosten 4 (ENEXIS) ( ) Energiekosten (TOTAAL) ( ) Verbruik (kwh) Van het totale energieverbruik van de gemeente Leudal is ca. 42% afkomstig van de Openbare Verlichting. Dit is lager dan het landelijk gemiddeld (ca. 50%) hetgeen komt doordat vanaf 2000 structureel niet energiezuinige armaturen zijn vervangen door energiezuinigere armaturen. Doorkijk 2013 t/m 2017 Exploitatiekosten (Energie & Onderhoud) Omschrijving Energiekosten ( ) Onderhoudskosten ( ) Indexatie Onderhoud = 2,5% en Energie = 4% 4 Door wetswijziging is met ingang van 1 januari 2009 de berekeningsgrondslag voor transportkosten gewijzigd. Tot 1 januari 2009 werden de transportkosten berekend op basis van het energieverbruik. Na 1 januari 2009 worden de transportkosten berekend op basis van het capaciteitstarief hetgeen een vast bedrag is per aansluiting. Deze wijziging bleek gunstig voor de openbare verlichting. Pagina 23 van 65

24 Huidige Nieuwwaarde lichtmasten en Armaturen gemeente Leudal De totale nieuwaarde van de lichtmasten en armaturen bedraagt circa 6 miljoen. Het bedrag van 6 miljoen komt voort uit de som van huidige nieuwwaarde armaturen ( ,-) opgeteld bij huidige nieuwwaarde van de masten ( ,-). (Zie ook bijlage 1). Voor een beschrijving van de genoemde lichtbronnen, zie bijlage 5. Bestand Armaturen Lampsoort Aantal Huidige nieuwwaarde PL SON(T) SOX TL (EM/D) SL CD LED FORTIMO LED STELA CPO HPLN Peildatum januari 2012 Nagenoeg alle resterende HPLN-lampen en een groot deel van de SOX-lampen worden in 2012 vervangen Investeringskosten van LED-verlichting zijn hoger dan bij conventionele verlichting daarentegen zijn de beheerskosten(energie en onderhoud) lager Lage lichtopbrengst, niet energiezuinig Hoge lichtopbrengst, geen kleurherkenning, Hoge lichtopbrengst, energiezuinig, kleurherkenning Tabel: Armatuur bestand, aantallen armaturen en de huidige nieuwaarde Grafiek: Armatuur bestand, aantallen armaturen en de huidige nieuwaarde Pagina 24 van 65

25 5 Evaluatie openbare verlichting periode 2008 tot en met 2012 Op basis van de geformuleerde uitgangspunten in het vorige Beleidsplan Openbare Verlichting is na vaststelling hiervan begonnen met de aanpassing van de openbare verlichting. In de 2 e helft van 2008 is het nieuwe brandrooster W801 ingesteld (zie bladzijde 26 voor een toelichting). Door een juiste keuze van de vervangende verlichting is de lichtkwaliteit op het gewenste niveau gebracht. De vervangende armaturen worden voorzien van energiezuinige lichtbronnen. 5.1 Verlichtingsmiddelen Om inzicht te verkrijgen in de financiële inspanningen die de komende jaren nodig zijn, zal de actuele situatie moeten worden vastgesteld, gerelateerd aan de uitgangspunten, om het geschetste streefbeeld in het huidige uitvoeringsplan te bereiken. De actuele situatie is gebaseerd op het ovbestand, peildatum januari Jaar Masten Armaturen Toename Peildatum januari 2012 Tabel: Vergelijking OV bestand 2008 en 2011 voor Masten en Armaturen Grafiek: Vergelijking OV bestand 2008 en 2011 voor Masten en Armaturen Pagina 25 van 65

26 5.2 Armaturen In onderstaande tabel worden de verschillen van het aantal armaturen weergegeven verdeeld naar lichtbron tussen januari 2008 en januari 2012 Bestand Armaturen Lampsoort Aantal 2008 Aantal 2012 Verschil HPLN TL SON(T) SOX( E) PL-L / SL LED CDO/CDM CPO Peildatum januari 2012 Peildatum gebaseerd op situatie bestandsbeheer d.d. januari Tabel aantallen lamptypen januari 2012 versus aantallen Brandroosters Thans, per 1 januari 2012, staat ongeveer 75% van de verlichting op het nachtrooster geschakeld waarvan 34% dimbare verlichting. De overige 25% is geschakeld op brandrooster W8O1 (avondbranders). Avondverlichting wordt een kwartier voor zonsondergang ingeschakeld en wordt op maandag t/m donderdag om uur uitgeschakeld en op vrijdag t/m zondag om 01:15 uur uitgeschakeld. Nachtverlichting wordt bij zonsondergang ingeschakeld en gaat bij zonsopkomst uit. Ochtendverlichting wordt om 6.30 ingeschakeld en gaat bij zonsopkomst uit. Brandrooster rooster verl.aan verl.uit verl.uit in ma t/m zo ma t/m do vr t/m zo winterperiode (uur) (uur) (uur) (uur) W8O Tabel: Brandrooster W8O1 Pagina 26 van 65

27 5.4 Gerealiseerde energiebesparing Een van de beleidsuitgangspunten was om door inzet van energiezuinige armaturen en lichtbronnen, met elektronische voorschakelapparatuur, energie te besparen. Hierdoor is, gebaseerd op het areaal aan verlichting per 1 januari 2008, een kostenbesparing behaald t.o.v. de reguliere exploitatiekosten en bovendien wordt het milieu minder belast. Onderstaande cijfers met betrekking tot de berekening van het energieverbruik geven het energieverbruik in 2008 en in Ondanks de toename van het aantal armaturen met 418 stuks (2011 t.o.v. 2008) en het een uitbreiding van het aantal nachtbranders, is het opgestelde vermogen afgenomen. Het minderverbruik is toe te schrijven aan de toename van het aantal armaturen met een energiezuinige lichtbron dat bij vervanging en nieuwsplaatsing is toegepast. In onderstaande tabel is op basis van hoeveelheden verbruikte energie aangegeven hoeveel de besparing in 2011 is geweest ten opzichte van Zie onderstaande tabel Toename / Afname Aantal armaturen Verbruik in kwh Gemiddelde verbruik per armatuur in kwh In de afgelopen beleidsperiode zijn 829 niet energiezuinige HPLN-lampen vervangen door energiezuinige PLL-lampen. Hiermee is een energiebesparing gerealiseerd van ca. 40% per armatuur. Totaal Jaarverbruik kwh 2011 Aantal inwoners Gebruik per inwoner kwh Exploitatie ( ) Besparing Exploitatie kwh , Het verbruik per inwoner, na ombouw van alle inefficiënte en verouderde armaturen, daalt dan naar 35,1 kwh per inwoner. Het milieu wordt met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Ter vergelijk: Een woonhuis verbruikt gemiddeld op jaarbasis ca kwh. De besparing komt dus overeen met het jaarlijkse energieverbruik van Ca. 10 woonhuizen. 1 kwh~0,56 kg CO2 Pagina 27 van 65

Helder licht op Beesel Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m2023 Pagina van 22

Helder licht op Beesel Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m2023 Pagina van 22 Helder licht op Beesel Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m2023 1 Pagina van 22 Documentnummer: 1 Documentversie: 1.0 Definitief Datum: 19 januari 2016 Pagina 2 van 22 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Samenvatting...

Nadere informatie

Beleidsplan OVL 2014 t/m 2018

Beleidsplan OVL 2014 t/m 2018 Beleidsplan OVL 2014 t/m 2018 Gemeente Roerdalen Oktober 2013 1 Pagina van 69 Documentnummer: 1 Documentversie: 1.0 Datum: 22 oktober 2013 Pagina 2 van 69 Inhoudsopgave 1 Voorwoord... 5 2 Samenvatting...

Nadere informatie

Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017. Gemeente Eijsden-Margraten. Juli 2012. 1 Pagina van 68

Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017. Gemeente Eijsden-Margraten. Juli 2012. 1 Pagina van 68 Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017 Gemeente Eijsden-Margraten Juli 2012 1 Pagina van 68 Documentnummer: 1 Documentversie: Concept Datum: 31 juli 2012 Pagina 2 van 68 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Samenvatting...

Nadere informatie

BELEIDSPLAN OVL 2014 T/M 2018

BELEIDSPLAN OVL 2014 T/M 2018 BELEIDSPLAN OVL 2014 T/M 2018 Ziut in opdracht van de Gemeente Schouwen-Duiveland september 2014 2 BELEIDSPLAN OVL 2014 T/M 2018 Ziut in opdracht van de Gemeente Schouwen-Duiveland september 2014 Opgesteld

Nadere informatie

Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van. : wethouder mw. W.J.F. van der Rijt-van der Kruis

Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van. : wethouder mw. W.J.F. van der Rijt-van der Kruis Collegevoorstel onder verantwoordelijkheid van : wethouder mw. W.J.F. van der Rijt-van der Kruis Onderwerp : Beleidsplan Openbare Verlichting 2017-2021 Programma : Wonen Voorstelnummer : 17.04 Info bij

Nadere informatie

Verlichtingsscan. Gemeente Koggenland. Juli 2012. Pagina 1 van 16

Verlichtingsscan. Gemeente Koggenland. Juli 2012. Pagina 1 van 16 Verlichtingsscan Gemeente Koggenland Juli 2012 Pagina 1 van 16 Opdrachtgever opdrachtgever : Gemeente Koggenland contactpersoon : Dhr. R. Gotjé Opdrachtnemer opdrachtnemer : Ziut Advies B.V. contactpersoon

Nadere informatie

Beleidsplan OVL 2013 t/m Gemeente Gulpen-Wittem

Beleidsplan OVL 2013 t/m Gemeente Gulpen-Wittem Beleidsplan OVL 2013 t/m 2017 Gemeente Gulpen-Wittem Januari 2013 1 Documentnummer: 1 Documentversie: Definitief Datum: 7 januari 2013 2 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Samenvatting...5 2 Beleidsaspecten...10

Nadere informatie

Bureau Openbare Verlichting. Lek - Merwede

Bureau Openbare Verlichting. Lek - Merwede Bureau Openbare Verlichting Lek - Merwede Traject Beleidsplan 2017-2026 Beheerplan 2017-2026 Uitvoeringsplannen 15 juni 2017 presentatie Beleids- en Beheerplan 2 Doel beleidsplan Genereren kwaliteit Openbare

Nadere informatie

Beleidsuitgangspunten. openbare verlichting. Midden-Drenthe

Beleidsuitgangspunten. openbare verlichting. Midden-Drenthe Beleidsuitgangspunten openbare verlichting Midden-Drenthe 26 maart 2013 INHOUD AANLEIDING Pagina 3 OPENBARE VERLICHTING (functies) Pagina 4 KADERS EN ONTWIKKELINGEN Pagina 5 BELEID Pagina 7 FINANCIËN EN

Nadere informatie

*D13.001408* D13.001408

*D13.001408* D13.001408 MEMO Van: Afdeling Ruimte en Groen Datum: 29 januari 2013 Onderwerp: Beleidsplan openbare verlichting 2013-2017 Bijlagen: Verlichtingsscan, beleidsplan OVL 2013-2017 en beheersplan *D13.001408* D13.001408

Nadere informatie

dhr. T. de Vries - Openbare werken 3. Beheer openbare ruimte

dhr. T. de Vries - Openbare werken 3. Beheer openbare ruimte Agendapunt: Onderwerp: Vaststellen beleidsplan openbare verlichting 2010-2013 Commissie:, nr. Raadsvoorstel: 13-10-2009, nr. 177 RAADSVOORSTEL status: commissiestuk Portefeuillehouder : Beleidsterrein:

Nadere informatie

Bijlage 1 bij Beleidsplan Openbare verlichting

Bijlage 1 bij Beleidsplan Openbare verlichting Bijlage 1 bij Beleidsplan Openbare verlichting Gemeente Deurne Versie: V1_0 Status: Definitief 10 december 2014 Deze bijlage behoort bij het Beleidsplan Openbare Verlichting Deurne. Colofon Beleidsplan

Nadere informatie

!!!! " #$%&'( ) *! +!$%&$, )!!+#! *!! $%&'(! $%&$, -! $%&'(!*# $%&$, *!.$%&'(!!# $%&$, * *! **!!! #. % 1!!2 1 ) #+2! 2!

!!!!  #$%&'( ) *! +!$%&$, )!!+#! *!! $%&'(! $%&$, -! $%&'(!*# $%&$, *!.$%&'(!!# $%&$, * *! **!!! #. % 1!!2 1 ) #+2! 2! " #$%&'( ) * +$%&$, ) +# * $%&'( $%&$, - $%&'( *# $%&$, *.$%&'( # $%&$, * /$%&'( # - 00 )+- #* * ** # $%&'( #. % 1 2 1 ) #+2 2 . $%&$, # * 3 3 #* )$%&4& + - * #. 0* * 0)$%&$, +.* # 56 # * ) + # - ** #

Nadere informatie

Gemeentelijk besluit Energiebesparing bij Openbare Verlichting (OVL)

Gemeentelijk besluit Energiebesparing bij Openbare Verlichting (OVL) Gemeentelijk besluit Energiebesparing bij Openbare Verlichting (OVL) Inleiding De primaire functie van openbare verlichting is een bijdrage te leveren aan verkeersveiligheid en de sociale veiligheid op

Nadere informatie

Aan de raad, Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting

Aan de raad, Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting Aan de raad, Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting 2013-2018 Voorstel: 1. Het Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 2018 vaststellen 2. Instemmen met financiering van het Beleidsplan Openbare Verlichting

Nadere informatie

Fietspad/wandelpad. Openbare Verlichting & Verkeersregelinstallaties. >> Als het gaat om energie en klimaat

Fietspad/wandelpad. Openbare Verlichting & Verkeersregelinstallaties. >> Als het gaat om energie en klimaat Fietspad/wandelpad Openbare Verlichting & Verkeersregelinstallaties >> Als het gaat om energie en klimaat Kenmerken van de weg Het fietspad wordt gebruikt voor woon-, werken schoolverkeer. Het pad is 3

Nadere informatie

Voorstel voor de Raad

Voorstel voor de Raad Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 12 september 2013 Agendapuntnummer : XII, punt 5 Besluitnummer : 1049 Portefeuillehouder : Wethouder Henk Lammers Aan de gemeenteraad Onderwerp: Beleidsplan

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m 2020

Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m 2020 Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m 2020 Oktober 2015 22-10-2015 Inhoudsopgave 1 Voorwoord...... 3 2 Inleiding... 3 2.1 Waarom openbare verlichting... 3 3 Huidig Beleid en huidige situatie... 5 3.1

Nadere informatie

Notitie LH/01160İVS3. Grootschalige ledvervanging Stormpolder. L. Hoebink R. Briënne

Notitie LH/01160İVS3. Grootschalige ledvervanging Stormpolder. L. Hoebink R. Briënne Notitie Betreft Grootschalige ledvervanging Stormpolder Kenmerk LH/01160İVS3 Van Aan L. Hoebink R. Briënne Datum 28 november 2016 Inleiding In de afgelopen periode heeft de gemeente zich gefocust op de

Nadere informatie

Uitvoeringsplan Openbare Verlichting

Uitvoeringsplan Openbare Verlichting Uitvoeringsplan Openbare Verlichting Maart 2013 Sector Stedelijk Beheer Wegen, Groen en Water 1. Aanleiding In november 2012 is het Beleidsplan Openbare Verlichting door de gemeenteraad vastgesteld. In

Nadere informatie

Beleid in hoofdpunten Licht in de Openbare Ruimte in de gemeente Dronten

Beleid in hoofdpunten Licht in de Openbare Ruimte in de gemeente Dronten Beleid in hoofdpunten Licht in de Openbare Ruimte in de gemeente Dronten 1. Inleiding Op het gebied van licht zijn er veel ontwikkelingen, zoals de opkomst van led. Daarnaast bepalen steeds meer niet-gemeentelijke

Nadere informatie

GEMEENTE BOEKEL. Onderwerp : Beleidsbeheerplan openbare verlichting 2016 gemeente Boekel

GEMEENTE BOEKEL. Onderwerp : Beleidsbeheerplan openbare verlichting 2016 gemeente Boekel GEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD Datum : 12 april 2016 Voorstel van : college van burgemeester en wethouders Onderwerp : Beleidsbeheerplan openbare verlichting 2016 gemeente Boekel Samenvatting Er

Nadere informatie

Presentatie Beleidsplan Openbare verlichting

Presentatie Beleidsplan Openbare verlichting Presentatie Beleidsplan Openbare verlichting 2014-2024 Eric Vos, Infra-lux. Stand van zaken t.o.v. Beleidsplan 2004: 2 begrotingsposten: - Exploitatie(klein onderhoud): 160.000,- waarvan 60.000,- energiekosten

Nadere informatie

Onderwerp : Beleidsplan Openbare Verlichting 2010-2014

Onderwerp : Beleidsplan Openbare Verlichting 2010-2014 Nummer : 12-02.2010 Onderwerp : Beleidsplan Openbare Verlichting 2010-2014 Korte inhoud : Elke 5 jaar wordt het Beleidsplan Openbare Verlichting opnieuw vastgesteld. In februari 2009 zijn hiervoor de kaders

Nadere informatie

Landelijke regelgeving Openbare Verlichting in de gemeente Dronten

Landelijke regelgeving Openbare Verlichting in de gemeente Dronten Landelijke regelgeving Openbare Verlichting in de gemeente Dronten Er is in Nederland geen wettelijke verplichting tot het plaatsen van openbare verlichting. Wel heeft de overheid een zorgplicht: als er

Nadere informatie

Gemeente Venlo. Uitvoeringsplan Openbare Verlichting 2012-2021

Gemeente Venlo. Uitvoeringsplan Openbare Verlichting 2012-2021 Gemeente Venlo Uitvoeringsplan Openbare Verlichting 2012-2021 Definitief 07112011 Documentnummer: ADV07112011 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 5 1 Huidig beleid & huidige situatie 8 1.1 Huidig Beleid

Nadere informatie

Gemeente Stein. Beleidsplan Openbare Verlichting

Gemeente Stein. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Stein Beleidsplan Openbare Verlichting 2010-2014 Maart 2010 Inhoudsopgave 1 Voorwoord... 3 2 Samenvatting... 4 2.1 Inleiding... 4 2.2 Beleidspunten... 4 2.3 Financiën... 5 3 Evaluatie uitvoering

Nadere informatie

Woongebieden. Foto: Gorenweg in Buinen. Lantaarnpaal schijnt volop in het huis. Dat kan anders.

Woongebieden. Foto: Gorenweg in Buinen. Lantaarnpaal schijnt volop in het huis. Dat kan anders. Woongebieden In de gemeente hebben we 25 kernen die allemaal verschillend zijn. Ook de woongebieden in deze kernen zijn anders. Dit wordt onder andere bepaald door de datum van aanleg van de woongebieden,

Nadere informatie

Openbare verlichting: hoe kan het efficiënter?

Openbare verlichting: hoe kan het efficiënter? Factsheets OVL lampenkwaliteitsprofielen Openbare verlichting: hoe kan het efficiënter? Openbare verlichting hebben we nodig voor onze verkeersveiligheid, sociale veiligheid en het aantrekkelijk maken

Nadere informatie

Gemeente Schinnen. Openbare Verlichting gemeente Valkenburg a/d Geul

Gemeente Schinnen. Openbare Verlichting gemeente Valkenburg a/d Geul Gemeente Schinnen Openbare Verlichting gemeente Valkenburg a/d Geul 10 Mei 2016 Agenda 1. Huidige beheerder 2. Huidige werkzaamheden 3. Huidige beleids-uitgangspunten 4. Huidige situatie 5. Doelstellingen

Nadere informatie

Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting

Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting Opgesteld door: Arjan Goedhart Verseonnummer: 1283290 Datum: 9 februari 2018 Inhoud Voorwoord... 3 1 Onze visie op openbare verlichting... 4 2 Onze uitgangspunten...

Nadere informatie

Visie-document Verlichting van de openbare ruimte Aalten

Visie-document Verlichting van de openbare ruimte Aalten Visie-document Verlichting van de openbare ruimte Aalten Visie-document Verlichting openbare ruimte Gemeente Aalten uitgave oktober 2009 Inhoud Samenvatting... 3 Leeswijzer... 4 1 Algemeen... 5 1.1 Afwegingskader

Nadere informatie

Aan de Raad. 2.1 Geeft meer veiligheid voor burgers en weggebruikers.

Aan de Raad. 2.1 Geeft meer veiligheid voor burgers en weggebruikers. Aan de Raad. No. : 9/1 Muntendam : 30 januari 2014 Onderwerp : Vaststellen Meerjarenplan Openbare verlichting 2014-2020 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting

Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting Verduurzamen gemeentelijk openbare verlichting Ridderkerk, 20 februari 2018 Inhoud Voorwoord... 3 1 Onze visie op openbare verlichting... 4 2 Onze uitgangspunten... 4 2.1 Beleid... 4 2.2 Richtlijnen openbare

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 t/m 2022. Gemeente Bergen. Januari 2013. 1 Pagina van 67

Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 t/m 2022. Gemeente Bergen. Januari 2013. 1 Pagina van 67 Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 t/m 2022 Gemeente Bergen Januari 2013 1 Pagina van 67 Documentnummer: 1 Documentversie: 1.2 Definitief Datum: 24 april 2013 Pagina 2 van 67 Inhoudsopgave Voorwoord

Nadere informatie

Datum 29 september 2011

Datum 29 september 2011 Beleidsnotitie duurzame openbare verlichting 2011-2016 Kerngegevens Projectleider Afdeling B.I.C. Stolk Ruimte 3 Datum 29 september 2011 3 Behandeling Gemeenteraad Planstatus Casenummer Vastgesteld AB11.00502

Nadere informatie

Bijlage 2. Plan van Aanpak Duurzaamheid. Gemeente Teylingen. November Pagina 1 van 9

Bijlage 2. Plan van Aanpak Duurzaamheid. Gemeente Teylingen. November Pagina 1 van 9 Bijlage 2 Plan van Aanpak Duurzaamheid Gemeente Teylingen November 2011 Pagina 1 van 9 Opdrachtgever opdrachtgever : Gemeente Teylingen contactpersoon : Dhr. E. Schreve Opdrachtnemer opdrachtnemer : Ziut

Nadere informatie

Bestuurlijke Samenvatting. Beleidsplan Openbare Verlichting

Bestuurlijke Samenvatting. Beleidsplan Openbare Verlichting Bestuurlijke Samenvatting Beleidsplan Openbare Verlichting 2 Inleiding Openbare verlichting is belangrijk voor de leefbaarheid, de sociale veiligheid en de verkeersveiligheid. Een goede verlichting is

Nadere informatie

Landelijke regelgeving Openbare Verlichting en Borger-Odoorn

Landelijke regelgeving Openbare Verlichting en Borger-Odoorn Landelijke regelgeving Openbare Verlichting en Borger-Odoorn Een aantal landelijke regels zijn van belang voor de openbare verlichting. Wat belangrijk is om te weten: In Nederland bestaat geen wettelijke

Nadere informatie

Slimme openbare verlichting Tips voor Drentse provincie en gemeente

Slimme openbare verlichting Tips voor Drentse provincie en gemeente Slimme openbare verlichting Tips voor Drentse provincie en gemeente Colofon: Uitgave van: Natuur en Milieufederatie Drenthe Tekst: Natuur en Milieufederatie Drenthe Foto s: Sotto le Stelle, Wim Schmidt

Nadere informatie

BIJLAGE 4 TOELICHTING HOE TE VERLICHTEN BINNEN DE BEBOUWDE KOM EN BUITEN DE BEBOUWDE KOM

BIJLAGE 4 TOELICHTING HOE TE VERLICHTEN BINNEN DE BEBOUWDE KOM EN BUITEN DE BEBOUWDE KOM BELEIDSPLAN OPENBARE VERLICHTING 2013 2017 BIJLAGE 4 TOELICHTING HOE TE VERLICHTEN BINNEN DE BEBOUWDE KOM EN BUITEN DE BEBOUWDE KOM Bijlage 4 bij Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 2017 Pagina 1 van

Nadere informatie

Woongebieden. Foto: Steven van Beusichemlaan, eerst scheen de lamp in het huis, nu met de nieuwe gerichte ledverlichting is dit veel minder.

Woongebieden. Foto: Steven van Beusichemlaan, eerst scheen de lamp in het huis, nu met de nieuwe gerichte ledverlichting is dit veel minder. Woongebieden Culemborg heeft diverse woonwijken. Sommige ouder dan andere. Door de datum van aanleg zijn er verschillen in opbouw van de wijk. Bijvoorbeeld de breedte van de weg of de parkeerplekken. Functies

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Gulpen-Wittem 2

Inhoudsopgave. Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Gulpen-Wittem 2 Beleidsplan Openbare Verlichting november 2007 Inhoudsopgave 1 Voorwoord... 4 2 Samenvatting... 6 2.1 Inleiding... 6 2.2 Beleidspunten... 6 2.3 Financiën... 7 3 Evaluatie beleid 2000-2007... 9 3.1 Verlichtingsmiddelen...

Nadere informatie

BIJLAGE 3 TOELICHTING ENERGIEVERBRUIK EN ENERGIEBESPARINGSOPTIES

BIJLAGE 3 TOELICHTING ENERGIEVERBRUIK EN ENERGIEBESPARINGSOPTIES BELEIDSPLAN OPENBARE VERLICHTING 2013 2017 BIJLAGE 3 TOELICHTING ENERGIEVERBRUIK EN ENERGIEBESPARINGSOPTIES Bijlage 3 bij Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 2017 Pagina 1 van 12 INHOUDSOPGAVE 1 TOELICHTING

Nadere informatie

nieuwkoop raadsvoorstel G G.A.H. Eikhuizen Beheer Openbare Ruimte ( Frans Lamfers/Cees Tas)

nieuwkoop raadsvoorstel G G.A.H. Eikhuizen Beheer Openbare Ruimte ( Frans Lamfers/Cees Tas) Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders nieuwkoop raadsvoorstel G14.1166 portefeuillehouder opgesteld door Reg i strat ien ummer G.A.H. Eikhuizen Beheer Openbare Ruimte ( Frans Lamfers/Cees

Nadere informatie

Raadsvoorstel. 1. Aanleiding

Raadsvoorstel. 1. Aanleiding Raadsvoorstel Aan : Raad van Geertruidenberg Raadsvergadering : 27 november 2014 Agendanummer : 09 Datum collegebesluit : 9 september 2014 Onderwerp : Evaluatie beleidsuitgangspunten en vervangingsplannen

Nadere informatie

Advies aan de gemeenteraad

Advies aan de gemeenteraad Advies aan de gemeenteraad Postregistratienummer *15.0010588* 15.0010588 Raadsvergadering: 17-9-2015 Voorstel: 6.41 Agendapunt: 8 Onderwerp Aanpassen openbare verlichting naar LED Datum 10 september 2015

Nadere informatie

: Verantwoord en Duurzaam verlichten. Inhoudsopgave. Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 5. Bijlage(n): 1

: Verantwoord en Duurzaam verlichten. Inhoudsopgave. Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 5. Bijlage(n): 1 S T A T E N V O O R S T E L Datum : 21 augustus 2007 Nummer PS : PS2007MME03 Afdeling : Mobiliteit Commissie : MME Registratienummer : 2007JNT202790i Portefeuillehouder : J.H. Ekkers Titel : Verantwoord

Nadere informatie

CONCEPT Uitgangspuntennotitie Licht in de openbare ruimte in Asten

CONCEPT Uitgangspuntennotitie Licht in de openbare ruimte in Asten CONCEPT Uitgangspuntennotitie Licht in de openbare ruimte in Asten 1. Inleiding Het beleidsplan openbare verlichting van de gemeente Asten loopt tot 2020. Echter door alle technologische ontwikkelingen

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting

Beleidsplan Openbare Verlichting Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Nederweert 2016 t/m 2020 Juli 2016 1 Pagina van 38 Documentnummer: 1 Documentversie: 1.0 Concept Datum: 28 juli 2016 Opsteller: Jac Broens Pagina 2 van 38 Voorwoord

Nadere informatie

Actualisering visie en beleid Openbare Verlichting, beleidsperiode

Actualisering visie en beleid Openbare Verlichting, beleidsperiode Datum: 28-1-14 Onderwerp Actualisering visie en beleid Openbare Verlichting, beleidsperiode 2014-2018 Status Besluitvormend Voorstel Het Beleidsplan Openbare Verlichting 2014-2018 vast te stellen als geactualiseerde

Nadere informatie

Hardenberg. Gemeente. Zaakkenmerk: 228767 Raad: 15 november 2011 Afdelingshoofd: G.D. van Lenthe

Hardenberg. Gemeente. Zaakkenmerk: 228767 Raad: 15 november 2011 Afdelingshoofd: G.D. van Lenthe Gemeente Hardenberg Zaakkenmerk: 228767 Raad: 15 november 2011 Afdelingshoofd: G.D. van Lenthe Onderwerp: Beleidsplan openbare verlichting Document 228775 kenmerk: Hardenberg, 4 oktober 2011, Wat willen

Nadere informatie

Advies aan de gemeenteraad

Advies aan de gemeenteraad Advies aan de gemeenteraad Postregistratienummer *15.0010588* 15.0010588 Commissievergadering: 1-9-2015 Voorstel:. Agendapunt:. Onderwerp Aanpassen openbare verlichting naar LED Datum 19 augustus 2015

Nadere informatie

veilig en energiezuinig) 2. Concept raadsbesluit

veilig en energiezuinig) 2. Concept raadsbesluit Voorstel aan : Gemeenteraad van 29 juni 2015 Door tussenkomst van : Raadscommissie van 15 juni 2015 Nummer : 30 Onderwerp : Beleidsplan openbare verlichting Bijlage(n) : 1. Beleidsplan openbare verlichting

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE RAAD: VERGADERING 27 september 2016 NR.: RI

VOORSTEL AAN DE RAAD: VERGADERING 27 september 2016 NR.: RI VOORSTEL AAN DE RAAD: VERGADERING 27 september 2016 NR.: RI-16-00176 Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting 2016-2020 Agendapunt 18. Raadsvoorstel- 2016-49 nummer Voorstel: van +/- 416.000,- toe te

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.15.1019 B.15.1019 Landgraaf, 7 september 2015 ONDERWERP: Beleidsplan Openbare Verlichting 2016 t/m 2020 Raadsvoorstelnummer:

Nadere informatie

gemeente Bunnik Bijlage 1 Notitie vervanging openbare verlichting

gemeente Bunnik Bijlage 1 Notitie vervanging openbare verlichting gemeente Bunnik 1 Notitie vervanging openbare verlichting In deze bijlage wordt meer en gedetailleerder informatie gegeven over de vervanging van een groot deel van de openbare verlichting in de gemeente

Nadere informatie

Wegen. Foto: N374 in Borger. Gebiedsontsluitingsweg binnen de kom. Gemeente Borger-Odoorn besluit gemeenteraad: 8 maart 2018; nr. 18.

Wegen. Foto: N374 in Borger. Gebiedsontsluitingsweg binnen de kom. Gemeente Borger-Odoorn besluit gemeenteraad: 8 maart 2018; nr. 18. Wegen We kennen diverse soorten wegen in onze gemeente die beschreven staan in het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoerplan (GVPP) Dit zijn: - Stroomwegen, bijvoorbeeld de N34; - Gebiedsontsluitingswegen,

Nadere informatie

Technieken. Foto: De West in Dronten. Licht brandt op volle sterkte tot uur.

Technieken. Foto: De West in Dronten. Licht brandt op volle sterkte tot uur. Technieken De technologische ontwikkelingen gaan snel op het gebied van de openbare verlichting. De gemeente Dronten overweegt altijd duurzame en energiezuinige oplossingen. Per situatie bepalen we wat

Nadere informatie

Analyse openbare verlichting Gemeente Ommen

Analyse openbare verlichting Gemeente Ommen Analyse openbare verlichting Gemeente Ommen Colofon Analyse openbare verlichting Gemeente Ommen Opdrachtgever bestuursdienst Ommen-Hardenberg Opdrachtnemer Infra-lux BV Opgesteld door A.R. Gijzel Intern

Nadere informatie

Openbare verlichting uitrol led pilot Utrechtse Heuvelrug

Openbare verlichting uitrol led pilot Utrechtse Heuvelrug Openbare verlichting uitrol led pilot Utrechtse Heuvelrug De Kruijter Openbare Verlichting oktober 2013 Colofon Project: Openbare Verlichting Led Pilot Kom Noord gemeente Utrechtse Heuvelrug Opdrachtgever:

Nadere informatie

P. Roest raad00777

P. Roest raad00777 Agendapunt commissie: 6 Steller Telefoonnummer Email P. Roest 040-2083413 pro@valkenswaard.nl Agendapunt Kenmerk datum raadsvergadering Onderwerp Beheer openbare verlichting. 11raad00777 aan de gemeenteraad

Nadere informatie

Beheerplan Openbare Verlichting Ten Boer ( )

Beheerplan Openbare Verlichting Ten Boer ( ) Beheerplan Openbare Verlichting Ten Boer (2016-2025) 6 Oktober 2016 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 3 2 Inleiding... 4 3 Kader en doel Beheerplan Openbare Verlichting... 5 3.1 Kaders voor openbare verlichting...

Nadere informatie

= = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 23 april 2013 Agendanr. 12. Onderwerp: Verduurzamen openbare verlichting (MIP 1201)

= = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 23 april 2013 Agendanr. 12. Onderwerp: Verduurzamen openbare verlichting (MIP 1201) *ZE93DF127ED* = = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 23 april 2013 Agendanr. 12. Aan de Raad No.ZA.13-21769/DV.13-179, afdeling Ruimte. Sellingen, 11 april 2013 Onderwerp: Verduurzamen openbare verlichting

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel:

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: Voor raadsvergadering d.d.: 02-05-2017 Agendapunt: Onderwerp: Beleidsplan Openbaar

Nadere informatie

Startnotitie beleidsplan en beheerplan gemeente Goeree-Overflakkee. Versie: V2_0 Status: definitief 7 december Vught, Apeldoorn, Leek

Startnotitie beleidsplan en beheerplan gemeente Goeree-Overflakkee. Versie: V2_0 Status: definitief 7 december Vught, Apeldoorn, Leek Startnotitie beleidsplan en beheerplan 2015-2024 gemeente Goeree-Overflakkee Vught, Apeldoorn, Leek Lux-Groep T 073 6840445 F 073 6840446 Versie: V2_0 Status: definitief 7 december 2014 Postbus 2200 5260

Nadere informatie

Reclame. Foto: Wethouder Schoutenweg, verlicht reclamebord aan de lantaarnpaal. Gemeente Culemborg

Reclame. Foto: Wethouder Schoutenweg, verlicht reclamebord aan de lantaarnpaal. Gemeente Culemborg Reclame Reclame zien we overal in onze gemeente. Ondernemers maken er graag gebruik van. Reclame op de gevel, reclame op een bord etc. Steeds vaker wordt er ook verlichting bij gebruikt, om de reclame

Nadere informatie

Kwaliteit & Kosten Verlichting Openbare Ruimte

Kwaliteit & Kosten Verlichting Openbare Ruimte Kwaliteit & Kosten Verlichting Openbare Ruimte Verlichtingsmiddelen Martin Springer / 8 Juli 2013 Kwaliteit & Kosten Verlichting Openbare Ruimte Bezuinigingen Wet & Regelgeving Kwaliteit & Kosten Verlichting

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Midden - Drenthe

Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Midden - Drenthe Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Midden - Drenthe In samenwerking met Essent Energie en de afdelingen Ruimtelijke Ontwikkeling en Wegen en Groen is het Beleidsplan Openbare Verlichting voor de

Nadere informatie

Verantwoord Verlichten. Roger van Ratingen, Consultant Ziut

Verantwoord Verlichten. Roger van Ratingen, Consultant Ziut Verantwoord Verlichten Roger van Ratingen, Consultant Ziut Beleid: sociaal veilige openbare ruimte Uitvoering: Meer blauw op straat. Reflectie: Meer blauw op straat. Inhoud verbinden van beleid en uitvoering

Nadere informatie

Raadsvoorstel Voorstel Inleiding Beoogd doel Argumenten

Raadsvoorstel Voorstel Inleiding Beoogd doel Argumenten Agendapunt nr.: 10 Raadsvoorstel Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting 2014-2018 Datum voorstel: 14 januari 2014 Vergaderdatum: 25 februari 2014 Registratienr.: Opsteller: J. van Bekhoven Portefeuillehouder:

Nadere informatie

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de

Nadere informatie

Bedrijventerreinen. Veel parkeerterreinen bij bedrijven zijn afgesloten als het bedrijf gesloten is. Toch brandt het licht dan nog volop.

Bedrijventerreinen. Veel parkeerterreinen bij bedrijven zijn afgesloten als het bedrijf gesloten is. Toch brandt het licht dan nog volop. Bedrijventerreinen In het zuidwesten van Culemborg ligt bedrijventerrein Pavijen. Het is met 162 hectare één van de grotere bedrijventerreinen in Gelderland. Zowel groothandel, distributie, meubelindustrie

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare verlichting

Beleidsplan Openbare verlichting Beleidsplan Openbare verlichting Gemeente Deurne Versie: V1_0 Status: Definitief 17 juni 2015 Colofon Beleidsplan openbare verlichting Gemeente Deurne Toine Schoester en Willem Beckers Eric Vos e.vos@infra-lux.eu

Nadere informatie

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp Beleidsplan Openbare verlichting (planperiode 10 jaar).

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp Beleidsplan Openbare verlichting (planperiode 10 jaar). Onderwerp Beleidsplan Openbare verlichting (planperiode 10 jaar). Voorgesteld besluit 1. Instemmen met het ontwerp beleidsplan openbare verlichting met de onder punt 3 voorgestelde gewijzigde aanpak voor

Nadere informatie

Evaluatie Beleidsuitgangspunten. Openbare Verlichting. Gemeente Geertruidenberg

Evaluatie Beleidsuitgangspunten. Openbare Verlichting. Gemeente Geertruidenberg Evaluatie Beleidsuitgangspunten Openbare Verlichting Gemeente Geertruidenberg Opdrachtgever: Gemeente Geertruidenberg Cluster Beheer en ontwikkeling Openbare Ruimte Nobra Technisch Adviesbureau B.V. Bunderstraat

Nadere informatie

Foto: Het reclamebord aan de gevel is zo felverlicht dat het niet meer leesbaar is.

Foto: Het reclamebord aan de gevel is zo felverlicht dat het niet meer leesbaar is. Bedrijventerreinen In de gemeente Dronten hebben we een groot aantal bedrijventerreinen. Dit zijn: - Agripark (Dronten) - Business zone Delta (Dronten) - Hanzekwartier (Dronten) - Poort van Dronten (Dronten)

Nadere informatie

Evaluatie beleidsplan openbare verlichting gemeente Nuth (periode 2012 t/m 2014).

Evaluatie beleidsplan openbare verlichting gemeente Nuth (periode 2012 t/m 2014). Reg.nr. Z.11462 INT.12645 Pagina 1 van 12 Evaluatie beleidsplan openbare verlichting gemeente Nuth 2011-2020. (periode 2012 t/m 2014). Datum; 05 november 2015 Redactie; R.M.J. Jacobi, Afd. Ruimte &Samenleving,

Nadere informatie

Beantwoording vragen raadscommissie 2 september 2014 inzake Beleid en beheerplan openbare verlichting

Beantwoording vragen raadscommissie 2 september 2014 inzake Beleid en beheerplan openbare verlichting Beantwoording vragen raadscommissie 2 september 2014 inzake Beleid en beheerplan openbare verlichting 2014 2018 Dhr. Aan de Wiel (GL) Implementatie LED verlichting: Er is in een convenant afgesproken dat

Nadere informatie

Hof van Twente. Beleidsplan openbare verlichting

Hof van Twente. Beleidsplan openbare verlichting Hof van Twente Beleidsplan openbare verlichting 2013-2018 Beleidsplan Openbare verlichting 2013 2018 Gemeente Hof van Twente Oktober 2012 Beleidsplan Beleidsplan Openbare Verlichting 2013 2018 Gemeente

Nadere informatie

Duurzaamheid, Energie en Milieu

Duurzaamheid, Energie en Milieu Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden

Nadere informatie

Ontwikkelen. Beleidsplan. Openbare verlichting. Gemeente Haren

Ontwikkelen. Beleidsplan. Openbare verlichting. Gemeente Haren Ontwikkelen Beleidsplan Openbare verlichting Gemeente Haren Programma 15/20 januari 2015: 19.30 uur: Welkomstwoord wethouder M. Sloot 19.35 uur: Presentatie Henk Ensing 20.05 uur: Pauze/invullen enquête

Nadere informatie

INTERACTIEVE MARKTCONSULTATIE OPENBARE VERLICHTING EN DATA

INTERACTIEVE MARKTCONSULTATIE OPENBARE VERLICHTING EN DATA INTERACTIEVE MARKTCONSULTATIE OPENBARE VERLICHTING EN DATA Versie 2.1 Datum 25-02-2017 SAMENVATTING De gemeente Renkum heeft een oud areaal en wil dit moderniseren. De gemeente wil een opdrachtnemer voor

Nadere informatie

Beleidsplan. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Winsum 2012-2017. Mei 2012. 1 Pagina van 48

Beleidsplan. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Winsum 2012-2017. Mei 2012. 1 Pagina van 48 Beleidsplan Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Winsum 2012-2017 Mei 2012 1 Pagina van 48 Pagina 2 van 48 Voorwoord Openbare verlichting lijkt vanzelfsprekend. We missen het pas wanneer het donker

Nadere informatie

Verkenning van mogelijkheden tot reductie van stroomverbruik en CO 2 -uitstoot in de Openbare Verlichting in de gemeente Heusden

Verkenning van mogelijkheden tot reductie van stroomverbruik en CO 2 -uitstoot in de Openbare Verlichting in de gemeente Heusden Verkenning van mogelijkheden tot reductie van stroomverbruik en CO 2 -uitstoot in de Openbare Verlichting in de gemeente Heusden Datum: 19 mei 2016 Status: definitief Samenvatting In deze rapportage worden

Nadere informatie

Beleids- en Beheerplan Openbare Verlichting 2014 tot en met Gemeente Nieuwkoop

Beleids- en Beheerplan Openbare Verlichting 2014 tot en met Gemeente Nieuwkoop Beleids- en Beheerplan Openbare Verlichting 24 tot en met 28 Gemeente Nieuwkoop Afdeling Beheer Openbare Ruimte oktober 24 Dhr. F. Lamfers In samenwerking met: Dhr. S.H. Buwalda Vastgesteld: december 24

Nadere informatie

Notitie. 1 Inleiding. Leek Oostindië Retrofit Pilot

Notitie. 1 Inleiding. Leek Oostindië Retrofit Pilot Notitie Contactpersoon Jaap Oosterveen Datum 24 februari 2017 Kenmerk N001-1244553OOJ-pws-V01-NL 1 Inleiding Gemeente Leek is benaderd door wijkvereniging BRAVO. BRAVO behartigd de belangen voor de bewoners

Nadere informatie

Bijlage 4 Voorbeeldproject Rijpelberg

Bijlage 4 Voorbeeldproject Rijpelberg Bijlage 4 Voorbeeldproject Rijpelberg Ter verduidelijking van het beleid is in dit stuk de openbare verlichting in één wijk geïnventariseerd op de in het beleid op genomen aspecten. Vooraf echter duidelijk

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare verlichting Hollands Kroon Duurzaam verlicht

Beleidsplan Openbare verlichting Hollands Kroon Duurzaam verlicht Beleidsplan Openbare verlichting 2016-2025 Hollands Kroon Duurzaam verlicht Richard Kuipers & Marjon Sueters december 2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Wist u dat 4 Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Waarom

Nadere informatie

Technieken. 2. Telemanagementsysteem

Technieken. 2. Telemanagementsysteem Technieken Technisch is er veel mogelijk qua openbare verlichting. Hieronder staan de huidige technieken beschreven. De ontwikkelingen gaan echter snel waardoor nieuwe technologieën hier wellicht nog niet

Nadere informatie

Evaluatie Beleidsplan Niet verlichten tenzij

Evaluatie Beleidsplan Niet verlichten tenzij Evaluatie Beleidsplan Niet verlichten tenzij Openbare Verlichting Gemeente Aa en Hunze Periode 2011-2015 Bijlage 1 Mei 2016, Lieftink Advies INHOUDSOPGAVE Pagina 2 van 20 2 1. Inleiding De gemeenteraad

Nadere informatie

*ZE9F6A93BD7* Raadsvergadering d.d. 26 mei 2015

*ZE9F6A93BD7* Raadsvergadering d.d. 26 mei 2015 *ZE9F6A93BD7* Raadsvergadering d.d. 26 mei 2015 Agendanr.. Aan de Raad No.ZA.15-32500/DV.15-471, afdeling Ruimte. Sellingen, 18 mei 2015 Onderwerp: Uitwerking bezuinigingsdoelstellingen Openbare Verlichting

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Voerendaal 2016 t/m 2020

Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Voerendaal 2016 t/m 2020 Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Voerendaal 2016 t/m 2020 Colofon Titel: Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Voerendaal 2016 t/m 2020 Eigenaar: Gemeente Voerendaal Bezoekadres: Telefoon:

Nadere informatie

Beleidsplan Openbare Verlichting peilpunten

Beleidsplan Openbare Verlichting peilpunten Beleidsplan Openbare Verlichting 2015-2019 peilpunten Inleiding Coalitieprogramma: het beheer van de openbare ruimte wordt in samenspraak met omwonenden gedaan Organisatie van wijk- of themaschouwen met

Nadere informatie

Beleids- en beheerplan Openbare verlichting

Beleids- en beheerplan Openbare verlichting Beleids- en beheerplan Openbare verlichting 2013-2022 13 augustus 2012 2 Beleids- en beheerplan Openbare verlichting 2013-2022 gemeente Sluis Beleids- en beheerplan Openbare verlichting 2013-2022 13 augustus

Nadere informatie

Openbare verlichting

Openbare verlichting Bijlage 4 ROVL-2011 Inleiding op de Nederlandse richtlijnen ROVL 2011 voor het ontwerpen en toepassen van Openbare verlichting Opgesteld door: De Kruijter Openbare Verlichting In opdracht van : Gemeente

Nadere informatie

80 % besparing bij Nu-Air BV Fabriek en magazijn. Toegepast: - LED Highbay / Halstraler - High Power Ledbuis - T5 Adapters / EcoTL

80 % besparing bij Nu-Air BV Fabriek en magazijn. Toegepast: - LED Highbay / Halstraler - High Power Ledbuis - T5 Adapters / EcoTL 80 % besparing bij Nu-Air BV Fabriek en magazijn Toegepast: - LED Highbay / Halstraler - High Power Led - T5 Adapters / EcoTL ILP-International BV www.ilp-international.com mei 2013 INLEIDING Nu-Air Ventinox

Nadere informatie

Openbare Verlichting. Gemeente Boxtel. Visie en Beleid (actualisering)

Openbare Verlichting. Gemeente Boxtel. Visie en Beleid (actualisering) Openbare Verlichting Gemeente Boxtel Beleidsperiode 2014-2018 Visie en Beleid (actualisering) Opdrachtgever: Gemeente Boxtel Afdeling Openbare Ruimte Bunderstraat 22A 5481 KD Schijndel telefoon: 073-5479351

Nadere informatie

Wegen. - Erftoegangswegen. Binnen de kom in principe 30 km/uur en buiten de kom in principe 60 km/uur.

Wegen. - Erftoegangswegen. Binnen de kom in principe 30 km/uur en buiten de kom in principe 60 km/uur. Wegen In Culemborg maken we als inwoners en bezoekers allemaal gebruik van de aangelegde infrastructuur. Op de fiets, met de auto, bus, trein of te voet. We kunnen de wegen onderverdelen in: - Stroomwegen,

Nadere informatie

Duurzame verlichting voor woningcorporaties

Duurzame verlichting voor woningcorporaties Duurzame verlichting voor woningcorporaties >> Als het gaat om energie en klimaat Bij de keuze van verlichting rondom woningen, in gemeenschappelijke ruimten en op paden en terreinen spelen veel factoren

Nadere informatie