Informatienota over de resultaten van de werkgroep Eigen Veerdienst Ameland

Transcriptie

1 Informatienota over de resultaten van de werkgroep Eigen Veerdienst Ameland?

2 Informatienota over de resultaten van de werkgroep Eigen Veerdienst Ameland Inleiding In de raadsvergadering van 21 september 2015 heeft de raad het Initiatiefvoorstel voor het onderzoek naar de mogelijkheden voor de oprichting van een Eigen Veerdienst Ameland (EVA) aangenomen. Het initiatiefvoorstel geeft aan dat er een werkgroep uit de raad wordt gevormd die een uitvoerig haalbaarheidsonderzoek instelt naar de mogelijkheden van een EVA waarbij de het uitgangspunt is de concessie vanaf 2029 te verwerven, dan wel de vergunning die mogelijk de concessie kan/zal vervangen. Deze werkgroep is opgericht en bestaat uit de raadsleden Piet IJnsen (ABA) (eerst Gatso Lamsma), André Tuil (VVD), Jeroen de Jong (CDA), Rudolf Teuben (A 82) schaduwfractielid Tonnie Overdiep (PvdA), wethouder Nico Oud, en de ambtelijke ondersteuning van Lisa IJnsen en Paul Kiewiet. De werkgroep heeft oriënterend onderzoek gedaan en verschillende keren vergaderd en komt tot de conclusie dat er voldoende informatie is verzameld om het college en de raad te infomeren over de (on)mogelijkheden tot de oprichting van een EVA. Met deze informatienota wil de werkgroep een samenvatting geven van de belangrijkste feiten en conclusies met de mogelijkheid om te discussiëren over een eventueel vervolg. Initiatiefvoorstel De tekst van het initiatiefvoorstel is als volgt: TOELICHTING INITIATIEFVOORSTEL De aanhoudende problematiek met betrekking tot de praktische uitvoering van een goed gestructureerde veerdienst speelt ons eiland al vele jaren parten. Sinds de verlening van de concessie veerdienst hebben wij daarbij, als direct betrokken eiland, totaal geen inspraak meer bij o.a. het toezicht en de naleving van de concessievoorwaarden. De gevolgen hiervan laten zich raden: een monopolistische opstelling van de concessiehouder en daaruit voortvloeiend veel ergernis. Een goed geregelde veerdienst, die feitelijk de enige toegangsweg naar Ameland is, is van het grootste belang. Wij zien mogelijkheden om, bij voorkeur in Wadden breed samenwerkingsverband, de veerdienst(en) zelfstandig te organiseren en te exploiteren. Inspraak en directe invloed waardoor de belangen van de Amelanders zijn gewaarborgd en waarbij de opbrengsten ten goede aan het eiland komen. Voordat het zover mag komen is het nu de tijd om de juiste voorbereidingen te treffen. Er is daarom een gedegen onderzoek noodzakelijk waarbij alle facetten moeten worden betrokken. Een mooi vertrekpunt kan de organisatie van de TESO ( Texel ) zijn. Een gemakkelijke weg zal het niet worden maar waar een wil is, is een ( vaar ) weg. INITIATIEFVOORSTEL De Raad van de gemeente Ameland, in vergadering bijeen d.d Gelezen het initiatiefvoorstel van de fractie van Ameland 82; - Gezien het reglement van orde van de gemeenteraad; - Gelet op het dienaangaande in de Gemeentewet;

3 Overwegende: - Dat de veerdienst Ameland Holwerd al vele jaren een negatief gespreksonderwerp is; - Dat deze effecten zich negatief door vertalen naar het toeristisch product Ameland; - Dat we als eiland directe inspraak bij de organisatie en uitvoering van een toekomstige eigen veerdienst dienen te verkrijgen; - Dat de concessie Waddenveren in 2028 opnieuw zal worden gegund; - Dat de oprichting van een eigen Veerdienst, in de vorm van een eilander coöperatie, een stap voorwaarts is; - Dat de opbrengsten van zo n eigen coöperatieve Veerdienst ten goede aan het eiland zal komen; - Dat de TESO al vanaf 1907 een rolmodel vervult en een schoolvoorbeeld is; - Dat er o.i. middels het samenwerkingsverband de Waddeneilanden goede mogelijkheden tot uitvoering zijn; - Dat er voorafgaand een degelijk onderzoek naar de mogelijkheden en haalbaarheid zal moeten worden uitgevoerd; Besluit: 1. Het college van B&W op te dragen om, binnen de kaders zoals die zijn opgesteld door een door de Raad samen te stellen werkgroep, een uitvoerig onafhankelijk haalbaarheidsonderzoek in te stellen naar de mogelijkheden tot het oprichten van een coöperatieve Eigen Veerdienst Ameland waarbij het uitgangspunt is de concessie vanaf 2029 te verwerven, dan wel de vergunning die mogelijk de concessie kan/zal vervangen; 2. Dat de uitkomsten van dit onderzoek vóór eind 2016 in een raadscommissie zullen worden besproken, en daarna ook eiland breed zullen worden gedeeld; 3. Voor dit onderzoek een voorlopig onderzoeksbudget beschikbaar te stellen dat gestoeld is op reële offertes, welke eerst voorgelegd zullen worden aan de door de Raad samen te stellen werkgroep, en de kosten hiervan te dekken uit eenmalig, onvoorzien budgetjaar 2015 en Werkwijze In de eerste vergaderingen van de werkgroep is afgesproken dat eerst een globaal onderzoek zou worden uitgevoerd voordat er opdracht zou worden gegeven aan een uitvoerig haalbaarheidsonderzoek. In dit globale onderzoek zouden de juridische, economische en politieke (on)mogelijkheden naar voren moeten komen. Vanuit deze gegevens kan de politiek besluiten een vervolg te geven door het laten uitvoeren van een uitvoerig haalbaarheidsonderzoek. Dit globale onderzoek is uitgevoerd door de volgende activiteiten: Er is een bezoek geweest aan de Tweede Kamer waar gesproken is met verschillende fracties, een lobbyist en een jurist die bekend is met de casus Eigen Veerdienst Terschelling (EVT). Bij dit onderzoek is een politiek document opgesteld. Er zijn gesprekken gevoerd met gedeputeerde van de provincie Fryslân de heer De Rouwe, de directeur van de TESO de heer De Waal en met de directeur van Wagenborgpassagiersdienst de heer Van Langen. Daarnaast is er ambtelijk juridisch onderzoek gedaan. De belangrijkste bevindingen treft u hier samengevat aan. De verslagen van de gesprekken, het politiek document en het onderzoek treft u als bijlagen aan.

4 Bezoek Tweede Kamer 10 december 2015 Uit de gesprekken met de lobbyist en de jurist is naar voren gekomen dat er, juridisch gezien, drie opties zijn om een eigen veerdienst te starten: - meedoen in aanbesteding van 2029; - inbesteding (rechtstreeks via ministerie van I en M en de gemeente Ameland); - door een juridische procedure te starten tegen de toepassing van de concessieverlening (EVTprocedure). Er blijkt een proces gaande te zijn om de concessieverlening neer te leggen bij de provincie, dit vanuit de gedachte van decentralisatie. Politiek gezien is er bekendheid gegeven aan de politieke wensen van de gemeente ten aanzien van de veerdienst. Een enkel kamerlid wees hierbij op politieke onwenselijkheid om de concessieverlening opnieuw ter discussie te stellen. Dit gelet op de gevoelige procedure van de EVT. Bezoek gedeputeerde de heer De Rouwe De heer de Rouwe geeft aan dat in het traject van de decentralisatie van de concessieverlening een afwachtende houding wordt aangenomen. Als belangrijk aandachtspunt wordt meegegeven dat er draagvlak onder de bevolking moet zijn voor een dergelijk initiatief. Bezoek Texels Eigen Stoomboot Onderneming De heer de Waal directeur van de Texels Eigen Stoomboot Onderneming (TESO) geeft aan dat een economische exploitatie winstgevend kan zijn. De start zal moeilijk zijn. De bouw van een nieuw schip zal tussen de dertig- en veertig miljoen euro kosten. Er zullen tenminste twee schepen moeten zijn. Een eventuele concessie zal moeilijk zijn omdat een EVA geen bestaande prestatie kan laten zien. De heer De Waal geeft aan dat overleg met firma Wagenborg een goed optie is. Bezoek Wagenborg Passagiersdiensten. Wagenborg Passagiersdiensten (WPD) streeft naar continuïteit ook in het belang van de volgende concessie. Samenwerking vindt WPD van groot belang. Regelmatige gesprekken en optimalisatie van de communicatie kunnen mogelijk verbetering brengen. Op de vraag of de gemeente aandeelhouder zou kunnen worden van WPD, werd aangegeven dat dit een zaak is van de Koninklijke Wagenborg. Juridisch onderzoek Onderstaand is de juridische grondslag voor de concessieverlening en de bijzondere situatie voor de TESO weergegeven. Relevante wet- en regelgeving: Wet personenvervoer 2000; Besluit personenvervoer 2000; Nota van toelichting op het besluit wijziging Besluit personenvervoer Uitwerking: In de jaren tachtig zijn er voor het eerst convenanten gesloten met de rederijen TSM en Wagenborg. Deze waren aan herziening toe en zijn in 2006/2007 vervangen door openbare-dienstcontracten. Deze convenanten verleenden de rederijen een feitelijke monopoliepositie. Door de aangescherpte mededingingsregels is dit zonder wettelijke grondslag niet langer geoorloofd. In het openbare-

5 dienstcontract is daarom voor de minister een inspanningsverplichting opgenomen om voor de veerverbindingen concessiewetgeving tot stand te brengen. Om een wettelijke grondslag te creëren voor het verlenen van concessies voor personenvervoer van en naar de Waddeneilanden is op 23 december 2009 het besluit tot wijziging van het Besluit personenvervoer 2000 genomen. Artikel 7a Besluit personenvervoer 2000 verklaart verschillende artikelen uit dat besluit en uit de Wet personenvervoer 2000 van toepassing op het vervoer per veerboot naar de Waddeneilanden Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Texel wordt hierbij niet genoemd. Artikel 19 Wet personenvervoer 2000 bepaalt dat het verboden is openbaar vervoer te verrichten zonder daartoe verleende concessie. Artikel 29 maakt een ontheffing voor voornoemd verbod mogelijk, maar waarschijnlijk is dit in dit geval niet van toepassing. (lid 4: Een ontheffing wordt onverminderd het eerste lid, slechts geweigerd, indien naar het oordeel van de concessieverlener de vervoersvoorziening waarvoor een ontheffing is aangevraagd, een zodanige gelijkenis vertoont met openbaar vervoer waarvoor een concessie is verleend voor het gebied, bedoeld in het eerste lid, dat daarmee een onevenredige afbreuk wordt gedaan aan de exploitatie van die concessie. ) Let op dat wij als gemeente niet onder de werking van artikel 23 lid 1 vallen. Dan wordt de concessie niet verleend. ( Geen concessie wordt verleend aan een vervoerder: a. van wie een geheel of gedeeltelijke eigenaar, dan wel een bestuurder of commissaris tevens het lidmaatschap bekleedt van een algemeen vertegenwoordigend orgaan van een openbaar lichaam waarvan een bestuursorgaan bevoegd is tot het verlenen van die concessie; b. voor wie een vertegenwoordiger of adviseur werkzaam is die betrokken is bij het meedingen naar of het verwerven van die concessie, en die tevens het lidmaatschap bekleedt van een algemeen vertegenwoordigend orgaan van een openbaar lichaam waarvan een bestuursorgaan bevoegd is tot het verlenen van die concessie. 2. Het eerste lid, onderdeel b, is van overeenkomstige toepassing op de burgemeester en de commissaris van de Koning. ) De minister van I&M verleent de concessie voor maximaal 15 jaar nadat daartoe een aanbesteding is gehouden. (De eerste keer kan hierop een uitzondering worden gemaakt en dat is ook gebeurd.) De aanleiding van de betreffende concessiewetgeving is de wens die de Waddengemeenten hebben geuit voor een concessiesystematiek. Het doel is het waarborgen van een continue en betrouwbare verbinding. Door een exclusief recht wordt de vervoerder in staat gesteld onrendabele periodes te overbruggen. Texel is bewust buiten de Wijziging van het Besluit personenvervoer 2000 gehouden vanwege: 1. De inspraakmogelijkheden van aandeelhouders van TESO; 2. Uitgangspunten in de statuten van TESO; 3. Vele brieven van verschillende instanties en ondernemers op Texel die de minister om een uitzonderingspositie hebben verzocht. Voornoemde heeft de minister/staatssecretaris ervan overtuigd dat er geen economische en publieke noodzaak is om voor deze veerverbinding een exclusief recht op te nemen. De waarborg van een continue en betrouwbare verbinding met Texel bestaat reeds. De constructie bij TESO is uniek en bestaat al ruim 100 jaar. De bedrijfsstructuur van de rederij is zo vormgegeven dat een groot deel van de aandeelhouders eilander is, of een tweede huis heeft op het eiland. Zo wordt

6 inspraak in kwaliteit en dienstverlening bij TESO gewaarborgd. Daarnaast is er een verankering in de statuten opgenomen die bepaalt dat de gemaakte winst moet worden aangewend voor verlaging van de tarieven, verbetering van het vervoer of aanverwante doeleinden. Een ander punt is dat de afstand tussen het vaste land en Texel relatief klein is, wat een hoogfrequente verbinding mogelijk maakt. Tot slot is er geen financiering van de overheid nodig om deze veerdienst in stand te houden. Andere Waddeneilanden hebben aangegeven geen bezwaar te hebben tegen een afwijkende situatie voor Texel. Conclusie: De juridische grondslag voor de concessie is de Wet personenvervoer TESO is bewust buiten de concessiesystematiek gehouden doordat de minister/staatssecretaris de overtuiging heeft bekomen dat er geen economische en publieke noodzaak is om voor deze veerverbinding een exclusief recht op te nemen Conclusies 1. Er zijn drie procesmogelijkheden om een eigen veerdienst op te richten. Door mee te doen in de concessie van 2029, door een proces van inbesteding en door een proces gelijksoortig aan de EVT op te starten. 2. Een nieuwe EVT-procedure ligt politiek gevoelig. 3. Er is een proces gaande over de decentralisatie van de concessieverlening. Mogelijk staat politiek Fryslân anders in deze materie dan het rijk. 4. Er moet aandacht zijn voor draagvlak onder de bevolking. 5. Een eigen veerdienst kan winstgevend zijn. 6. De start zal moeilijk zijn. Men zal moeten denken aan een startkapitaal van 80 miljoen euro. 7. Wagenborg passagiers diensten staat open voor een dialoog. Aanbevelingen 1. Start nog geen uitvoerig onafhankelijk onderzoek. 2. Ga in overleg met Wagenborg passagiersdiensten om de ervaren problemen te bespreken. Het zou een gewenste situatie zijn dat onze bevolking de veerdienst van Wagenborg als onze eigen veerdienst beschouwd. 3. Wacht de oplossingen vanuit open planproces af. 4. Mochten de punten 2 en 3 niet tot bevredigende oplossingen leiden ga dan opnieuw in overleg met de landelijke en provinciale politiek. 5. Als dit uiteindelijk niet tot het gewenste resultaat leiden dan kan alsnog worden besloten over te gaan tot een haalbaarheidsonderzoek.

7 Bijlagen