Muizenonderzoek 2012 Oisterwijkse Bossen en Vennen

Transcriptie

1 IVN draagt bij aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu, landschap & leefomgeving Muizenonderzoek 2012 Oisterwijkse Bossen en Vennen uitgevoerd door de Zoogdierenwerkgroep van IVN Oisterwijk datum verslag: 23 december 2012

2

3 Inhoudsopgave pagina 1 Doel van het onderzoek 2 2 Onderzoeksopzet en werkwijze 2 3 Resultaten 4 4 Conclusies 5 5 Evaluatie 5 6 Vervolgonderzoek Bijlagen: voorbeeld van een inventarisatieformulier tabellen met vangstresultaten per dag 1

4 1. Doel van het onderzoek Voor de zoogdierenwerkgroep was dit het tweede muizenonderzoek. In 2011 hebben wij tijdens een lang weekend (van vrijdagmiddag 25 t/m zondagmorgen 27 november) een soortgelijk onderzoek uitgevoerd. Hierbij was het vooral de bedoeling om te leren; prepareren van de vallen en vangen, op naam brengen, wegen en seksen van de muizen. Het onderzoek in 2012 was vooral bedoeld om ervaring op te doen in het uitvoeren van het onderzoek. 2. Onderzoeksopzet en werkwijze Van 25 t/m 31 oktober 2012 heeft de zoogdierenwerkgroep een muizenonderzoek uitgevoerd in de Oisterwijkse bossen en vennen. Het onderzoeksgebied was gelegen ter hoogte van de Van Swinderenlaan, de Lissedijk en het Brandven te Oisterwijk (zie onderstaande plattegrond). De vallen zijn geplaatst op donderdagmiddag 25 oktober om uur en weer opgeruimd op woensdagmorgen 31 oktober om 8.00 uur. De vallen zijn geplaatst in drie biotopen, te weten: bos, heide en een (droogstaande) sloot. Per biotoop zijn tien vallen geplaatst zoveel mogelijk in een rechte lijn en op een onderlinge afstand van ongeveer tien meter. De vallen zijn zo onopvallend mogelijk geplaatst en indien mogelijk gemarkeerd met natuurlijk materiaal om het terugvinden te vergemakkelijken. A = bezoekerscentrum = onderzoeksgebied plattegrond met het onderzoeksgebied 2

5 Het onderzoek werd uitgevoerd door: Dick Kuus, Ellen van Rijn, Esther Hamels, Frans Kapteijns, Jan Fonken, Kees Pijnappels, Loes Pasteuning, Mirjam Lambermon en Rob Wolfs. Daarvoor werd het volgende schema gehanteerd: datum tijd bezetting uur Frans, Dick, Loes, Rob, Ellen en Mirjam uur Dick, Esther en Loes uur Ellen en Rob uur Esther uur Frans, Kees en Mirjam uur Dick en Esther uur Ellen uur Rob, Loes en Kees uur Jan en Loes uur Dick uur Frans en Rob uur Jan en Mirjam uur Ellen uur Esther en Loes uur Ellen en Dick uur Esther uur Kees en Rob uur Frans, Loes, Ellen en Jan De vallen werden, voor het scherp zetten, voorzien van voedsel en wat gras. Het gras heeft als doel dat de muis zich wat comfortabeler in de val voelt. Het voedsel bestond uit wat gemengd graan, meelwormen en een stukje brood met pindakaas. Dit laatste zorgt voor een aantrekkelijke geur waar de muis op afkomt. De vallen werden drie keer per dag gecontroleerd: om 8.00 uur, uur en uur. Hierdoor zit een muis niet te lang opgesloten (stress, voedselgebrek). Elke ronde nam zo n anderhalf tot tweeëneenhalf uur in beslag. Gesloten vallen werden gecontroleerd op de aanwezigheid van een (of meer) muizen. Vallen werden zo mogelijk niet geopend in aanwezigheid van publiek. Een gesloten val werd geopend en geledigd in een doorzichtige plastic vangzak waar de muis voorzichtig werd uitgenomen. Vervolgens werd de muis op soort gebracht, de sexe bepaald, gemerkt (door een stukje haar weg te knippen) en in een boterhamzakje gedaan om tot slot te worden gewogen met de veerunster. Daarna werd ze vrijgelaten. 3

6 De gegevens werden iedere ronde op een apart inventarisatieformulier genoteerd (zie bijlage). Als de vallen gesloten zijn zonder dat er een muis wordt aangetroffen, of een val is open terwijl er voer uit verdwenen is dan werd dit genoteerd bij bijzonderheden. Leeggehaalde vallen werden opnieuw geprepareerd en teruggezet. De avondploeg was voorzien van hoofdlampen, dit om de vallen beter te kunnen vinden. 3. Onderzoeksresultaten: In de bijlagen zijn per dag de inventarisatiegegevens en bijbehorende bijzonderheden opgenomen. Hieronder zijn de totalen van het onderzoek weergegeven. Soort Totaal aantal muizen Meerdere Geslacht keren gevangen Gevangen Gemiddeld gewicht Rosse Woelmuis ,3 18,7 Bosmuis ,8 18,5 Veldmuis ,0 16,6 Totaal

7 4. Conclusies Uit het onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 1. De ochtend- en de nachtronde leverde het meeste resultaat op. Tijdens de middagronde was de vangst het kleinst. 2. Rosse Woelmuizen zijn zowel in de ochtend, middag en avond actief; niet veel verschil in de vangstresultaten per dagdeel. 3. Bosmuizen zijn het meest gevangen 4. Veldmuizen zijn het minst gevangen 5. De Bosmuis is de drukste van de drie soorten, de veldmuis het rustigst. 6. In de sloot werden de meeste muizen gevangen (40); op de heide het minst (18). 7. De zwaarste muis woog 30 gram (Bosmuis); de lichtste 13 gram (Rosse Woelmuis). 5. Evaluatie Ook dit jaar was het muizenonderzoek weer goed geslaagd. Er waren geen grote problemen, de overdracht van de materialen verliep beter en er zijn weer veel muizen gevangen. Vallen worden regelmatig (meestal door de bosmuis) volgestopt met voedsel / wintervoorraad. Als de vallen wat scherper kunnen worden afgesteld, dan kan dit misschien worden voorkomen. De vallen moeten misschien worden aangepast met aan de achterkant ook een schuif. Hierdoor kan de muis er beter worden uitgehaald, wat minder stress veroorzaakt. We bekijken t.z.t. of en hoe we dit aanpakken. De vallen moeten in de biotoop beter op een rij worden gezet, zodat ze makkelijker te vinden zijn. Met bijvoorbeeld dennentakken is het makkelijker de plekken te markeren; als hetzelfde materiaal wordt gebruikt zijn de plekken beter te vinden en meer herkenbaar. Met een wat dikkere, echt doorzichtige plastic zak is het makkelijker de muis te pakken. Bovendien zijn de muizen in zo n zak wat rustiger en minder gestresst. Het is beter en makkelijker om de middagronde de volgende keer ook met z n tweeën te doen. Alleen gaat wel, maar is onhandig omdat er best veel handelingen moeten worden gedaan. Een week onderzoek doen naar muizen is in principe voldoende. Wel moet het te doen zijn met de paar leden van de werkgroep. We zouden eventueel de leden van IVN Oisterwijk om assistentie kunnen vragen. 6. Vervolgonderzoek Ook in 2013 willen we weer een muizenonderzoek uitvoeren. We hebben nu voldoende ervaring om het onderzoek te koppelen aan een onderzoeksvraag. Hierbij moet worden gedacht aan het richten op bijvoorbeeld één specifiek biotoop of muizensoort. Dit gaan we voorleggen aan Natuurmonumenten; wat willen zij graag weten over de muizenpopulatie in de Oisterwijkse Bossen en Vennen en / of de Kampina? 5

8 6

9 Inventarisatieformulier veldonderzoek muizen datum: weer: valnummer tijd (bij start nieuwe rij) soort geslacht merk hadmerk gewicht in gram bijzonderheden

10 valnummer tijd (bij start nieuwe rij) soort geslacht merk hadmerk gewicht in gram bijzonderheden rw = rosse woelmuis ow = ondergrondse woelmuis bm = bosmuis dm = dwergmuis vm/am = veldmuis of aardmuis vs = veldspitsmuis ws = waterspitsmuis = vrouw = man 0 = geen 1 = rugmerk 2 = linkerflank 3 = rechterflank hadmerk = terugvangst

11 Vangstresultaat van 25 oktober 2012 Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand uur BM Ja? Niet gewogen, beet, daarna losgelaten 1.6 VM? Ja 20 Kort staatje, lichtere buik, kleine oortjes, bol Heideveld BM Ja 17 Sloot 3.1 Vos gespot BM Ja Om uur, Frans bijna op haas gestapt

12 Vangstresultaten van 26 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja 15, RW? Ja 18,5 Vergeten geslacht te bepalen BM Ja 20,5 Heideveld Val was dicht; geen muis aanwezig Sloot BM Ja 13, BM Ja 20,5 Gewicht geschat, Rob gebeten, ontsnapt Locatie Val Middag Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja Val zat vol blaadjes, was open, voer verdwenen RW Ja Val vol blaadjes en dennenaalden,brood ernaast Sloot 3.2 Bruine kikker in de val Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja Ja RW (2x) (2x) Ja ja / ja 15 / 14,5 Twee vrouwtjes Woelmuizen in de val Heideveld BM? Ontsnapt Sloot BM Ja BM Ja 18, BM Ja Ja 25

13 Vangstresultaten van 27 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand BM Ja? Ontsnapt BM Ja? Ontsnapt 1.10 Leeggeroofd Heideveld 2.2 BM Ja 20 Sloot 3.8 BM Ja 3 keer Geen voer meer aanwezig Locatie Val Middag Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in gr. Bijzonderheden Bosrand RW Ja RW Ja 19,5 Heideveld RW Ja 19,5 Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in gr. Bijzonderheden Bosrand RW (2x) (2x) Ja 21 / 28 vos en houtsnip gespot Heideveld 2.1 RW Ja Leeggeroofd Sloot 3.8 BM Ja Ja 25

14 Vangstresultaten van 28 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja Ja 18 Heideveld RW? Ja 19 Gestrest Sloot BM Ja 15 / BM Ja Ja? Ontsnapt bij het wegen 3.8 BM Ja Ja BM Ja Ja 23 Locatie Val Middag Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja 1 keer RW Ja 2 keer RW (2x) (2x) Ja 2 keer 20 1 muis niet gewogen; ontsnapt Heideveld RW Ja 2 keer Val dicht, geen muis Sloot 3.7?? Waarschijnlijk veldmuis Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand BM Ontsnapt. Lichte ondervacht 1.8 Val toegestopt Heideveld BM Ontsnapt 2.3 Val licht toegestopt Sloot BM Ja BM (2x) Ja 19 /? Moeder met jong; jong ontsnapt 3.8 BM Ja BM Ja Ja 18

15 Vangstresultaten van 29 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja 2 keer 19, BM?? Ontsnapt Heideveld RW Ja Nee 14 Was moeilijk te bevrijden Sloot BM Ja Ja 23 Tepels goed te zien 3.4 RW Ja BM Ja BM Ja BM Ja Ja 25 Locatie Val Middag Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja 2 keer 20 Heideveld RW Ja 4 keer 19,5 Erg gestrest Sloot RW Ja 1 keer 21,5 Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand 1.8 Leeggeroofd 1.9 BM Ja Ja 23,5 Heideveld 2.1? Ontsnapt 2.3 BM Ja? Ontsnapt 2.7 Leeggeroofd Sloot 3.4 VM (2x) (2x) Ja Ja / Ja 15 / BM Ja Ja BM Ja 14

16 Vangstresultaten van 30 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Heideveld Val dicht, geen muis BM Ja 22 Sloot BM Ja 14, Ontsnapt BM Ja Ja 15, BM Ja Ja BM Ja 2 keer BM Ja 20,5 Locatie Val Middag Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand Alle 10 vallen leeggeroofd en nog open Sloot 3.3 RW Ja 3.4 Val leeggeroofd 3.5 Val volgestopt met verzameld voer 3.9 Val leeggeroofd Locatie Val Avond Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand RW Ja 2 keer / 1 keer 21 / 18 2 keer RW in de val 1.3 BM Ja 1 keer / 1 keer 23 / 18 2 keer BM in de val 1.7 RW? Ja 1 keer 14,5 Juveniel Heideveld 2.1 RW Ja 1 keer 16 Sloot 3.8 BM Ja 2 keer 23, BM Ja 1 keer 21

17 Vangstresultaten van 31 oktober 2012 Locatie Val Ochtend Soort Geslacht Merk Hadmerk Gewicht in g. Bijzonderheden Bosrand VM Nee Ja BM Nee BM Nee Ja Volgestopte val door BM Heideveld VM Nee 15,5 Sloot BM Nee Ja Volgestopte val door BM BM Nee Ja BM Nee 15