Preventie- en handhavingsplan alcohol

Transcriptie

1 Preventie- en handhavingsplan alcohol

2 In dit plan 1. Alcoholbeleid op papier In deze notitie verwoordt de gemeente Amsterdam haar plannen om (overmatig) alcoholgebruik terug te dringen. Maar waarom doet de gemeente dat eigenlijk? Wat zijn de plannen en is alcoholgebruik niet vooral een zaak van de Amsterdammers zelf? In dit plan gaan we in op deze vragen. Lees meer (op pagina 5) 2. Focus op jeugd. Alarmerende berichtgeving over comazuipende jongeren hebben er aan bijgedragen dat er steeds meer aandacht is gekomen voor bescherming van de jeugd. En daar is alle reden toe gezien de impact van alcoholgebruik op de ontwikkeling van jongeren. Daarnaast zijn er ook andere groepen en settings die vragen om een gerichte benadering. Lees meer. (op pagina 6) 3. In 2020? Zal het aantal drinkende jongeren verder zijn gedaald. Zal het voor deze groep ook minder vanzelfsprekend zijn om alcohol te (kunnen) kopen. In de uitgaansgebieden lopen jongeren niet stomdronken rond en neemt het aantal alcohol gerelateerde incidenten af. En we hebben nog meer voornemens. Lees meer (op pagina 9) 4. Integrale aanpak Opvattingen over alcohol en het gebruik er van veranderen we niet van vandaag op morgen. Een succesvolle aanpak vraagt om langjarige inzet. En een aanpak waarbij diverse maatregelen samenhangend worden ingezet op het terrein van regelgeving, handhaving en voorlichting. Lees meer (op pagina 10) 5. Wat gaan we doen? Uiteraard gaan we door met maatregelen die in de afgelopen jaren succesvol waren. Dat vormt de basis van de aanpak. Maar we gaan ook een aantal dingen anders doen, zoals een nazorgtraject voor jongeren met een alcoholintoxicatie.. Lees meer (op pagina 11) Bijlagen Bijlage 1: Toezicht en handhaving DHW Bijlage 2: Achtergrondinformatie nieuwe regelgeving paracommercie Bijlage 3: Uitkomsten Nalevingsonderzoek 2014 door STAP 2

3 Samenvatting Dit Preventie- en handhavingsplan Alcohol bevat de belangrijkste doelstellingen en maatregelen van de gemeente Amsterdam als het gaat om het terugbrengen van het (excessief) alcoholgebruik onder jongeren en jongvolwassenen. Met dit plan voldoet de gemeente aan de verplichting uit artikel 43a van de Drank- en Horecawet. Doelstellingen Het gebruik van alcohol door jongeren brengt gezondheidsrisico s met zich mee, met vaak ernstige, onomkeerbare gevolgen. Uit recente onderzoeken naar middelengebruik op middelbare scholen in Amsterdam blijkt dat jongeren nog vaak alcohol drinken, met name jongeren tussen de 16 en 18 jaar. Ook wordt er nog relatief vaak grote hoeveelheden alcohol gedronken. Daarnaast is het nog te gemakkelijk in Amsterdam voor jongeren om alcohol te kopen. Amsterdam wijkt hierin (voor het grootste deel) niet af van de landelijke cijfers. Wel is het reden om blijvend in te zetten op de volgende doelstellingen: a. het terugdringen van het alcoholgebruik onder 18 jaar. Om dit te meten zijn verschillende subdoelstellingen benoemd van wat we in 2020 willen bereiken. Zoals een daling van het aandeel jongeren dat (veel) drinkt en een stijging het aandeel verkooppunten, gedifferentieerd naar branche, dat geen alcohol aan jongeren verkoopt. b. het terugdringen van excessief alcoholgebruik onder jongvolwassenen. De subdoelstellingen zijn: een vermindering van het aandeel jongvolwassenen dat zwaar drinkt, een daling het aantal ambulanceritten van jongeren met alcoholintoxicatie en een stijging van het aandeel horecabedrijven dat niet doorschenkt aan dronken personen. Maatregelen Preventie-activiteiten in de schoolsetting, met aandacht voor gebiedsgerichte wensen en prioriteiten De bestaande preventieprogramma s op scholen waarin aandacht is voor de risico s van middelengebruik worden voorgezet. Doordat er per school een beeld is over het actuele gebruik onder jongeren kan er per school maatwerk worden geleverd. Hierbij worden nieuwe methodieken toegepast voor specifieke onderwijstypes. In overleg met de stadsdelen en wensen uit de gebieden wordt in gebieden waarin sprake is van een hoog middelen gebruik extra aandacht gegeven aan middelenpreventie (zoals in Zuid waar extra aandacht is om middelengebruik bespreekbaar te maken met ouders). Maatregelen gericht op terugdringen excessief alcoholgebruik in de uitgaanssetting Op het Rembrandtplein loopt al een integrale aanpak om uitgaansgeweld en overlast terug te dringen. O.a. in trainingen en door extra vergunningsvoorwaarden voor de horeca is hierbij aandacht voor het verantwoord schenken van alcohol en daarmee voor het terugbrengen van excessief alcoholgebruik en alcoholgebruik door jongeren. Omdat georganiseerde kroegentochten deelnemers vaak stimuleren om in korte tijd veel alcohol te consumeren, ontwikkelen we in 2017 een aanpak gericht op deze kroegentochten. In eerste instantie door (bestaand) overleg met de organisaties, maar ook zal gekeken worden of een 3

4 verbod mogelijk is, of extra vergunningsvoorwaarden voor de horecazaken die deze kroegentochten ontvangen. Naar aanleiding van de nalevingscijfers bij de horeca van de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop voor jongeren en het verbod op doorschenken aan dronken personen, heeft ook de branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland (KHN) maatregelen aangekondigd. Naast het vergroten van de aandacht voor deze thema s bij hun leden, gaan zij onderzoeken of er draagvlak is voor een pilot waarbij horecazaken zelf mystery-visits gaan uitvoeren bij elkaar. In overleg met KHN en andere betrokkenen gaan we een campagne ontwikkelen gericht op horecabezoekers en op barpersoneel, waarbij principes vanuit de gedragswetenschap worden toegepast. De campagne zal zich richten op leeftijdsgrens, doorschenken en overlast die samenhangt met excessief alcoholgebruik. In eerste instantie richten we ons op een afgebakend gebied. Er is in het AMC gestart met een pilot waarin minderjarige jongeren die vanwege alcoholintoxicatie met een ambulance worden vervoerd, in het ziekenhuis worden doorverwezen naar een jeugdarts van de GGD. Jeugdartsen hebben jongeren goed in beeld vanwege de preventieve gezondheidsonderzoeken. Het ondersteuningsaanbod kan op deze manier goed aansluiten bij de problematiek van het kind en duurdere tweedelijns zorg kan voorkomen worden. Het is de ambitie om het experiment uit te breiden naar andere ziekenhuizen. Maatregelen voor (sport)verenigingen om hen te ondersteunen bij hun alcoholbeleid Sportverenigingen werken veel met barvrijwilligers. Daarom is het belangrijk hen extra te ondersteunen bij het niet verstrekken aan minderjarigen. We stimuleren de verenigingen om te werken met eenvoudige hulpmiddelen om de leeftijd om te rekenen. Daarnaast is er ondersteuningsaanbod van de GGD beschikbaar. Maatregelen in de sfeer van regelgeving, toezicht en handhaving Met een aantal branches gaat de gemeente in gesprek over de nalevingscijfers, om hen meer bewust te maken van de regelgeving. We laten onderzoek doen om beter zicht te hebben op waar jongeren daadwerkelijk alcohol kopen. We zetten jonge (meerderjarige), externe toezichthouders in op de controles op de leeftijdsgrens van alcoholverkoop. Dit omdat jonge toezichthouders beter op gaan in het (uitgaans)publiek en ze anoniem kunnen blijven. Daarnaast wordt in dit plan aangegeven wat de mogelijkheden zijn voor de gemeenteraad om gewijzigde alcoholregels vast te stellen voor paracommerciële horeca (stichtingen en verenigingen die als nevenactiviteit ook een bar of kantine runnen waar alcohol geschonken wordt). De regels hierover staan nu in de Algemene Plaatselijke Verordening, artikel Er is de mogelijkheid om in de APV vaste schenktijden vast te stellen (bijv. vanaf uur), er kan onderscheid gemaakt worden naar 'aard' van de vereniging (sportief, sociaal etc.). Ook kan het schenken van alcohol tijdens persoonlijke bijeenkomsten (beperkt) mogelijk worden gemaakt, of niet. Als de raad gewijzigde alcoholregels wil vaststellen, dan gaat dat om een apart besluitvormingstraject, dat los staat van dit Preventie- en Handhavingsplan. 4

5 1. Alcoholbeleid op papier In deze notitie verwoordt de gemeente Amsterdam haar plannen om (overmatig) alcoholgebruik terug te dringen. Maar waarom doet de gemeente dat eigenlijk? Wat zijn de plannen en is alcoholgebruik niet vooral een zaak van de Amsterdammers zelf? In dit preventie- en handhavingsplan gaan we in op deze vragen. Amsterdamse jongeren moeten gezond en veilig kunnen opgroeien. Dat is waar de gemeente Amsterdam zich voor inzet. Dat vergt inspanningen op allerlei terreinen, waaronder ook een gezonde(re) leefstijl. Alcoholgebruik is een van de leefstijlfactoren die een grote impact heeft op de gezonde ontwikkeling van jongeren. Inmiddels wordt steeds duidelijker dat effecten van overmatig alcoholgebruik zich niet alleen beperken tot gezondheid, maar ook van invloed zijn op de leerprestaties van jongeren. Los van de individuele schade brengt overmatig alcoholgebruik ook veel maatschappelijke schade en kosten met zich mee. Om die reden heeft Amsterdam de afgelopen jaren ingezet op het terugdringen van problematisch alcoholgebruik onder andere via preventieprogramma s op scholen en de aanpak op de Amsterdamse uitgaanspleinen. Daar is met veel partijen in de stad hard aan gewerkt. Een aanpak op het terrein van preventie én handhaving blijkt daarin van belang om succesvol te kunnen zijn. Deze samenhang vinden we daarom ook terug in de Drank- en horecawet. Alcoholbeleid in de wet In de gewijzigde Drank- en horecawet (hierna: DHW) van 1 januari 2014 is opgenomen dat de gemeenteraad iedere vier jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststelt (artikel 43a DHW). In de DHW is de wet- en regelgeving rondom alcoholverkoop en -gebruik vastgelegd. De handhaving daarvan is sinds 2013 gedecentraliseerd. Gemeenten hebben hiermee meer instrumenten in handen om een effectief alcoholmatigingsbeleid te voeren. De DHW schrijft voor dat in het preventie- en handhavingsplan alcohol de hoofdlijnen van het beleid staan over zowel preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren, als over handhaving van de wet. De Amsterdamse gemeenteraad heeft op 6 april 2011 een alcoholmatigingsbeleid vastgesteld voor de periode waarin staat beschreven hoe alcoholproblematiek integraal wordt aangepakt. Eind 2012 heeft een tussentijdse evaluatie plaatsgevonden op basis waarvan aanvullende initiatieven zijn ondernomen.. Daarnaast is op 17 december 2013 de handhavingsstrategie horeca in werking getreden waarin o.a. de handhavingsstappen bij overtreding van de Drank- en horecawet zijn opgenomen. Gezien de looptijd van het toenmalige alcoholmatigingsbeleid tot het einde van 2014, is ervoor gekozen om voor 2014 het toen geldende alcoholmatigingsbeleid, de aanvullende initiatieven, en de nieuwe handhavingsstrategie samen te voegen tot het Preventie- en handhavingsplan alcohol Amsterdam Op die manier waren de pijlers voor een effectief alcoholbeleid, voorlichting, regelgeving en handhaving, goed geborgd. Tegelijkertijd is in dezelfde notitie aangegeven dat Amsterdam aan een nieuw alcoholmatigingsbeleid zou gaan werken. Met dit nieuwe preventie- en handhavingsplan alcohol is hieraan invulling gegeven. 5

6 Evaluatie Drank- en Horecawet In 2016 is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gestart met de evaluatie van de Drank- en Horecawet, zoals was aangekondigd tijdens de besluitvorming over de gewijzigde Drank- en Horecawet per 1 januari Er zijn in dit kader tal van onderzoeken uitgevoerd, die gebruikt zijn ter inspiratie en als achtergrondinformatie bij het plan dat nu voorligt. Ook heeft de gemeente Amsterdam ambtelijk input gegeven ten behoeve van de evaluatie. Op dit moment is echter nog niet bekend in hoeverre de evaluatie zal leiden tot aanpassingen in de wet die ook van invloed kunnen zijn op de onderwerpen uit dit plan 1. Terugblik alcoholmatigingsbeleid In de achterliggende periode is hard gewerkt aan het terugdringen van problematisch alcoholgebruik onder Amsterdammers, in het bijzonder onder jongeren. Inspanningen van het beleid richten zich op uitstel van alcoholgebruik en matiging van overmatig alcoholgebruik onder jongeren. Dat er goede ondersteuning is voor volwassen probleemdrinkers, in het bijzonder voor de (dakloze) alcoholverslaafden. En tot slot, het beperken van de schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik in bijzondere situaties, zoals bij grote evenementen, uitgaan, en huiselijk geweld. De aanpak bestond uit een mix van maatregelen op het terrein van regelgeving, handhaving, en educatie. Daarbij zijn veel partijen betrokken waaronder: politie, horeca, detailhandel, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), GGD, verslavingszorg, scholen, welzijn, sport en verschillende afdelingen van de gemeente Amsterdam. Belangrijke aandachtsgroepen zijn: jongeren en hun verzorgers; autochtone Amsterdamse mannen en in het bijzonder de groep alleenstaande mannen; jarigen, en de groep gemarginaliseerde alcoholverslaafden. Bij de aanpak richtten we ons op de domeinen: onderwijs, privé en gezin, het uitgaanscircuit, sportverenigingen, en de openbare ruimte. Door gelijktijdig acties op de verschillende domeinen in te zetten, vinden acties gericht op jongeren bijvoorbeeld niet alleen plaats in de schoolbanken, maar ook in hun omgeving: via hun ouders, de vereniging waar ze sporten, het park waar ze rondhangen en de kroeg of club waar ze uitgaan. 2. Focus op jeugd Alarmerende berichtgeving over comazuipende jongeren hebben er aan bijgedragen dat er steeds meer aandacht is gekomen voor bescherming van de jeugd. En daar is alle reden toe gezien de impact van alcoholgebruik op de ontwikkeling van jongeren. Maar hoeveel Amsterdamse jongeren drinken eigenlijk? En wanneer starten ze met drinken? Met het oog op preventie van gezondheidsschade door alcoholgebruik zijn jongeren een belangrijke doelgroep. Niet alleen kan alcoholgebruik voor jongeren riskant zijn, ook heeft het 1 Op 16 december 2016 heeft de staatssecretaris van VWS een brief aan de Tweede Kamer gestuurd met daarin de bevindingen van de evaluatie. Na maart 2017 zal duidelijk worden of een nieuwe bewindspersoon van plan is wijzigingen door te voeren in de wet op basis van de uitkomsten van deze evaluatie. 6

7 invloed op hun omgang met alcohol op latere leeftijd (zie kader). De ontwikkelingen in het gebruik van alcohol onder jongeren is de laatste jaren gunstig. Het aandeel scholieren dat al eens alcohol heeft gebruikt, is in de afgelopen decennia gestaag gedaald. Jaarlijks wordt de monitor Jij en Je Gezondheid uitgevoerd, onder alle tweede en vierde klassers van het voortgezet onderwijs. Uit de meest recente resultaten van 2015/2016 blijkt dat het ooit gebruik onder tweede klassers van het middelbaar onderwijs daalde van 22% in schooljaar 2010/2011 naar 8% in schooljaar 2015/ Van de vierde klassers van het middelbaar onderwijs in schooljaar 2014/2015 heeft echter in totaal 35,1% ooit gedronken. 21 % van de vierde klassers heeft in schooljaar 15/16, in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek, meer dan vijf drankjes bij één gelegenheid gedronken, het zogenaamde binge drinken. Recent onderzoek naar middelengebruik in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs (de vijfde en zesde klassen havo-vwo) laat zien dat met het toenemen van de leeftijd het alcoholgebruik nog verder toeneemt. Van de 16 t/m 18 jarige leerlingen, uit klas 5 en 6 van de havo en het vwo in Amsterdam, heeft 60% in de maand voorafgaand aan het onderzoek alcohol gedronken. Dat ging vaak om aanzienlijke hoeveelheden; 45% van de leerlingen dronk in de afgelopen maand vijf of meer glazen alcohol op één gelegenheid (binge drinken). Leerlingen van westerse en Nederlandse herkomst gebruiken aanzienlijk vaker alcohol en/of drugs dan leerlingen van niet-westerse herkomst. Het alcoholgebruik verschilt niet van het landelijke cijfer 3. Alcohol bij jongeren; wat zijn de risico s? Het gebruik van alcohol door jongeren brengt op tal van gebieden risico s met zich mee, met vaak ernstige onomkeerbare gevolgen. Alcoholgebruik bij jongeren kan de ontwikkeling van de hersenstructuren bij jongeren negatief beïnvloeden. Fors alcoholgebruik kan leiden tot slechtere leerprestaties, spijbelen en schooluitval. Naast de invloed op de hersenontwikkeling, kan ook de ontwikkeling van andere organen van jongeren belemmerd worden door alcoholgebruik. Alcoholgebruik op jonge leeftijd verhoogt het risico op problematisch drinken op latere leeftijd. Dit speelt vooral bij een startleeftijd onder de 18 jaar. Alcohol bij jongeren speelt daarnaast een rol bij acute risico's zoals onveilig en grensoverschrijdend seksueel gedrag, agressie en verkeersongevallen. Er valt dus nog forse winst te behalen als het gaat om het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren. De leeftijd waarop jongeren beginnen met alcohol is weliswaar hoger dan 15 jaar geleden. Desondanks start ruim een derde van de jongeren in de vierde klas en twee derde van de jongeren in de vijfde en zesde klas van het voortgezet onderwijs met alcohol drinken. Dat is nog 2 Bron: Deze cijfers worden jaarlijks bijgewerkt aan de hand van de meest recente resultaten. Vanaf januari 2017 zijn de resultaten van Jij en je gezondheid inzichtelijk. 3 Bron: Factsheet Middelengebruik bovenbouw voortgezet onderwijs in Amsterdam

8 steeds te veel. En onder jongeren die eenmaal begonnen zijn met drinken, drinkt een grote groep al snel veel glazen. Naleving leeftijdsgrens - verkrijgbaarheid van alcohol In Amsterdam kunnen jongeren nog steeds relatief eenvoudig aan drank komen. Bureau Objectief onderzocht in opdracht van de gemeente in 2016 bij o.a. supermarkten en horeca de naleving van regels voor de alcoholverkoop aan minderjarigen 4. Hieruit blijkt dat 32% van de verkooppunten van alcohol zich houdt aan de leeftijdsgrens. 68% leeft de wet dus niet goed na. Supermarkten doen het met 67% het beste, slijterijen volgen daarna (56%). Dan volgen cafetaria s/snackbars(22%), sportkantines (19%), avondwinkels 17% en tenslotte de horeca met 9%. Het Amsterdamse gemiddelde nalevingscijfer is vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde nalevingscijfer over alle typen verkooppunten (dat was 35% in 2016 ) 5. Maar in Amsterdam is de naleving specifiek bij de horeca slechter dan landelijk (9% Amsterdam versus 21% landelijk). Uit landelijke onderzoeken blijkt hoe jongeren aan alcohol komen 6 en waar en hoeveel alcohol ze drinken 7. Het grootste deel (83%) van jongeren die drinken, krijgt de alcohol van anderen (vrienden of ouders). Dit is ook waar jongeren meestal de alcohol drinken: bij vrienden thuis (66%) of bij ouders thuis (60%) 8. Van alle alcohol drinkende jongeren koopt 17% deze zelf; zij doen dit dan voornamelijk in de horeca, bij sportkantines en cafetaria s. Naleving verbod op doorschenken aan dronken personen Bureau Objectief onderzocht in 2016 ook hoe het verbod op het doorschenken aan dronken personen in de horeca wordt nageleefd: 11 van de 40 bezochte horecazaken leefden de regels correct na. Het nalevingspercentage komt daarmee op 27,5% in Amsterdam. Van de 4 bezochte locaties met een portier, is bij 3 zaken goed nageleefd door de dronken acteurs te weigeren. Wanneer alcoholgebruik problematisch wordt. Eén op de vijf volwassen Amsterdammers drinkt te veel alcohol zo blijkt uit de Amsterdamse Gezondheidsmonitor In de categorie zware drinkers of gelegenheidsdrinkers zijn met name Amsterdammers tussen de 16 en 34 jaar een risicogroep. Overmatige drinkers of gewoontedrinkers zien we juist vaker onder 55- t/m 74-jarigen. We zien dat met name in het Centrum en Oud-Zuid zwaar en overmatig alcoholgebruik vaak voorkomt. Als we kijken naar de Amsterdamse bevolking tussen de 16 en 54 jaar zien we dat ruim 7% een zogenaamde probleemdrinker is. Zij voldoen aan de definitie voor zwaar of overmatig drinken en 4 Objectief (2016): Nalevingsonderzoek Gemeente Amsterdam Dit onderzoek is als losse bijlage toegevoegd. In 2014 is, na het vaststellen van het voorlopige Preventie- en Handhavingsplan 2014, ook een nalevingsonderzoek uitgevoerd in opdracht van de gemeente Amsterdam, door STAP. De resultaten zijn, in afwachting van een integrale aanpak die nu in dit plan is neergelegd, niet actief gecommuniceerd. Inmiddels ligt er een recenter onderzoek (Objectief), dat nu als basis wordt gebruikt in dit plan. De resultaten uit 2014 staan opgenomen in bijlage 3. 5 Nuchter (2016): Alcohol en tabaksverkoop aan jongeren, Intraval en Nuchter (2016): Kopen en krijgen van Alcohol door jongeren 7 Youngworks (2016): Onderzoek drinkgedrag jongeren 8 De cijfers over drinkgedrag hebben betrekking op jongeren tussen 13 en 23 jaar 8

9 ondervinden daar ook problemen van. In Amsterdam wordt meer gedronken dan in de andere steden. Het hogere alcoholgebruik weerspiegelt zich mogelijk in de sterfte als gevolg van chronische leveraandoeningen gerelateerd aan alcohol. Dit is 1.6 keer hoger is in vergelijking met de rest van Nederland. Een belangrijke indicator voor alcoholmisbruik, is het aantal alcoholgerelateerde ambulanceritten. In de periode tussen steeg het aantal alcoholgerelateerde ritten in Amsterdam, van 1750 naar 2750 Naast de algemene stijging was er een extra toename van het aantal incidenten met alcohol onder jongeren. Meer recente gegevens zijn vooralsnog niet beschikbaar. Als het gaat om comazuipende jongeren, zijn alleen landelijke cijfers voorhanden. In 2015 zijn in Nederland 691 minderjarige jongeren in het ziekenhuis behandeld vanwege alcoholvergiftiging. Ten opzichte van 2014 is dit een stijging van 27 procent In 2020? Zal het aantal drinkende jongeren verder zijn gedaald. Zal het voor deze groep ook minder vanzelfsprekend zijn om alcohol te (kunnen) kopen. In de uitgaansgebieden lopen jongeren niet stomdronken rond en neemt het aantal alcohol gerelateerde incidenten af. En overmatig gebruik in risicovolle- en overlastgevende settings moet gekanaliseerd worden. Meer specifiek willen we het volgende bereiken. Doelstellingen 1. Daling van het alcoholgebruik onder 18 jaar 10. a. Het percentage Amsterdamse tweede klassers in het Voorgezet Onderwijs dat ooit gedronken heeft, daalt tot onder de 5% in schooljaar 2019/2020. Dit percentage was in schooljaar 2015/2016 8%. b. Het percentage Amsterdamse vierde klassers in het Voorgezet Onderwijs dat ooit gedronken heeft, daalt onder de 30% in schooljaar 2019/2020. Dit percentage was 35% in schooljaar 2015/2016. c. Het percentage Amsterdamse vierde klassers dat in de maand voorafgaand aan het onderzoek 5 glazen of meer bij één gelegenheid drinkt, daalt onder de 16% in schooljaar 2019/2020. In schooljaar 2015/2016 was dit 21% d. Het gemiddelde nalevingspercentage van de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop stijgt naar 64% in De gemiddelde naleving is in %. De naleving per branche stijgt: i. Supermarkten: van 67% naar 75% ii. Slijterijen: van 56 % naar 75% iii. Cafetaria s: van 22% naar 50% 9 Deze gegevens zijn afkomstig uit het onderzoek naar alcoholintoxicaties van het Nederlandse Signaleringscentrum voor Kindergeneeskunde (NCSK). De onderzoekers benadrukken dat de cijfers waarschijnlijk nog een onderschatting zijn. 10 De percentages in de doelstellingen verschillen van de doelstellingen in het Meerjaren beleidsplan van het cluster Sociaal omdat de vraagstelling nu anders geformuleerd is. 9

10 iv. Sportkantines: van 19% naar 50% v. Avondwinkels: van 17% naar 50% vi. Horeca: van 9% naar 60% 2. Daling van excessief alcoholgebruik onder jong volwassenen (18 tot 25 jaar). a. Het percentage jongvolwassenen (18-25 jaar) dat zwaar drinkt, daalt tot onder de 24%. Het percentage was in %. b. Het aantal ambulanceritten onder jongvolwassenen met alcoholintoxicatie daalt weer na een jarenlange stijging. c. Het nalevingspercentage van het verbod op doorschenken aan dronken personen in de horeca stijgt (27,5% in 2016). Omdat dit niet representatief gemeten wordt, wordt hier geen harde indicator voor opgenomen. Hoe gaan we de doelen monitoren? Het volgen van de ontwikkelingen in alcoholgebruik in Amsterdam levert waardevolle inzichten op in het effect van het ingezette beleid. Om die reden brengt de GGD vierjaarlijks de Amsterdamse alcoholmonitor uit. In deze monitor worden uiteenlopende databronnen gebundeld die in samenhang worden beschreven. Met deze alcoholmonitor, en de afzonderlijke bronnen, kunnen de indicatoren van de effectdoelstellingen worden gevolgd. Voor de indicatoren rondom naleving, wordt apart nalevingsonderzoek ingezet. De uitkomsten van de periodieke nalevingsonderzoeken worden onderdeel van de alcoholmonitor. Meer weten? Klik hier 4. Integrale benadering Opvattingen over alcohol en het gebruik er van veranderen we niet van vandaag op morgen. Een succesvolle aanpak vraagt niet alleen om langdurige inzet, maar ook om een aanpak waarbij diverse maatregelen samenhangend worden ingezet op het terrein van regelgeving, handhaving en voorlichting. Met dit preventie- en handhavingsplan bouwen we verder op de aanpak die nu al loopt. Voor de aanpak hanteren we het preventiemodel van Reynolds (zie figuur 1) als uitgangspunt. Het preventiemodel kent 3 beleidspijlers, te weten: educatie, regelgeving en handhaving. De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook. Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Het model laat zien dat bij de aanpak van alcoholproblemen verschillende type maatregelen nodig zijn om tot een succesvolle aanpak te komen. Figuur 1: Preventiemodel, Reynolds Regelgeving Preventie Educatie Handhaving 10

11 Alcoholpreventie moet nooit alleen op het individu gericht zijn. Het meest effectief zijn zelfs strategieën die vooral de omgeving van de drinker beïnvloeden. En in die omgeving van de (jonge) drinker spelen alcoholverstrekkers, scholen, en ouders een belangrijke rol. Evenals bij het huidige alcoholmatigingsbeleid richten we ons bij de aanpak op de verbinding tussen de verschillende domeinen: onderwijs, privé en gezin, het uitgaanscircuit, sportverenigingen, en de openbare ruimte. De kans op succes wordt groter naarmate jongeren vanuit verschillende settings worden gestimuleerd om niet te drinken. Dat betekent dus acties gericht op jongeren via de scholen, maar ook in hun omgeving: via hun ouders, de vereniging waar ze sporten, de supermarkt waar ze hun alcohol willen kopen, en de kroeg of club waar ze uitgaan. 5. Wat gaan we doen? De aanpak bestaat uit een mix van maatregelen op het terrein van regelgeving, handhaving, en educatie. Daarbij bestendigen we succesvolle maatregelen uit het vigerende alcoholmatigingsbeleid en gaan we experimenteren met nieuwe interventies, zoals een nazorgtraject voor jongeren met een alcoholintoxicatie. De komende jaren gaan we onze inzet op het terrein van toezicht en handhaving goed volgen en waar nodig onderweg bijstellen. Educatie Schoolsetting Binnen het Amsterdamse onderwijs wordt op velerlei wijze aandacht besteed aan het terugdringen van middelengebruik onder jongeren. Preventie van alcoholgebruik neemt daarbij een belangrijke plaats in. Daarbij zijn de volgende ontwikkelingen zichtbaar. Meer maatwerk voor de school. Doordat de GGD en de school actuele cijfers over het gebruik van de eigen leerlingen hebben, kunnen de interventies worden toegesneden op de lokale situatie. De school krijgt daardoor maatwerk geleverd en kan, in overleg met de GGD, zelf bepalen welke interventies passend zijn. Deze benadering staat bekend onder de naam "Gezonde School". Voor alcohol preventie betekent dit dat er extra ondersteuning beschikbaar is voor scholen waar relatief meer en jonger alcohol wordt gebruikt. Terwijl de aandacht op scholen waar alcohol vrijwel geen rol speelt aan andere onderwerpen kan worden gewijd. Een structurele aanpak. "De Gezonde School" benadering streeft er naar dat de school beleid ontwikkeld op het gebied van educatie, omgeving, ouders, regelgeving en signalering. Zo kan preventie structureel ingebed zijn in het schoolbeleid. Indien de school dit wenst kan dat bovendien leiden tot het vignet "Gezonde School". Vernieuwing van de methodieken. Onderzoek, met name door het Trimbos instituut, heeft geleid tot vernieuwing. Zo is voor de brugklas Frisse Start ontwikkeld met veel aandacht voor sociale norm en wordt er gewerkt aan een nieuwe interventie voor de bovenbouw rond zelfcontrole. Voor 11

12 het praktijkonderwijs is lesmateriaal gemaakt dat aansluit bij deze leerlingen. Deze vernieuwing en verschillende andere goed onderbouwde interventies, in vooral het voortgezet onderwijs, worden uitgevoerd binnen de bestaande middelen voor De Gezonde School en Genotmiddelen. Inbedding in gebiedsgericht werken. De GGD contactpersonen worden zoveel mogelijk per stadsdeel verdeeld, zodat de lijnen kort zijn en er goed samengewerkt kan worden met bijvoorbeeld de OKT-teams. Er wordt ingespeeld op wensen en prioriteiten van de gebieden. In stadsdeel Zuid is sprake van hoog middelengebruik, op sommige pleinen is er tevens overlast, waarbij ook vaak -overmatig- middelengebruik een rol speelt. Gezien de omvang van de problematiek, wordt er in dit stadsdeel intensief samengewerkt om extra aandacht aan middelenpreventie te geven. Met als doel het middelengebruik beter bespreekbaar te maken met (hoogopgeleide) ouders en leerkrachten en jongeren weerbaar te maken. Ook is het van belang om tevens een maatschappelijke discussie over de geaccepteerde norm van alcoholgebruik te starten. Inspanningsdoelen scholen 1. Met alle Amsterdamse scholen voor VO wordt op basis van gegevens over de gezondheid van de leerlingen overlegd over prioriteiten en het te voeren beleid. Bij tenminste de helft van alle scholen wordt gewerkt aan een structurele aanpak van genotmiddelen (inclusief alcohol) op het gebied van educatie, omgeving, regelgeving en signalering (Gezonde School benadering). 2. Vanaf het schooljaar 2018/2019 besteedt ten minste driekwart van de 25 Amsterdamse VO scholen met het meeste alcoholgebruik structureel aandacht aan alcoholpreventie, ingebed in een breder beleid rondom het terugdringen van middelengebruik. 3. Ten minste driekwart van de Amsterdamse scholen voor voortgezet onderwijs heeft regels over genotmiddelen. Op de 25 scholen met relatief meer alcoholgebruik, omvatten deze in elk geval ook regels die alcoholgebruik tijdens schoolfeesten en schoolreizen verbieden. De scholen communiceren deze regels duidelijk en voeren controles uit, bijvoorbeeld door het gebruik van blaastesten. De GGD stelt hiertoe blaastesten ter beschikking. 4. Voor educatie en bewustwording maken scholen gebruik van methodieken die theoretisch goed onderbouwd zijn dan wel op effect onderzocht. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de volgende methoden: "Frisse Start", PAS, ELO alcohol in combinatie met interactieve oudervoorlichting, voorlichting aan ouders uit de bovenbouw over uitgaan en stappen. Als de nieuwe interventie van het Trimbos voor bovenbouw leerlingen ontwikkeld is, wordt deze tevens in het aanbod opgenomen. 5. Op tenminste 5 van de 7 scholen voor praktijkonderwijs in Amsterdam wordt gebruik gemaakt van de speciale lesmaterialen voor deze doelgroep. Vrijetijd; uitgaan en sport Op het Rembrandtplein voeren we een pilot uit met een innovatieve aanpak om geweld en overlast terug te dringen. Een aantal inspanningen in dit project richten zich op het terugbrengen van excessief alcoholgebruik in de uitgaanssetting. De ervaringen die hier de komende jaren mee worden opgedaan betrekken we bij het ontwikkelen van nieuw horecabeleid. Project Gastvrij en Veilig Rembrandtplein In het uitgaansgebied Rembrandtplein/Thorbeckeplein is in juli 2015 gestart met een driejarige pilot. Deze heeft als doel een kwaliteitsverbetering van het uitgaansleven op het plein tot stand te brengen en tegelijk het aantal geweldsincidenten en de overlast te verminderen. Hierover is 12

13 geruime tijd overleg gevoerd met ondernemers, Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en de politie, wat heeft geleid tot een samenwerkingsakkoord en een convenant. Hierin zijn de gezamenlijke inspanningen benoemd van deze samenwerkende partijen. De aanpak bestaat uit vier startmaatregelen: de introductie van hosts (1), het optimaliseren van de kwaliteit van het horecapersoneel en de portiers door extra opleidingen (2), een integrale gebiedsbenadering en positieve gedragsbeïnvloeding van bezoekers door aanpassingen in de openbare ruimte, heldere gedragsregels en branding van het plein (3). Tot slot een bonus/malusregeling, waarbij ondernemers die zich extra inspannen worden beloond met verruiming van openingstijden (4). Trainingen barpersoneel en portiers Rembrandtplein De horecaondernemers van het Rembrandtplein hebben zich gecommitteerd aan het opleiden van barpersoneel en portiers. Het gaat om trainingen georganiseerd door KHN-Amsterdam waarin aandacht is voor herkennen van gedrag dat kan leiden tot agressie en geweld. De training voor barpersoneel wordt gegeven door medewerkers van Jellinek Preventie. Daarmee richt de training zich ook op het voorkomen van doorschenken aan mensen in kennelijke staat. Ook is binnen de trainingen extra aandacht voor signalering, herkenning en schenken aan minderjarigen. De trainingen staan ook open voor andere horecagelegenheden in Amsterdam, en worden door KHN daar ook gericht onder de aandacht gebracht. Na afloop van de pilot Rembrandtplein, kan, als daar aanleiding voor is, eventueel besloten worden bartrainingen ook elders een meer verplichtend karakter te geven bij bepaalde typen alcoholschenkende bedrijven. Tegengaan alcoholmisbruik Horecabedrijven op het Rembrandtplein die in het weekend langer mogen open zijn, moeten zich houden aan (onder andere) de volgende voorwaarden: o Geen prijsacties met alcohol (happy hours, gratis rondjes, kroegentochten) o Personeel consumeert geen alcohol tijdens werktijd o Gratis water verstrekken als de klant daarom vraagt. Hier wordt periodiek op gecontroleerd, en constatering van overtredingen kan aanleiding zijn om de bonus verruimde openingstijden in te trekken. Aanpak georganiseerde kroegentochten In georganiseerde kroegentochten worden mensen vaak gestimuleerd in korte tijd veel alcohol te consumeren. Daarbij kunnen deze groepen op straat voor overlast zorgen. De gemeente voert overleg met de organisatoren van kroegentochten om dit tegen te gaan. In 2017 kijken we of aanscherping daarvan of aanvullende regels noodzakelijk zijn en wat de juridische mogelijkheden zijn om als stok achter de deur de kroegentochten te verbieden. Ook kijken we of afspraken met de horecaondernemers die kroegentochten ontvangen, nodig zijn, zoals op het Rembrandtplein. Vergroten alertheid bij horeca op jongeren en op de regels over doorschenken KHN Amsterdam heeft naar aanleiding van de lage score van horecabedrijven op de naleving van de leeftijdsgrens en het doorschenken (zie pagina 6 van dit plan) een aantal acties aangekondigd 11. De inzet is normalisatie van het tonen (door jongeren) en het vragen (door barpersoneel) om het 11 Zie brief van KHN van dd. 2 december 2016 die als losse bijlage is toegevoegd. 13

14 ID en om dronken mensen niet toe te laten of niet aan hen alcohol te schenken. Naast het onder de aandacht brengen in al hun contacten met de achterban (via 1-op 1 gesprekken, nieuwsbrieven, bijeenkomsten en trainingen), gaat KHN onderzoeken of in een klein afgebakend gebied, eigen mystery-visits uitgevoerd kunnen worden. Deze vrijwillige pilot moet uitwijzen of extra aandacht en onderlinge controle een verbetering in de naleving tot gevolg heeft. KHN Amsterdam stelt budget voor deze pilot beschikbaar. De gemeente gaat samen met KHN in overleg over het voeren van campagnes gericht op publiek en barpersoneel, waarbij de principes vanuit de gedragswetenschap worden toegepast. De campagne kan gaan over de leeftijdsgrens, doorschenken en over de overlast die samenhangt met (excessief) alcoholgebruik. In eerste instantie zal er in 2017 een experiment worden uitgevoerd in een afgebakend gebied met een beperkt aantal horecaondernemers die bereid zijn hieraan mee te werken. Een dergelijke campagne kan bij succes breder worden toegepast. Nazorg traject voor jongeren met een alcoholintoxicatie Voor minderjarige jongeren die vanwege een alcoholintoxicatie met een ambulance worden vervoerd, is momenteel een experiment gestart met een aparte aanpak. Kern van deze aanpak is dat deze jongeren, nadat zij in het ziekenhuis terecht zijn gekomenen, verwezen worden naar een jeugdarts van de GGD Amsterdam. Jeugdartsen hebben de Amsterdamse jongeren goed in beeld door de preventieve gezondheidsonderzoeken die in de leeftijd van 0 tot 18 jaar aan alle jongeren worden aangeboden. Op die manier kan het ondersteuningsaanbod goed aansluiten bij de situatie en de problematiek van het kind. Tegelijkertijd kan hiermee onnodige en duurdere tweedelijns zorg voorkomen worden. Op dit moment wordt het experiment alleen uitgevoerd bij het AMC, we hebben de ambitie om dit experiment uit te breiden naar de andere ziekenhuizen in de stad. Inspanningsdoelen uitgaan 1. In 2018 is door 50% van het horeca- personeel van het Rembrandtplein dat langer dan 1 jaar in dienst is, de Bar Smart training én een bedrijfshulpverleningstraining gevolgd. 2. Horecaondernemers die ruimere openingstijden hebben gekregen (in ieder geval die op het Rembrandtplein) houden geen prijsacties met alcohol, personeel consumeert geen alcohol tijdens werktijd en er is gratis water beschikbaar. 3. In 2017 ontwikkelen we een aanpak om overlast en excessief alcohol gebruik door georganiseerde kroegentochten terug te dringen 4. Samen met betrokkenen (horeca, Jellinek, GGD, gedragswetenschappers) ontwikkelen van een campagne gericht op barpersoneel en bezoekers om (overmatige) alcoholconsumptie (door jongeren) en daaraan gerelateerde overlast in het uitgaanscircuit terug te dringen. 5. Experimentele aanpak nazorgtraject voor jongeren (18-) die met een alcoholintoxicatie in bij de Spoedeisende Eerste Hulp binnenkomen. Sport, buurt- en jongerencentra Sportverenigingen, buurt- en jongerencentra en andere zogenaamde paracommerciële instellingen onderscheiden zich van reguliere horeca omdat zij vaak werken met vrijwilligers. De verenigingen met een jongerenafdeling werken in 2020 allemaal met een eenvoudig werkbaar hulpmiddel om simpel en slim, met ID gegevens van de jongere, te bepalen of de aankoper oud genoeg is om drank te mogen kopen. 14

15 Wanneer nieuwe regels worden vastgesteld voor paracommerciële horeca (zie pagina 14 en bijlage 2), zal weer opnieuw geïnventariseerd worden welke verenigingen ondersteuning wensen bij het ontwikkelen van een goed alcoholbeleid. Verengingen kunnen er op aanvraag ook voor die tijd gebruik van maken. Inspanningsdoelen sport, buurt- en jongerencentra 1. Alle verenigingen met een jongerenafdeling werken in 2020 met identificatie systeem/hulpmiddel. 2. Er is een ondersteuningsaanbod voor sportverenigingen voor het ontwikkelen van alcoholbeleid. Toezicht en handhaving Belangrijke bepalingen uit de Drank- en Horecawet zijn het verbod op het schenken aan minderjarigen (meer precies; aan jongeren die niet onmiskenbaar 18 zijn en waarvan de leeftijd niet is vastgesteld door middel van een ID-check) en het verbod op doorschenken aan dronken personen (artikel 20 DHW).. Ook mogen jongeren onder de 18 niet in het bezit zijn van alcohol op voor het publiek toegankelijke plaatsen (parken, portieken, café s) (artikel 45 DHW). In gesprek over naleving Uit het nalevingsonderzoek blijkt dat de naleving per alcoholverkopende branche verschilt. Met een aantal branches afzonderlijk (avondwinkels, sport) zullen we in gesprek gaan over het verbeteren van de naleving. Toezicht Het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet vindt voornamelijk informatie gestuurd plaats. Het gaat om informatie over vermoedens van aanwezigheid of verkoop aan jongeren, dronken personen in horeca, slechte controles deurbeleid of informatie uit mysteryguest onderzoek. Toezicht op DHW-aspecten vindt ook plaats bij controles die een andere aanleiding kennen, bijvoorbeeld overlast van muziekgeluid bij horecabedrijven. Specifieke DHW-controle acties vinden plaats vanuit de stedelijke flex horeca, die vooral in het weekend actief is. Amsterdam richt zich vooral op de ondernemers die drank verkopen. Daarnaast zetten we ook in op het toezicht op jongeren zelf die drank bezitten (artikel 45 DHW), door dit te betrekken tijdens de reguliere toezichtstaken in de openbare ruimte (met name de inzet op jeugdoverlast) en de horeca. Handhavingsstrategie In 2013 heeft Amsterdam een handhavingsstrategie vastgesteld waarin is opgenomen welke sancties volgen wanneer overtredingen van (o.a.) de Drank- en Horecawet bij horeca of winkels worden geconstateerd. Hierin wordt rekening gehouden met het track-record van de ondernemingen. Bij het schenken aan minderjarigen volgt in principe eerst een waarschuwing. Als nadere instructie hierbij geldt vooralsnog dat niet gehandhaafd wordt wanneer is geconstateerd dat iemand die niet onmiskenbaar 18 is, en waarvan de verkoper de leeftijd niet heeft vastgesteld, bij navraag wél meerderjarig blijkt te zijn. 15

16 Bij constatering van doorschenken aan een persoon die overduidelijk onder invloed is, volgt een tijdelijke schorsing/intrekking van de drankvergunning voor een week. We monitoren jaarlijks de opgelegde sancties, in verhouding tot het aantal controles en constateringen. Ervaringen en resultaat Uit de ervaringen met het toezicht in de horeca in de afgelopen jaren (vanaf 2014), blijkt dat de huidige wijze van inzet nog te weinig effectief is. Het is moeilijk om, met name in de drukke uitgaansgelegenheden, overtredingen te constateren, door toezichthouders die vaak ouder zijn dan het gemiddelde uitgaanspubliek. Er zijn twee stappen opgelegd voor schenken aan minderjarigen; doorschenken is nog niet geconstateerd. Wel is al vaker geconstateerd dat een leidinggevende in beschonken toestand dienst deed in een horecabedrijf en zijn er veel stappen opgelegd omdat bij alcoholschenkende bedrijven geen leidinggevende aanwezig was (zie bijlage 1 voor de cijfers). Bredere aanpak, betere informatiepositie en inzet jonge toezichthouders Om de effectiviteit van het toezicht en de handhaving - mede gelet op de nalevingscijfers verder te verbeteren is het nodig om: - bij controles op doorschenken ook aspecten van de bedrijfsvoering van de horecazaak te betrekken, waardoor mogelijk ook op grond van de APV opgetreden kan worden. - nog beter zicht te hebben op de locaties waar daadwerkelijk minderjarigen alcohol kopen. Hier laten we in 2017 onderzoek naar uitvoeren. Tot die tijd ligt de focus op de branches die naast de horeca het slechts scoren: avondwinkels, sportkantines (voor wat betreft leeftijdsgrens) en een aantal horecabedrijven (voornamelijk voor wat betreft doorschenken). - te werken met jonge toezichthouders, die niet opvallen in het uitgaanspubliek. In de zomer van 2016 is een korte pilot uitgevoerd, waaruit bleek dat jonge toezichthouders inderdaad meer en breder kunnen waarnemen in de horecazaken (ondanks dat er niet is geconstateerd dat er aan daadwerkelijk minderjarigen werd geschonken). Daarom wordt deze manier van werken nu structureel ingebed bij het toezicht op de DHW; vanaf 2017 zullen de periodieke gerichte controles op de leeftijdsgrenzen en doorschenken voornamelijk worden uitgevoerd door externe jonge toezichthouders. Voor externe toezichthouders is ook gekozen omdat deze anoniem kunnen blijven, en het van belang is dat ze niet herkend worden. - terugkoppeling te geven aan ondernemers. De informatie uit de controles wordt, ook als er geen overtredingen zijn geconstateerd, in de week na de controle aan de ondernemer teruggekoppeld. Het doel van het gesprek is verbeterpunten te formuleren. De ondernemers zullen ook gewezen worden op de trainingen. Regelgeving Alcoholregelgeving in sportkantines, buurthuizen etc. De Drank- en Horecawet geeft op een aantal punten de mogelijkheid om in een gemeentelijke verordening de alcoholverkoop nader te reguleren, zoals met betrekking tot paracommerciële instellingen. Dit zijn stichtingen of verenigingen die naast hun hoofdactiviteit (zoals een sport beoefenen) ook een kantine voeren en daar alcohol schenken. In 2013 heeft de gemeenteraad ingestemd met het overnemen van de geldende regels als bepaling in de APV, waarbij is 16

17 aangekondigd dat opnieuw bekeken zou worden in hoeverre deze regels onder andere in het kader van alcoholmatiging onder de jeugd door middel van het beperken van schenktijden aangepast zouden moeten worden. De gemeenteraad wordt nu gevraagd om bij de behandeling van dit Preventie- en Handhavingsplan aan te geven wat zij van belang vinden in de regels voor paracommerciële horeca, in bijlage 2 wordt hiervoor de benodigde informatie gegeven. In het tweede en derde kwartaal van 2017 wordt vervolgens een wijziging van de regelgeving voorgesteld (procedure APV-wijziging) of worden de paracommerciële instellingen geïnformeerd dat de huidige regels van kracht blijven. Mengformules met alcohol Amsterdam is in april 2016 gestart met een gecontroleerd en beperkt experiment waarin - in afwijking van de Drank- en Horecawet gedurende een jaar in drie winkelstraten combinaties tussen alcohol en detailhandel onder voorwaarden worden toegestaan. De proef was bedoeld voor zowel horecazaken die ook producten mogen verkopen, winkels die alcohol mogen schenken of verkopen voor elders en voor slijterijen die een proeverij mogen organiseren. Er zijn uiteindelijk zes deelnemende bedrijven; vijf winkels en één slijterij, die allen zeer beperkt gebruikt maken van de mogelijkheid om alcohol te schenken of proeverijen te organiseren. Na afloop van het experiment, in april 2017, zal het college op basis van de ervaringen en eventuele effecten van de beperkte proef in Amsterdam, maar ook gebruikmakend van de landelijke evaluatie van de proef in een dertigtal andere gemeenten, een standpunt bepalen over de wenselijkheid van de aanpassing van de DHW op dit punt. Inspanningsdoelen regelgeving, toezicht en handhaving 1. In gesprek over naleving met aantal branches (avondwinkels, sport) 2. Jaarlijkse monitoring toezicht en handhaving DHW. 3. Vergroten informatiepositie waar komen daadwerkelijk minderjarigen 4. Vergroten effectiviteit toezicht DHW door jonge boa s in te zetten 5. Wijzigen van alcoholregels voor paracommerciële horeca of bevestigen en communiceren huidige regels Financiering van de voorgenomen maatregelen Een groot deel van de uit te voeren maatregelen zal binnen de bestaande capaciteit en middelen gerealiseerd worden. De lopende preventieprogramma s op scholen worden uit het preventiebudget GGD gefinancierd. De voorgestelde maatregelen ten behoeve van handhaving en toezicht komen uit het reguliere horecabudget (voor wat betreft inhuur jonge toezichthouders in 2017) en de reguliere budgetten toezicht en handhaving van de stadsdelen. Voor het ontwikkelen van een campagne wordt een aanvraag gedaan bij de Voorjaarsnota. 17

18 Bijlage 1 Resultaten toezicht en handhaving Sinds de decentralisatie van de Drank- en Horecawet van het rijk naar de gemeente, heeft Amsterdam bijna drie jaar ervaring opgedaan met deze nieuwe toezichts- en handhavingsfunctie. Het eerste jaar (2013) was een overgangsjaar; toezichthouders moesten worden opgeleid om een specifieke boa-bevoegdheid krijgen. Vanaf 2014 zijn de DHW controles onderdeel van de flexibele handhaving horeca. In 2016 kon deze pool gebruikmaken van 43 toezichthouders die bevoegd zijn te handhaven op de Drank- en Horecawet. De controles richten zich op het toezicht op de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop en het verbod op het doorschenken aan (evident) dronken personen in de horeca. In 2014 heeft dit team hotspots bezocht die stadsdelen hebben aangedragen en in 2015 en 2016 is gefocust op de horeca rond het Leidseplein en Rembrandtplein. Gebleken is dat de huidige wijze van handhaving, met de huidige pool inspecteurs erg tijdrovend en lastig is. Dit komt voornamelijk omdat, voor de juridisch houdbare constatering, de overtreding uitgebreid moet worden beschreven en beargumenteerd, wat vooral in drukke en overvolle horecalocaties is lastig is. De inspecteurs vallen vrij snel op bij hun toezicht en observaties vanwege hun leeftijd (gemiddeld 40 jaar en ouder). Hierdoor is het moeilijker om de jongeren of de dronken personen te kunnen observeren. In 2016 zijn een deel van de controles uitgevoerd in samenwerking met ROC-studenten die in opleiding zijn voor boa s, naar aanleiding van deze controles is niet gesanctioneerd (studenten waren niet bevoegd). Ook heeft in 2016 een pilot plaatsgevonden waarbij jonge particuliere boa s zijn ingezet (4 weekendnachten). Zij bleken beter op te gaan in het publiek en meer waar te nemen. Daarnaast is gestart met een pilot waarin bij controles op doorschenken ook wordt gekeken naar aspecten van de bedrijfsvoering van een horecazaak (zoals o.a. stimulerend alcoholbeleid, dronken bezoekers, drukte in de zaak, dronken mensen die naar buiten komen, etc.). Er zijn in totaal sinds 2014 ruim 500 gerichte weekend controles uitgevoerd op de DHW. Daarnaast is er ook bij een nog groter aantal controles met een andere aanleiding (overlast etc.) op DHWaspecten gecontroleerd. In totaal zijn er naar aanleiding van alle controles 240 stappen opgelegd na overtredingen van de Drank en Horecawet. Het gaat om zowel horecabedrijven als winkels. Deze 240 stappen vormen 16% van het totaal aantal opgelegde stappen bij horeca en winkels. Het gaat hier om de aantallen exclusief overtredingen waar de coulanceregeling is toegepast (bij zaken die 3 jaar exploiteren en niet eerder een stap opgelegd hebben gekregen). 18

19 Tabel: Aantal DHW gerelateerde opgelegde handhavingsstappen op basis van de Handhavingsstrategie horeca en slijterijen (2013), exclusief coulanceregeling Categorie 1 overtredingen aantal stappen Geen leidinggevende aanwezig alcoholverstr.bedrijf stap 0 Bestuurlijke waarschuwing 4 stap 1 Last onder dwangsom 29 stap 2 Last onder dwangsom innen 152 Overtreding overige voorstriften DHW verg stap 0 Bestuurlijke waarschuwing 1 stap 1 Last onder dwangsom 2 stap 2 Last onder dwangsom innen 8 Verkoop alcoholhoud.drank vr gebruik elders dan ter plaatse stap 0 Bestuurlijke waarschuwing 1 Categorie 2 ernstige overtredingen Alcoholverstrekking aan minderjarigen stap 0 Bestuurlijke waarschuwing 2 Personeel onder invloed stap 1 Tijdelijke schorsing D&H-vergunning voor 1 week 11 Categorie 3 zeer ernstige overtredingen Verstrekking drank/sterke drank zonder drankvergunning stap 1 Intreking vergunning voor onbep.tijd en/of last onder bestuursdwang 5 Bestuurlijke boete winkels Verkoop van alcohol in winkel waar dit niet is toegestaan 25 TOTAAL AANTAL STAPPEN alcohol/dhw gerelateerd, jan dec