Eindrapport POH GGZ in de regio WSD

Transcriptie

1 Eindrapport POH GGZ in de regio WSD Uitkomsten enquête onder POH GGZ 2016 Daniëlle Vissers Zorgorganisatie Eerste Lijn juni 2016

2 INHOUD AANLEIDING ACHTERGROND/VOOROPLEIDING POH GGZ OPLEIDING DIENSTVERBAND INTAKE, CONSULTEN EN NIET-PATIËNTGEBONDEN CONTACTEN... 5 INTAKE... 5 CONSULTEN... 6 NIET-PATIËNTGEBONDEN CONTACTEN JEUGD GGZ INTERN OVERLEG... 8 HUISARTS... 8 POH-SOMATIEK EXTERN OVERLEG... 9 GENERALISTISCHE BASIS GGZ... 9 SPECIALISTISCHE GGZ... 9 WIJKTEAM VERWIJSHULP EN SOCIALE KAART VERWIJSHULP SOCIALE KAART SCHOLING, PLATFORM EN INTERVISIE SCHOLING PLATFORM INTERVISIE HIS, E-HEALTH EN WERKRUIMTE HIS E-MENTAL HEALTH WERKRUIMTE CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

3 AANLEIDING Dit rapport is geschreven naar aanleiding van een enquête die in maart-april 2016 is uitgezet onder POH GGZ in het werkgebied van de Zorgorganisatie Eerste Lijn (ZEL). Er waren verschillende redenen waarom we meer informatie over deze beroepsgroep wilden. Tot 2015 verzorgde ZEL op verzoek van de zorgverzekeraar het aanvraagtraject voor contractering en de jaarlijkse evaluatie. Deze taken zijn per 1 januari 2015 teruggenomen door de zorgverzekeraar. We merkten dat hierdoor het zicht op wie actief was in de regio en hoe de uitoefening van de functie verliep onduidelijk werd. Verder zijn we eind vorig jaar gestart met het opstellen van het GGZ Zorgprogramma voor huisartsenpraktijken waarin verschillende uitgangspunten voor de GGZ in de regio zijn geformuleerd en waar een handreiking met tools voor de huisartsenpraktijk onderdeel van uitmaakt. Inzicht over wat onder POH GGZ leeft is hiervoor onontbeerlijk. De vragenlijst is opgesteld met medewerking van de leden van het regionale platform GGZ, waarin alle echelons van de GGZ vertegenwoordigd zijn. Uiteindelijk bestaat de vragenlijst uit vragen op 13 onderdelen met verschillende subvragen. Voorafgaand is een uitdraai uit het ZEL-informatiesysteem gemaakt met POH GGZ die in onze regio actief zijn. Op basis hiervan zijn praktijken van wie bij ons niet bekend was of ze met een POH GGZ werken aangeschreven met de vraag of zij een POH GGZ hebben. Dit leverde uiteindelijk 7 nieuwe namen en mailadressen op. Indien praktijken aangaven niet met een POH GGZ te werken, werd hen gevraagd antwoord te geven op de vraag waarom niet. Drie praktijken gaven aan wel in de toekomst te willen starten maar op dit moment te kampen met ruimtegebrek. De overige 13 praktijken willen geen POH GGZ omdat de meesten van hen geen meerwaarde in de functie zien. Nu we een zo goed als compleet overzicht van de POH GGZ in de regio hadden, hebben we vervolgens aan alle POH GGZ de vragenlijst verstuurd. Sommige POH GGZ werken op meerdere praktijken. Aan hen is gevraagd om voor elke praktijk de vragenlijst in te vullen, zodat we zicht krijgen op hoe de POH GGZ-functie op praktijkniveau functioneert en wordt ingevuld. In de ZEL-regio bevinden zich 95 huisartsenpraktijken. Van deze praktijken werken 78 met een POH GGZ (= 83%). Slechts 16 praktijken (17%) werken niet met een POH GGZ. Binnen de 78 praktijken die met een POH GGZ werken zijn 58 POH GGZ actief en zij vervullen 97 werkplekken. Uiteindelijk hebben we 71 vragenlijsten retour ontvangen. Dit betekent dat we van 90% van de praktijken en 74% van de werkplekken een vragenlijst retour hebben ontvangen. Deze hoge respons geeft een significant beeld van de functie, hoe deze wordt ingevuld en geeft handvatten om te onderzoeken hoe we de functie kunnen doorontwikkelen. 3

4 1. ACHTERGROND/VOOROPLEIDING POH GGZ In de ZEL-regio heeft bijna 40% van de POH GGZ een SPV-achtergrond. Een andere grote groep is van origine algemeen maatschappelijk werker (32%). Het aantal psychologen en b-verpleegkundigen dat als POH GGZ werkt is in deze regio beperkt. Onder de categorie overig werden genoemd andragogiek, systeemtherapeutische psychotherapie en POH-somatiek. Achtergrond SPV 17 38,6% AMW 14 31,8% Psycholoog 5 11,4% B-verpleegkundige 3 6,8% HBO-V - GGZ 2 4,5% Anders 3 6,8% % 2. OPLEIDING Bijna driekwart van de respondenten heeft de opleiding voor POH GGZ gevolgd. De grootste groep (13) heeft de opleiding gedaan bij Avans+ (29,5%). Verder heeft een aantal de opleiding gedaan bij de Christelijke Hogeschool Ede. Deze hebben in 2012 voor de POH GGZ van GGZ Delfland de opleiding in-company aangeboden. In de categorie Anders werden genoemd de Forta Groep (4x), Sociale Academie (2x) en de Hogeschool Utrecht (1x). Ruim een kwart van de POH GGZ heeft de opleiding (nog) niet gevolgd. In deze groep zitten met name POH GGZ die in dienst zijn van de huisarts of die als ZZP er werken (75%). Dit betreft veelal POH GGZ die vóór 2012 zijn gestart in de functie. De opleiding was toen nog geen verplichting. Opleiding Avans ,5% Christelijke Hogeschool Ede 8 18,2% Hogeschool Rotterdam 4 9,1% Anders 7 15,9% Opleiding niet gevolgd 12 27,3% ,0% Daarnaast is gevraagd of de POH GGZ de gevolgde opleiding zouden aanbevelen bij een toekomstige collega. Bij Avans+ beantwoordde negen deze vraag met ja en vier met nee. Als positieve punten van deze opleiding werden genoemd: er komt veel thematiek aan bod, prettige docenten met voldoende ervaring en uit het beroepsveld, inhoudelijk sterk, allerlei facetten van het beroep worden behandeld 4

5 (ook profilering), veel casuïstiek en rollenspellen, ruimte voor eigen inbreng, houdt ontwikkelingen binnen de POH GGZ bij. Negatieve punten waren dat het weinig aanvulling bood op het kennisniveau, de opleiding niet aansloot bij de GGZ en dat het lesaanbod en theoretisch examen niet overeen kwamen. Twee POH GGZ zouden de opleiding van de Christelijke Hogeschool Ede aanbevelen en vijf niet. Als negatief werd ervaren dat er te weinig aansluiting was bij de praktijk en al opgedane kennis, dat er geen diepgang was en de opzet te schools was. De inzet en het niveau van gastdocenten werd als goed ervaren. De opleiding van de Hogeschool Rotterdam werd als slecht georganiseerd ervaren. Deze opleiding wordt inmiddels niet meer gegeven. Tot slot werd de verkorte opleiding voor SPV van de Forta Groep door 2 als positief en door 2 als negatief ervaren. De opleiding bleek uiteindelijk niet aan de voorwaarden van de zorgverzekeraars te voldoen. 3. DIENSTVERBAND Ruim tweederde van de POH GGZ is in dienst van de huisarts en bijna 20% werkt in de huisartsenpraktijk als ZZP er. In de ZEL-regio zijn drie organisaties die POH GGZ detacheren naar de huisartsenpraktijk: GGZ Delfland, Minters en Forta. Daarnaast bleek uit de enquête dat er nog andere detacheerders op de markt zijn: Lucertis, Indigo en Kolibrie. Dienstverband Huisarts 26 36,6% GGZ Delfland 17 23,9% ZZP 13 18,3% Minters 7 9,9% Forta 2 2,8% Anders 6 8,5% 4. INTAKE, CONSULTEN EN NIET-PATIËNTGEBONDEN CONTACTEN Intake Landelijk wordt er van uitgegaan dat een POH GGZ om kostendekkend te werken 2 dubbele consulten per uur moet doen. Een veelgehoorde aanname is dat 30 minuten niet genoeg is voor een intake en in sommige gevallen ook niet voor een consult. Navraag onder de POH GGZ in de ZEL-regio leverde op dat meer dan de helft 30 minuten uittrekt voor de intake; ruim een kwart heeft een intake van 45 minuten en een kleine 20% neemt hiervoor een uur de tijd. 5

6 Intake 30 minuten 39 54,9% 45 minuten 19 26,8% 60 minuten 13 18,3% Er is ook gekeken naar de relatie tussen de duur van de intake en het type werkgeverschap. Hierbij zijn de antwoordcategorieën in dienst van de huisarts en werkend als ZZP samengevoegd. Conclusie is dat gedetacheerde POH GGZ vaker een intake van 30 minuten hebben en minder vaak een langere intake ten opzichte van de POH in dienst van de huisarts/zzp ers. Relatie intake - werkgeverschap Consultduur In dienst / ZZP Gedetacheerd 30 minuten 23,1% 33,3% 45 minuten 17,4% 7,2% 60 minuten 14,5% 4,3% Consulten De consulttijd bedraagt in het overgrote deel van de gevallen 30 minuten (89%) en in slechts 10% van de gevallen heeft een POH GGZ meer dan 30 minuten voor een consult. Eén praktijk geeft aan een consultduur van 20 minuten te hebben. Consult 20 minuten 1 1,4% 30 minuten 63 88,7% 40 minuten 4 5,6% > 40 minuten 3 4,2% Ook hier is gekeken naar de relatie tussen consultduur en de vorm van werkgeverschap. Vaak wordt verondersteld dat POH GGZ die gedetacheerd worden vanuit een tweedelijns organisatie niet gewend zijn aan de relatief korte consultduur binnen een huisartsenpraktijk. Deze veronderstelling wordt niet bevestigd. Zowel POH GGZ in dienst van de huisartsenpraktijk/zzp ers als gedetacheerde POH GGZ hebben consulten van 30 minuten. 6

7 Relatie consultduur - werkgeverschap Consultduur In dienst / ZZP Gedetacheerd 20 minuten 1,4% 0% 30 minuten 42,0% 45,0% 40 minuten 7,2% 0% > 40 minuten 4,3% 0% Tot slot geven bijna alle POH GGZ aan dat zij huisbezoeken afleggen (89%). Niet-patiëntgebonden contacten Landelijk wordt gesteld dat de verhouding patiëntgebonden contacten ten opzichte van nietpatiëntgebonden contacten 75%-25% is. Uit de enquete blijkt dat de tijd die besteed wordt aan nietpatiëntgebonden contacten zeer uiteenloopt en varieert van minuten tot meer dan 60 minuten per dagdeel. Een deel van de POH GGZ geeft aan dat zij de niet-patiëntgebonden taken tussendoor doet. Hiervoor wordt met name de no-show tijd gebruikt. Niet-patiëntgebonden contacten < 20 minuten 5 8,1% ,1% ,1% ,3% ,0% >60 6 9,7% Tussendoor 16 25,8% ,0% 5. JEUGD GGZ Op vele niveaus wordt gediscussieerd of de POH GGZ GGZ-problematiek bij jeugdigen kan oppakken. Uit de enquête onder de POH GGZ in de ZEL-regio komt naar voren dat 80% van de POH GGZ aangeeft dat zij jeugdigen zien en/of behandelen. De groep van jaar wordt het meest gezien: binnen 57 van de 78 praktijken wordt deze groep naar de POH GGZ verwezen (73%). De leeftijdsgroep 4-12 jaar wordt minder door de POH GGZ gezien, nl. 38%. Slechts twee POH GGZ zien ook de leeftijdsgroep van 0-4 jaar. Van de groep die nu geen jeugdigen met GGZ-problematiek ziet geven zes POH GGZ aan dit in de toekomst wel te gaan doen. Daarnaast is gevraagd aan de POH GGZ welke rol zij vervullen in de contacten met jeugdigen met GGZ-problematiek: vraagverheldering, begeleiding en/of behandeling. 32 POH GGZ hebben deze vraag beantwoord. Opvallend is dat de nadruk ligt op vraagverheldering en begeleiding en dat er minder POH GGZ zijn die jeugdigen met GGZ-problematiek behandelen. 7

8 Rol per leeftijdscategorie Leeftijd Vraagverheldering Begeleiding Behandeling 0-4 jaar jaar jaar Op de vraag wat POH GGZ nodig hebben om GGZ-problematiek bij jeugdigen te begeleiden gaven 18 POH GGZ aanvullende scholing aan en 8 POH GGZ heeft behoefte aan een breder netwerk. 6. INTERN OVERLEG Huisarts Ruim een derde van de POH GGZ geeft aan dat zij een structureel overleg met de huisarts(en) hebben. Bijna 44% geeft aan dat zij regelmatig, maar niet structureel, een overleg met de huisarts hebben. Bij ruim 18% vindt alleen overleg plaats als de POH GGZ dit initieert. Binnen geen enkele praktijk vindt er geen overleg tussen huisarts(en) en POH GGZ plaats. Overleg met HA Structureel overleg 27 38,0% Regelmatig overleg 31 43,7% Op initiatief POH GGZ 13 18,3% Geen overleg 0 0,0% Er is ook gekeken naar de relatie tussen de vorm van overleg en werkgeverschap. Wat hier opvalt is dat POH GGZ waarbij de huisarts de directe werkgever is veel vaker een structureel overleg hebben. Gedetacheerde POH GGZ moeten vaker zelf het initiatief nemen om overleg te hebben met de huisarts(en). Relatie overlegvorm - werkgeverschap Overlegvorm In dienst / ZZP Gedetacheerd Structureel overleg 29,0% 7,2% Regelmatig overleg 22,7% 22,7% Op initiatief POH GGZ 2,9% 15,9% Kenmerkend voor het overleg tussen huisarts en POH GGZ is dat het overleg bij 69 van de 71 praktijken die gereageerd hebben in ieder geval casuïstiek wordt besproken (97%). Het overleg wordt in mindere mate gebruikt om administratieve en regelzaken te bespreken. Dit betreft iets meer dan de helft van de praktijken. Het functioneren van de POH GGZ medewerker wordt in 45% van de praktij- 8

9 ken besproken. Het overleg wordt bij een derde van de praktijken gebruikt voor de ontwikkeling van een visie op de inzet van de POH GGZ en de functie POH GGZ. Kenmerken overleg met huisarts Casuïstiekbespreking 69 97,2% Administratieve & regelzaken 37 52,1% Functioneren POH GGZ medewerker 32 45,1% Ontwikkelen van visie & functie POH GGZ 24 33,8% POH-somatiek Binnen 11 praktijken bestaat een structureel overleg tussen de POH GGZ en de POH-somatiek (15%). In één geval worden deze 2 functies door eenzelfde persoon uitgeoefend. Binnen het overgrote deel van de praktijken vindt geen overleg plaats tussen POH-s en POH GGZ (85%). 7. EXTERN OVERLEG Generalistische Basis GGZ Binnen 36% van de praktijken heeft de POH GGZ een gestructureerd overleg met de generalistische basis GGZ (GBGGZ). In alle gevallen gaat het om overleg met de vrijgevestigde psychologen; met GR1PP vindt in geen enkel geval een structureel overleg plaats. Overleg GBGGZ Ja 26 36,6% Nee 45 63,4% Met: Vrijgevestigden ,0% GR1PP 0 0,0% Specialistische GGZ Met de specialistische GGZ (SGGZ) vindt nauwelijks overleg plaats: slechts 7% van de respondenten geeft aan een overleg met de SGGZ te hebben. Opvallend is dat alle POH GGZ die een overleg met de SGGZ hebben in dienst zijn van de huisarts. Overleg SGGZ Ja 5 7,0% Nee 66 93,0% Wijkteam Ook met het wijkteam van de gemeente vindt weinig structureel overleg plaats. Dit gebeurt met name als het een POH GGZ betreft die gedetacheerd is vanuit Minters. Deze medewerkers zijn vaak 9

10 naast hun functie als POH GGZ actief als maatschappelijk werker. In deze hoedanigheid maken zij deel uit van het wijkteam. Overleg wijkteam Ja 14 19,7% Nee 57 80,3% 8. VERWIJSHULP EN SOCIALE KAART Verwijshulp In de ZEL-regio is in samenwerking met GGZ-aanbieders en de zorgverzekeraar een verwijshulp ontwikkeld. Deze is bedoeld om een adequate keuze te kunnen maken bij verwijzing naar de GBGGZ, de SGGZ of behandeling binnen de huisartsenpraktijk. Deze verwijshulp is eind 2013 ontwikkeld en verspreid onder alle huisartsenpraktijken. Nog geen kwart van de respondenten geeft aan de verwijshulp te gebruiken (22,7%). In de vragenlijst is gevraagd naar de reden waarom de verwijshulp niet wordt gebruikt. 32 respondenten hebben deze vraag ingevuld. Voornaamste reden voor het niet gebruiken van de verwijshulp is dat de POH GGZ deze niet kennen (17x). Een andere reden die genoemd wordt is dat de kennis en vaardigheid om te verwijzen inmiddels is gegroeid en de verwijshulp daarmee overbodig is geworden (12x). Sociale kaart Op de vraag of de POH GGZ voldoende zicht heeft op de sociale kaart van de wijk/kern waarin de praktijk gevestigd is geeft 93% een bevestigend antwoord. De sociale kaarten die gebruikt worden zijn deels door de POGH GGZ zelf opgesteld. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van bestaande en beschikbare informatie van anderen. 9. SCHOLING, PLATFORM EN INTERVISIE Scholing ZEL organiseert jaarlijks in samenwerking met GGZ Delfland en Psyzorg Hoflanden 4-5 scholingen voor POH GGZ in onze regio. Bijna driekwart van de ondervraagden geeft aan deze scholingen geregeld te bezoeken. De volgende scholingsthema s scoren hoog op het wensenlijstje van de POH GGZ: Scholingsthema s Burnout Kind- en jeugd Angst Verslaving 24x 22x 17x 17x 10

11 Platform Vier keer per jaar wordt de scholingsavond voorafgegaan door een platformbijeenkomst. Deze is los van de scholing te bezoeken. Tijdens het platform worden ervaringen uitgewisseld en passeren actuele onderwerpen de revue. Ruim de helft van de POH GGZ geeft aan (regelmatig) aan het platform deel te nemen. Intervisie Gezien de aard en het relatief jonge bestaan van de functie heeft ZEL vanaf het begin sterk aanbevolen dat POH GGZ een vorm van intervisie volgen. Uit de enquête werd duidelijk dat 84% van de POH GGZ intervisie volgt. De detacherende organisaties hebben dit intern voor hun POH GGZ geregeld. Zowel GGZ Delfland als Minters maken gebruik van dezelfde intervisor, een kaderhuisarts GGZ. De POH GGZ in dienst van de huisarts of werkzaam als ZZP er hebben, soms met ondersteuning van ZEL, zelf een intervisiegroep opgezet. 10. HIS, E-HEALTH EN WERKRUIMTE HIS Bijna alle POH GGZ hebben toegang tot het huisartseninformatiesysteem (HIS) binnen de praktijk waar zij werkzaam zijn (96%). Slechts op drie praktijken heeft een POH GGZ heeft geen toegang tot het HIS. E-mental health Binnen 46% van de praktijken wordt gebruik gemaakt van e-mental health. De POH GGZ gedetacheerd vanuit GGZ Delfland maken gebruik van e-mental health programma s van Mirro. Verder wordt gebruikt gemaakt van de e-health programma s van ZorgIQ en KSYOS, de twee aanbieders met wie ook een pilot in de ZEL-regio loopt. Werkruimte Ruim 60% van de POH GGZ heeft een eigen spreekkamer binnen de huisartsenpraktijk. Een kwart maakt gebruik van de spreekkamer van de huisarts als deze afwezig is. 14% (= 10) heeft een andersoortige werkplek variërend van een veredelde bezemkast zonder direct daglicht tot een werkruimte in een tussenruimte zonder ramen. Sommige geven aan dat er sprake is van een slecht klimaat, te warm, droge luchtwegen of een plek waar altijd gesleept moet worden met een laptop of een passende bureaustoel. 11

12 11. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Op basis van de uitkomsten van de enquête kan het volgende geconcludeerd en aanbevolen worden: Aantal POH GGZ: In de ZEL-regio werkt in 83% van de praktijken een POH GGZ. De praktijken die aangeven op termijn te willen starten met POH GGZ kunnen via de ZEL informatie en ondersteuning krijgen. Achtergrond POH GGZ: Bijna 40% van de POH GGZ heeft een SPV-achtergrond en 32% een AMW-achtergrond; vergeleken met landelijk zijn er in deze regio relatief weinig POH GGZ met een psychologen achtergrond. Opleiding POH GGZ: Een kwart van de POH GGZ heeft de opleiding voor POH GGZ (nog) niet gevolgd. Dit betreft veelal POH GGZ die vóór 2012 zijn gestart in de functie. De opleiding was toen nog geen verplichting. De opleidingen tot POH GGZ worden niet altijd positief beoordeeld. Aansluiting op de praktijk en grote verschillen in achtergrond van de deelnemers worden in dit kader genoemd. Werkgeverschap: Bijna 45% van de POH GGZ in de regio is gedetacheerd en een derde is in dienst van de huisarts; bijna 20% werkt als ZZP er. Intake-/eerste gesprek: Gedetacheerde POH GGZ hebben vaker een intake van 30 minuten dan POH GGZ in dienst van de huisarts of werkzaam als ZZP er; deze nemen hiervoor vaak langer de tijd. Consulten: Bijna alle POH GGZ (90%) hebben consulten van 30 minuten. Niet-patiëntgebonden contacten: Er is heel veel variatie in de tijd die besteed wordt aan niet-patiëntgebonden contacten: van minder dan 20 minuten per dagdeel tot meer dan een uur. Jeugd GGZ: 80% van de POH GGZ zien en/of behandelen jeugdigen met GGZ-problematiek. Een grote groep hiervan heeft behoefte aan extra nascholing en uitbreiding van het netwerk om deze specifieke groep te begeleiden. Aanbeveling is om voor 2017 een nascholingscurriculum jeugd GGZ op te zetten. Intern overleg: In 38% van de praktijken vindt een structureel overleg plaats tussen huisarts(en) en POH GGZ. Aanbeveling is dat binnen alle praktijken een structureel overleg tussen huisarts en POH GGZ plaatsvindt. In bijna alle overleggen tussen huisarts en POH GGZ wordt casuïstiek besproken; er dient een inzet te worden gepleegd om het overleg ook te gebruiken voor het verder doorontwikkelen van de POH GGZ-functie alsmede voor visieontwikkeling op GGZ in de praktijk. Extern overleg: Met externe partners vindt relatief weinig overleg plaats. Het meest wordt overlegd met de vrijgevestigde psychologen. Aanbeveling is om (structurele) afspraken te maken voor de samenwerking/afstemming met de specialistische GGZ, de generalistische basis GGZ (i.c. GR1PP) en het wijkteam. 12

13 Verwijshulp: De regionaal ontwikkelde verwijshulp is bij veel POH GGZ onbekend; aanbeveling is deze opnieuw onder de huisartsenpraktijken te verspreiden. Scholing: De scholingen voor POH GGZ die regionaal zijn ontwikkeld en georganiseerd, worden goed bezocht. In het nascholingscurriculum 2017 zullen de onderwerpen die hoog scoorden in de enquête (burn-out, jeugd GGZ, angst en verslaving) worden meegenomen. Platform POH GGZ: Het platform wordt door ruim de helft van de POH GGZ in de regio bezocht. Aanbeveling is om de huidige opzet van het platform te evalueren en eventueel aan te passen. Intervisie: De meeste POH GGZ hebben een vorm van intervisie. Een deel van de groepen die de intervisie zelf inrichten hebben behoefte aan extra handvatten om de intervisie goed/beter in te richten. Werkruimte: Een deel van de POH GGZ heeft geen vaste werkplek binnen de huisartsenpraktijk en heeft in sommige gevallen geen werkplek conform ARBO-richtlijnen. Dit dient nader geïnventariseerd te worden en op basis hiervan dient gekeken te worden of hierop actie moet worden ondernomen. De genoemde aanbevelingen zullen in het regionale platform GGZ waarin alle bij de GGZ betrokken partijen zitting hebben worden besproken en opgepakt. 13