De Groeispurt: invloed op talentidentificatie en -ontwikkeling D I E T E R D E P R E Z 1 3 / 1 2 /

Transcriptie

1 De Groeispurt: invloed op talentidentificatie en -ontwikkeling D I E T E R D E P R E Z 1 3 / 1 2 /

2 index Talent identificatie (TID) en ontwikkeling (TDE): introductie Problemen in TID en TDE Maturiteit Praktische implicaties

3 Talent identificatie en ontwikkeling: inleiding

4 De zoektocht naar talenten EEN ONMOGELIJKE TAAK????

5 Het belang van talent identificatie Sportief succes progressie van jeugd naar volwassen elite niveau Evoluties in de maatschappij Zoektocht naar talent (vb. idool -formats, danswedstrijden) Altijd prestatiegericht evaluatie tov anderen Sport = big business (verkoop talenten) Nieuwe wereldmachten/ economische crisis / kleinere landen Concurrentie met financieel sterkere landen daalt Kleinere talenten pool

6 Wat is talent? Definitie: geen consensus in literatuur Gagné (1999): Talent = superior mastery of systematically developed abilities in any field of human activity to al level that the individual belongs to the top 10% of peers active in that field Nature-nurture debat: combinatie van genen en omgeving Complex item potentieel om expert te worden Verschillende stadia (Russel, 1989; Williams & Reilly, 2000)

7 Stadia Korte vs. lange termijn? Beste individuen vs. beste team? Talent ONTWIKKELING: Aanbieden van gepaste leeromgeving om talent te ontwikkelen Talent SELECTIE: Voortdurend selectieproces van team of individu om taak uit te voeren Talent IDENTIFICATIE: Potentiële elite atleten die binnen de sport aanwezig zijn Talent DETECTIE: Potentiële atleten die nog niet in de betrokken sport aanwezig zijn

8 Determinanten en invloeden Differentiated Model of Giftedness and Talent (Gagné, 1999)

9 Determinanten en invloeden Differentiated Model of Giftedness and Talent: vertrekt vanuit natuurlijk eigenschappen die via een ontwikkelingsproces resulteren in systematisch ontwikkelde vaardigheden Duidelijk onderscheid tussen: giftedness = aangeboren bouwstenen talent = eindproduct van ontwikkeling

10

11 Determinanten en invloeden Differentiated Model of Giftedness and Talent: vertrekt vanuit natuurlijk eigenschappen die via een ontwikkelingsproces resulteren in systematisch ontwikkelde vaardigheden Duidelijk onderscheid tussen: giftedness = aangeboren bouwstenen talent = eindproduct van ontwikkeling Trio van katalysatoren: Intra-persoonlijke Omgevingsfactoren Geluk

12

13 Problemen in TID en TDE

14 Talent = COMPLEX!! Prestatie~ veel verschillende factoren Expertise = som van verschillende componenten

15 Potentiële voorspellers van talent ANTROPOMETRIE Lengte, gewicht, lichaamsafmetingen, omtrekmaten, spiertype, somatotype, groei en maturiteit, vet%, FYSIEKE PRESTATIE aerobe capaciteit en vermogen anaerobe capaciteit en vermogen Steun van de ouders, socio-economische achtergrond, opvoeding, trainer-kind interactie, trainingsgeschiedenis, culturele achtergrond SOCIOLOGISCHE INVLOED Potentiële voorspellers van talent perceptueel-cognitieve skills: aandacht, anticipatie, decision-making Personaliteit: zelfvertrouwen, motivatie, angstbeheersing PSYCHOLOGISCHE PARAMETERS Williams & Reilly, 2000

16 Potentiële voorspellers van talent MAAR, dit model is niet volledig Blessuregevoeligheid, overbelasting Algemene en sport specifiek motor skills en techniek Genen en interactie genen*omgeving, stabiliteit Anthropometric predictors Sociological predictors Potential predictors of talent Physical performance predictors Psychological predictors

17

18 Verschillende types = verschillende disciplines??

19 Talent = COMPLEX!! Prestatie~ veel verschillende factoren Expertise = som van verschillende componenten Expertise kan verwezenlijkt worden door individuele of unieke pathways via verschillende combinaties van skills cf. compensatiefenomeen (Bartmus et al., 1987) Bv. type, disciplines, positie op het veld,

20 ????

21 Talent = COMPLEX!! Prestatie~ veel verschillende factoren Expertise = som van verschillende componenten Expertise kan verwezenlijkt worden door individuele of unieke pathways via verschillende combinaties van skills cf. compensatiefenomeen (Bartmus et al., 1987) Bv. type, disciplines, positie op het veld, Open sporten: afwezigheid van objectieve prestatie characteristieken, bv. tijd of afstand Moeilijk om individuele prestatie te beoordelen binnen teamsporten

22 Maturiteit

23 Skeletale maturiteit Hoe meten? Gouden standaard = RX-scan van de linker pols Chronologische leeftijd = 13.0 jaar 10.5 jaar 17.5 jaar

24 Processen Skeletale maturiteit

25 Skeletale maturiteit

26 Skeletale maturiteit Graad van skeletale maturiteit: Graad van ossificatie ( groeischijf ) Afzetting van calcium Greulich-Pyle Tanner-Whitehouse FELS Vergelijken van RX-scan in atlas Focus afhankelijk van chronologische leeftijd (bv. in puberteit: focus op vingerkootjes en epiphyseale fusie )

27 Skeletale maturiteit Baby-fase : 0-14 md : 0-10 md Capitatum Hamatum Epiphysis radius

28 Skeletale maturiteit Peuter-fase : 14 md 3 j : 10 md 2 j Epiphyses Phalanges metacarpals

29 Skeletale maturiteit Pre-puberteit-fase : 3-9 j : 2-7 j Epiphyses: groter en wijder

30 Skeletale maturiteit Vroeg- en mid-puberteit-fase : 9-14 j : 7-13 j Grotere epiphyses Overlap epiphysis met diaphysis Pisiformis is zichtbaar

31 Skeletale maturiteit Late-puberteit-fase : j : j Fusie epiphyses met diaphyses Metacarpals Phalanges

32 Skeletale maturiteit Post-puberteit-fase : j : yeajrs Complete fusie epiphyses met diaphyses Graad van maturiteit obv fusie epiphysis ulna en radius

33 Somatische maturiteit Veld test: schatten van Age at Peak Height Velocity (APHV) (Mirwald et al., 2002) via antropometrische metingen

34 Somatische maturiteit Adolescent awkwardness

35 Somatische maturiteit Mirwald et al. (2002) formule voor JONGENS

36 Somatische maturiteit Lengte predictie Gebaseerd op gemiddelden (13.8 j voor, 11.6 j voor ) Gebruik van tabel (Sherar et al., 2005) Accuraatheid ( measurement error ): 5-8 cm vr, cm vr

37 Somatische maturiteit Voorbeeld: Leeftijd: jaar Lengte: cm Maturity offset : -2.0 jaar APHV: (-2.0) = jaar Classificatie maturiteit (vroeg-gemiddeld-laat) obv gemiddelde ± SD van 3 longitudinale samples tussen 11 en 16 jaar (normale populatie) Gemiddelde APHV = 13.8 ± 1.0 jaar (Mirwald et al., 2002) Vroeg = APHV < 12.8 y Gemiddeld = 12.8 < APHV < 14.8 Laat = 14.8 < APHV

38 Somatic maturity

39 Somatische maturiteit Problemen met deze niet-invasieve methode Geschatte APHV = actuele APHV op 12.0 jaar Onderschatting geschatte APHV op jonge leeftijd, overschatting geschatte APHV op oudere leeftijd Dus gebruik van classificaties (vroeg-gem-laat) is beperkt! beperkingen voor TDE programma s!! Weinig laat-mature spelers in sporten gekenmerkt door kracht, snelheid en uithouding Gebruik van maturity offset in andere etnische groepen niet aanbevolen

40 Somatische maturiteit Malina et al. (2012): jarige voetballers

41 Somatische maturiteit Malina et al. (2012): jarige voetballers

42 Somatische maturiteit Conclusies (Malina & Koziel, 2013) Geschatte APHV is beïnvloed door chronologische leeftijd en actuele maturiteitsstatus Geschatte APHV is valide voor jongens GEMIDDELD in maturiteit die in het midden van de groeispurt zitten (12-15 j)

43 Somatische maturiteit Counteren van het probleem gerelateerd aan de methode van Mirwald in een sportpopulatie: Maandelijkse metingen van lengte en gewicht ( peak weight velocity )

44 Lengte predictie RX-scan (TW2-TW3) (Tanner 1986; 2001) invasieve methode Maturity offset protocol (Mirwald et al., 2002) niet-invasieve veldtest Mid-parental stature (Khamis-Roche, 1994) nietinvasieve veldtest

45 Khamis-Roche (1994) Lengte predictie

46

47 Practische implicaties

48 Groeispurt Hoe een atleet evalueren / identificeren? Evaluatie (identificatie) gebaseerd op observaties tijdens wedstrijden (scouting) Wedstrijd is ideale omgeving om een atleet te evalueren MAAR verschillende invloeden: Teamgenoten Tegenstander(s) Spelsysteem, tactiek, speelformatie wedstrijd-tot-wedstrijd variabiliteit Trainingsgeschiedenis EN

49 Groeispurt

50 Groeispurt Inter-individuele verschillen in groei

51 Groeispurt Maturiteit en prestatie Grote inter-individuele verschillen in groei, ontwikkeling en training zorgen voor een onstabiele, niet-lineaire ontwikkeling van prestaties (Malina et al., 2004) Australian football Voetbal Basketbal Volleybal Gymnastiek

52 Australian football (Gastin et al., 2014)

53 Voetbal (Vaeyens et al., 2006)

54 Basketbal (Coelho e Silva et al., 2008) PH3 (mid-puberty), PH4 (late puberty), PH5 (mature)

55 Basketbal (Coelho e Silva et al., 2008)

56 Volleybal (Gabbett et al., 2007)

57 Gymnastiek (Baxter-Jones et al., 1995) Gymnasten later matuur tov zwemmers, tennissers en voetballers Gymnasten hebben baat bij kleiner lichaamsafmetingen, bv. bij rotaties

58 Groeispurt Vroeg vs. laat matuur Leeftijd: 12.0 j vs j Skeletale leeftijd: 9.0 j vs j Lengte: cm vs cm

59 Groeispurt Vroeg vs. laat matuur: voetbal 62% skeletale leeftijd > chronologische leeftijd

60 Skeletael lft (jaar) Groeispurt Nationaal niveau (voetbal) (Philippaerts et al., 2004) Chronologische lft (jaar)

61 Skeletale lft (jaar) Groeispurt Provinciaal niveau (voetbal) (Philippaerts et al., 2004) Chronologische lft (jaar)

62 Skeletale lft (jaar) Groeispurt Regionaal niveau (voetbal) (Philippaerts et al., 2004) Chronologische lft (jaar)

63 Groeispurt Vroeg-gem-laat matuur: verdeling op 14 jaar = verdeling op elite niveau (voetbal)??? (Ostojic et al., 2014) op 14 jaar VROEG: 43.8% GEM: 35.4% LAAT: 20.8%

64 Groeispurt Ostojic et al. (2014) Volwassen VROEG: 11.8% GEM: 38.1% LAAT: 60.1%

65 Windows of opportunity Implicaties voor talent ontwikkeling

66 Windows of opportunity Philippaerts et al., 2006

67 Windows of opportunity Philippaerts et al., 2006

68 Toename LL (cm/ jaar) Windows of opportunityé Philippaerts et al., Speed and strength Aerobic endurance Chronologische lft (jaar) Flexibility Anaerobic endurance

69 TID tests Veel testbatterijen MAAR ANTROPOMETRIE Lengte, gewicht, lichaamsafmetingen, omtrekmaten, spiertype, somatotype, groei en maturiteit, vet%, FYSIEKE PRESTATIE aerobe capaciteit en vermogen anaerobe capaciteit en vermogen Steun van de ouders, socio-economische achtergrond, opvoeding, trainer-kind interactie, trainingsgeschiedenis, culturele achtergrond SOCIOLOGISCHE INVLOED Potentiële voorspellers van talent perceptueel-cognitieve skills: aandacht, anticipatie, decision-making Personaliteit: zelfvertrouwen, motivatie, angstbeheersing PSYCHOLOGISCHE PARAMETERS

70 TID tests Toegevoegde waarde? Type sport (dus: wat is belangrijk) Tijdsbesteding Validiteit en betrouwbaarheid Materiaal ( financiële beperkingen) Ervaring van testafnemers en interpretatie Benchmarks (bv., elite vs. niet-elite) Longitudinale designs individuele ontwikkeling (predictie) Hou rekening met maturiteit!!

71 cm sec TID test assessments Laat vs. vroeg mature voetballers (Vandendriessche et al., 2012) 30m sprint Fysiek profiel Standing long jump level Niet-selectie TSS Selectie TSS Internationals IT Futures level Niet-selectie TSS Selectie TSS Internationals IT Futures

72 n/40s n/30s TID test assessments Laat vs. vroeg mature voetballers (Vandendriessche et al., 2012) Jumping sideways Motor coördinatie profiel Moving boxes 80 level Niet-Selectie TSS Selectie TSS Internationals IT Futures level Niet-Selectie TSS Selectie TSS Internationals IT Futures