Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.

Transcriptie

1

2 INLEIDING Deze versie van het is gedateerd 1 augustus Binnen afzienbare termijn zijn wijzigingen in het Eindexamenbesluit (en Inrichtingsbesluit) mogelijk, veroorzaakt door bij voorbeeld: - correcties (als gevolg van onjuiste of gemiste verwijzingen); - wijzigingen i.v.m. de samenvoeging van CEVO en de examenafdeling van de IB Groep tot één Examenbureau (CVE); - aan te wijzen vakken tweede tijdvak door CEVO/CVE; - een uitbreiding van de periode waarover het eindexamen kan worden gespreid van 2 naar 3 jaren; - het aantal in te zetten cijferlijsten ter verkrijging van vrijstellingen aan het vavo (wordt gelijkgetrokken met het staatsexamen); - uitbreiding naar het eerste tijdvak van de mogelijkheid vakken onder geheimhouding af te nemen door het inzetten van de staatsexamencommissie/cve; - de mogelijkheid van bezwaar bij het schoolexamen (wordt in harmonie gebracht met die in het staatsexamenbesluit); - de grondslag uit de WEB voor de gegevensuitwisseling vavo met BROn zal tot een aanpassing leiden; - de meldingsplicht bij verleende ontheffing binnen vmbo en vwo/havo zal worden gelijkgetrokken (voor het vmbo geldt nog wel steeds een meldingsplicht). Dat betekent dat de houdbaarheid van deze versie van het Eindexamenbesluit beperkt is. Het Tweede Fase Adviespunt vindt de beschikbaarheid van een integrale versie van zo n beperkt houdbaar Eindexamenbesluit (en Inrichtingsbesluit) toch van belang. Immers de laatste versies dateren al weer van enige tijd terug (IB 1999 en EB 2000) en in de tussentijd zijn belangrijke wijzigingen aangebracht. Uiteraard is en blijft de actuele stand van zaken via (>> Wet- en regelgeving >> AMvB) te achterhalen, maar het is veel werk om daar de onderliggende publicaties in het Staatsblad bij te zoeken voor de toelichtingen. en uit het Staatsblad die wij van belang achten voor een juist begrip van het artikel en de recente wijzigingen daarin, treft u hier wel aan (in de tekstkleur blauw). Daarin zijn soms door ons ter verhoging van de leesbaarheid wijzigingen aangebracht. Die hebben wij bij kleine redactionele aanpassingen niet nader aangegeven. Grotere ingrepen hebben wij tussen vierkante haken geplaatst. Tweede Fase Adviespunt Juni 2008

3 Hoofdstuk I. Algemene bepalingen Artikel 1. Begripsbepalingen 1. In dit besluit wordt verstaan onder: de wet : de Wet op het voortgezet onderwijs; Onze Minister: Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, en wat het landbouwonderwijs betreft, Onze Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij; Informatie Beheer Groep: de Informatie Beheer Groep, genoemd in de Wet verzelfstandiging Informatiseringsbank; inspectie: de inspectie, bedoeld in artikel 1 van de Wet op het onderwijstoezicht; bevoegd gezag: het bevoegd gezag, bedoeld in artikel 1 van de Wet op het voortgezet onderwijs, indien het een school voor voortgezet onderwijs betreft, en het bevoegd gezag, bedoeld in artikel 1.1.1, onderdeel w.1 en w.2, van de Wet educatie en beroepsonderwijs, indien het een instelling voor educatie en beroepsonderwijs betreft; kandidaat: ieder die door het bevoegd gezag tot het eindexamen of deeleindexamen wordt toegelaten; gecommitteerde: een gecommitteerde als bedoeld in artikel 36 van dit besluit; v.w.o.: voorbereidend wetenschappelijk onderwijs als bedoeld in artikel 7 van de Wet op het voortgezet onderwijs; h.a.v.o.: hoger algemeen voortgezet onderwijs als bedoeld in artikel 8 van de Wet op het voortgezet onderwijs; m.a.v.o.: middelbaar algemeen voortgezet onderwijs als bedoeld in artikel 9 van de Wet op het voortgezet onderwijs; v.b.o.: voorbereidend beroepsonderwijs als bedoeld in artikel 10a van de Wet op het voortgezet onderwijs; v.m.b.o.: voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs als bedoeld in artikel 21 van de wet; opleiding v.a.v.o.: een opleiding voortgezet algemeen volwassenenonderwijs als bedoeld in artikel 7.3.1, eerste lid, onderdeel a, van de Wet educatie en beroepsonderwijs; school: een school voor v.w.o., een school voor h.a.v.o., een school voor m.a.v.o., een school voor v.b.o. of een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, tenzij anders blijkt; school voor voortgezet onderwijs: een school voor v.w.o., een school voor h.a.v.o., een school voor m.a.v.o. of een school voor v.b.o.; instelling voor educatie en beroepsonderwijs: een instelling als bedoeld in artikel 1.1.1, onderdeel b, van de Wet educatie en beroepsonderwijs, voor zover het betreft door die instelling verzorgde opleidingen v.a.v.o.; directeur: de rector of directeur van een school voor voortgezet onderwijs; leerling: een leerling aan een school voor voortgezet onderwijs of een deelnemer aan een opleiding v.a.v.o.; schooljaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 augustus en eindigt op 31 juli van het daaropvolgende jaar, daaronder mede begrepen het studiejaar, bedoeld in artikel 1.1.1, onderdeel r, van de Wet educatie en beroepsonderwijs; examinator: degene die is belast met het afnemen van het examen in een vak; examencommissie v.a.v.o.: de in artikel , tweede lid, juncto artikel van de Wet educatie en beroepsonderwijs bedoelde examencommissie voor een opleiding v.a.v.o.; leerweg: de basisberoepsgerichte leerweg, bedoeld in artikel 10b van de wet, de kaderberoepsgerichte leerweg, bedoeld in artikel 10b van de wet, de gemengde leerweg, bedoeld in artikel 10d van de wet en de theoretische leerweg, bedoeld in artikel 10 van de wet; vakken: vakken, intrasectorale programma's en andere programma-onderdelen;

4 de vakken behorende tot de beeldende vorming: tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving, fotografie, film, audio-visuele vorming; kunstvakken: de vakken behorende tot de beeldende vorming, alsmede muziek, dans en drama; algemene vakken: vakken niet zijnde afdelingsvakken genoemd in artikel 26h, respectievelijk bedoeld in artikel 26i, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., en niet zijnde intrasectorale programma's, genoemd in artikel 26j van dat besluit; sector: een in artikel 10, derde lid, artikel 10b, derde lid, of artikel 10d, derde lid, van de wet bedoelde sector; profielwerkstuk: het in artikel 4 bedoelde profielwerkstuk; sectorwerkstuk: het in artikel 4 bedoelde sectorwerkstuk; toets: een toets met schriftelijke of mondelinge vragen en opdrachten, of een praktische opdracht; eindexamen: een examen ten minste in het geheel van de voorgeschreven vakken; eindexamen v.m.b.o.: een eindexamen dat leidt tot een diploma v.m.b.o. voor zover het betreft de theoretische leerweg de basisberoepsgerichte leerweg de kaderberoepsgerichte leerweg of de gemengde leerweg; deeleindexamen: een examen in één van de voor het eindexamen voorgeschreven vakken aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs; staatsexamencommissie: een commissie als bedoeld in artikel 60 van de Wet op het voortgezet onderwijs; herkansing: het opnieuw deelnemen aan een toets van het centraal examen of het schoolexamen; examenstof: de aan de kandidaat te stellen eisen. 2. Waar in dit besluit wordt gesproken van directeur en van directeur en de secretaris, wordt daaronder wat instellingen voor educatie en beroepsonderwijs betreft verstaan, de examencommissie v.a.v.o., tenzij anders blijkt. Omdat er in de profielen geen deelvakken meer voorkomen, is deze term bij de begripsbepalingen geschrapt. De benaming van twee kunstvakken is aangepast, vergelijkbaar met de aanpassingen in het Inrichtingsbesluit. Om praktische redenen is een begripsbepaling van leerweg toegevoegd. Het begrip leerweg wordt in een aantal artikelen van het Eindexamenbesluit gebruikt. In verband daarmee is de begripsbepaling van eindexamen v.m.b.o. ingekort. In de begripsomschrijving van deeleindexamen is voor alle duidelijkheid aangegeven dat het daarbij uitsluitend gaat om het deeleindexamen aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs. Artikel 2. Toelating tot het eindexamen 1.Het bevoegd gezag stelt de leerlingen van een school en de leerlingen van een afdeling voor h.a.v.o. in de gelegenheid ter afsluiting van de opleiding een eindexamen af te leggen. 2. Het bevoegd gezag stelt de leerlingen van een instelling voor educatie en beroepsonderwijs in de gelegenheid in plaats van een eindexamen een of meer deeleindexamens af te leggen. 3. Het bevoegd gezag kan tot het eindexamen toelaten kandidaten die niet als leerling van de school zijn ingeschreven. 4. Het bevoegd gezag van een instelling voor educatie en beroepsonderwijs kan kandidaten als bedoeld in het derde lid eveneens in de gelegenheid stellen een of meer deeleindexamens aan de desbetreffende school af te leggen. 5. Kandidaten als bedoeld in het derde lid, die worden toegelaten tot het eindexamen van een school voor voortgezet onderwijs, zijn behoudens het bepaalde in het zesde lid aan het bevoegd gezag een bedrag verschuldigd van 567 voor een volledig eindexamen.

5 6. In afwijking van het bepaalde in het vijfde lid is een toelatingsbedrag niet verschuldigd door kandidaten die zijn ingeschreven bij een andere uit de openbare kas bekostigde school, - al dan niet in de zin van dit besluit -, afdeling of onderwijsinstelling en die aldaar geen eindexamen dan wel deeleindexamen afleggen. Artikel 3. Afnemen eindexamen 1. De directeur en de examinatoren van een school voor voortgezet onderwijs nemen onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag het eindexamen af, onverminderd artikel De directeur van een school voor voortgezet onderwijs wijst een van de personeelsleden van de school aan tot secretaris van het eindexamen. Artikel 4. Indeling eindexamen; profielwerkstuk en sectorwerkstuk 1. Het eindexamen kan voor ieder vak bestaan uit een schoolexamen, uit een centraal examen dan wel uit beide. 2. Het schoolexamen v.w.o. en h.a.v.o. omvat mede een profielwerkstuk. Het profielwerkstuk is een werkstuk, een presentatie daaronder begrepen, waarin op geïntegreerde wijze kennis, inzicht en vaardigheden aan de orde komen die van betekenis zijn in het desbetreffende profiel. 3. Het profielwerkstuk heeft betrekking op één of meer vakken van het eindexamen. Ten minste één van deze vakken heeft een omvang van 400 uur of meer voor v.w.o. en 320 uur of meer voor h.a.v.o. 4. Het schoolexamen v.m.b.o. voor zover het betreft de theoretische leerweg, genoemd in artikel 10 van de wet, en de gemengde leerweg, genoemd in artikel 10d van de wet, omvat mede een sectorwerkstuk. De tweede volzin van het tweede lid is van overeenkomstige toepassing. Het sectorwerkstuk heeft betrekking op een thema uit de sector waarin de leerling het onderwijs volgt. Het derde lid van artikel 4 is geheel vervangen door een nieuwe formulering. Het profielwerkstuk hoeft nu niet meer betrekking te hebben op twee (deel)vakken uit het profieldeel; de minimumeis wordt teruggebracht tot één groot vak, dat deel kan uitmaken van zowel het gemeenschappelijk deel, het profieldeel als het vrije deel. De eis dat het profielwerkstuk betrekking moet hebben op twee vakken is al losgelaten tijdens de z.g. verlichtingsmaatregelen. Dit voldoet in de praktijk goed; herinvoering van de eis dat het om twee vakken moet gaan, zou een extra belasting voor de schoolorganisatie betekenen. De eis dat het profielwerkstuk een vak uit alleen het profieldeel moet betreffen, wordt meer diffuus met de invoering van het profielkeuzevak en de gelijktijdige uitbreiding van de ruimte in het vrije deel: het is nu goed denkbaar dat leerlingen in het vrije deel een vak kiezen dat voor hen ook profielkeuzevak had kunnen zijn. Daarnaast werd het ook in de oude situatie voor leerlingen met een taal als (mogelijk) profielvak (profiel cultuur en maatschappij) al toegestaan om een profielwerkstuk te maken over de talen Nederlands en Engels uit het gemeenschappelijk deel, en kan in de nieuwe situatie in twee profielen (cultuur en maatschappij en economie en maatschappij) een taal worden gekozen in het profieldeel. Deze omstandigheden samen maken het nagenoeg zinloos om beperkingen aan te brengen in het vak waarop het profielwerkstuk betrekking mag hebben, anders dan dat het een bepaalde omvang heeft. Uiteraard dient het profielwerkstuk betrekking te hebben op een vak dat deel uitmaakt van het examenpakket van de leerling; het kan dus niet gaan over bij voorbeeld een profielkeuzevak dat de leerling had kunnen kiezen maar niet feitelijk gekozen heeft. Artikel 5. Onregelmatigheden

6 1. Indien een kandidaat zich ten aanzien van enig deel van het eindexamen dan wel ten aanzien van een aanspraak op ontheffing aan enige onregelmatigheid schuldig maakt of heeft gemaakt, dan wel zonder geldige reden afwezig is, kan de directeur maatregelen nemen. 2. De maatregelen, bedoeld in het eerste lid, die afhankelijk van de aard van de onregelmatigheid ook in combinatie met elkaar genomen kunnen worden, zijn: a. het toekennen van het cijfer 1 voor een toets van het schoolexamen of het centraal examen, b. het ontzeggen van de deelname of de verdere deelname aan een of meer toetsen van het schoolexamen of het centraal examen, c. het ongeldig verklaren van een of meer toetsen van het reeds afgelegde deel van het schoolexamen of het centraal examen, d. het bepalen dat het diploma en de cijferlijst slechts kunnen worden uitgereikt na een hernieuwd examen in door de directeur aan te wijzen onderdelen. Indien het hernieuwd examen bedoeld in de vorige volzin betrekking heeft op een of meer onderdelen van het centraal examen legt de kandidaat dat examen af in een volgend tijdvak van het centraal examen. 3. Het besluit waarbij een in het eerste lid bedoelde maatregel wordt genomen, wordt tegelijkertijd in afschrift toe kandidaat. 4. De kandidaat kan tegen een beslissing van de directeur in beroep gaan bij de door het bevoegd gezag van de school in te stellen commissie van beroep. Van de commissie van beroep mag de directeur van een school voor voortgezet onderwijs geen deel uitmaken. 5. In overeenstemming met artikel 30a van de wet wordt het beroep binnen drie dagen nadat de beslissing aan de kandidaat is bekendgemaakt, schriftelijk ingesteld bij de commissie van beroep. De commissie stelt een onderzoek in en beslist binnen twee weken na ontvangst van het beroepsschrift, tenzij zij deze termijn gemotiveerd heeft verlengd met ten hoogste twee weken. De commissie stelt bij haar beslissing zo nodig vast op welke wijze de kandidaat alsnog in de gelegenheid zal worden gesteld het eindexamen geheel of gedeeltelijk af te leggen onverminderd het bepaalde in de laatste volzin van het tweede lid. De commissie deelt haar beslissing schriftelijk mede aan de kandidaat, aan de ouders, voogden of verzorgers van de kandidaat indien deze minderjarig is, aan de directeur en aan de inspectie. Artikel 6 [Vervallen per ] Hoofdstuk II. Inhoud van het eindexamen Artikel 7. Examenprogramma 1. Onze Minister stelt, behalve voor door het bevoegd gezag vast te stellen vakken die onderdeel zijn van het eindexamen, voor elk van de onderwijssoorten examenprogramma s vast, waarin zijn opgenomen: a. een omschrijving van de examenstof voor ieder eindexamenvak, en b. welk deel van de examenstof centraal zal worden geëxamineerd en over welke examenstof het schoolexamen zich uitstrekt. 2. Een examenprogramma wordt vastgesteld per vak of per groep van vakken. 3. De examenprogramma's voor zover het betreft leerwegen in het v.m.b.o. kunnen voorzien in differentiaties waaruit de leerling een keuze maakt.

7 Met de herijking van de profielen gaat tevens een globalisering van de examenprogramma s gepaard: niet langer zal de wijze van examineren tot in detail in de regelgeving worden vastgelegd. Beslissingen rond het schoolexamen komen daardoor in veel grotere mate bij de scholen. Voor de centrale examens blijft een centrale regie noodzakelijk maar deze zal meer eenduidig worden belegd bij de examenorganisatie, omdat de huidige situatie aanleiding geeft tot onduidelijkheid over de verschillende verantwoordelijkheden. Artikel 8. Begrenzing mogelijkheden vakkenkeuze kandidaten 1. De kandidaten kiezen, met inachtneming van dit hoofdstuk, in welke vakken zij examen willen afleggen. Voor leerlingen geldt deze keuze voorzover het bevoegd gezag, al dan niet in samenwerking met het bevoegd gezag van een of meer andere scholen, hen in de gelegenheid heeft gesteld zich op het examen in die vakken voor te bereiden. Indien sprake is van samenwerking tussen scholen, is artikel 2 van het Besluit Samenwerking VO-BVE van toepassing. Voor wie niet als leerling is ingeschreven geldt deze keuze voorzover het bevoegd gezag hen tot het examen in die vakken toelaat en in voorkomend geval nadat toepassing is gegeven aan artikel 2, derde lid, van het Besluit samenwerking VO-BVE. 2. De kandidaten kunnen, voor zover het bevoegd gezag hun dat toestaat, in meer vakken of niet-verplichte delen van de examenstof examen afleggen dan in de vakken en examenstof die ten minste tezamen een eindexamen vormen. Een examen als bedoeld in de eerste volzin heeft geen betrekking op vakken die overeenkomen met vakken die onderdeel zijn van dat eindexamen. 3. Het bevoegd gezag beslist, welke in artikel 7, derde lid, bedoelde differentiaties worden aangeboden. 4. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing op kandidaten die deeleindexamen afleggen. De toevoeging aan het tweede lid regelt dat in een vak slechts op één niveau examen kan worden afgelegd. De aanpassing was nodig in verband met de bij dit besluit geïntroduceerde mogelijkheid vakken op een hoger niveau af te sluiten. Artikel 9. Vrijstellingen v.a.v.o. 1. Onverminderd vrijstellingen en ontheffingen als bedoeld in de artikelen 11, 12, 13 en 22 is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs: a. vrijgesteld van het examen in een algemeen vak van de theoretische leerweg in het v.m.b.o. op grond van het examen v.w.o., h.a.v.o. of v.m.b.o., indien voor het overeenkomstige vak een eindcijfer 6 of hoger of een daarmee overeenkomende waardering is behaald; b. vrijgesteld van het examen in een vak in het h.a.v.o. op grond van een examen v.w.o. of h.a.v.o., indien voor et overeenkomstige vak een eindcijfer 6 of hoger of een daarmee overeenkomende waardering is behaald; c. vrijgesteld van het examen in een vak in het v.w.o. op grond van een examen v.w.o., indien voor het overeenkomstige vak een eindcijfer 6 of hoger of een daarmee overeenkomende waardering is behaald; d. vrijgesteld van het examen in een vak van het v.w.o. of h.a.v.o. op grond van het overeenkomstige examen, afgelegd in de Nederlandse Antillen of in Aruba, indien voor het overeenkomstige vak een eindcijfer 6 of hoger of en daarmee overeenkomende waardering is behaald; e. vrijgesteld van het profielwerkstuk, indien reeds eerder een profielwerkstuk is gemaakt dat betrekking heeft op een of meer vakken van dezelfde schoolsoort, behorende tot het profiel van de kandidaat en waarvoor een eindcijfer 6 of hoger is behaald; f. vrijgesteld van het sectorwerkstuk, indien reeds eerder een sectorwerkstuk is gemaakt dat betrekking heeft op een thema uit die sector, en dat is beoordeeld als voldoende of goed.

8 2. Het eerste lid is uitsluitend van toepassing indien na het jaar waarin het eindcijfer of de beoordeling is vastgesteld, nog geen 10 jaren zijn verstreken. 3. In aanvulling op het eerste lid, onder a tot en met d, is de daar bedoelde kandidaat eveneens vrijgesteld indien het eindcijfer 5 of 4 is behaald, mits de kandidaat voldoet aan de voorwaarden van artikel 49 om te slagen voor het eindexamen. 4. Bij ministeriële regeling worden nadere voorschriften gegeven voor de toepassing van het eerste lid. De vrijstelling voor het profielwerkstuk (vwo en havo) is losgemaakt van die van het sectorwerkstuk (vmbo) omdat het profielwerkstuk, anders dan het sectorwerkstuk, met een cijfer wordt beoordeeld. De vrijstelling voor letterkunde is vervallen omdat scholen nu zelf kunnen kiezen of letterkunde een afzonderlijk cijfer verkrijgt. Artikel 10. Ontheffingen v.a.v.o. op verzoek 1. Onverminderd artikel 9 kan de staatsexamencommissie op verzoek van de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, ontheffing verlenen voor een examenvak, indien de kandidaat op grond van eerder gevolgd onderwijs aantoonbaar in het bezit is van voldoende kennis en vaardigheden ter zake van het desbetreffende vak. De ontheffing kan slechts worden verleend op basis van een diploma, getuigschrift of ander bewijsstuk, al of niet behaald in Nederland, dat door de staatsexamencommissie wordt aanvaard als bewijs van voldoende kennis en vaardigheden. Indien de staatsexamencommissie dit nodig oordeelt, onderzoekt zij of de kandidaat in het bezit is van voldoende kennis en vaardigheden. 2. Het eerste lid is uitsluitend van toepassing indien na het jaar waarin het in dat lid bedoelde diploma, getuigschrift of ander bewijsstuk is vastgesteld, nog geen 10 jaren zijn verstreken 3. Tot de in het eerste lid bedoelde diploma's, getuigschriften en andere bewijsstukken behoren in elk geval die betreffende het Internationaal Baccalaureaat, het Europees Baccalaureaat en die betreffende het overeenkomstige onderwijs in een lid-staat van de Europese Unie. 4. Indien de staatsexamencommissie de gevraagde ontheffing verleent, verstrekt zij de verzoeker een bewijs van ontheffing, en zendt zij aan de inspectie alsmede de Informatie Beheer Groep een afschrift daarvan. 5. Het bewijs van ontheffing vermeldt de gronden van de ontheffing, het tijdstip van het verrichten van de onderwijs of examenprestatie waarop de ontheffing berust, en gaat in voorkomend geval vergezeld van een verklaring betreffende het in het eerste lid bedoelde onderzoek naar de kennis en vaardigheden van de examenkandidaat, of naar de in het eerste lid bedoelde bewijsstukken. 6. Onze Minister stelt het model van het bewijs van ontheffing vast. Artikel 10a. Ontheffingsprocedure Een verzoek om ontheffing als bedoeld in artikel 10 wordt schriftelijk ingediend bij de staatsexamencommissie, onder overlegging van een uittreksel uit het geboorte- of persoonsregister en een gewaarmerkte fotokopie van het diploma, getuigschrift of andere bewijsstuk waarop het verzoek om ontheffing berust. Artikel 11. Eindexamen v.w.o. (atheneum) 1. Het eindexamen v.w.o. (atheneum) omvat: a. de vakken van het gemeenschappelijk deel van elk profiel, genoemd in artikel 26b, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., daaronder tevens begrepen een profielwerkstuk,

9 b. de vakken van het profieldeel van één van de profielen, genoemd in artikel 26b, derde tot en met zesde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., en c. tenminste één vak met een normatieve studielast van tenminste 440 uren van het vrije deel van elk profiel, genoemd in artikel 26b, zevende lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. zoals geldend voor de scholen voor v.w.o., met dien verstande dat door het bevoegd gezag vast te stellen vakken onderdeel zijn van het eindexamen uitsluitend voor zover Onze Minister daarvoor goedkeuring heeft verleend. 2. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een school voor v.w.o., bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken waarvoor vrijstelling of ontheffing is verleend van het volgen van onderwijs op grond van artikel 26e, eerste tot en met vierde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. Bij een ontheffing op grond van artikel 26e, vierde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. wordt de taal vervangen door een ander vak als bedoeld in het vijfde lid van dat artikel. 3. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken culturele en kunstzinnige vorming en lichamelijke opvoeding van het gemeenschappelijk deel. 4. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, en in het bezit is van het diploma h.a.v.o., bij het eindexamen vrijgesteld van de volgende vakken van het gemeenschappelijk deel: algemene natuurwetenschappen en maatschappijleer. 5. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs en in het bezit is van het diploma h.a.v.o., en die in plaats van de vakken, genoemd in artikel 26c van het Inrichtingsbesluit W.V.O. examen heeft afgelegd in een of meer overeenkomstige vakken van artikel 26b van het Inrichtingsbesluit W.V.O., bij het eindexamen vrijgesteld van dit vak of deze vakken. 6. In afwijking van het eerste lid kan de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs bij het eindexamen ontheffing worden verleend van de taal, genoemd in artikel 26b, eerste lid onder c, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., in de volgende gevallen: a. de leerling heeft een stoornis die specifiek betrekking heeft op taal of een zintuiglijke stoornis die effect heeft op taal, b. de leerling heeft een andere moedertaal dan de Nederlandse taal, of c. de leerling volgt onderwijs in het profiel natuur en techniek of het profiel natuur en gezondheid en de taal verhindert naar verwachting een succesvolle afronding van de opleiding. 7. Bij ontheffing op grond van het zesde lid wordt de taal vervangen door een van de vakken, genoemd in artikel 26b, derde tot en met zesde lid, of in het zevende lid, onder c of d, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. met een normatieve studielast van tenminste 440 uren, naar keuze van de leerling, voor zover het bevoegd gezag deze als zodanig aanbiedt. In het eerste lid van dit artikel is geregeld welke vakken het examen voor het atheneum dient te omvatten. Deze bepalingen grijpen in sterke mate terug op die in het Inrichtingsbesluit (artikel 26b). Zoals opgemerkt in de toelichting bij het Inrichtingsbesluit heeft het profielwerkstuk in het Eindexamenbesluit de status van een afzonderlijk vak: het heeft een zelfstandige plaats op de cijferlijst en in de uitslagregeling. Indien de tweede moderne vreemde taal is vervangen door een ander vak met toepassing van artikel 26e, vierde en vijfde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., maakt dat vak deel uit van het eindexamen. Voor het vrije deel geldt als norm een minimum-omvang voor het vak dat hier dient te worden gekozen. Vrijwel elk vak dat in dit deel van het profiel gekozen zou kunnen worden, voldoet aan deze omvang. Dat geldt echter niet voor kunst (algemeen), culturele en kunstzinnige vorming of klassieke culturele vorming. Deze vakken kunnen dus alleen in het vrije deel gekozen worden naast een ander, groot vak.

10 In het tweede lid zijn de vrijstellingen omschreven, eveneens in aansluiting op wat hierover in het Inrichtingsbesluit (artikel 26e) is bepaald. In het derde lid worden de vrijstellingen bepaald die specifiek zijn voor het VAVO. In het vierde tot en met zesde lid worden de vrijstellingen en ontheffingen voor VAVO geregeld die overeenkomen met die voor de dagscholen (zie daarvoor het tweede lid). Omdat voor het VAVO geen Inrichtingsbesluit geldt, is dit hier afzonderlijk vastgelegd. Artikel 12. Eindexamen v.w.o. (gymnasium) 1. Het eindexamen v.w.o. (gymnasium) omvat: a. de vakken van het gemeenschappelijk deel van elk profiel, genoemd in artikel 26b, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., daaronder tevens begrepen een profielwerkstuk, b. de vakken van het profieldeel, genoemd in artikel 26b, derde tot en met zesde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., en c. ten minste één vak met een normatieve studielast van tenminste 440 uur van het vrije deel van elk profiel, genoemd in artikel 26b, zevende lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. zoals geldend voor de scholen voor v.w.o., met dien verstande dat door het bevoegd gezag vast te stellen vakken onderdeel zijn van het eindexamen uitsluitend voor zover Onze Minister daarvoor goedkeuring heeft verleend. 2. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een school voor v.w.o., bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken waarvoor vrijstelling of ontheffing is verleend van het volgen van onderwijs op grond van artikel 26e, eerste tot en met derde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 3. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, bij het eindexamen vrijgesteld van het vak lichamelijke opvoeding van het gemeenschappelijk deel. 4. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, en die in het bezit is van het diploma h.a.v.o., bij het eindexamen vrijgesteld van de volgende vakken van het gemeenschappelijk deel: algemene natuurwetenschappen en maatschappijleer. 5. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs en in het bezit is van het diploma h.a.v.o., en die in plaats van de vakken, genoemd in artikel 26c van het Inrichtingsbesluit W.V.O. examen heeft afgelegd in een of meer overeenkomstige vakken van artikel 26b van het Inrichtingsbesluit W.V.O., bij het eindexamen vrijgesteld van dit vak of deze vakken. Dit artikel regelt voor het eindexamen gymnasium op overeenkomstige wijze dat wat artikel 11 regelt voor het eindexamen atheneum. Hiervoor gelden dezelfde opmerkingen, met dien verstande dat bij het gymnasium klassieke culturele vorming behoort tot het gemeenschappelijk deel en dus niet in het vrije deel kan worden gekozen, en dat op het gymnasium geen ontheffing mogelijk is voor de taal naast Nederlands en Engels in het gemeenschappelijke deel, hier immers een klassieke taal. Artikel 13. Eindexamen h.a.v.o. 1. Het eindexamen h.a.v.o. omvat: a. de vakken van het gemeenschappelijk deel van elk profiel, genoemd in artikel 26c, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., daaronder tevens begrepen een profielwerkstuk, b. de vakken van het profieldeel, genoemd in artikel 26c, tweede tot en met vijfde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., en

11 c. ten minste één vak met een normatieve studielast van tenminste 320 uur van het vrije deel van elk profiel, genoemd in artikel 26c, zesde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., met dien verstande dat door het bevoegd gezag vast te stellen vakken onderdeel zijn van het eindexamen uitsluitend voor zover Onze Minister daarvoor goedkeuring heeft verleend. 2. Ingeval van toepassing van artikel 14, achtste lid, van de wet is het eerste lid van overeenkomstige toepassing. 3. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een school voor h.a.v.o. bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken waarvoor ontheffing of vrijstelling is verleend van het volgen van onderwijs op grond van artikel 26e, eerste lid, respectievelijk zesde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 4. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken culturele en kunstzinnige vorming en lichamelijke opvoeding van het gemeenschappelijk deel. Dit artikel regelt voor het eindexamen havo op overeenkomstige wijze dat wat artikel 11 voor het atheneum regelt. Hiervoor gelden dezelfde opmerkingen, met dien verstande dat het havo geen taal in het gemeenschappelijke deel kent naast Nederlands en Engels. Het tweede lid regelt de mogelijkheid, gebaseerd op de WVO, dat op het havo een of meer vakken worden vervangen door het overeenkomstige vak op vwo-niveau. De voorschriften over de samenstelling van het profiel blijven in dat geval voor het overige ongewijzigd. In het derde lid is een verwijzing naar het artikel 26e, zesde lid, Inrichtingsbesluit toegevoegd om de daar opgenomen vrijstellingsmogelijkheid mee te nemen. Daarnaast is de verwijzing naar het gemeenschappelijke deel verwijderd. Deze is overbodig omdat het betreffende vak (LO) altijd deel uitmaakt van het gemeenschappelijke deel. Artikel 14 tot en met 16 [Vervallen per ] Artikel 17 tot en met 19 [Vervallen per ] Artikel 20 tot en met 21a [Vervallen per ] Artikel 22. Eindexamen v.m.b.o. theoretische leerweg 1. Het eindexamen v.m.b.o. voor zover het betreft de theoretische leerweg, genoemd in artikel 10 van de wet, omvat in elk geval: a. de vakken die het gemeenschappelijk deel ingevolge artikel 10, vijfde lid, van de wet, omvat, b. de twee vakken die het sectordeel ingevolge artikel 10, zesde lid, van de wet omvat, waaronder tevens begrepen een sectorwerkstuk, en c. in het vrije deel twee nog niet in het sectordeel gekozen vakken, bedoeld onderscheidenlijk genoemd in artikel 10, zevende lid, onderdelen a en b van de wet, met dien verstande dat het sectordeel en het vrije deel tezamen ten minste twee vakken omvatten die geen moderne taal zijn. 2. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat in de sector economie of leerwegondersteunend onderwijs ten aanzien van wie toepassing is gegeven aan artikel 26n, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., bij het eindexamen vrijgesteld van het vak Franse taal of het vak Duitse taal, genoemd artikel 26n, tweede lid. In plaats

12 van het vak waarvoor vrijstelling is verleend, doet de kandidaat eindexamen in het vak Arabisch, het vak Turks, het vak Spaans, het vak maatschappijleer II, het vak aardrijkskunde of het vak geschiedenis en staatsinrichting. 3. Indien de kandidaat in het vrije deel twee kunstvakken kiest, wordt één kunstvak gekozen uit de vakken behorende tot de beeldende vorming en één kunstvak uit de vakken muziek, dans en drama. 4. In geval van toepassing van artikel 10, negende lid, van de wet, zijn het eerste tot en met het derde lid van toepassing, met dien verstande dat het vervangen vak niet als extra vak als bedoeld in het zevende lid, gekozen kan worden. 5. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs vrijgesteld van de vakken lichamelijke opvoeding en de vakken behorende tot de beeldende vorming, muziek, dans of drama van het gemeenschappelijk deel. 6. In afwijking van het eerste lid kan de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een instelling voor educatie en beroepsonderwijs, op zijn verzoek bij het eindexamen ontheffing worden verleend van de vakken Franse taal of Duitse taal van het sectordeel of van beide. Artikel 11, zesde en zevende lid, is van overeenkomstige toepassing. 7. In aanvulling op de voorgeschreven vakken, bedoeld in het eerste lid, kan het eindexamen omvatten, voor zover nog niet gekozen: a. een vak als bedoeld in artikel 10, zevende lid, onderdelen a en b, van de wet, b. een vak dat behoort tot het eindexamen van de gemengde leerweg als bedoeld in artikel 10d van de wet, of c. een vak genoemd in, dan wel aangewezen op grond van, artikel 13 of 14 van de wet. 8. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat die het eindexamen aflegt aan een school voor v.m.b.o., voor zover het betreft de theoretische leerweg, bij het eindexamen vrijgesteld van de vakken waarvoor vrijstelling is verleend van het volgen van onderwijs op grond van artikel 26n, vierde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. Artikel 22 omschrijft de minimumeisen waaraan een leerling moet voldoen om een diploma vmbo voor zover het betreft de theoretische leerweg te behalen. Artikel 4 [van het Eindexamenbesluit] bepaalt dat het sectorwerkstuk een verplicht onderdeel van het eindexamen vmbo voor zover het betreft de theoretische leerweg is. Volledigheidshalve is in artikel 22 dit sectorwerkstuk toegevoegd. Het profielwerkstuk in het havo en vwo was al geregeld in de artikelen 11, 12 en 13 van het Eindexamenbesluit. [Fries is verwijderd uit dit artikel, eerste lid, onderdeel c. Omdat Fries nu ook in de wet is genoemd als keuzevak in het vrije deel van de gemengde en theoretisch leerweg is de expliciete bepaling in het Eindexamenbesluit, die dit voor deze leerwegen mogelijk maakte overbodig geworden en dus verwijderd] Het nieuwe vierde lid betreft toevoegen van de mogelijkheid om het overeenkomstige vak, geregeld in de WVO, op een hoger niveau af te leggen. Daarbij geldt echter dat het niet mogelijk is het vak dat door het overeenkomstige vak op een hoger niveau is vervangen, alsnog als extra vak onderdeel te laten zijn van het eindexamen. Het vereiste dat het vak afgesloten wordt met een centraal examen is vervallen. Er zijn immers vakken die geen centraal examen hebben. Daarnaast is het ook mogelijk vakken op havo- of vwo-niveau af te leggen. Het nieuwe achtste lid betreft een vrijstelling. Het gaat hier om het geval dat een leerling met een diploma VMBO- BBL of VMBO-KBL, die een vak op VMBO-TL niveau heeft afgerond en vervolgens het VMBO-TL gaat doen, vrijgesteld is van het volgen van onderwijs (artikel 26n, derde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O.) en het doen van examen in dit vak. De artikelen 22 tot en met 25 bevatten voor de verschillende leerwegen van het vmbo eisen aan de samenstelling van het examenpakket. Het gaat daarbij gaat om minimumeisen, niet om een gemaximeerde omvang.

13 Aan de artikelen 22 tot en met 25 is ook een nieuw lid toegevoegd dat regelt welke vakken als extra vak in het eindexamen vmbo kunnen worden opgenomen, en meetellen voor de uitslag. Het gaat hierbij in alle gevallen om vakken met een centraal examen. In de artikelen 23 en 24 wordt verwezen naar vakken die o.g.v. artikel 22, tweede lid, van het Eindexamenbesluit onderdeel kunnen zijn van het eindexamen in de leerweg van artikel 22 [ ofwel theoretische leerweg]. Door de koppeling met dat tweede lid kunnen vakken als Turks, Spaans, enz. als extra eindexamenvak worden gekozen in de leerweg van artikel 23 respectievelijk artikel 24. Artikel 26n van het Inrichtingsbesluit kreeg in februari 2002 een derde lid op grond waarvan het mogelijk is vrijstelling te krijgen voor Frans/Duits voor leerlingen basisberoepsgerichte leerweg èn leerwegondersteunend onderwijs. Door aanpassingen in artikel 22 van het Eindexamenbesluit zijn het Eindexamenbesluit en het Inrichtingsbesluit weer in lijn met elkaar. Daarnaast wordt het mogelijk gemaakt dat ook de vakken aardrijkskunde en geschiedenis en staatsinrichting als vervangend vak worden gekozen. Artikel 23. Eindexamen v.m.b.o. basisberoepsgerichte leerweg 1. Het eindexamen v.m.b.o. voor zover het betreft de basisberoepsgerichte leerweg, genoemd in artikel 10b van de wet, omvat in elk geval: a. de vakken die het gemeenschappelijk deel ingevolge in artikel 10b, vijfde lid, van de wet, omvat, b. de twee vakken die het sectordeel ingevolge artikel 10b, zesde lid, van de wet, omvat, en c. in het vrije deel een tot de sector behorend afdelingsvak, genoemd in artikel 26h, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. of een tot de sector behorend intrasectoraal programma, genoemd in artikel 26j van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 2. In afwijking van het eerste lid is de kandidaat in de sector economie ten aanzien van wie toepassing is gegeven aan artikel 26n, derde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., bij het eindexamen vrijgesteld van het vak Franse taal of het vak Duitse taal. In plaats hiervan omvat het eindexamen één van de vakken gekozen op grond van artikel 26n, derde lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 3. Voor zover het betreft een leer-werktraject als bedoeld in artikel 10b1 van de wet, omvat het eindexamen voor de leerling die dat traject heeft gevolgd, het vak Nederlandse taal en het beroepsgerichte programma dat onderdeel is van het leerwerktraject. Bovendien kan de leerling eindexamen afleggen in de andere vakken van de basisberoepsgerichte leerweg, bedoeld in artikel 10b van de wet, waarvan het bevoegd gezag op grond van artikel 10b1, derde lid, van de wet in voorkomend geval heeft beslist dat zij behoren tot het leer-werktraject van de leerling. 4. In geval van toepassing van artikel 10b, negende lid, onderdelen a en c, van de wet, dan wel artikel 10b, negende lid, onderdeel d, van de wet juncto artikel 26h, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., zijn het eerste tot en met het derde lid van toepassing, met dien verstande dat het vervangen vak niet als extra vak als bedoeld in het vijfde lid, kan dienen. 5. In aanvulling op de voorgeschreven vakken, bedoeld in het eerste lid, kan het eindexamen omvatten, voor zover nog niet gekozen: a. een vak als bedoeld in artikel 10b, zesde lid, van de wet, b. het vak Friese taal en cultuur, genoemd in artikel 26h, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., c. een vak dat op grond van het tweede lid onderdeel kan zijn van de basisberoepsgerichte leerweg, d. een algemeen vak dat behoort tot het eindexamen van de theoretische leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg of de gemengde leerweg, genoemd in respectievelijk de artikelen 10, 10b of 10d van de wet, of e. een vak als bedoeld in artikel 13 of 14 van de wet.

14 Voor de in het eerste lid genoemde intrasectorale programma s wordt verwezen naar het artikel van het Inrichtingsbesluit, waarin de programma s genoemd zijn. Verwijzing naar het artikel waarin de afdelingsvakken genoemd worden in het Inrichtingsbesluit ontbrak [en is toegevoegd]. Het nieuwe vierde lid is gelijk aan hetgeen voor de theoretische leerweg is geregeld (artikel 22, vierde lid). Het nieuwe vijfde lid bevat de gelijksoortige bepalingen als die welke voor de theoretische leerweg gelden, met de toevoeging dat Friese taal en cultuur als extra vak mag dienen. Met de toevoeging van een derde lid aan artikel 26n van het Inrichtingsbesluit W.V.O. behoeft het tweede lid van artikel 23 ook aanpassing. De systematiek komt overeen met artikel 22, tweede lid. [Lid 4 is toegevoegd, later gewijzigd in 5 en tekstueel gewijzigd. Zie verder de toelichting bij artikel 22]. [In verband met de invoering van de mogelijkheid van een leer-werktraject is lid 3 toegevoegd.] Artikel 24. Eindexamen v.m.b.o. kaderberoepsgerichte leerweg 1. Het eindexamen v.m.b.o. voor zover het betreft de kaderberoepsgerichte leerweg, genoemd in artikel 10b van de wet, omvat in elk geval: a. de vakken die het gemeenschappelijk deel ingevolge in artikel 10b, vijfde lid, van de wet, omvat, b. de twee vakken die het sectordeel ingevolge artikel 10b, zesde lid, van de wet, omvat, en c. in het vrije deel een tot de sector behorend afdelingsvak, genoemd in artikel 26h, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O. of een tot de sector behorend intrasectoraal programma, genoemd in artikel 26j van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 2. Artikel 22, tweede lid, is van overeenkomstige toepassing. 3. In geval van toepassing van artikel 10b, negende lid, onderdeel b, van de wet dan wel artikel 10b, negende lid, onderdeel d, van de wet juncto artikel 26h, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., zijn het eerste en tweede lid van toepassing, met dien verstande dat het vervangen vak niet als extra vak als bedoeld in het vierde lid, kan dienen. 4. In aanvulling op de voorgeschreven vakken, bedoeld in het eerste lidkan het eindexamen omvatten, voor zover nog niet gekozen: a. een vak als bedoeld in artikel 10b, zesde lid, van de wet, b. het vak Friese taal en cultuur, genoemd in artikel 26h, tweede lid, van het Inrichtingsbesluit W.V.O., c. een vak dat op grond van het tweede lid onderdeel kan zijn van de kaderberoepsgerichte leerweg, d. een algemeen vak dat behoort tot het eindexamen van de theoretische leerweg of de gemengde leerweg, genoemd in respectievelijk artikel 10 of artikel 10d van de wet, of e. een vak als bedoeld in artikel 13 of 14 van de wet. Zie toelichting bij artikel 22 en 23. Artikel 25. Eindexamen v.m.b.o. gemengde leerweg 1. Het eindexamen v.m.b.o. voor zover het betreft de gemengde leerweg, genoemd in artikel 10d van de wet, omvat in elk geval: a. de vakken die het gemeenschappelijk deel ingevolge artikel 10d, vijfde lid, van de wet, omvat, b. de twee vakken die het sectordeel ingevolge artikel 10d, zesde lid, van de wet, omvat, waaronder tevens begrepen een sectorwerkstuk,

15 c. in het vrije deel een nog niet in het sectordeel gekozen algemeen vak, bedoeld onderscheidenlijk genoemd in artikel 10d, zevende lid, onderdelen a en c, van de wet, en d. een tot de sector behorend afdelingsvak genoemd in artikel 26h, eerste lid van het Inrichtingsbesluit W.V.O. of een tot de sector behorend intrasectoraal programma, genoemd in artikel 26j van het Inrichtingsbesluit W.V.O. 2. Artikel 22, tweede lid, is van overeenkomstige toepassing. 3. In geval van toepassing van artikel 10d, negende lid, van de wet, zijn het eerste en tweede lid van toepassing, met dien verstande dat het vervangen vak niet als extra vak als bedoeld in het vierde lid, kan dienen. 4. In aanvulling op de voorgeschreven vakken, bedoeld in het eerste lid, kan het eindexamen omvatten, voor zover nog niet gekozen, een vak als bedoeld in artikel 10d, zevende lid, onderdelen a, b en c, van de wet, of als bedoeld in artikel 13 of 14 van de wet. Zie toelichting bij artikel 22 en 23. Artikelen 25a tot en met 29b [Vervallen per ] Artikel 30 [Vervallen per ] Hoofdstuk III. Regeling van het eindexamen Afdeling 1. Examenreglement en programma van toetsing en afsluiting Artikel 31. Examenreglement en programma van toetsing en afsluiting 1. Het bevoegd gezag van een school voor voortgezet onderwijs, respectievelijk de examencommissie v.a.v.o., stelt een examenreglement vast. Het examenreglement bevat in elk geval informatie over de maatregelen, bedoeld in artikel 5, en de toepassing daarvan, alsmede regels met betrekking tot de organisatie van het eindexamen, de gang van zaken tijdens het eindexamen, de herkansing van het schoolexamen, en wat scholen voor voortgezet onderwijs betreft, de samenstelling en het adres van de in artikel 5 bedoelde commissie van beroep. Ten aanzien van de herkansing wordt in elk geval bepaald, in welke gevallen een herkansing mogelijk is. Ook kan worden bepaald dat tot die gevallen kunnen behoren gevallen dat de kandidaat door ziekte of ten gevolge van een bijzondere van zijn wil onafhankelijke omstandigheid, niet in staat is geweest, aan de desbetreffende toets deel te nemen. 2. Het bevoegd gezag van een school voor voortgezet onderwijs, respectievelijk de examencommissie v.a.v.o., stelt jaarlijks voor 1 oktober een programma van toetsing en afsluiting vast, dat in elk geval betrekking heeft op het desbetreffende schooljaar. In het programma wordt in elk geval aangegeven welke onderdelen van het examenprogramma in het schoolexamen worden getoetst, de inhoud van de onderdelen van het schoolexamen, de wijze waarop het schoolexamen plaatsvindt, de tijdvakken waarbinnen de toetsen van het schoolexamen aanvangen, de herkansing daaronder mede begrepen, de wijze van herkansing van het schoolexamen, alsmede de regels voor de wijze waarop het cijfer voor het schoolexamen voor een kandidaat tot stand komt. 3. Het examenreglement en het programma van toetsing en afsluiting worden door de directeur voor 1 oktober toegezonden aan de inspectie en verstrekt aan de kandidaten. Afdeling 2. Schoolexamen

16 Artikel 32. Schoolexamen 1. Het bevoegd gezag bepaalt het tijdstip waarop het schoolexamen aanvangt. 2. Het schoolexamen wordt afgesloten voor de aanvang van het eerste tijdvak, bedoeld in artikel Het bevoegd gezag kan in afwijking van het tweede lid een kandidaat die ten gevolge van ziekte of een andere van zijn wil onafhankelijke omstandigheid het schoolexamen niet heeft kunnen afsluiten voor de aanvang van het eerste tijdvak, in de gelegenheid stellen het schoolexamen in dat vak af te sluiten vóór het centraal examen in dat vak, doch na de aanvang van het eerste tijdvak. 4. In afwijking van het tweede lid geldt voor het v.m.b.o. dat het schoolexamen voor de vakken waarin geen centraal examen wordt afgelegd en, voor zover van toepassing, het sectorwerkstuk uiterlijk moeten zijn afgesloten op een datum gelegen na de aanvang van het eerste tijdvak van het centraal examen, doch uiterlijk een week voordat de uitslag van het centraal examen wordt vastgesteld. 5. In afwijking van het tweede lid geldt voor het h.a.v.o. en het v.w.o. dat de vakken waarvoor geen cijfer wordt vastgesteld, moeten zijn afgesloten uiterlijk een week voordat de uitslag van het centraal examen wordt vastgesteld. 6. Indien het bevoegd gezag gebruikmaakt van de afwijkingsbevoegdheid in het tweede lid, zendt het de resultaten die zijn behaald met het schoolexamen en het sectorwerkstuk zo spoedig mogelijk aan de inspectie, tenzij het bevoegd gezag op grond van artikel 103b, tweede lid, van de wet examengegevens samen met het persoonsgebonden nummer verstrekt aan de Informatie Beheer Groep. De nieuwe bepaling in het vijfde lid van dit artikel voorziet erin dat vakken waarvoor geen cijfer wordt vastgesteld (dat kunnen zijn culturele en kunstzinnige vorming of lichamelijke opvoeding) nog na de aanvang van het eerste tijdvak mogen worden afgesloten. [Aan artikelen 32 is lid 6 toegevoegd i.v.m. de invoering van het persoonsgebonden nummer.] Artikel 33. Mededeling beoordeling schoolexamen Voor de aanvang van het centraal examen maakt de directeur aan de kandidaat bekend, voorzover van toepassing: a. welk cijfer of welke cijfers hij heeft behaald voor het schoolexamen, b. de beoordeling van de vakken waarvoor geen cijfer wordt vastgesteld, en c. de beoordeling van het sectorwerkstuk. In artikel 37a wordt de mogelijkheid gecreëerd voor een kandidaat om vervroegd examen af te leggen. Wanneer de kandidaat door het bevoegd gezag wordt toegelaten tot het centraal examen in het voorlaatste leerjaar, moet de kandidaat voor aanvang van het eerste tijdvak van het centraal examen, het schoolexamen in dat vak of die vakken hebben afgesloten. De directeur deelt aan de kandidaat voor aanvang van het centraal examen mede welk cijfer of welke cijfers hij heeft behaald voor het schoolexamen in het vak of de vakken waarin de kandidaat in het voorlaatste leerjaar centraal examen gaat afleggen. Omdat het zowel om één vak als meer vakken kan gaan is zowel in een enkelvoudsvorm als een meervoudsvorm voorzien.

17 In dit artikel is het profielwerkstuk verwijderd uit categorie c, omdat het niet langer een onderdeel is waarvoor een beoordeling als voldoende of goed wordt vastgesteld. Het profielwerkstuk wordt in de nieuwe opzet aangemerkt als vak waarvoor een cijfer wordt vastgesteld, het maakt daarmee onderdeel uit van categorie a. Artikel 34 [Vervallen per ] Artikel 35. Beoordeling schoolexamen 1. Het cijfer van het schoolexamen wordt uitgedrukt in een cijfer uit een schaal van cijfers lopende van 1 tot en met Indien in een vak tevens centraal examen wordt afgelegd, worden de in het eerste lid genoemde cijfers gebruikt met de daartussen liggende cijfers met 1 decimaal. 3. In afwijking van het eerste lid, worden het vak culturele en kunstzinnige vorming en het vak lichamelijke opvoeding uit het gemeenschappelijk deel van elk profiel, beoordeeld met «voldoende» of «goed». Deze beoordeling gaat uit van de mogelijkheden van de leerling en geschiedt op de grondslag van het genoegzaam afsluiten van de desbetreffende vakken, zoals blijkend uit het examendossier. De eerste en tweede volzin zijn van overeenkomstige toepassing op de kunstvakken en het vak lichamelijke opvoeding uit het gemeenschappelijk deel van elke leerweg. 4. In afwijking van het eerste lid wordt het sectorwerkstuk beoordeeld met «voldoende» of «goed». Deze beoordeling geschiedt op de grondslag van het genoegzaam voltooien van het sectorwerkstuk, zoals blijkend uit het examendossier. Het sectorwerkstuk wordt beoordeeld door ten minste twee examinatoren die de kandidaat hebben begeleid bij de totstandkoming van het sectorwerkstuk. In het derde lid is het begrip deelvakken geschrapt en is de benaming van enkele vakken aangepast aan de nieuwe terminologie. Het vierde lid is gewijzigd omdat het profielwerkstuk niet langer een onderdeel is waarvoor een beoordeling als voldoende of goed wordt vastgesteld (zie de toelichting bij artikel 33). Artikel 35a [Vervallen per ] Artikel 35b [Vervallen per ] Artikel 35b1. Herexamen schoolexamen v.m.b.o. 1. Het bevoegd gezag kan bepalen dat de kandidaat die eindexamen of deeleindexamen aflegt, voor één of meer vakken het schoolexamen waarin geen centraal examen wordt afgenomen, opnieuw kan afleggen, met dien verstande dat het bevoegd gezag dit recht in elk geval verleent voor het vak maatschappijleer behorend tot het gemeenschappelijk deel van de leerwegen, indien de kandidaat voor dat vak een eindcijfer heeft behaald lager dan 6. Het herexamen omvat door het bevoegd gezag aangegeven onderdelen van het examenprogramma. 2. Het bevoegd gezag stelt vast hoe het cijfer van het in het eerste lid bedoelde herexamen wordt bepaald. Het hoogste van de cijfers behaald bij het herexamen in een vak en bij het eerder afgelegde schoolexamen in dat vak geldt als het definitieve cijfer van het schoolexamen in dat vak.