M E M O. afdeling Veiligheid en Handhaving. Aan : Burgemeester Van : Sjors Verouden Betreft : Stookoverlast Datum : 18 november 2012

Transcriptie

1 M E M O afdeling Veiligheid en Handhaving Aan : Burgemeester Van : Sjors Verouden Betreft : Stookoverlast Datum : 18 november 2012 In de raadsvergadering van 1 november 2012 is met de portefeuillehouder afgesproken dat de commissie wordt geïnformeerd over de afdoening van klachten inzake overlast van het stoken van houtkachels (in het bijzonder de klachten van Johan Wouters, Wilhelminalaan 18 te Bladel). In deze memo zal hier verder op worden ingegaan. Allereerst zal hier het juridisch kader worden geschetst, waarbij tevens verwezen wordt naar bijlage 1, omdat daar als voorbeelden vele gerechtelijke uitspraken zijn opgenomen. Na het juridisch kader is het van belang om de toezichtsmogelijkheden te schetsen. Voorts zullen de middelen van toezicht worden gegeven en tot slot komen regels betreffende stookoverlast aan bod. 1. Juridisch kader De gemeente kan met handhaving van verschillende geldende wetten, besluiten en verordeningen de overlast van stoken aanpakken. Dit stoken kan op veel verschillende wijzen plaatsvinden. Te weten de Woningwet met daaraan gerelateerd het Bouwbesluit en de bouwverordening (stoken van houtkachels), de Algemene Plaatselijke Verordening (stoken in de openbare ruimte) en de Wet Milieubeheer (stoken bij bedrijven). Deze memo beperkt zich tot stookoverlast van houtkachels, dus het wettelijk kader wordt bepaald door de Woningwet, het Bouwbesluit en de Bouwverordening 2010 van de gemeente Bladel. - In de Woningwet is in de artikelen 1b en 2 vastgelegd dat een bouwwerk dient te voldoen aan de voorschriften omtrent veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieutechnische voorschriften. Het Bouwbesluit is gebaseerd op deze artikelen. Daarnaast verbiedt artikel 7b van de Woningwet het bouwen en (laten) gebruiken van gebouwen, bouwwerken, standplaatsen, open erven en terreinen in strijd met de Bouwverordening. - In het Bouwbesluit staat beschreven aan welke technische kwalificaties en eisen een schoorsteen in Nederland moet voldoen. De toezichthouder van de gemeente kan nagaan of de schoorsteen aan deze eisen voldoet. Ieder gebouw (in aanbouw of bestaand) moet aan deze eisen voldoen. Het is verboden om van de voorschriften van het Bouwbesluit af te wijken, tenzij daarvoor een bouwvergunning is verleend. Voor de van toepassing zijnde artikelen wordt verwezen naar de bijlage. - Ook heeft de gemeente Bladel in de Bouwverordening 2010 artikel opgenomen. Op grond van dit artikel kan de gemeente optreden tegen inwoners die hinderlijke of schadelijke rook, stank, roet of walm verspreiden. Ook hier wordt voor de artikelen verwezen naar de bijlage. Kortom het stoken van houtkachels dient enerzijds te voldoen aan het Bouwbesluit. Dan betreft het vooral de capaciteit, de plaats van de uitmonding, de stromingsrichting, de rookdoorlatendheid en de plaatsing van een kap op de rookgasafvoer. Dit zijn aldus de bouwtechnische eisen. Anderzijds dient het stoken te voldoen aan de Bouwverordening Hierbij gaat het derhalve om het op de juiste wijze gebruiken van de houtkachels. 2. Mogelijkheden van toezicht Wat zijn de toezichtsmogelijkheden om als gemeente een klacht of een verzoek om handhaving inzake stookoverlast te behandelen? Oftewel kan een toezichthouder zomaar iedere plaats betreden die hij noodzakelijk acht voor het onderzoek? Op basis van artikel 5:15 eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht is een toezichthouder bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te betreden met uitzondering

2 van een woning zonder toestemming van de bewoner. Kortom een toezichthouder kan zich (ook zonder toestemming van de bewoner) toegang verschaffen tot iedere plek, uitgezonderd de woning. Artikel 5:15 eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht kent uitdrukkelijk niet de bevoegdheid toe tot het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner. Uitgangspunt is namelijk dat in het kader van toezicht deze bevoegdheid slechts in uitzonderingsgevallen dient te bestaan. In de Grondwet is het "huisrecht" geregeld in artikel 12, waar het binnentreden tegen de wil van de bewoner alleen geoorloofd is in gevallen bij of krachtens de wet bepaald en door hen die daartoe bij of krachtens de wet zijn aangewezen. De Grondwet geeft vervolgens in artikel 12 lid 2 nog een extra vereiste (verplichte legitimatie en mededeling van het doel van binnentreden). Deze inperking van het "huisrecht" wordt aangevuld en met waarborgen omgeven in de Algemene wet op het binnentreden. Het "huisrecht" is beperkt tot de feitelijke woning, of de ruimte die als woonruimte moet worden beschouwd. Dit betekent dat de Algemene wet op het binnentreden (Awbi) niet van toepassing is op het betreden van een erf of tuin. De Awbi geeft ten eerste algemene regels voor het binnentreden van woningen en enkele bijzondere plaatsen zoals de vergaderruimte van de gemeenteraad, kerken en rechtszalen (art. 12). Voor wat betreft de woningen geeft de Awbi in art.1 aan dat binnentreden altijd met legitimatie gepaard moet gaan, tenzij er sprake is van een bijzonder geval waarbij legitimatie gevaar kan opleveren. Deze legitimatieplicht geldt dus ook voor binnentreden met toestemming van de bewoner. Ten tweede (en dat is het voornaamste doel van de wet) regelt de wet de gang van zaken bij binnentreden van woningen zonder toestemming van de bewoner. Volgens artikel 2 mag dat alleen met een schriftelijke machtiging, tenzij bij wet aan met name genoemde functionarissen (rechters, leden openbaar ministerie, burgemeesters, gerechtsdeurwaarders) de bevoegdheid tot binnentreden zonder toestemming is verleend. Deze machtiging mag niet zomaar worden verstrekt, gezien de inbreuk die het maakt op het Grondwettelijk recht. Het proportionaliteitsbeginsel (het middel moet in verhouding staan tot het daarmee te bereiken doel) is hier van toepassing. Als er sprake is van spoed vanwege "ernstig en onmiddellijk gevaar" dan is deze machtiging niet vereist, maar kan gelijk worden binnengetreden (art. 2 lid 3 Awbi). Voor de gemeente is vooral de bevoegdheid van de burgemeester van belang. Deze is alleen bevoegd binnen zijn eigen gemeente, voor andere doelen dan strafvordering en voor zover de wet niet anders bepaalt. Toezicht op het erf en in panden, niet zijnde woningen, is voor een toezichthouder toegestaan. Het toezicht in de woning dient aldus in eerste instantie te geschieden met toestemming van de bewoner. Indien de bewoner geen toestemming geeft om de woning te betreden dient onderbouwd te worden dat het middel in verhouding staat tot het doel. In ieder geval is een machtiging tot binnentreden van de burgemeester vereist, waarbij altijd aan de legitimatieplicht en aan het doen van de mededeling van het doel van binnentreden dient te worden voldaan. 3. Middelen van toezicht Nu bepaald is welke plaatsen een toezichthouder van de gemeente juridisch gezien mag betreden, is het van belang om aan te geven, waar de toezichthouder op moet controleren. Op basis van jurisprudentie is onderzocht hoe andere gemeenten in vergelijkbare zaken gecontroleerd hebben. Deze jurisprudentie is in de bijlage bijgevoegd. De controle kan plaatsvinden naar of het rookgasafvoerkanaal voldoet aan het Bouwbesluit. Dan betreft vooral de capaciteit, de plaats van de uitmonding, de stromingsrichting, de rookdoorlatendheid en de plaatsing van een kap op de rookgasafvoer. Ook kan bekeken worden of de minimale afstand van de afvoer tot de perceelsgrens voldoet. Dit zijn objectief te meten gegevens. Minder eenvoudig is het om een controle uit te voeren naar de mate van hinder op basis van de Bouwverordening. Zoals blijkt uit de meer recente jurisprudentie, blijkt dat de rechter tegenwoordig wat objectiever lijkt te kijken naar klachten en aldus hogere eisen stelt aan de kwaliteit van het onderzoek naar de overlast. Allereerst is het mogelijk om een meting te laten uitvoeren ter plaatse naar de aanwezige houtrook markers. Er dient in ieder geval meermalen te worden gecontroleerd. Handhaven op basis van één of twee waarnemingen is onvoldoende. Uit de jurisprudentie blijkt dat 5 streekproeven in ieder geval voldoende is. Er kan bij de controle tevens gebruik gemaakt worden van (visuele) waarnemingen (mogelijk vastgelegd op video) en het horen van meerdere omwonenden. Tevens dient bij een controle gekeken te worden naar de afstand van de woningen tot elkaar en naar de meteorologische gegevens van het KNMI, zoals de windrichting, de windsnelheid en de bewolking. De weersomstandigheden zijn belangrijk. Bij weinig wind of mist blijft de rook in de omgeving van de woning hangen. Bij de waarnemingen kan de toezichthouder een verbrandingsgeur vaststellen die al dan niet sterk is. Echter er kan bijvoorbeeld ook geconstateerd worden dat niet het juiste hout wordt gebruikt. Niet toegestaan is het om sloophout, geïmpregneerd of verduurzaamd hout; geverfd of gebeitst hout te gebruiken. 2

3 De conclusie is dat toezicht op diverse facetten - zowel op het rookafvoerkanaal als het gebruik ervan - zeer goed mogelijk is, doch dat dit wel arbeidsintensief is. 4. Regels voor aanpak Het niet op de juiste wijze stoken van houtkachels is een serieus probleem. Alvorens tot aanpak van dit probleem over te gaan is het goed om regels vast te stellen waaraan men dient te voldoen bij het stoken van houtkachels. Daarom zal aan deze handhavingstaak in het op te stellen Milieubeleidsplan aandacht worden besteed. Als uitvoering hiervan zullen beleidsregels worden ontwikkeld met daaraan gekoppeld een strategie waarin bepaald wordt hoe omgegaan dient te worden met stookoverlast. Hierin zal in ieder geval het gedachtengoed van het vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid terugkomen. Dit houdt allereerst in dat de gemeente actief zal gaan informeren door bijvoorbeeld stookregels op internet en in de Lantaarn te plaatsen. Meer gemeenten (waaronder de gemeente Amersfoort en Groningen) maken gebruik van dergelijke stookregels en hebben daarnaast een vraag- en antwoordrubriek op internet staan. Hieronder staat het voorbeeld van de regels, zoals deze door de gemeente Groningen op internet zijn geplaatst. Regels van goed stookgedrag, opgesteld door de Gemeente Groningen (Groningen, 2011) Regels voor het stoken van houtkachels en haarden - Gebruik de houtkachel niet als hoofdverwarming - Zorg dat de capaciteit van uw haard of kachel past bij de ruimte waar hij gestookt wordt. - Stook niet als er weinig wind staat of als het mistig is; de rook blijft dan (hinderlijk) in de omgeving hangen. - Stook alleen hout dat 1 of 2 jaar gedroogd is en dat tenminste vuistdik is. - Open de toevoer van lucht in de kachel en de uitlaatklep naar de schoorsteen. - Ventileer extra als de houtkachel of open haard brandt. Vuur gebruikt veel zuurstof en dus is extra frisse lucht nodig. - Stook GEEN sloophout, geïmpregneerd of verduurzaamd hout; geverfd of gebeitst hout; multiplex of spaanplaat; kunststof; Huishoudelijk afval (textiel, kunststof en overige afvalmaterialen); (oud) papier. Deze regels zullen niet altijd en ook niet direct soelaas bieden. Ook dan is het van belang om de gedachte van het vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid te volgen. Oftewel een eerste stap na een melding van overlast is om een huisbezoek te brengen om een algemene indruk van het probleem te krijgen. Belangrijk is dat er moet voorkomen worden dat de situatie (verder) escaleert. Een goed gesprek tussen stoker en gehinderde (vaak buren) is daarom erg belangrijk. Mogelijk kan dit gesprek in samenwerking met de gemeente georganiseerd worden. Echter ook een gesprek biedt niet altijd uitkomst. Daarom zal een strategie moeten worden bepaald hoe om te gaan met formele handhavingsverzoeken. In de op te stellen handhavingsaanpak zal ook moeten worden aangegeven of de gemeente actief of reactief gaat controleren. Oftewel gaat de gemeente actief controleren, zonder dat er een melding is binnengekomen of reageert de gemeente op klachten en wordt vervolgens gecontroleerd. Duidelijk is dat actief optreden veel capaciteit vergt. 5. Conclusie Het stoken van houtkachels is toegestaan, doch dient te voldoen aan wet- en regelgeving. Allereerst dient het te voldoen aan het Bouwbesluit. Dan betreft vooral het de capaciteit, de plaats van de uitmonding, de stromingsrichting, de rookdoorlatendheid en de plaatsing van een kap op de rookgasafvoer. Dit zijn aldus de bouwtechnische eisen. Anderzijds dient het stoken te voldoen aan de Bouwverordening Hierbij gaat het derhalve om het op de juiste wijze gebruiken van de houtkachels. Om te controleren of voldaan wordt aan de wet- en regelgeving is toezicht noodzakelijk. Toezicht op het erf en in panden, niet zijnde woningen, is voor een toezichthouder toegestaan. Het toezicht in de woning dient in eerste instantie te geschieden met toestemming van de bewoner. Indien de bewoner geen toestemming geeft om de woning te betreden dient onderbouwd te worden dat het middel in verhouding staat tot het doel. In ieder geval is een machtiging tot binnentreden van de burgemeester vereist, waarbij altijd aan de legitimatieplicht en het doen van de mededeling van het doel van binnentreden dient te worden voldaan. Als de toezichthouder gaat controleren zijn er aardig wat facetten waar op gecontroleerd kan worden. De conclusie is dat toezicht - zowel op het rookafvoerkanaal als het gebruik ervan - zeer goed mogelijk is, doch dat dit wel arbeidsintensief is. Echter, alvorens tot aanpak van dit probleem over te gaan is het goed om regels vast te stellen waaraan men dient te voldoen bij het stoken van houtkachels. Het is in lijn van het vernieuwend 3

4 toezicht- en handhavingsbeleid om de burger actief te informeren omtrent stookregels. Tot slot zal een handhavingsaanpak moeten worden bepaald wanneer burgers de regels niet naleven. 4

5 Bijlage 1 Juridisch kader stookoverlast Woningwet Iedereen die een gebouw bouwt, moet zich houden aan deze bepalingen van het Bouwbesluit en de richtlijnen waar naar verwezen wordt. Ook als het gebouw eenmaal gebouwd is, moet de gebruiker blijven zorgen dat het gebouw voldoet aan de eisen. Dit is bepaald in artikel 1b en 2 van de Woningwet. Het is verboden om van de voorschriften af te wijken, tenzij daarvoor een omgevingsvergunning is verleend. Daarnaast verbiedt de Woningwet in artikel 7b het bouwen en (laten) gebruiken van gebouwen, bouwwerken, standplaatsen, open erven en terreinen in strijd met de Bouwverordening. Dat geldt ook voor onder andere het in een bepaalde staat laten daarvan. Allereerst zullen hier de bepalingen van de Woningwet worden gegeven op basis waarvan handhaving op het Bouwbesluit en de Bouwverordening mogelijk is. Artikel 1b Woningwet 1.Tenzij een bouwvergunning als bedoeld in artikel 40 het uitdrukkelijk toestaat, is het verboden: a. een gebouw te bouwen, voor zover daarbij niet wordt voldaan aan de op dat bouwen van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, eerste lid; b. een bouwwerk, niet zijnde een gebouw, te bouwen, voor zover daarbij niet wordt voldaan aan de op dat bouwen van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, derde lid; c. een standplaats te bouwen, voor zover daarbij niet wordt voldaan aan de op dat bouwen van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, vijfde lid. 2.Het is verboden: a. een bestaand gebouw in een staat te brengen, te laten komen of te houden die niet voldoet aan de op de staat van dat gebouw van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, tweede lid; b. een bestaand bouwwerk, niet zijnde een gebouw, in een staat te brengen, te laten komen of te houden die niet voldoet aan de op de staat van dat bouwwerk van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, vierde lid; c. een bestaande standplaats in een staat te brengen, te laten komen of te houden die niet voldoet aan de op de staat van die standplaats van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 2, zesde lid. (..) Artikel 2 Woningwet 1.Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu technische voorschriften gegeven omtrent het bouwen van woningen, woonketen, woonwagens en andere gebouwen. 2.Bij of krachtens de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur worden voorts uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid en bruikbaarheid voorschriften gegeven omtrent de staat van bestaande woningen, woonketen en woonwagens en van bestaande andere gebouwen. 3.Bij of krachtens de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur worden voorts uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid en milieu technische voorschriften gegeven omtrent het bouwen van bouwwerken, geen gebouw zijnde. 4.Bij of krachtens de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur worden voorts uit het oogpunt van veiligheid en gezondheid technische voorschriften gegeven omtrent de staat van bestaande bouwwerken, geen gebouw zijnde 5.Bij of krachtens de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur worden voorts uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en milieu technische voorschriften gegeven omtrent het bouwen van standplaatsen. 6.Bij of krachtens de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur worden voorts uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid en bruikbaarheid technische voorschriften gegeven omtrent de staat van bestaande standplaatsen. 7.Aan een voorschrift omtrent het bouwen van een bouwwerk of standplaats kunnen voorschriften worden verbonden. 8.Een algemene maatregel van bestuur als bedoeld in het eerste lid, treedt niet eerder in werking dan twee maanden na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin hij is geplaatst. Van de plaatsing wordt onverwijld mededeling gedaan aan beide kamers der Staten-Generaal. Artikel 7b Woningwet (..) 2.Het is verboden: a. een bouwwerk of standplaats te gebruiken of te laten gebruiken, anders dan in overeenstemming met de op dat gebruik van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 8, tweede lid, onderdeel a;

6 b. een open erf of terrein te gebruiken of te laten gebruiken, anders dan in overeenstemming met de op dat gebruik van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in artikel 8, tweede lid, onderdeel b; c. (..) 3.Een verbod als bedoeld in het eerste of tweede lid heeft mede betrekking op het niet voldoen aan de voorschriften met betrekking tot het bouwen, het gebruik, de staat of het slopen van een bouwwerk, bedoeld in: a. artikel 8, zevende lid, voor zover deze voorschriften in de bouwverordening zijn opgenomen; b. artikel 8, achtste lid, indien en voor zover deze voorschriften op grond van het negende lid van dat artikel rechtstreeks gelden. 4.Tenzij een bouwvergunning als bedoeld in artikel 40 het uitdrukkelijk toestaat, is het verboden een bouwwerk, standplaats dan wel deel daarvan in stand te laten voor zover bij het bouwen daarvan niet is voldaan aan de op dat bouwen van toepassing zijnde voorschriften, bedoeld in het eerste of derde lid. Bouwbesluit In het Bouwbesluit zijn technische voorschriften opgenomen, die betrekking hebben op onder andere veiligheid, gezondheid en milieu. Ook wordt soms verwezen naar technische richtlijnen, zoals de NEN, Nederlandse normen, opgesteld door het Nederlandse Normalisatie Instituut. Deze hebben onder andere betrekking op het bouwen en de staat van gebouwen, bouwwerken en standplaatsen (voor woonwagens). Door middel van waarnemingen, metingen of modelberekeningen kan worden bepaald of het bouwwerk aan het Bouwbesluit voldoet. Als iemand zich daar niet aan houdt, kan de gemeente daartegen direct optreden. Wij hebben daarvoor diverse middelen tot haar beschikking, waaronder het opleggen van een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang (op grond van artikel 125 Gemeentewet en Hoofdstuk 5 van de Algemene wet bestuursrecht). Hieronder treft u een aantal bepalingen uit het Bouwbesluit, die bruikbaar zijn voor het bestrijden van rookoverlast. In de afdelingen 2.8 en 3.8 van het Bouwbesluit zijn alle regels opgenomen die de veiligheid van de gebouwen, ook met betrekking tot de afvoer van rook, moeten bewerkstelligen. Zo is bijvoorbeeld in artikel 2.59 de rookgasafvoer geregeld. Artikel Rookgasafvoer 1. Een afvoervoorziening voor rookgas is brandveilig, bepaald volgens NEN De horizontale afstand tussen de uitmonding van een afvoervoorziening voor rookgas van een op vaste brandstof gestookt toestel en een brandgevaarlijk dak als bedoeld in NEN 6063, van een ander bouwwerk is ten minste 15 m. En zo is in artikel 3.48 van het Bouwbesluit het volgende bepaald: 1.Een te bouwen bouwwerk met een opstelplaats voor een verbrandingstoestel heeft zodanige voorzieningen voor de toevoer van verbrandingslucht en de afvoer van rookgas, dat een voor de gezondheid nadelige kwaliteit van de binnenlucht wordt voorkomen. ( ) Ook het volgende artikel is hier van belang: Artikel Plaats van de opening 1. Bij toevoer van verbrandingslucht via een verblijfsgebied, heeft de volgens NEN 1087 bepaalde verdunningsfactor van de uitstoot van een afvoervoorziening voor luchtverversing en van een afvoervoorziening voor rookgas, ter plaatse van een in de uitwendige scheidingsconstructie gelegen instroomopening voor verbrandingslucht, ten hoogste de in tabel 3.33 aangegeven waarde. Bij de bepaling van de verdunningsfactor blijven afvoervoorzieningen en belemmeringen die op een ander perceel liggen, buiten beschouwing. 2. Een instroomopening van een toevoervoorziening voor verbrandingslucht en een uitmonding van een afvoervoorziening voor rookgas, liggen op een afstand van ten minste 2 m van de perceelsgrens, gemeten loodrecht op de uitwendige scheidingsconstructie van de gebruiksfunctie. Dit geldt niet voor een in een dak gelegen instroomopening of uitmonding. Indien het perceel waarop de gebruiksfunctie ligt, grenst aan een openbare weg, openbaar water of openbaar groen, wordt die afstand aangehouden tot het hart van de weg, dat water of dat groen. 3.Een instroomopening van een toevoervoorziening voor verbrandingslucht en een uitmonding van een afvoervoorziening voor rookgas, gelegen boven een constructieonderdeel of het aansluitende terrein, liggen, ter voorkoming van gehele of gedeeltelijke afsluiting van de opening door ophoping van vuil of sneeuw, ten minste 0,3 m boven de bovenzijde van dat constructieonderdeel of dat terrein. Jurisprudentie Bouwbesluit 1. Het volgende voorbeeld geeft goed aan dat het Bouwbesluit kan leiden tot een serieuze beoordeling van de klachten over rookoverlast, aan de hand van technisch onderzoek aan het rookgasafvoerkanaal. De uitspraak van de Rechtbank Haarlem van 13 februari 2009 (AWB 08/4759, LJN: BH3937) gaat over een verzoek om handhaving op basis van eisen van het Bouwbesluit met betrekking tot rookgasafvoerkanalen

7 voor nieuwbouw. Dit verzoek om handhaving heeft geleid tot een verzoek van de gemeente aan de stokende partij om aan te tonen dat het rookgasafvoerkanaal voldeed aan de eisen van het Bouwbesluit. Vervolgens heeft de gemeente naar aanleiding van het bezwaarschrift van de verzoekers om handhaving zelf ook onderzoek laten doen door een ingenieursbureau. Dit bureau heeft onderzocht, bij beide betrokken panden (van verzoekers en klagers), of de rookgasafvoeren van de in beide woningen aanwezige open verbrandingstoestellen voldeden aan de eisen. Het ging daarbij om de positie van de afvoeren van rook ten opzichte van ventilatieopeningen op het eigen perceel, zoals bepaald in het Bouwbesluit en de daarin verwezen NEN Het bureau heeft rekening gehouden met het feit dat de ventilatie-openingen in de slaapkamers van het huis van de klager altijd gesloten zijn. Daardoor wordt de maximaal toegelaten verdunningsfactor van bijvoorbeeld rook niet overschreden. De rechter heeft geoordeeld dat de gemeente ten onrechte op basis van de rapporten van het ingenieursbureau tot de conclusie is gekomen, dat de rookgasafvoerkanalen van de woningen voldoen aan de eisen van artikel 3.94 van het Bouwbesluit en de NEN Er had bij berekening van de verdunningsfactor rekening gehouden moeten worden met de aanwezigheid van de ventilatie-openingen, zoals het Bouwbesluit vereist. De maximaal toegelaten waarden worden dan overschreden. Bovendien wordt de verdunningsfactor bij de ramen op de begane grond volgens de rechter duidelijk overschreden, terwijl het bureau had geconstateerd dat dat niet het geval was. Het verzoek om handhaving is ten onrechte geweigerd. Wat niet expliciet in de uitspraak staat, is dat de verdunningsfactor voor rook vanuit de eigen woning wordt overschreden. De rook afkomstig van de buurwoning wordt daar niet bij betrokken. Het kan dus zijn dat als de rookgasafvoeren zo worden verbeterd dat zij aan de eisen van het Bouwbesluit voldoen, nog steeds sprake is van overlast van de rook van de buren! Het is dus wel afhankelijk van de omstandigheden of artikel 3.94 Bouwbesluit bruikbaar is om dergelijke overlast te voorkomen. 2. Ook in een oudere uitspraak van de Raad van State in hoger beroep van 18 december 2002 ( /1, LJN: AF2072, Leiden) draait het om de vraag of een rookgasafvoer voldoet aan de eisen van art. 32 van het Bouwbesluit (oud). Het gaat hier om de afstand die moet worden aangehouden tot de perceelsgrens en die uiteraard kan worden nagemeten. Deze afstand is bepaald in het Bouwbesluit. Ook in dit geval heeft de rechter geoordeeld, dat de schoorsteen niet voldeed aan de eisen van het Bouwbesluit. 3. Andere relevante uitspraken: - Voorzitter Rechtbank Den Bosch, 23 oktober 2009, LJN BK2264. Deze uitspraak is van belang omdat een open haard hier door de rechter als verbrandingstoestel wordt aangemerkt, zoals bedoeld in artikel 3.91 van het Bouwbesluit. - ABRS 19 december 1996, LJN AN7074, AB 1997/91 en 92 en President Rechtbank Den Haag, 31 januari 1996, 96/00108 en Het gaat bij de beoordeling of de uitmonding van de rookgasafvoer voldoet aan art. 32 lid 9 sub a (oud) van het Bouwbesluit om de belangen van de eigenaar van het pand zelf. De belangen van de buren wegen minder zwaar. Bouwverordening Door de gemeenteraad is de Bouwverordening 2010 vastgesteld. Daarin zijn eisen opgenomen over de kwaliteit van gebouwen, bouwwerken, standplaatsen, terreinen én het gebruik daarvan. Met name de regeling omtrent het gebruik is interessant in het kader van deze memo.. Paragraaf 7.3 van de verordening gaat over het gebruik van bouwwerken, open erven en terreinen. Op basis van artikel ( Hinder ) van de Bouwverordening 2010 moet overlast vanaf een bouwwerk, open erf of terrein worden voorkomen. Als iemand zich daar niet aan houdt kan de gemeente daartegen optreden. Ook kan overtreding strafrechtelijk worden vervolgd (blijkt uit artikel 1a, tweede lid Wet op de economische delicten). Uit rechtspraak blijkt dat dit artikel zeer bruikbaar kan zijn om op te treden tegen rookoverlast van een vuur in de buitenlucht, zoals in een vuurkorf. Maar ook met betrekking tot het gebruik van een houtkachel in een woning is met succes een beroep op dit artikel gedaan. Het kan een rol spelen naast de eisen die op grond van het Bouwbesluit gelden, zoals hierboven weergegeven. Artikel van de Bouwverordening 2010 van de gemeente Bladel luidt als volgt: Artikel Hinder Het is verboden in, op of aan een bouwwerk of op een open erf of terrein voorwerpen of stoffen te plaatsen, te werpen of te hebben, handelingen te verrichten of na te laten of werktuigen te gebruiken, waardoor:

8 a. op voor de omgeving hinderlijke of schadelijke wijze rook, roet, walm of stof wordt verspreid; b. overlast wordt of kan worden veroorzaakt voor de gebruikers van het bouwwerk, het open erf of terrein; c. op voor de omgeving hinderlijke of schadelijke wijze stank, stof of vocht of irriterend materiaal wordt verspreid of overlast wordt veroorzaakt door geluid en trilling, elektrische trilling daaronder begrepen, of door schadelijk of hinderlijk gedierte, dan wel door verontreiniging van het bouwwerk, open erf of terrein; d. instortings-, omval- of ander gevaar wordt veroorzaakt. Niet van toepassing is het vorenstaande, indien en voor zover het betreft nadelige gevolgen voor het milieu waarop de Wet milieubeheer of enige in deze wet genoemde wet van toepassing is. Jurisprudentie Bouwverordening 1. Stookverbod gemeente Nuth Een bekend voorbeeld van rechtspraak op grond van de Bouwverordening betreft de jurisprudentie over een intensief gebruikte houtkachel in de gemeente Nuth. Een verzoek om handhaving aan de gemeente uit 1997, in verband met stank, irritatie slijmvliezen en ademhalingswegen als gevolg van stookgedrag van buren, wordt gehonoreerd door gemeente Nuth. De gemeente legt een stookverbod op op 21 oktober 1998, onder aanzegging van bestuursdwang op grond van art Bouwverordening, 125 Gemeentewet en afd. 5.3 van de Algemene wet bestuursrecht. Het stookverbod houdt in: binnen vier weken volledig staken van het stoken van houtkachels en soortgelijke installaties en het rookkanaal door afdichting onklaar maken. Daarmee begint een hele serie procedures, bezwaar, beroep en verzoek om voorlopige voorziening, die onder meer leiden tot de volgende uitspraken: - Rechtbank Maastricht, 15 juli 2003, LJN AI0916, WAB 02/1915 GEMWT en - Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (ABRS), 6 mei 2004, /1, waarin ook de ingewikkelde voorgeschiedenis wordt samengevat. In beide uitspraken staan belangrijke conclusies over hoe een gemeente om moet of kan gaan met een verzoek om te handhaven op artikel van de Bouwverordening. De objectivering van de overlast, die de klagers ondervinden, speelt daarbij een centrale rol. Kort samengevat: a. Als door middel van indicatieve modelberekeningen (Short Distance Immission (SDI)-model, Stb. 2001, 269 en de EU-richtlijn 1999/30/EG) overschrijding van wettelijke grenswaarden van de luchtkwaliteit is geconstateerd, moet de gemeente daar rekening mee houden bij de beoordeling van de vraag of sprake is van hinder of overlast in de zin van artikel Metingen ter plaatse waren - in elk geval in deze situatie - niet nodig, volgens de rechters. Hierbij is van belang dat de gemeente ook uit eigen waarneming en videobeelden heeft vastgesteld dat sprake is van op hinderlijke wijze verspreiden van stank, rook, roet en dergelijke. b. Als een verzoek om handhaving wordt ingediend, en er is sprake van een illegale situatie, dan kan het bestuursorgaan alleen in bijzondere gevallen afzien van handhavend optreden. Een bijzonder geval kan worden aangenomen indien concreet zicht bestaat op legalisering. c. Als een stookverbod van een houtkachel wordt opgelegd, is het buiten proportie, en in strijd met het Bouwbesluit, om ook nog te gelasten dat het rookgasafvoerkanaal onklaar wordt gemaakt en gehouden. d. Ook als een houtkachel en een rookkanaal voldoen aan alle daaraan bij of krachtens de wet te stellen vereisten (waaronder ook het Bouwbesluit), betekent dat op zichzelf nog niet dat er geen sprake kan zijn van overtreding van artikel , aanhef en onder b, van de bouwverordening. e. Er is in deze omstandigheden geen wettelijke verplichting om de schade te vergoeden van degene die een stookverbod wordt opgelegd. Andere relevante uitspraken: 2. Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna ABRS): zaaknummer /1/H1, 15 september 2010, gemeente West Maas en Waal. In deze uitspraak wordt onder andere gesteld dat het ontbreken van een algeheel stookverbod in de gemeente geen belemmering is voor handhaving tegen stoken dat overlast oplevert voor anderen. Het belang van omwonenden om gevrijwaard te blijven van overlast weegt in deze casus zwaarder dan het belang om de houtkachel te gebruiken (Raad van State, 2011). 3. ABRS 17 januari 2007, LJN AZ6406, /1. De zaak draait om een geweigerd verzoek om handhaving en het onderzoek dat de gemeente in dat verband heeft verricht naar de overlast. Een deel van de uitspraak is hier opgenomen, omdat het goed aangeeft op welke manier de rechter het onderzoek heeft betrokken in zijn beoordeling.

9 Degene die om handhaving heeft verzocht (in het hierna volgende citaat appellant ) heeft zelf een tegenonderzoek laten uitvoeren naar de overlast. Hij stelt dat het door het college ter zake verrichte onderzoek onnauwkeurig is en fouten, onjuistheden en onvolkomenheden bevat. Appellant stelt daartoe dat het college ten onrechte slechts vijf steekproeven heeft genomen. Appellant wijst verder op het door hem in beroep overgelegde rapport ( ) waaruit volgens hem blijkt dat het onderzoek van het college ontoereikend is geweest (..) Het college heeft in december 2004 en januari 2005 onderzocht of door de kachel van [vergunninghouder] op voor de omgeving hinderlijke of schadelijke wijze rook wordt verspreid. Daartoe zijn in het buurtschap steekproeven genomen en zijn de bewoners van het buurtschap gehoord. Het college heeft daarbij rekening gehouden met de ligging van de woningen ten opzichte van elkaar en met meteorologische gegevens van het KNMI. Uit het onderzoek is gebleken dat bij de woning van appellant eenmaal een lichte verbrandingsgeur is waargenomen. Bij de overige vier steekproeven is geen rookgeur of stank waargenomen. De verklaringen van de overige bewoners van het buurtschap komen er, kort samengevat, op neer dat zij soms een lichte, maar niet overlastgevende verbrandingsgeur waarnemen De rechtbank heeft terecht overwogen dat het college op basis van de resultaten van het door hem verrichte onderzoek in redelijkheid heeft kunnen besluiten om af te zien van handhavend optreden. Daartoe is van belang dat niet elke verspreiding van rook tot gevolg heeft dat sprake is van een hinderlijke of schadelijke situatie als bedoeld in artikel 7.3.2, aanhef en onder b, van de bouwverordening. De Afdeling acht de door het college gehanteerde onderzoeksmethode geschikt om vast te stellen of van een dergelijke hinderlijke of schadelijke situatie sprake is. 4. ABRS 11 juni 1998, LJN AP Deze uitspraak heeft betrekking op het gebruik van een allesbrander in een woning te Emmen. Uit de rapportage van de milieu-politie is geen onacceptabel gebruik van de desbetreffende allesbrander geconstateerd. Het onderzoek heeft plaatsgevonden op een vijftal data gedurende een bepaalde periode. De Afdeling acht de rapportage summier, maar niet ontoereikend. Voor een nader onderzoek is geen grond aanwezig. 5. ABRS 19 januari 1999, Nieuwerkerk, H Onderzoek naar rook- en stankoverlast summier, maar niet ontoereikend, stankoverlast niet nader onderbouwd. 6. ABRS 18 februari 1999, Landgraaf, H Onderzoek zorgvuldig verricht en waarnemingen politie deugdelijk: geen grond voor nader onderzoek naar heersende windrichting. 7. Tenslotte nog een oude uitspraak uit 2001 van de Nationale Ombudsman met betrekking tot een zaak in de gemeente Reiderland, waarbij de Inspectie Milieuhygiëne Noord op verzoek van de gemeente een volgens de Ombudsman deugdelijk - onderzoek heeft ingesteld: 7. (..) De inspectie behoefde met name op grond van het enkele verzoek van de gemeente om een kijkje te nemen niet expliciet te beoordelen of ondanks het feit dat de installatie voldeed aan de daaraan te stellen eisen toch sprake kon zijn van overlast, door ook onderzoek ter plekke in te stellen bij de woning van de buren die stelden de overlast te ondervinden. Daarvoor is onder meer van belang dat het begrip overlast subjectief is, dat wil zeggen afhankelijk van ieders persoonlijke beleving. Voorts is daarvoor van belang dat het meten van eventuele overlast in dit geval sterk afhankelijk zou zijn van atmosferische omstandigheden en daarmee, zoals ook de Minister stelt, moeilijk realiseerbaar. Uit de meer recente jurisprudentie, zoals genoemd onder 1 en 2, blijkt dat de rechter tegenwoordig wat objectiever lijkt te kijken naar dergelijke klachten, en hogere eisen stelt aan de kwaliteit van het onderzoek naar de overlast.

10 Bijlage 2 Beantwoording opmerkingen van de heer Wouters 1. Een gemeente kan op basis van het APV in actie komen door technische voorzieningen voor te schrijven zoals een beter rookkanaal of vervanging van het stooktoestel met een beter naverbrandingssysteem. De APV biedt alleen mogelijkheden om op te treden tegen stoken in de openbare ruimte. Wel kan de gemeente op grond van het Bouwbesluit onderzoeken of het rookkanaal en het stooktoestel voldoen aan de technische eisen. Als blijkt dat er niet wordt voldaan aan de eisen uit het Bouwbesluitkan de gemeente hiertegen handhavend optreden. 2. Ook kan de gemeente een tijdelijk stookverbod bij windstil, mistig of toenemende stankhinder afkondigen. De gemeente kan een tijdelijk stookverbod opleggen op basis van de Bouwverordening. Er moet dan wel sprake zijn van hinder. Dit moet de gemeente bewijzen. Als de gemeente hiertoe overgaat, moeten er extra toezichthouders worden ingezet om te controleren of dit verbod overtreden wordt. Een alternatief is om regels van goed stookgedrag op te stellen, waarbij de burger op een positieve wijze wordt benaderd om op een verantwoorde wijze te stoken. 3. Het stooktoestel moet voldoen aan de EN en EN 13229, een CE keurmerk en de verplichte typekeuring gebaseerd op de Europese regelgeving. Deze keurmerken zijn geen regels waartegen de gemeente handhavend kan optreden. De gemeente kan handhavend optreden bij een overtreding van het Bouwbesluit en de Bouwverordening. Deze keurmerken zijn hierin niet vastgelegd. 4. Op uur heb ik weer een schriftelijke melding gedaan van zware stankhinder. Ik had verwacht dat er direct actie ondernomen werd. Ik heb tot nu toe geen reactie gehad van de gemeente. Deze melding is via de website gedaan. Direct actie op ondernemen kon daarom niet. Wij hebben de heer Wouters in contact gebracht met onze BOA. Bij een volgende ervaring van stookoverlast kan de heer Wouters direct met hem contact kan opnemen. De BOA zal dan een controle gaan uitvoeren ter plaatse. 5. Ze waren niet bereikbaar want het gemeentehuis is gesloten en er werd ook geen verwijzing gedaan naar waar ik wel de overlast kon melden. Buiten kantooruren krijgt men bij telefonisch contact met de gemeente een antwoordapparaat te horen. Hierop wordt aangegeven op welke dagen en tijden we bereikbaar zijn. Daarnaast wordt aangegeven dat er 24 uur per dag een calamiteitenlijn is, waarvan het nummer wordt genoemd. Als iemand van de calamiteitendienst een milieuklacht krijgt zoals stankoverlast behoort de klager te worden doorverbonden naar de consignatiedienst van de SRE Milieudienst. Echter om deze wijze van melden een volgende keer te vergemakkelijken zullen wij klagers het nummer geven van onze BOA, opdat deze bij een klacht direct in actie kan komen. 6. Ik heb de stankoverlast vorig jaar meerdere keren overdag op een normale werkdag gemeld, maar toen is er ook geen actie ondernomen. Wij gaan deze overlast opnemen in het Milieubeleidsplan en zullen een handhavingsstrategie opstellen, zodat ook daadwerkelijk handhavend opgetreden kan worden. 7. Kan deze overlast per direct aangepakt worden en gezorgd worden dat handhaving wel bereikbaar is want de politie heeft toch geen tijd en ik vind het ver onder de maat dat je handhaving alleen maar kunt bereiken als het gemeentehuis bereikbaar is want bij dit probleem is er alleen op te treden als het gebeurd. Wij hopen dat klagers van stookoverlast met hetgeen hierboven vermeld zich gehoord voelen door de gemeente.