document; DO Bomen effect analyse

Transcriptie

1 document; DO Bomen effect analyse datum; 03/10/2014

2 Bomen Effect Analyse hockeycomplex Oosterplasweg s-hertogenbosch Opdrachtgever: Gemeente s-hertogenbosch Contactpersoon: Dhr. H. (Hans) Verkammen Auteur: Dhr. C. (Kees) Flier Organisatie: Tree-O-Logic Datum: 17 februari 2014 Ons kenmerk: Uw kenmerk: SB/SR 703 Versienummer: 1

3 INHOUDSOPGAVE 1. SAMENVATTING INLEIDING SITUATIE EN PLANVORMING... 6 a.) HUIDIGE SITUATIE... 6 b.) VOORGENOMEN PLANNEN METHODE VAN ONDERZOEK... 7 a.) VISUELE CONTROLE... 7 b.) GROEIPLAATSBEOORDELING... 7 c.) TOEKOMSTVERWACHTING BEOORDELING EN RESULTATEN... 8 a.) VISUELE CONTROLE... 8 b.) GROEIPLAATSBEOORDELING... 9 c.) TOEKOMSTVERWACHTING VOORGENOMEN WERKZAAMHEDEN EN RISICO'S VOOR DE BOMEN a.) VOORGENOMEN WERKZAAMHEDEN b.) RISICO'S VANUIT DE WERKZAAMHEDEN RANDVOORWAARDEN EN BOOMBESCHERMENDE MAATREGELEN a.) ALGEMEEN b.) RANDVOORWAARDEN TEN AANZIEN VAN DE WERKZAAMHEDEN c.) AANBEVELINGEN d.) AANVULLENDE ONDERZOEKSVRAGEN VANUIT DE OPDRACHTGEVER CONCLUSIE BIJLAGE 1. PLATTEGROND PLANGEBIED MET DE BOOMLOCATIES BIJLAGE 2A. PLATTEGROND PLANGEBIED MET TE VERWIJDEREN BOMEN PERCEEL BIJLAGE 2B. PLATTEGROND PLANGEBIED MET TE VERWIJDEREN BOMEN PERCEEL BIJLAGE 3A. DETAILTEKENING GROEIPLAATSINRICHTING (DWARSPROFIEL) BIJLAGE 3B. DETAILTEKENING GROEIPLAATSINRICHTING (BOVENAANZICHT) BIJLAGE 4. TIEN GEBODEN VOOR BOUW OF AANLEG BIJ BOMEN pagina 2 van 23

4 1. SAMENVATTING In opdracht van de heer Verkammen, werkzaam als beheerder Sport en Recreatie bij de gemeente s-hertogenbosch, is door Tree-O-Logic een Bomen Effect Analyse (BEA) uitgevoerd op 2 percelen aan de Oosterplas in s-hertogenbosch. Aanleiding voor het onderzoek is zijn de voorgenomen plannen m.b.t. het verplaatsen van de hoofdtribune, nieuwbouw van het clubhuis en restaurant en herinrichting van de parkeerplaats. Ook zal er een tijdelijke toegangsweg aangelegd worden haaks op de Oosterplasweg door de groenstrook, naar de plaats waar de hoofdtribune opgebouwd wordt. Na het beoordelen van de huidige situatie en de voorgenomen plannen, blijkt dat voor het verplaatsen en aanpassen van de hoofdtribune 14 bomen in de achterliggende groenstrook niet te handhaven zijn (perceel 1). Hierbij wordt uitgegaan van het gegeven dat aan de achterzijde gewerkt zal worden met een zogenaamde zwevende vloer. Bij nieuwbouw van het clubhuis en restaurant, waarbij ook de (toegang tot de) fietsenstalling anders ingericht wordt blijken 3 eiken bij de fietsenstalling niet te handhaven (perceel 2). De reden waarom deze bomen zien te handhaven zijn: De 14 bomen staan binnen 1 meter van de nieuw te bouwen hoofdtribune, waardoor tijdens de bouw hiervan ernstige wortel- en kroonschade niet te voorkomen is; Voor de 3 bomen geldt dat deze binnen de ruimte staan die voor fietsenstalling, of toegang tot de fietsenstalling gereserveerd is; Aangegeven is dat de te verwijderen bomen gecompenseert worden. Hiervoor is onder meer ruimte gereserveerd op de nieuw in te richten parkeerplaats van het hockeycomplex. Aan boomsoort waarmee men wil compenseren is gedacht aan de moeraseik (Quercus paulustris). Om compensatie op deze parkeerplaats te laten slagen zullen de volgende boomtechnische maatregelen genomen moeten worden: Ondergrondse groeiruimte van goede kwaliteit met een bewortelbare ruimte van 20 m3 per boom; Het aanbrengen van boomgranulaat onder de (water passerende) verharding van de te realiseren parkeerplaatsen. Bomengranulaat bestaat uit een uitgebalanceerde combinatie van een draagkrachtig skelet- en groeimedium, die de belangen van de boom én van de civiele techniek de ruimte geeft; Het aanbrengen van een beluchtingssysteem om voldoende zuurstofuitwisseling te laten plaatsvinden. pagina 3 van 23

5 Compensatie zal verder plaatsvinden in de resterende groenstrook tussen de Oosterplasweg en de te verplaatsen hoofdtribune. Door ook de strook Oosterplasweg en de Oosterplas te gebruiken voor compensatie, houd men een brede groenbuffer tussen de bebouwing aan de overzijde van de Oosterplas, en het hockeycomplex en snelweg (A2). Qua (boom)soorten om te compenseren is het advies dit te doen met soorten die van nature in het gebied voorkomen. Hierbij kan men denken aan: Eik (Haag)beuk Veldesdoorn Hulst Sleedoorn Liguster pagina 4 van 23

6 2. INLEIDING Het boomtechnisch onderzoek is uitgevoerd 10 februari 2014 door Bernard en Kees Flier, werkzaam als Boomtechnisch adviseurs (ETT) bij Tree-O-Logic, bureau voor onafhankelijk boomtechnisch onderzoek en advies. Dit boomtechnisch onderzoek geeft informatie wat betreft de volgende onderwerpen: Conditie, mechanische kwaliteit en toekomstverwachting van de bomen; In kaart brengen van het bodemprofiel op de onderzoekslocatie; De geplande werkzaamheden en de gevolgen voor de bomen; Randvoorwaarden bij de uitvoering van de voorgenomen werkzaamheden. Om een goede invulling te geven aan bovenstaande aspecten is het onderzoek uitgewerkt conform de systematiek van een BEA. De standaardvraag bij een BEA is: Kunnen de bomen, in het perspectief van de voorgenomen werkzaamheden, in hun huidige verschijningsvorm en op deze standplaats, duurzaam behouden blijven?. In de conclusie wordt antwoord gegeven op bovenstaande vraagstelling. Aanvullend heeft de opdrachtgever behoefte aan een antwoord op de volgende vragen: Hoe kunnen de bomen gecompenseerd worden die mogelijk door de plannen moeten wijken, binnen de bestaande groenstrook (perceel 1)? Wat zijn de eisen die gesteld worden m.b.t. de groeiplaats van de nieuw aan te planten bomen op de parkeerplaats, die mede als compensatie dienen voor de te verwijderen bomen? Kan ongeveer in het midden van de groenstrook een doorgang gemaakt worden voor aanvoer van materiaal? Welke boomsoort kan als compensatie gebruikt worden voor het verwijderen van een drietal bomen aan de rand van de parkeerplaats (perceel 2)? pagina 5 van 23

7 3. SITUATIE EN PLANVORMING a. Huidige situatie De onderzoekslocatie is gelegen tussen de Oosterplasweg en het hockeycomplex in s- Hertogenbosch. Het hockeycomplex ligt ingeklemd tussen de A2 aan de ene zijde en de Oosterplas aan de andere zijde. Tussen de Oosterplasweg en het hockeyveld (de bestaande tribune) ligt een groenstrook. Foto 1 en 2. Bestaande situatie van de groenstrook tussen de Oosterplasweg en de hoofdtribune van het hockeyveld. b. Voorgenomen plannen De voorgenomen plannen bestaan uit het verplaatsen van de hoofdtribune en nieuwbouw van het clubhuis en sportrestaurant. Het betreft twee percelen. Het grootste perceel is benodigd voor de bouw van een overdekte tribune aan de zijde van de Oosterplasweg. Het 2 e perceel betreft een klein gebied aan de voorzijde van het clubhuis met de toegang naar de fietsenstalling. Beide percelen zijn met rood aangegeven op de tekening. Van belang voor het onderzoek is dat de bouwlijn van de tribune op 12 meter vanaf de rand van de asfaltweg (Oosterplasweg) ligt en dat de graaflijn daarmee op 11 meter ligt. pagina 6 van 23

8 4. METHODE VAN ONDERZOEK a. Visuele controle Toegepast is een controlesysteem wat bestaat uit een biologisch en mechanisch gedeelte. Het biologische gedeelte omvat een onderzoek naar de conditie van de boom. Hierbij wordt onder meer gekeken naar kroonvulling, scheutlengte en knopzetting, de aanwezigheid van afstervende takuiteinden en regelmatige (dikte)groei. Daarnaast wordt gekeken naar de aanwezigheid van vruchtlichamen van schimmels en hun specifieke uitwerking op de boom. Het mechanische gedeelte omvat een onderzoek naar de mechanische kwaliteit van de boom, waarbij in de eerste plaats gelet wordt op fysieke gebreken zoals bijvoorbeeld scheuren en holtes. Daarnaast wordt gelet op specifieke signalen, afkomstig uit de VTAmethode (Visual Tree Assessment), waaruit de mechanische kwaliteit van een boom kan worden afgeleid. Signalen kunnen zijn: onregelmatige schorsstructuur, verstoorde (dikte)groei en versterkende groei. Indien er vruchtlichamen van houtparasitaire schimmelsoorten aanwezig zijn, worden deze gedetermineerd en wordt de uitwerking van deze schimmelsoort op de boom beoordeeld. In de meeste gevallen is visuele beoordeling voldoende om een oordeel te kunnen geven over de mechanische kwaliteit, breukvastheid en stabiliteit van een boom. b. Groeiplaatsbeoordeling Door het uitvoeren van grondboringen of het maken van proefsleuven binnen de kroonprojectie van de bomen wordt de opbouw en samenstelling van de bodem, eventuele grondwaterstand in beeld gebracht. Vooral de opbouw en samenstelling van de bodem en eventuele grondwaterstand vormen een basis voor de beoordeling van de kwaliteit van de groeiplaats. c. Toekomstverwachting De toekomstverwachting is gebaseerd op de huidig conditie van de boom, de huidige mechanische kwaliteit en op eventuele aanwezigheid van (houtparasitaire) schimmelsoorten en aantastingen hierdoor. Het betreft een momentopname en geldt bij gelijkblijvende (groeiplaats)omstandigheden. Uit het bovenstaande kan geen maximale restlevensduur worden afgeleid. Omdat een boom een levend wezen is, spelen diverse ingewikkelde processen een rol die invloed hebben op het verdere levensverloop van een boom. Mede daarom kan geen uitspraak gedaan worden over een termijn langer dan 15 jaar. De toekomstverwachting is geïntegreerd in de tabel van de visuele controle in hoofdstuk 4. De gebruikte onderverdeling is als volgt: Goede toekomstverwachting > 15 jaar Redelijke toekomstverwachting jaar Matige toekomstverwachting 5-10 jaar Slechte toekomstverwachting < 5 jaar pagina 7 van 23

9 5. BEOORDELING EN RESULTATEN a. Visuele controle De resultaten zijn in onderstaande tabel samengevat. De opname is gestart vanaf de Kwartelweg. De gebruikte nummering correspondeert met de nummering op de situatiefoto in bijlage 1. NB: de looprichting die in het veld is aangehouden is op de tekening van boven naar beneden. Visuele controle Mechanische kwaliteit nr. boomsoort diameter conditie kroon stam stamvoet toekomstverw. opmerkingen D20 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed matig redelijk tweestammig/plakoksel stamvoet D2x45 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D25 Quercus robur goed goed goed goed goed D18 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D40 Acer pseudoplatanus goed goed goed goed goed D25 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D65 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk zware gesteltak D50 Carpinus betulus goed goed goed goed goed D30 Quercus robur redelijk goed goed goed redelijk Onderstandig D50 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk D35 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D16 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D45 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D25 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D2x30 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D30 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D50 D45 Acer pseudoplatanus Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk matig redelijk redelijk redelijk matig tweestammig stamschade/afnemende conditie D15 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D25 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D60 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D18 Quercus robur redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D50 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk D18 Carpinus betulus redelijk redelijk goed goed redelijk onderstandig D2x45 Fraxinus excelsior goed goed goed redelijk redelijk tweestammig D24 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D25 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D20 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D45 D45 Acer pseudoplatanus Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk redelijk goed goed goed redelijk D12 Quercus robur redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D25 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D60 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk concurrentie pagina 8 van 23

10 nr. boomsoort diameter conditie kroon stam stamvoet toekomstverw. opmerkingen D60 Acer pseudoplatanus redelijk redelijk goed goed redelijk dubbele top D18 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D20 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D50 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D50 Carpinus betulus goed goed Redelijk goed goed D22 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D45 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk D50 Carpinus betulus goed goed Redelijk redelijk redelijk scheefgroei D45 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D30 Fraxinus excelsior redelijk goed goed goed redelijk concurrentie D40 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D15 Fagus sylvatica redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D20 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D45 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D35 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed concurrentie D60 Betula pendula goed goed goed goed goed heksenbezem D12 Fagus sylvatica redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D22 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D40 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk D40 Quercus robur goed goed goed goed goed D45 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed D20 Quercus robur redelijk goed goed goed redelijk onderstandig D35 Carpinus betulus goed goed goed goed goed D28 Quercus robur goed goed goed goed goed concurrentie D45 Acer pseudoplatanus redelijk goed goed goed redelijk D2x18 Fraxinus excelsior goed goed goed goed goed concurrentie/tweestammig D50 Quercus robur goed goed goed goed goed D45 Betula pendula redelijk goed redelijk goed redelijk vezelknik b. Toekomstverwachting Op basis van de visuele controle kan geconcludeerd worden dat de toekomstverwachting van alle bomen redelijk of goed is. In vrijwel alle bomen is dood hout aangetroffen, dit is daarom niet specifiek per boom weergegeven. Dood hout in deze bomen is geen teken van een slechte conditie, maar heeft te maken met lichtgebrek binnen sluitende boomkronen in bosvakken en groenstroken. c. Groeiplaatsbeoordeling Voor het verplaatsen van de hoofdtribune richting de asfaltweg, nieuwbouw van het clubhuis en restaurant is beoordeling van de groeiplaats niet nodig. Voor de herinrichting van de parkeerplaats met daarin ruimte voor 12 bomen, is het noodzakelijk met name de grondwaterstand inzichtelijk te hebben. De grondwaterstand is belangrijk om de boomtechnische maatregelen te bepalen welke getroffen dienen te worden om aanplant in verharding te doen slagen. pagina 9 van 23

11 Aangezien de ondergrond van de huidige parkeerplaats niet geschikt is om bomen te laten groeien, is de bodem opbouw niet relevant. In het omringende bosvak zijn 2 grondboringen verricht om met name de grondwaterstand in beeld te krijgen. Onderstaand worden de grondboringen beschreven. Boring 1: bosvak in de buurt van de Oosterplasweg 0 20 humeus zand fijne beworteling humusarm zand extensieve fijne beworteling sterk lemig zand zand grondwater op 90cm Boring 2: bosvak aan de achterzijde van de parkeerplaats richting snelweg A humeus zand fijne beworteling humusarm leemhoudend zand extensieve fijne beworteling leemhoudend zand zand grondwater op 90 cm Bij het beoordelen van de boringen zijn roestvlekken zichtbaar. Dit duid op een ijzerhoudende bodem, waardoor onder invloed van water roestvlekken ontstaan. Door de aanwezigheid van roestvlekken op een geringe diepte van ca 30 cm in combinatie met een leemhoudende laag op circa 60 cm bij boring 1, is er vrijwel zeker sprake van stagnerende infiltratie van hemelwater naar de ondergrond. De bodemvochtigheid in deze gebieden blijft na een regenperiode lang hoog, en is van invloed op de toe te passen boomsoorten in dit gebied. De gemiddelde hoogste grondwaterstand (GHG) is ca. 90 cm. Er is op deze locatie dan tevens ook sprake van een zogenaamd grondwaterprofiel. Bij een grondwaterprofiel is er het hele jaar door grondwaterinvloed in de bewortelde zone. Foto 3. Profiel grondboring 1 Foto 4. Profiel grondboring 2. pagina 10 van 23

12 6. VOORGENOMEN WERKZAAMHEDEN EN RISICO S VOOR DE BOMEN a. Voorgenomen werkzaamheden Onder de werkzaamheden die het voortbestaan van de bomen negatief kunnen beïnvloeden wordt verstaan: Het verwijderen van bomen en vegetatie om de hoofdtribune te kunnen verplaatsen; Het verplaatsen van de hoofdtribune richting de Oosterplasweg; Het aanpassen van de parkeerplaats, Het maken van groeiplaatsen voor de te planten moeraseiken op de parkeerplaats; De nieuwbouw van het clubhuis en restaurant. In de volgende paragraaf worden de risico s beschreven die de voorgenomen plannen voor de bomen kunnen hebben. Het betreft de negatieve gevolgen van de werkzaamheden op het duurzaam voortbestaan van bomen. b. Risico s vanuit de werkzaamheden Het verwijderen van bomen en vegetatie om de hoofdtribune te kunnen verplaatsen: Om de hoofdtribune te kunnen verplaatsen dienen er 14 bomen verwijderd te worden. Bij het machinaal verwijderen van deze bomen kan schade ontstaan aan te handhaven bomen. Bij onzorgvuldig handelen kan kroon- en stam- en stamvoetschade ontstaan, met het risico op een infectie door parasitaire schimmels. Dit geeft een verhoogd risico op vervroegde uitval van bomen die gehandhaafd moeten blijven. Ook kan door het gebruik van zware machines in de groenstrook tussen het hockeyveld en de Oosterplasweg ernstige bodemverdichting optreden, waardoor zuurstofgebrek optreed met als gevolg dat wortels, en uiteindelijk bomen zullen afsterven. Het verplaatsen van de hoofdtribune richting de Oosterplasweg: Bij het verplaatsen en opbouwen van de hoofdtribune richting de Oosterplasweg kan dezelfde schade ontstaan als bij het verwijderen van bomen en vegetatie. Het aanpassen van de parkeerplaats: Voor het aanpassen van de parkeerplaats zijn machines nodig. Dit zijn machines om de huidige verharding te verwijderen en om een nieuw cunet en verharding aan te brengen. Deze werkzaamheden zullen gedeeltelijk binnen de kroonprojectie bomen rond de parkeerplaats plaatsvinden. Hierdoor kan tijdens het werk kroon, stam- en stamvoetschade optreden, waarbij takken, stam en wortels kunnen beschadigen of breken. De ontstane wonden vormen invalspoorten voor parasitaire schimmels, die vervroegde uitval van de boom tot gevolg kunnen hebben. pagina 11 van 23

13 Het inrichten van groeiplaatsen voor de te planten moeraseiken op de parkeerplaats: Het inrichten van de parkeerplaats dient afgestemd te zijn op het gebruik door motorvoertuigen, en tevens geschikt te zijn als groeiplaats voor de moeraseiken. Wanneer onvoldoende rekening gehouden wordt met de groeiruimte die de bomen nodig hebben, kan het eindbeeld wat men ten aanzien van deze bomen voor ogen heeft niet behaald worden. De kwaliteit en kwantiteit van de groeiplaatsen dienen afgestemd te zijn op het type boom die men wil toepassen. Dit houd onder meer in dat zowel vocht, zuurstof en voeding voldoende beschikbaar dient te zijn om het gewenste eindbeeld te bereiken. Ook dient de kwaliteit van de groeiplaats zodanig ingericht te zijn, dat er geen problemen ontstaan als gevolg van verhardingsopdruk door boomwortels. Bij het niet goed toepassen van een groeimedium zoals boomgranulaat, kunnen bij contact tussen boomgranulaat en grondwater problemen ontstaan. Grondwater kan in plantgaten met boomgranulaat sterk stijgen doordat het poriënvolume en humusgehalte in boomgranulaat hoger is dan dat in het omringende puingranulaat. Aangeplante bomen zullen hierdoor vroegtijdig afsterven. Bij het gebruik van de parkeerplaats door motorvoertuigen kan aanrijschade ontstaan aan de geplante bomen. pagina 12 van 23

14 7. RANDVOORWAARDEN EN BOOMBESCHERMENDE MAATREGELEN a. Algemeen Afgeleid van de risico s vanuit hoofdstuk 6 zijn randvoorwaarden opgesteld. Uitgangspunt hierbij is dat de te handhaven bomen, na voltooiing van de voorgenomen werkzaamheden onder gelijk gebleven (of verbeterde) groeiplaatsomstandigheden, duurzaam gehandhaafd kunnen blijven. Uitgangspunt voor te planten bomen is dat deze het gewenste eindbeeld zullen behalen. Daarnaast worden maatregelen geadviseerd welke tijdens de uitvoering van de werkzaamheden uitgevoerd, dan wel in acht genomen moeten worden. Tevens worden enkele aanbevelingen gedaan die betrekking hebben op het naleven van de voorgestelde randvoorwaarden en regels. b. Randvoorwaarden ten aanzien van de werkzaamheden Algemeen: Voorafgaand aan de werkzaamheden dient bij de te handhaven bomen binnen de invloedsfeer van de werkzaamheden een deugdelijke stambescherming te worden aangebracht. Tevens wordt geadviseerd de te handhaven bomen zowel in de groenstrook, als de bomen direct rond de parkeerplaats bomen d.m.v. onderhoudssnoei te ontdoen van het dode hout en laag hangende takken, en zware gesteltakken te ontlasten. Dit snoeien dient uitgevoerd te worden door een ervaren boomdeskundige, in het bezit van het certificaat European Tree Worker (ETW). Mogelijke kroon-, stam- en stamvoetschade wordt hiermee tot een minimum beperkt. Om bodemverdichting te voorkomen is opslag van materiaal/materieel binnen de kroonprojectie van te handhaven bomen niet toegestaan. Het verwijderen van bomen en vegetatie om de hoofdtribune te kunnen verplaatsen: Het verwijderen en afvoeren van bomen en vegetatie dient bij voorkeur handmatig uitgevoerd te worden. Dit houdt in dat er geen zware machines in de groenstrook ingezet worden, om takken te verkleinen en stamhout uit de groenstrook te verwijderen. Stobben van te rooien bomen die in de weg zitten bij het plaatsen van de hoofdtribune kunnen met behulp van en compacte stobbenfrees verwijderd worden. De overige stobben kunnen blijven zitten. Hiermee wordt kroon- en stam- en stamvoetschade aan te handhaven bomen voorkomen. Ook bodemverdichting (en daarmee worteschade/-sterfte) bij te handhaven bomen wordt zo voorkomen. Het verplaatsen van de hoofdtribune richting de Oosterplasweg: Het verplaatsen van de hoofdtribune dient bij voorkeur uitgevoerd te worden vanaf het hockeyveld. Hiermee wordt kroon- en stam- en stamvoetschade aan te handhaven bomen voorkomen. Ook bodemverdichting (en daarmee worteschade/-sterfte) bij te handhaven bomen wordt zo voorkomen. pagina 13 van 23

15 Het aanpassen van de parkeerplaats: Tijdens het verwijderen van de huidige verharding en het aanbrengen van de nieuwe verharding kan aan de omringende bomen aan de rand van de parkeerplaats schade toegebracht worden. Hierbij moet men denken aan kroon- en stamschade. Het advies is de randbomen rond de parkeerplaats waar nodig op te snoeien en hierbij gelijk het dode hout te verwijderen. Om structuurbederf en onnodige verdichting van de bodem, en daardoor wortelsterfte te voorkomen is het niet toegestaan met zwaar materieel binnen kroonprojecties van bomen te komen. Ook ontgravingsmateriaal, bouw- en verhardingsmaterialen mogen niet binnen kroonprojecties van bomen opgeslagen worden. Het inrichten van groeiplaatsen voor de te planten moeraseiken op de parkeerplaats: Bij het inrichten van de groeiplaatsen voor de moeraseiken spelen meerdere factoren een bepalende rol. Moeraseiken zijn bomen van wat men noemt de eerste grootte. Dit houdt in dat deze bomen uit kunnen groeien tot bomen van meter hoogte. Hiervoor hebben deze bomen een minimale groeiplaats nodig van 20 m3 per boom. Aangezien de groeiplaats in de parkeerplaats ligt, waarin normale groei voor bomen vrijwel onmogelijk is, zal de groeiplaats ingericht dienen te worden met een groeimedium. Dit groeimedium dient aan een aantal randvoorwaarden te voldoen. Onder meer dat er bomen in kunnen groeien, en tevens door motorvoertuigen belastbaar is. Om deze zaken te kunnen waarborgen zal de groeiplaats ingericht dienen te worden met een boomgranulaat. Bomengranulaat bestaat uit een uitgebalanceerde combinatie van een draagkrachtig skelet van breuksteen- en een groeimedium, die de belangen van de boom én van de civiele techniek de ruimte geeft. Binnen deze groeiruimte dient een deugdelijk aangelegd ventilatiesysteem voor de nodige zuurstof uitwisseling. Voor een dwarsprofiel en bovenaanzicht van een groeiplaats zie bijlage 3A en 3 B. Het is sterk aan te bevelen voor de te planten bomen een plantsleuf te graven, zodat de groeiplaatsen met elkaar in verbinding staan. Hierdoor kan men tevens eventuele zettingsverschillen tussen het boomgranulaat en het omringende puingranulaat beperkt. c. Aanbevelingen Toezichthouder: Een toezichthouder is een persoon met boomtechnische kennis, in het bezit van het certificaat European Tree Technician (ETT), die ingezet kan worden om de werkzaamheden rond bomen te begeleiden en te controleren. Tevens kan hij adviserend optreden, en denkt mee bij de invulling van de in dit rapport beschreven randvoorwaarden. Hierdoor kunnen problemen tijdig onderkend en opgelost worden, en zo (ondergrondse en bovengrondse) schade aan de bomen voorkomen worden. pagina 14 van 23

16 Randvoorwaarden en boombeschermende maatregelen in bestek: Het is van groot belang de randvoorwaarden en boombeschermende maatregelen in het bestek op te nemen. Zo kan men betrokken partijen verplichten zich te conformeren aan de opgestelde randvoorwaarden en boombeschermende maatregelen, deze toe te passen, en in het uiterste geval sancties treffen bij het bewust niet houden hieraan. Bij schade aan wortels, kroon en stam(voet) door het niet naleven van de randvoorwaarden en toepassing van de boombeschermende maatregelen, kan dit voor de veroorzaker leiden tot een schadeclaim conform de taxatiemethode van de Nederlandse Vereniging van Taxateurs van Bomen (NVTB). d. Aanvullende vragen vanuit de opdrachtgever i.) Hoe kunnen de bomen gecompenseerd worden die mogelijk door de plannen moeten wijken, binnen de bestaande groenstrook (perceel 1)? De compensatie van de bomen die moeten wijken om de hoofdtribune te verplaatsen kan deels in de bestaande groenstrook. Op de open plekken kan men zowel boomvormende soorten planten als ook laagblijvende struiken. Qua soorten kan men denken aan de Eik (boomvormer), (Haag)beuk (boomvormer), Veldesdoorn (struik/boomvormer), Hulst (struik), Sleedoorn (struik) en Liguster (struik). Ook in de groenstrook tussen de Oosterplasweg en de Oosterplas kan men voldoende compenseren. Door juist ook deze strook te gebruiken voor compensatie, wordt de groene buffer tussen de Oosterplas en het hokceycomplex en de snelweg A2 verbreedt, waardoor eventuele geluidshinder voor bewoners aan de Oosterplas geminimaliseerd wordt. ii.) Wat zijn de eisen die gesteld worden m.b.t. de groeiplaats van de nieuw aan te planten bomen op de parkeerplaats, die mede als compensatie dienen voor de te verwijderen bomen? Het antwoord op deze vraag kan men vinden in hoofdstuk 7 paragraaf 2: Het inrichten van groeiplaatsen voor de te planten moeraseiken op de parkeerplaats. iii.) Kan ongeveer in het midden van de groenstrook een doorgang gemaakt worden voor aanvoer van materiaal? Men kan ongeveer in het midden van de groenstrook een doorgang maken, welke dient voor de aanvoer van materialen. Hierbij uitgaande dat de maximale breedte van deze doorgang niet meer dan 6 meter bedraagt (zie foto 5 en bijlage 2A). Als ondergrond van deze doorgang dient men een baan te leggen van (stalen) rijplaten, die eventuele verdichting tegengaan. Bomen langs deze doorgang dient men middels stambescherming te beschermen tegen (aanrij)schade. Dit kan door een verticaal lattenwerk rond de boom aan te brengen, waarbinnen een drainbuis is aangebracht om eventuele krachten op het lattenwerk verend te kunnen opvangen. pagina 15 van 23

17 Foto 5. Locatie doorgang voor aanvoer materiaal iv.) Welke boomsoort kan als compensatie gebruikt worden voor het verwijderen van een drietal bomen aan de rand van de parkeerplaats (perceel 2)? Bij compensatie voor deze 3 bomen is het raadzaam een soort te gebruiken die wat kleiner blijft, met een hoge sierwaarde qua bloeiwijze of herfstkleur. Hierbij kan men denken aan Parrotia persica Vanessa, Cornus mas (boomvorm), Acer x zoeschense Annae of Acer rubrum Red Sunset. Dit is slechts een greep uit de vele soorten die toepasbaar zijn. Ook bij het toepassen van deze bomen is het belangrijk dat de groeiplaats kwalitatief en kwantitatief in orde moet zijn om het gewenste eindbeeld te bereiken. pagina 16 van 23

18 8. CONCLUSIE In de inleiding is de standaardvraag van een BEA geformuleerd, namelijk: Kunnen alle bomen, in het perspectief van de voorgenomen plannen, in hun huidige verschijningsvorm en op deze standplaats, duurzaam behouden blijven? Het antwoordt op deze vraag is: Nee, niet alle bomen kunnen in het perspectief van de voorgenomen plannen behouden blijven. Om de voorgenomen plannen uit te kunnen voeren zullen binnen perceel 1, 14 bomen niet gehandhaafd kunnen blijven. De oorzaak hiervan is dat deze bomen te dicht op, of zelfs binnen de nieuwe locatie van de hoofdtribune staan. Hierbij is uitgegaan van het gegeven dat er aan de achterzijde van de nieuwe hoofdtribune gewerkt wordt met een zwevende vloer, die op een aantal verticale funderingspijlers komt te liggen. Binnen perceel 2 blijken 3 bomen niet te handhaven, vanwege de nieuwe situatie die door de bouwplannen zal ontstaan. Behoud van de overige bomen, waarbij ook de nieuw te planten bomen behoren is mogelijk wanneer men voldoet aan de gestelde randvoorwaarden in 7.b. De toekomstverwachting van de bomen wordt beter geborgd als men de aanbevelingen uitvoert zoals omschreven in 7.c. Tevens is het zeer aan te bevelen de randvoorwaarden en boombeschermende maatregelen in het bestek op te nemen, om partijen te kunnen wijzen op gemaakte afspraken. Wanneer op deze wijze wordt gewerkt, is duurzame instandhouding van de te behouden bomen mogelijk. Worden de randvoorwaarden niet nageleefd, dan kan dit tot gevolg hebben dat de toekomstverwachting drastisch zal afnemen en de gevolgen hiervan al binnen enkele jaren zichtbaar zullen worden. pagina 17 van 23

19 BIJLAGE 1. PLATTEGROND PLANGEBIED MET DE BOOMLOCATIES Bomen Effect Analyse hockeyveld Oosterplasweg s-hertogenbosch Foto 6. Overzicht van de onderzoekslocatie met de boomnummers (perceel 1) pagina 18 van 23

20 BIJLAGE 2A. PLATTEGROND PLANGEBIED, MET TE VERWIJDEREN BOMEN PERCEEL 1 Afbeelding 7. Rode sterren geven de te verwijderen bomen weer, tussen de rode lijnen de mogelijke doorgang voor aanvoer van materiaal. pagina 19 van 23

21 BIJLAGE 2B. PLATTEGROND PLANGEBIED, MET TE VERWIJDEREN BOMEN PERCEEL 2 Afbeelding 8. Rode sterren geven de te verwijderen bomen weer. pagina 20 van 23

22 BIJLAGE 3A. DETAILTEKENING GROEIPLAATSINRICHTING Bomen Effect Analyse hockeyveld Oosterplasweg s-hertogenbosch Dwarsprofiel pagina 21 van 23

23 BIJLAGE 3B. DETAILTEKENING GROEIPLAATSINRICHTING Bomen Effect Analyse hockeyveld Oosterplasweg s-hertogenbosch Bovenaanzicht pagina 22 van 23

24 BIJLAGE 4. TIEN GEBODEN VOOR BOUW OF AANLEG BIJ BOMEN Bomen Effect Analyse hockeyveld Oosterplasweg s-hertogenbosch pagina 23 van 23

25 pagina 24 van 23