INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Henk Wesseling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Henk Wesseling"

Transcriptie

1 INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Henk Wesseling

2 Wake Up Call

3 Leverancier gehacked

4 Remote Bediening door een hacker

5 Gemalen in Veere slecht beveiligd

6 Vertrouwen geschaad door verlies gegevens op straat

7 Onbereikbaarheid door DDoS aanvallen op websites

8 Lessons Learned? Wie heeft er ooit zoiets meegemaakt? Welke tips kunt u anderen aanwezigen geven?

9 Wat zijn uw aandachtsgebieden? Aantasting persoonlijke veiligheid Aantasting imago Moraal medewerkers Juridische schade Aantasting publiek vertrouwen

10 Waar ligt u wakker? o Aantasting publiek vertrouwen o Verlies van inkomsten / onvoorziene kosten o Moraal medewerkers o Onvoldoende flexibiliteit o Juridische schade o Aantasting privacy o Anders, nl: Wat is uw top 3?

11 Informatieveiligheid is meer dan techniek alleen Het is niet: Een afvinklijst afwerken Iets wat dicht geregeld moet zijn. Maar wel: Verantwoord omgaan met risico s Informatieveiligheid verankeren in mens én organisatie Blijven leren Van hoog tot laag, door de organisatie heen Op de plek waar het thuishoort: op de agenda van de bestuurder

12 Informatieveiligheid is mensenwerk Informatieveiligheid vereist samenwerking Intensieve samenwerking met koepelorganisaties van elk van de vijf overheidslagen Informatieveiligheid vraagt focus en eigen verantwoordelijkheid Bewustzijn, verandering en verankering Bewustzijn op informatieveiligheidsvlak vraagt concrete middelen Training- en opleidingsaanbod, Implementatie Baseline (BIG), et cetera. Bewustzijn t.a.v. informatieveiligheid bij management (en medewerkers) is waar het echt om draait! En daadwerkelijk concrete sturing op informatieveiligheid binnen organisaties

13 De (overheids)ketting is zo sterk als de zwakste schakel en dat zien we helaas nog al te vaak terugkomen

14 De (overheids)ketting is zo sterk als de zwakste schakel en dat zien we helaas nog al te vaak terugkomen

15 Taskforce BID: Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening Onderzoeksraad Voor Veiligheid Geïnitieerd door minister Plasterk Gestart per 13 februari 2013 Twee jaar actief

16 Dit doen we niet alleen

17 Invulling langs 3 lijnen Verplichtende Zelfregulering per overheidslaag Gerichtheid: Leeraanbod bestuurders en topmanagers Gericht op een leer- en ontwikkelproces Afgestemd op de volwassenheid van de overheidslaag Verankering: Handreikingen: baselines voor informatiebeveiliging Sturingsmiddelen

18 Het perspectief Alle overheidslagen en organisaties hebben over twee jaar een solide basis voor verplichtende zelfregulering op informatieveiligheidsvlak In iedere organisatie dient een jaarlijkse cyclus te zijn geborgd waarin ambtelijke en bestuurlijke oordeelsvorming over informatieveiligheid plaatsvindt en uiteraard een verbeteraanpak wordt neergelegd

19 Audit extern Monitor ISO-normen Baseline overheidslaag Maken van analyse (GAP & risico) Maken van beleid Uitvoeren Controleren Bijstellen Oordelen Sancties Evalueren Verantwoorden Toezicht

20 Wat zijn uw stuurvragen bij zelfregulering? Hebben wij bewust gekozen welke risico s we willen voorkomen? Hebben wij een beleidsplan Informatiebeveiliging? Kent en volgt iedereen het beleid en toetsen we dat? Hanteren we daarbij eenduidige normen en kaders? Laten we in- en extern onze veiligheid toetsen? Hebben we ook een verbeterplan n.a.v. de bevindingen?

21 Opbouw opleidingsaanbod

22 Voorbeeld Leerdoel: CISO kan bestuur en topmanagement in hun eigen taal het belang van informatieveiligheid uitleggen Dialoogsessie: Bestuur en informatiebeveiligers bespreken hoe ze elkaar (beter) kunnen verstaan

23 Opbouw verankeringinstrumenten

24 Inzetten op hergebruik van kennis en ervaring Good practices ontsluiten Baseline Informatiebeveiliging Gemeenten (BIG) Operationele BIG producten Learn N Share bijeenkomsten Inzetten op handreikingen t.b.v. P&C cyclus Handreikingen t.a.v. juridische vraagstukken Ontwikkeling van SISA aanpak t.b.v. audits

25

26 En als u hulp nodig heeft De Taskforce BID staat graag voor u klaar met een concreet opleidings- en trainingsaanbod! In de komende periode zullen wij ook in samenwerking met de VNG, NGB en de Wethoudersvereniging Learn and Share workshops organiseren. U hoort snel van ons!

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Douwe Leguit

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Douwe Leguit INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Douwe Leguit Wake Up Call http://www.youtube.com/watch?v=f7pyhn9ic9i&sns=em Leverancier gehacked Onbereikbaarheid door DDoS aanvallen op websites Verlies

Nadere informatie

College Tour Informatieveiligheidbeleid. 11 oktober 2013 DEN HAAG

College Tour Informatieveiligheidbeleid. 11 oktober 2013 DEN HAAG College Tour Informatieveiligheidbeleid 11 oktober 2013 DEN HAAG Vereniging van Nederlandse Gemeenten Agenda 1. Maatschappelijke vraagstukken Patrick van Domburg, Wethouder Gemeente Zoetermeer 2. Informatievoorzieningen

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Douwe & Surfibo

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Douwe & Surfibo INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Douwe Leguit @Surfcert & Surfibo Compilatie Filmpje DigiNotar Game changer - 1 Game changer - 2 Aanbevelingen OOV 1. Zorg dat bestuurders

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Learn and Share bijeenkomst Informatieveiligheid, Rheden

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. Learn and Share bijeenkomst Informatieveiligheid, Rheden INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Learn and Share bijeenkomst Informatieveiligheid, Rheden George van Heukelom Hackers bedienen containers in Antwerpen Remote bediening door een hacker

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal PUBLIEKE DIENSTVERLENING & INFORMATIEVEILIGHEID noodzakelijke kennis of onnodige ballast? Informatieveiligheid een uitdaging van ons allemaal Start Publieke

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal FAMO Mini Congres: Harro Spanninga, Peter Keur Agenda Inleiding op informatieveiligheid De opdracht van de taskforce Interactief verankeren van informatieveiligheid

Nadere informatie

Introductiefilmpje Informatieveiligheid bestuurders

Introductiefilmpje Informatieveiligheid bestuurders Introductiefilmpje Informatieveiligheid bestuurders INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Henk Wesseling Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening Geïnitieerd door minister

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. ICT Noord, Harro Spanninga

INFORMATIEVEILIGHEID. een uitdaging van ons allemaal. ICT Noord, Harro Spanninga INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal ICT Noord, Harro Spanninga Agenda Toelichting op de Taskforce BID Introductie thema Informatieveiligheid Technisch perspectief Perspectief van de overheid

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal Harro Spanninga, Taskforce BID Meer filmpjes over informatieveiligheid: Informatieveiligheid.pleio.nl Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening

Nadere informatie

informatiecentrum tel. uw kenmerk bijlage(n) (070) 373 8393 - Lbr. 14/086

informatiecentrum tel. uw kenmerk bijlage(n) (070) 373 8393 - Lbr. 14/086 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. uw kenmerk bijlage(n) (070) 373 8393 - betreft ons kenmerk datum Voortgang informatieveiligheid ECLBR/U201402103 Lbr. 14/086 19 november

Nadere informatie

BABVI/U201300696 Lbr. 13/057

BABVI/U201300696 Lbr. 13/057 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Informatiebeveiliging uw kenmerk ons kenmerk BABVI/U201300696 Lbr. 13/057 bijlage(n) datum 6 juni 2013 Samenvatting

Nadere informatie

2 3 MEI 28H. uw kenmerk. ons kenmerk. Lbr. 14/042

2 3 MEI 28H. uw kenmerk. ons kenmerk. Lbr. 14/042 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad 2 3 MEI 28H Vereniging van Nederlandse Gemeenten informatiecentrum tel. (070) 373 8393 uw kenmerk bījlage(n) betreft Voortgang Informatieveiligheid ons

Nadere informatie

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Rheden, donderdag 9 januari 2014

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Rheden, donderdag 9 januari 2014 Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Rheden, donderdag 9 januari 2014 1 1 Inleiding In samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), VNG afdeling Gelderland, het Nederlands

Nadere informatie

Verplichtende Zelfregulering. Nadere concretisering n.a.v. drie bijeenkomsten

Verplichtende Zelfregulering. Nadere concretisering n.a.v. drie bijeenkomsten Verplichtende Zelfregulering Nadere concretisering n.a.v. drie bijeenkomsten April 2013 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Waarom aandacht voor informatieveiligheid? 3 3 Waarom Verplichtende Zelfregulering?

Nadere informatie

Ministerie van BZK Kenmerk Uw kenmerk

Ministerie van BZK Kenmerk Uw kenmerk > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Ministerie van BZK Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den

Nadere informatie

o n k Ö A fia* V/ \ ^ * f

o n k Ö A fia* V/ \ ^ * f - JAGT_P_U201300696.docx - 20130606_ledenbri... http://www.vng.nl/files/vng/brieven/2013/20130606_ledenbrief_inf.. o n k Ö A fia* V/ \ ^ * f 6 JUNI 2013 U,< v ~. ^. Vereniging van 1 Nederlandse Gemeenten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 26 643 Informatie- en communicatietechnologie (ICT) Nr. 344 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Anita van Nieuwenborg. Informatiebeveiligingsdienst Het is nu of nooit Assen, 6 Maart 2014

Anita van Nieuwenborg. Informatiebeveiligingsdienst Het is nu of nooit Assen, 6 Maart 2014 Anita van Nieuwenborg Informatiebeveiligingsdienst Het is nu of nooit Assen, 6 Maart 2014 De IBD Gezamenlijk initiatief VNG en KING Opgericht vanuit behoefte van gemeenten aan coördinatie en ondersteuning

Nadere informatie

Rapport. Informatieveiligheid en de Raad Met de hamer op tafel. Enquête over hoe raadsleden denken over het thema Informatieveiligheid

Rapport. Informatieveiligheid en de Raad Met de hamer op tafel. Enquête over hoe raadsleden denken over het thema Informatieveiligheid Rapport Informatieveiligheid en de Raad Met de hamer op tafel Enquête over hoe raadsleden denken over het thema Informatieveiligheid Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 1.1 Achtergrond 3 1.2 Achtergrond enquête

Nadere informatie

INFORMATIEBEVEILIGINGSDIENST VOOR GEMEENTEN (IBD) november 2013. Anita van Nieuwenborg

INFORMATIEBEVEILIGINGSDIENST VOOR GEMEENTEN (IBD) november 2013. Anita van Nieuwenborg INFORMATIEBEVEILIGINGSDIENST VOOR GEMEENTEN (IBD) november 2013 Anita van Nieuwenborg Agenda 1. De IBD 2. Doelen van de IBD 3. Dienstverlening van de IBD 4. Aansluiting bij de IBD 5. Vragen 2 1. De IBD

Nadere informatie

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Beilen, woensdag 5 februari 2014

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Beilen, woensdag 5 februari 2014 Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid Beilen, woensdag 5 februari 2014 1 1 Inleiding In samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Nadere informatie

Een Information Security Management System: iedereen moet het, niemand doet het.

Een Information Security Management System: iedereen moet het, niemand doet het. ADVIESRAPPORT Een Information Security Management System: iedereen moet het, niemand doet het. Een onderzoek naar de betekenis van het ISMS ter borging van de Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse

Nadere informatie

Eindrapportage. Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening

Eindrapportage. Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening Eindrapportage Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening februari 2013 februari 2015 Inhoudsopgave 1 Instelling Taskforce BID 3 2 Aanpak langs vier lijnen 7 3 Resultaten 11 4 Bevindingen

Nadere informatie

Voortgangsrapportage. Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening

Voortgangsrapportage. Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening Voortgangsrapportage Taskforce Bestuur & Informatieveiligheid Dienstverlening februari 2013 november 2014 Inhoudsopgave 1 Instelling Taskforce BID 3 2 Aanpak langs vier lijnen 7 3 Resultaten 11 4 Bevindingen

Nadere informatie

Informatiebeveiliging en privacy. Remco de Boer Ludo Cuijpers

Informatiebeveiliging en privacy. Remco de Boer Ludo Cuijpers Informatiebeveiliging en privacy Remco de Boer Ludo Cuijpers Voorstellen Remco de Boer Informatiearchitect Kennisnet (programma SION) Ludo Cuijpers MSc, MIM Expert informatiebeveiliging en privacy Werkzaam

Nadere informatie

Samenwerking in Uitvoering

Samenwerking in Uitvoering Centrum Informatiebeveiliging & Privacy Samenwerking in Uitvoering Ad Reuijl, 9 oktober 2013 Security Congres ISACA, PvIB, NOREA Onderwerpen q Aanleiding en opdracht q Opzet/Inrichting/Governance q Bestuurlijke

Nadere informatie

Informatieveiligheid & Privacy Hardinxveld- Giessendam Duiding ten behoeve van Gemeenteraad

Informatieveiligheid & Privacy Hardinxveld- Giessendam Duiding ten behoeve van Gemeenteraad Informatieveiligheid & Privacy Hardinxveld- Giessendam Duiding ten behoeve van Gemeenteraad Gemeente Hardinxveld-Giessendam Bas Verheijen (CISO) 12 oktober 2017 Introductie Bas Verheijen, CISO (Chief Information

Nadere informatie

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid s-hertogenbosch, woensdag 12 februari 2014

Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid s-hertogenbosch, woensdag 12 februari 2014 Verslag Learn & Share bijeenkomst Informatieveiligheid s-hertogenbosch, woensdag 12 februari 2014 1 1 Inleiding In samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Vereniging van Brabantse

Nadere informatie

ENSIA voor Informatieveiligheid. Informatie voor Auditors

ENSIA voor Informatieveiligheid. Informatie voor Auditors ENSIA voor Informatieveiligheid Informatie voor Auditors 04072017 2 ENSIA: Wat vooraf ging Resolutie Informatieveiligheid een randvoorwaarde voor professionele dienstverlening Implementatie Baseline informatieveiligheid

Nadere informatie

Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies.

Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies. Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies. Gea van Craaikamp, algemeen directeur en provinciesecretaris

Nadere informatie

Welkom bij parallellijn 1 On the Move 15.10 16.00 uur

Welkom bij parallellijn 1 On the Move 15.10 16.00 uur Welkom bij parallellijn 1 On the Move 15.10 16.00 uur Stap 5 van de BIG Hoe draagt u zorg voor de gemeentelijke verantwoording over het informatiebeveiligingsbeleid? ENSIA 1 Project ENSIA Paulien van der

Nadere informatie

Toelichting op GAP-analyse. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)

Toelichting op GAP-analyse. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Toelichting op GAP-analyse Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline Informatiebeveiliging

Nadere informatie

Informatieveiligheid AB 23 maart 2017 Coenraad Doeser Programmamanager informatieveiligheid

Informatieveiligheid AB 23 maart 2017 Coenraad Doeser Programmamanager informatieveiligheid Informatieveiligheid AB 23 maart 2017 Coenraad Doeser Programmamanager informatieveiligheid Deltaplan moet 'digitaal leegjatten' NL voorkomen Koenders: niet naïef over cyberaanvallen BEVEILIGING OVERHEIDSSITES

Nadere informatie

Controlerende taak en Informatie

Controlerende taak en Informatie Controlerende taak en Informatie Raad op Zaterdag 17 mei 2014 Den Haag Harro Spanninga, Taskforce BID Hans Versteeg, VNG Informatie is overal Informatie is geld Informatie is lastig Informatie is belangrijk

Nadere informatie

De app wordt volwassen kansen en valkuilen. Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app

De app wordt volwassen kansen en valkuilen. Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app De app wordt volwassen kansen en valkuilen Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app Introductie CIP Samen werken aan optimale informatieveiligheid en privacy

Nadere informatie

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit MVO-Control Panel Instrumenten voor integraal MVO-management Intern MVO-management Verbetering van motivatie, performance en integriteit Inhoudsopgave Inleiding...3 1 Regels, codes en integrale verantwoordelijkheid...4

Nadere informatie

Een beetje beveiligen kan niet Op weg naar veiliger gemeenten Jaarplan 2015 en toekomst IBD Consulterend Overleg 22 september 2014 Boudien Glashouwer

Een beetje beveiligen kan niet Op weg naar veiliger gemeenten Jaarplan 2015 en toekomst IBD Consulterend Overleg 22 september 2014 Boudien Glashouwer Een beetje beveiligen kan niet Op weg naar veiliger gemeenten Jaarplan 2015 en toekomst IBD Consulterend Overleg 22 september 2014 Boudien Glashouwer Doelstellingen en scope IBD Het preventief en structureel

Nadere informatie

FAQ s Baseline Informatiebeveiliging Overheid

FAQ s Baseline Informatiebeveiliging Overheid voor een veilige digitale overheid FAQ s Baseline Informatiebeveiliging Overheid v1.02 Inhoudsopgave Algemeen 3 ISO 27001/27002 6 BasisBeveiligingsNiveaus (BBN s) 7 Controls en maatregelen 9 Rollen 11

Nadere informatie

THEMABIJEENKOMST INFORMATIEVEILIGHEID. Datum: 02 juli 2013 Plaats: Arnhem VERSLAG. Inleiding: herstel van geschonden vertrouwen Remco van Vliet - VNG

THEMABIJEENKOMST INFORMATIEVEILIGHEID. Datum: 02 juli 2013 Plaats: Arnhem VERSLAG. Inleiding: herstel van geschonden vertrouwen Remco van Vliet - VNG THEMABIJEENKOMST INFORMATIEVEILIGHEID Datum: 02 juli 2013 Plaats: Arnhem VERSLAG Inleiding: herstel van geschonden vertrouwen Remco van Vliet - VNG In 2008 stelde het College Standaardisatie de NEN-ISO

Nadere informatie

ENSIA en Assurance. Ervaringen 2017 als basis voor uitvoering 2018 Drs. Ing. Peter D. Verstege RE RA. 31 oktober 2018

ENSIA en Assurance. Ervaringen 2017 als basis voor uitvoering 2018 Drs. Ing. Peter D. Verstege RE RA. 31 oktober 2018 ENSIA en Assurance Ervaringen 2017 als basis voor uitvoering 2018 Drs. Ing. Peter D. Verstege RE RA NOREA-werkgroep ENSIA 31 oktober 2018 Agenda Lessons learned 2017 Aangepaste handreiking ENSIA 2018 en

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID ZWAKSTE SCHAKEL

INFORMATIEVEILIGHEID ZWAKSTE SCHAKEL Adviesrapport Informatieveiligheid is zo sterk als de INFORMATIEVEILIGHEID IS ZO zwakste STERK schakel ALS DE ZWAKSTE SCHAKEL Een onderzoek naar de bewustwording van gemeentelijke medewerkers op informatieveiligheidsvlak

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag sorganisatie Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Nadere informatie

Aantoonbaar in control op informatiebeveiliging

Aantoonbaar in control op informatiebeveiliging Aantoonbaar in control op informatiebeveiliging Agenda 1. Introductie key2control 2. Integrale interne beheersing 3. Informatiebeveiliging 4. Baseline Informatiebeveiliging Gemeenten 5. Demonstratie ISMS

Nadere informatie

Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer

Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer Bes t uur l i j kenot a I nf or mat i ebev ei l i gi ng Dec ember2017 Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer Conclusies en aanbevelingen Gemeenten beheren veel persoonlijke en gevoelige data

Nadere informatie

Informatiebeveiliging En terugblik op informatiebeveiliging 2016

Informatiebeveiliging En terugblik op informatiebeveiliging 2016 Informatiebeveiliging 2017 En terugblik op informatiebeveiliging 2016 Missie Waken over betrouwbaarheid, integriteit en beschikbaarheid van de gegevens waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Voldoen

Nadere informatie

ons kenmerk ECIB/U201600732 Lbr. 16/046

ons kenmerk ECIB/U201600732 Lbr. 16/046 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ontwikkelingen informatieveiligheid Samenvatting uw kenmerk ons kenmerk ECIB/U201600732 Lbr. 16/046 bijlage(n)

Nadere informatie

STAF/ALG/U Lbr. 13/068

STAF/ALG/U Lbr. 13/068 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ondersteuning beschikbaar voor opstellen transitiearrangementen jeugd uw kenmerk ons kenmerk STAF/ALG/U201301115

Nadere informatie

Borging van duurzaamheid in contract & leveranciersmanagement UWV. Presentatie Contract- en Leveranciersmanagement UWV 2011 Pianoo

Borging van duurzaamheid in contract & leveranciersmanagement UWV. Presentatie Contract- en Leveranciersmanagement UWV 2011 Pianoo Borging van duurzaamheid in contract & leveranciersmanagement UWV Presentatie Contract- en Leveranciersmanagement UWV 2011 Pianoo Waar willen wij het vandaag over hebben? Positionering Contract & Leveranciersmanagement

Nadere informatie

INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG. 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop

INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG. 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop GEBRUIKTE AFKORTINGEN Afkorting Betekenis AVG Algemene Verordening Gegevensbescherming (ook wel de privacy wetgeving)

Nadere informatie

Mobiele gegevensdragers. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)

Mobiele gegevensdragers. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Mobiele gegevensdragers Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline Informatiebeveiliging

Nadere informatie

ENSIA en Assurance. Van concept naar praktijk. Drs. ing. Peter D. Verstege RE RA. 31 oktober 2017

ENSIA en Assurance. Van concept naar praktijk. Drs. ing. Peter D. Verstege RE RA. 31 oktober 2017 ENSIA en Assurance Van concept naar praktijk Drs. ing. Peter D. Verstege RE RA 31 oktober 2017 Agenda Traject tot 31 oktober 2017 Assurance 2017 Stip aan de horizon Organisatie aan de zijde van NOREA Status

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst Veilig gebruik suwinet februari en maart 2014

Voorlichtingsbijeenkomst Veilig gebruik suwinet februari en maart 2014 Voorlichtingsbijeenkomst Veilig gebruik suwinet februari en maart 2014 Aandachtspunten Recente ontwikkelingen rond gebruik suwinet Verbeterplan veilig gebruik suwinet Opzet voorlichtingsbijeenkomsten en

Nadere informatie

ECIB/U Lbr. 17/010

ECIB/U Lbr. 17/010 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Informatieveiligheid en privacy uw kenmerk ons kenmerk ECIB/U201700133 Lbr. 17/010 bijlage(n) - datum 20 februari

Nadere informatie

Rapportage Informatiebeveiliging Gemeente Boekel 16 mei 2018

Rapportage Informatiebeveiliging Gemeente Boekel 16 mei 2018 Rapportage Informatiebeveiliging 2017 Gemeente Boekel 16 mei 2018 Inleiding Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Boekel legt over het jaar 2017 verantwoording af over de stand van

Nadere informatie

René IJpelaar VIAG-congres, 3 november ISMS. Een slimme implementatie én. goede borging van de BIG

René IJpelaar VIAG-congres, 3 november ISMS. Een slimme implementatie én. goede borging van de BIG ISMS 1. Opening 2. Kwaliteitscirkel informatieveiligheid 3. ISMS 2.0 en slimme, integrale aanpak BIG Speciaal: Slim Samenwerkende Gemeenten 4. Beveiliging 5. ISMS 3.0 gebruikersplatform 6. Contentreleases

Nadere informatie

Aan welke eisen moet het beveiligingsplan voldoen?

Aan welke eisen moet het beveiligingsplan voldoen? Vragen en antwoorden n.a.v. brief aan colleges van B&W en gemeenteraden over verplichtingen Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP), de Wet SUWI en de Wet Eenmalige Gegevensuitvraag. Aan welke eisen moet

Nadere informatie

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 5 Evalueren en borgen van leeropbrengsten

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 5 Evalueren en borgen van leeropbrengsten Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 5 Evalueren en borgen van leeropbrengsten Programma Huiswerk Evalueren van lesdoelen Presenteren van good practices Borgen in team of school - Highlights

Nadere informatie

Informatieveiligheid. Youri Lammerts van Bueren y.lammerts.van.bueren@culemborg.nl Adviseur Informatiebeveiliging (CISO)

Informatieveiligheid. Youri Lammerts van Bueren y.lammerts.van.bueren@culemborg.nl Adviseur Informatiebeveiliging (CISO) Informatieveiligheid Youri Lammerts van Bueren y.lammerts.van.bueren@culemborg.nl Adviseur Informatiebeveiliging (CISO) Regiobijeenkomst IBD 29 september 2015 1 Inhoud Bedrijfsvoeringsorganisatie West-Betuwe

Nadere informatie

ons kenmerk ECSD/U201402277 Lbr. 14/091

ons kenmerk ECSD/U201402277 Lbr. 14/091 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Veilige gegevenswisseling Suwinet - stand van zaken eind 2014 Samenvatting uw kenmerk ons kenmerk ECSD/U201402277

Nadere informatie

Hoe operationaliseer ik de BIC?

Hoe operationaliseer ik de BIC? Hoe operationaliseer ik de BIC? Baseline Informatiebeveiliging Corporaties UTRECHT, 14 November 2017. Code voor Informatiebeveiliging NEN/ISO 27001; Informatietechnologie - Beveiligingstechnieken - Managementsystemen

Nadere informatie

Voorstel Informatiebeveiliging beleid Twente

Voorstel Informatiebeveiliging beleid Twente Datum: Enschede, 5 februari 2014 Voor: Kernteam SSNT d.d. 12-2-2014 Betreft Agenda punt 4 beslisdocument informatiebeveiliging, Bijlage 1 Voorstel Informatiebeveiliging beleid Twente (Format ter besluitvorming)

Nadere informatie

De derde themadag van het jaar 2014 staat deze maand op het programma.

De derde themadag van het jaar 2014 staat deze maand op het programma. Uitnodiging VIAG themadag 23 mei 2014 De derde themadag van het jaar 2014 staat deze maand op het programma. Thema 2014 is Informatieveiligheid Er vinden een groot aantal ontwikkelingen plaats op het vakgebied

Nadere informatie

Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG

Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG Organisatie gegevenswisseling W&I: Suwinet 25.000 gebruikers Vrij lange historie,

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Brummen

Rekenkamercommissie Brummen Rekenkamercommissie Brummen REKENKAMERBRIEF Privacy in de 3 decentralisaties INLEIDING Door de 3 decentralisaties verwerkt de gemeente vanaf 1 januari 2015 veel meer persoonlijke en privacygevoelige gegevens.

Nadere informatie

Veilige afvoer van ICT-middelen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)

Veilige afvoer van ICT-middelen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Veilige afvoer van ICT-middelen Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline Informatiebeveiliging

Nadere informatie

ons kenmerk BB/U201201379

ons kenmerk BB/U201201379 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ledenbrief Informatiebeveiligingsdienst (IBD) uw kenmerk ons kenmerk BB/U201201379 bijlage(n) datum 12 oktober

Nadere informatie

Informatieveiligheid Drechtsteden. Bijeenkomst Drechtraad Gemeentehuis Zwijndrecht, 1 maart 2016

Informatieveiligheid Drechtsteden. Bijeenkomst Drechtraad Gemeentehuis Zwijndrecht, 1 maart 2016 Informatieveiligheid Drechtsteden Bijeenkomst Drechtraad Gemeentehuis Zwijndrecht, 1 maart 2016 Programma Opening, welkom, introductie Het belang van informatieveiligheid voor gemeenteraadsleden Kaders

Nadere informatie

Regiobijeenkomst Aansluiten bij de IBD 2014

Regiobijeenkomst Aansluiten bij de IBD 2014 Regiobijeenkomst Aansluiten bij de IBD 2014 Programma 1. Openingswoord 2. Algemene informatie over dienstverlening en aansluiten bij de IBD Anita van Nieuwenborg 3. Het stappenplan Aansluiten bij de IBD

Nadere informatie

Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG

Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG Gegevenswisseling W&I: Gaat het goed? Waar liggen de uitdagingen? Jasja van Ark Senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen VNG Organisatie gegevenswisseling W&I: Suwinet 25.000 gebruikers Vrij lange historie,

Nadere informatie

ENSIA door gemeenten. 31 oktober 2017 Edith van Ruijven

ENSIA door gemeenten. 31 oktober 2017 Edith van Ruijven ENSIA door gemeenten 31 oktober 2017 Edith van Ruijven ensia@kinggemeenten.nl 2 3 Boodschap voor gemeenten Gemeenten verantwoorden zich aan de eigen toezichthouder. Gemeenten voeren zelfevaluatie informatieveiligheid

Nadere informatie

Innovatie in een veranderd risicolandschap

Innovatie in een veranderd risicolandschap Innovatie in een veranderd risicolandschap Kees Hintzbergen, adviseur IBD Het is toegestaan om voor eigen gebruik foto s te maken tijdens deze bijeenkomst. Foto s mogen niet zonder toestemming van de afgebeelde

Nadere informatie

Informatiebeveiliging voor gemeenten: een helder stappenplan

Informatiebeveiliging voor gemeenten: een helder stappenplan Informatiebeveiliging voor gemeenten: een helder stappenplan Bewustwording (Klik hier) Structureren en borgen (Klik hier) Aanscherping en maatwerk (Klik hier) Continu verbeteren (Klik hier) Solviteers

Nadere informatie

Ver V eniging eniging v an Nede rlandse meenten In deze sessie Wat vooraf ging Waarom vind ik ENSIA belangrijk? ENSIA the basics

Ver V eniging eniging v an Nede rlandse meenten In deze sessie Wat vooraf ging Waarom vind ik ENSIA belangrijk? ENSIA the basics In deze sessie Wat vooraf ging Waarom vind ik ENSIA belangrijk? ENSIA the basics Wat betekent ENSIA voor uw College Wat betekent ENSIA voor uw Raad Gemeentelijk organiseren ENSIA: Wat vooraf ging Waarom

Nadere informatie

Verantwoordingsrichtlijn GeVS 2019 (versie )

Verantwoordingsrichtlijn GeVS 2019 (versie ) Verantwoordingsrichtlijn GeVS 2019 (versie 1.2 1 ) Doelstelling Het doel van deze verantwoordingsrichtlijn is het vastleggen van de gezamenlijk te hanteren beveiligingsnormen en van de gezamenlijke afspraken

Nadere informatie

Klaar voor de zorgplicht!? de Rijtuigenloods

Klaar voor de zorgplicht!? de Rijtuigenloods Klaar voor de zorgplicht!? de Rijtuigenloods 1 Klaar voor de zorgplicht!? Erik Wagener Voorzitter stuurgroep zorgplicht http://zeeuwbouw.nl/portfolio/nieuwbouwdijkwoning herwijnen/# Klaar voor

Nadere informatie

Verklaring van Toepasselijkheid en Informatiebeveiligingsbeleid

Verklaring van Toepasselijkheid en Informatiebeveiligingsbeleid Openbaar Onderwerp Verklaring van Toepasselijkheid en Informatiebeveiligingsbeleid Programma Bestuur en Middelen BW-nummer Portefeuillehouder H. Tiemens, B. van Hees, H. Bruls Samenvatting De gemeente

Nadere informatie

Wiki voor een onderzoeksinstituut. Presentatie Wikiwednesday Nederland Richard Kranendonk, 3 april 2013

Wiki voor een onderzoeksinstituut. Presentatie Wikiwednesday Nederland Richard Kranendonk, 3 april 2013 Wiki voor een onderzoeksinstituut Presentatie Wikiwednesday Nederland Richard Kranendonk, 3 april 2013 1 Ik ga u teleurstellen... 2 Over mij... 3 Over mij... Project- en programmamanager Techniek- en procesimplementaties

Nadere informatie

Jaarverslag 2013. Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl

Jaarverslag 2013. Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl Jaarverslag 2013 Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl 1. Inhoud Jaarverslag 2013... 1 1. Inhoud... 2 2. Inleiding... 3 3. In 2013 opgeleverde en onderhanden producten... 3 4. Conferenties... 3 5. Overige

Nadere informatie

Bewustwording: De essentie voor veilige informatie. Partners in verbetering

Bewustwording: De essentie voor veilige informatie. Partners in verbetering Bewustwording: De essentie voor veilige informatie Partners in verbetering Beleid, procedures, audits en regelgeving zijn niet genoeg om de informatieveiligheid op het gewenste niveau te brengen en te

Nadere informatie

Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid

Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid gemeente Renswoude Tijd en datum 09.30-11.00, 2 maart 2016 Aanwezig gemeente Renswoude mw. A.E.H. van der Kolk, burgemeester (waarnemend) hr. J. van Dijk,

Nadere informatie

Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799

Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799 Collegebesluit Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799 1. Inleiding In 2011 zorgde een aantal incidenten rond de beveiliging van overheidsinformatie er voor dat met andere

Nadere informatie

ECIB/U201501573 Lbr. 15/079

ECIB/U201501573 Lbr. 15/079 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 uw kenmerk bijlage(n) betreft Privacy: de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming & de Meldplicht Datalekken

Nadere informatie

Inkoopvoorwaarden en informatieveiligheidseisen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)

Inkoopvoorwaarden en informatieveiligheidseisen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Inkoopvoorwaarden en informatieveiligheidseisen Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2016Z05065 Datum Betreft Beantwoording

Nadere informatie

NVRR workshop/presentatie Jaarcongres De controle van de effectiviteit van informatiebeveiliging

NVRR workshop/presentatie Jaarcongres De controle van de effectiviteit van informatiebeveiliging NVRR workshop/presentatie Jaarcongres De controle van de effectiviteit van informatiebeveiliging Kees Hintzbergen 25 mei 2018 Agenda Voorstellen Vragen! Wat is dat eigenlijk: risico? Hoe ziet de ideale

Nadere informatie

Welkom bij parallellijn 1 On the Move uur. Stap 1 van de BIG Valkuilen en beren op de weg, hoe gaat u hiermee om als CISO?

Welkom bij parallellijn 1 On the Move uur. Stap 1 van de BIG Valkuilen en beren op de weg, hoe gaat u hiermee om als CISO? Welkom bij parallellijn 1 On the Move 10.10 11.00 uur Stap 1 van de BIG Valkuilen en beren op de weg, hoe gaat u hiermee om als CISO? 1 IBD-Praktijkdag Work IT Out Valkuilen en beren op de weg, hoe gaat

Nadere informatie

Datalekken (en privacy!)

Datalekken (en privacy!) Datalekken (en privacy!) Anita van Nieuwenborg Strategisch adviseur Privacy Gerard Heimans Adviseur Informatiebeveiliging 2 En wat is privacy? - Persoonlijke vrijheid - Recht op een persoonlijke levenssfeer

Nadere informatie

"Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?"

Baselines: eigenwijsheid of wijsheid? "Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?" Een afrondende 'beschouwende' presentatie Ing. Ernst J. Oud CISA CISSP Philips Toshiba Crypsys Data Security Getronics Business Continuity (a.k.a. CUC) Urenco Deloitte

Nadere informatie

Provincievergelijking

Provincievergelijking Provincievergelijking De belangrijkste conclusies per provincie op een rij: Informatieveiligheid onder controle Mens en organisatie Basisinfrastructuur ICT De Conclusies De provincie stuurt voldoende op

Nadere informatie

Tien succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking

Tien succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking Tien succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking Tien succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking Intergemeentelijke samenwerking is van alle tijden, maar gemeenten lopen de laatste jaren

Nadere informatie

Dataprotectie op school

Dataprotectie op school Dataprotectie op school ook een taak van het management Jacques Verleijen Wat is informatieveiligheid? Mogelijke actoren Netwerkschijven Cloud Backup- en restoremogelijkheden Encryptie Servers Firewalls

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen SSC de Kempen. Informatiebeveiliging

Nieuwe ontwikkelingen SSC de Kempen. Informatiebeveiliging Nieuwe ontwikkelingen SSC de Kempen Informatiebeveiliging SSC de Kempen Samenwerking op gebied van ICT en Geo-informatie 5 Kempengemeenten Dienstverlening aan BIZOB en gemeente Cranendonck 3 Teams: - HAS

Nadere informatie

Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening?

Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening? Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening? Inhoud 1. Introductie 2. Informatieveiligheid en privacy van alle kanten bedreigd 3. Het belang van privacy

Nadere informatie

Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid

Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid Verslag Visitatiecommissie Informatieveiligheid gemeente Harderwijk Tijd en datum 09.30-11.00 2 maart 2016 Aanwezig gemeente Harderwijk Harm-Jan van Schaik, burgemeester Jan Peter Wassens, gemeentesecretaris/algemeen

Nadere informatie

Informatiebeveiliging binnen de gemeente Delft COMMISSIE ECONOMIE, FINANCIËN EN BESTUUR

Informatiebeveiliging binnen de gemeente Delft COMMISSIE ECONOMIE, FINANCIËN EN BESTUUR Informatiebeveiliging binnen de gemeente Delft COMMISSIE ECONOMIE, FINANCIËN EN BESTUUR 26 SEPTEMBER 2018 INLEIDING Onderzoeksvraag: Zijn de persoonsgegevens en andere gevoelige informatie bij de gemeente

Nadere informatie

Corporaties In Control

Corporaties In Control Corporaties In Control D A T U M : 3 0 M E I 2 0 1 3 Leonie van Meel & Frank Bieleman Agenda 1. Speelveld 2. Risicomanagement / Governancecode 3. Projectfasering ICS 4. Onafhankelijke rol / verantwoordelijkheid

Nadere informatie

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR BEVEILIGINGSARCHITECTUUR Risico s onder controle Versie 1.0 Door: drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM - Architect 2011 cc Organisatieontwerp.nl AGENDA Is een beveiligingsarchitectuur wel nodig? Oorzaken beveiligingsincidenten

Nadere informatie

Youri. CISO BUCH-gemeenten. Even voorstellen. Stuurgroeplid. Lammerts van Bueren. Grip op informatieveiligheid met ENSIA

Youri. CISO BUCH-gemeenten. Even voorstellen. Stuurgroeplid. Lammerts van Bueren. Grip op informatieveiligheid met ENSIA Even voorstellen Youri Lammerts van Bueren CISO BUCH-gemeenten Stuurgroeplid 1 Wat is ENSIA ENSIA: Eenduidige Normatiek Single Information Audit Nieuwe verantwoordingssystematiek voor gemeenten ten aanzien

Nadere informatie

Veiligheid in het primair onderwijs

Veiligheid in het primair onderwijs Veiligheid in het primair onderwijs 1 april 2009 Maarssen 8 april 2009 Amsterdam 9 april 2009 Den Haag 21 april 2009 Eindhoven 22 april 2009 Assen Marij Bosdriesz, Cecile Godefrooy, Marina Moerkens Programma

Nadere informatie

BIJ INFRAPROJECTEN. Als opdrachtgever en aannemer beide communiceren

BIJ INFRAPROJECTEN. Als opdrachtgever en aannemer beide communiceren WORKSHOP: KLEURGEBRUIK COMMUNICATIE BINNEN DE POWERPOINT BIJ INFRAPROJECTEN Als opdrachtgever en aannemer beide communiceren Jacqueline te Lindert, omgevingsmanager Rijkswaterstaat Wendy de Klerk Jankovic,

Nadere informatie