Gemeente Súdwest-Fryslân. Leefbaarheids- en veiligheidsmonitor Gemeentelijke uitwerking

Transcriptie

1 Gemeente Súdwest-Fryslân Leefbaarheids- en veiligheidsmonitor Gemeentelijke uitwerking 4 juni 2012

2 Projectnr /G Boulevard Heuvelink KT Arnhem Postbus BD Arnhem Telefoon (026) Telefax (026) Internet Gemeente Súdwest-Fryslân Leefbaarheids- en veiligheidsmonitor Gemeentelijke uitwerking 4 juni 2012

3 Voorwoord Leven in een veilige en prettige woonomgeving is voor iedereen belangrijk. De gemeente, als regisseur van de lokale veiligheid en leefbaarheid, vindt dat ook. De steden en dorpen in Súdwest-Fryslân zijn erg divers en de wensen en behoeften ten aanzien van veiligheid en leefbaarheid daarmee ook. Daarom vindt de gemeente de mening van de inwoners van Súdwest-Fryslân erg belangrijk. Om de aanpak van veiligheid en leefbaarheid nu en in de toekomst zo goed mogelijk af te stemmen op de lokale situatie en maatwerk te kunnen leveren, is een enquête uitgevoerd. In dit rapport Veiligheids- en leefbaarheidsonderzoek SWF zijn de uitkomsten van de enquête inzichtelijk gemaakt. Hoe ervaren inwoners van Súdwest-Fryslân zaken met betrekking tot (on)veiligheid en leefbaarheid? Uit de resultaten blijkt dat er een goede basis ligt. Als het gaat om de beoordeling van veiligheid en leefbaarheid, scoort geen enkele kern, dorp of wijk een onvoldoende. Dat is een resultaat waar we trots op mogen zijn. Het is echter geen reden om achterover te leunen. De resultaten laten zien dat we op de goede weg zijn, maar dat inzet hard nodig is en blijft. Daar zullen we als gemeente, samen met onze partners, aan blijven werken. De onderzoeksresultaten geven een goed en betrouwbaar beeld van de veiligheid- en leefbaarheid in de steden en dorpen in Súdwest-Fryslân. Het onderzoek kan daarmee, samen met objectieve gegevens van de gemeente en externe partners, als basis dienen voor het veiligheid- en leefbaarheidsbeleid. Elke twee jaar wordt dit onderzoek herhaald, zodat we als gemeente goed zicht blijven houden op de ontwikkelingen in de steden en dorpen en het beleid actueel kunnen houden. Het onderzoeksrapport staat ook op de website van de gemeente, zodat iedereen het kan lezen en kan bekijken hoe zijn of haar woonbuurt ervoor staat. Uw vragen, opmerkingen en suggesties horen we graag, want veiligheid en leefbaarheid maken we met elkaar! Drs. H.H. Apotheker Burgemeester Drs. M.W. Offinga Loco-burgemeester

4 Inhoud 1. Samenvatting 1 2. Inleiding Vraagstelling en achtergronden Werkwijze en respons Leeswijzer Leefbaarheid woonbuurt Beleving leefbaarheid buurt Typering woonbuurt Voorzieningen woonbuurt Verhuisgeneigdheid en binding met de wijk/buurt Toekomstbestendigheid woonbuurt Veiligheidsbeleving en preventie Veiligheidsgevoel Preventie: gedrag en ingrepen Aandachtspunten Beleving buurtproblemen Fysieke verloedering Sociale overlast Dreiging Vermogensdelicten Verkeersoverlast Overige overlast Inwoners over de politie Slachtofferschap misdrijven en melding Tevredenheid laatste politiecontact Oordeel functioneren politie Inwoners over de gemeente Oordeel functioneren gemeente Aandachtspunten en oplossingsrichtingen Leefbaarheid woonbuurt Veiligheidsbeleving Beleving buurtproblemen Inwoners over de politie Inwoners over de gemeente 49 Bijlage: Schaalscores en rapportcijfers per wijk 51 Bijlage: Gedetailleerde responsverantwoording 52 Bijlage: Berekening schaalscores 53

5 1. Samenvatting In 2011 is uit de gemeenten,, Nijefurd, Wymbritseradiel en Wûnseradiel de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân gevormd. Voor het inrichten van het Gemeentelijk Veiligheidsbeleid en het opstellen van de kadernota Leefbaarheid voor de nieuwe gemeente, is behoefte aan gedetailleerde informatie over de beleving van de veiligheid en de leefbaarheid door de inwoners van Súdwest-Fryslân. Daarom heeft de gemeente besloten om een grootschalig onderzoek hiernaar uit te voeren. Dit onderzoek vormt de nulmeting. In dit onderzoek besteden we aandacht aan de leefbaarheid in de woonbuurt, veiligheidsbeleving en preventie, de beleving van buurtproblemen en de wijze waarop inwoners aankijken tegen de politie en de gemeente. Leefbaarheid woonbuurt Inwoners van de gemeente Súdwest-Fryslân 1 zijn over het algemeen zeer tevreden over de leefbaarheid in hun woonbuurt. De woonbuurt wordt beoordeeld met een gemiddeld rapportcijfer van 7,8. De woonomgeving krijgt een 7,7, de leefbaarheid een 7,5 en mensen waarderen de veiligheid in hun buurt met een 7,3. Men is over het algemeen tevreden over het onderhoud van de verharde ruimte (wegen en paden) en het openbare groen (perken, plantsoenen en parken). Ook zijn de meeste mensen tevreden over de verlichting in de woonbuurt. Het voorzieningenniveau voor jongeren is een punt van aandacht. Slechts 22% van de respondenten is van mening dat er goede voorzieningen zijn voor jongeren. Veel respondenten geven aan dat buurtbewoners elkaar niet of nauwelijks kennen. Slechts 17% van de respondenten is van mening dat dit wel het geval is. Hoewel de meeste respondenten elkaar niet goed kennen, vinden velen wel dat mensen in de buurt op een prettige manier met elkaar omgaan. Ruim driekwart van de respondenten is het hiermee eens. In ligt dit aandeel met 65% overigens iets lager. In de plattelandsclusters voelen inwoners zich over het algemeen iets meer thuis in hun woonbuurt dan inwoners van en. Zij ervaren een hogere mate van gezelligheid en saamhorigheid in de buurt, en men voelt zich meer thuis bij de mensen die in de buurt wonen. In de plattelandsclusters ligt het gevoel van sociale cohesie iets hoger dan in en. De sociale cohesie scoort in de gemeente Súdwest-Fryslân iets sterker dan het landelijke gemiddelde, maar scoort iets minder goed ten opzichte van de provincie Fryslân. Veiligheidsbeleving en preventie Veiligheidsbeleving in de buurt gaat over het gevoel dat mensen over de veiligheid hebben. De belangrijkste constateringen zijn: Bijna vier op de vijf respondenten in de gemeente Súdwest-Fryslân geven aan zich veilig te voelen in de gemeente. Toch heeft een op de vijf respondenten wel eens te maken met onveiligheidsgevoelens. In komt dit vaker voor dan in de overige delen van de gemeente. Mensen voelen zich over het algemeen veiliger in de eigen woonbuurt dan in de totale gemeente. Ongeveer 16% van de respondenten voelt zich wel eens onveilig in zijn of haar woonbuurt. Ook hier scoort iets minder goed: ongeveer 19% voelt zich wel eens onveilig in de woonbuurt. 1 Vanwege de overzichtelijkheid en herkenbaarheid van de gebieden is besloten om in het onderzoek onderscheid te maken tussen de steden en en de plattelandsclusters zoals benoemd in de Concept Ontwikkelvisie

6 Respondenten geven aan deze onveiligheid voornamelijk s avonds of s nachts te ervaren. Dit betreft ruim driekwart van de mensen met onveiligheidsgevoelens. Gevoelens van onveiligheid houden vaak verband met concrete plekken in de wijk of buurt. Hierbij komt duidelijk naar voren dat inwoners van Súdwest-Fryslân zich het vaakst onveilig voelen op plekken waar groepen jongeren rondhangen. Ongeveer de helft van de mensen ervaart dit wel eens als onprettig. Andere plekken die onveiligheidsgevoelens oproepen zijn rondom uitgaansgelegenheden en het treinstation. Een kwart van de ouders staat het hun kinderen niet altijd toe om naar bepaalde plekken in de gemeente te gaan. Een derde van de respondenten laat waardevolle spullen thuis als ze ergens naar toe gaan, en ruim 70% geeft aan dat ze bewust geen waardevolle spullen achterlaten in de auto. Beleving buurtproblemen Gebruik maken schaalscores In de buurt kunnen zich verschillende voorvallen en misdrijven voortdoen die van directe invloed zijn op de leefbaarheid in de woonbuurt. Op basis van een aantal samenhangende vragen met betrekking tot buurtproblemen zijn schaalscores berekend, waardoor het mogelijk is om gebieden met elkaar te kunnen vergelijken. Deze schaalscores zijn gebaseerd op een ordinaal meetniveau, waardoor je een indicatie hebt hoe vaak iets voor komt in vergelijking tot een andere regio. De schaalscore is echter niet te lezen als een rapportcijfer van 1 tot 10. We kunnen ook niet zeggen dat een twee keer zo hoge schaalscore voor bijvoorbeeld sociale overlast betekent dat het twee keer zo vaak erg is. De belangrijkste conclusies per aspect zijn: Fysieke verloedering. De meest voorkomende vorm van fysieke verloedering is overlast door hondenpoep. Circa 37% van de mensen geeft aan hier vaak last van te hebben. Súdwest-Fryslân scoort op de schaalscore fysieke verloedering een 3,4. In en de Clusters Workum & Koudum ervaren bewoners iets meer overlast dan in de overige gebieden. De perceptie van overlast door fysieke verloedering ligt in de gemeente Súdwest-Fryslân op vergelijkbaar niveau als Nederland. In vergelijking tot de provincie Fryslân ervaren bewoners echter wel meer overlast. Sociale overlast. Overlast van groepen jongeren en dronken mensen op straat zijn de twee meest voorkomende problemen die te maken hebben met sociale overlast. Ruim 45% van de bevolking heeft wel eens last van groepen jongeren en ruim 40% van dronken mensen op straat. Op basis van de berekende schaalscore scoort het aspect sociale overlast een 1,7. Mensen in het Cluster Heeg Woudsend en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum hebben beduidend minder last van de verschillende vormen van sociale overlast. In beide gebieden scoort dit onderdeel een schaalscore 1,1. In en ervaren mensen echter iets meer sociale overlast. Ook op het thema sociale overlast zien we dat de gemeente een gelijke score haalt als landelijk, maar iets minder goed scoort dan het provinciale gemiddelde. Dreiging: Overlast van groepen jongeren wordt als meest voorkomende probleem genoemd. Op de tweede plaats komt jeugdcriminaliteit. Het aspect dreiging wordt met een schaalscore 0,9 gewaardeerd. In, en de Clusters Workum & Koudum scoort het aspect dreiging iets minder gunstig. Het aspect dreiging ligt op een vergelijkbaar niveau als het provinciale en landelijke gemiddelde. Vermogensdelicten: Ongeveer 45% van de inwoners geeft aan dat woninginbraak, beschadiging of vernieling aan auto s en fietsendiefstal voorkomen in hun woonbuurt. Diefstal van auto s lijkt minder vaak voor te komen. Het aspect vermogensdelicten scoort op een schaalscore van 1 tot 10 een 2,

7 scoort met een schaalscore 2,7 het meest negatief op dit onderdeel. In Súdwest- Fryslân heeft men minder last van vermogensdelicten dan gemiddeld in Nederland. Verkeersoverlast: Te hard rijden in de buurt is de grootste bron van overlast. Ruim een derde vindt dat hier vaak sprake van is. Op de tweede plaats wordt parkeeroverlast genoemd. Súdwest-Fryslân scoort gemiddeld een 3,9 op de schaalscore verkeersoverlast. In de Clusters Workum & Koudum (3,6) en het Cluster Heeg Woudsend (3,5) ervaren bewoners iets minder overlast van verkeer in de buurt. scoort met een schaalscore 4,2 iets minder goed op dit onderdeel. In vergelijking tot het provinciale en landelijke gemiddelde ervaren bewoners van Súdwest-Fryslân iets meer overlast van verkeer. Overige overlast: Bewoners van de gemeente hebben het meeste last van geluidsoverlast, overlast van omwonenden en dronken mensen op straat. Súdwest-Fryslân scoort op het onderdeel overige overlast op een schaalscore van 1 tot 10 een 1,5. Inwoners over de politie De meldingsbereidheid van slachtoffers geeft inzicht in het vertrouwen van mensen over het oplossend vermogen van de politie, maar ook in de mogelijke angst voor represailles van de dader(s). De meldingsbereidheid voor inbraak in de woningen, diefstal met geweld en diefstal uit de auto is hoog. De meeste mensen doen hier melding van. Slachtoffers van fietsendiefstal, diefstal van andere zaken en bedreiging van lichamelijk geweld doen minder vaak melding bij de politie, namelijk ongeveer twee derde van de slachtoffers. Het minst vaak maakt men melding van diefstal of beschadiging van delen van de buitenkant van de auto (44%) of van vernielingen anders dan de auto (51%). Slachtoffers die geen melding hebben gemaakt bij de politie geven als belangrijkste reden op dat ze van mening zijn dat het toch niets helpt. Slachtoffers die het voorval wel hebben gemeld vinden het juist belangrijk dat de dader gepakt wordt, of willen dat het misdrijf ophoudt, of de gestolen goederen terugkrijgen. Hoe denkt men over het contact met de politie? Ongeveer een kwart van de inwoners van Súdwest-Fryslân heeft in de afgelopen 12 maanden wel eens contact gehad met de politie in de gemeente. Er zijn veel uiteenlopende redenen waarom men contact heeft gehad. De belangrijkste redenen zijn: o Het doen van een aangifte waarbij een proces-verbaal of ander document is ondertekend. o Het melden van een verdachte situatie. o Het krijgen van een bekeuring. o Het vragen om hulp bijvoorbeeld bij buren- of geluidsoverlast. Over het algemeen zijn de meeste mensen tevreden over de laatste keer dat ze contact hebben gehad met de politie. Ruim 65% was tevreden over het politiecontact en slechts 18% ontevreden. Mensen waren vooral tevreden over het feit dat de politie voldoende tijd had, en adequaat handelde. Ontevreden mensen waren minder tevreden omdat het probleem niet werd of opgelost of dat de politie te weinig deed of niet efficiënt optrad. Hoe denkt men over het functioneren van de politie? Een relatief grote groep mensen heeft geen duidelijke uitgesproken mening over het functioneren van de politie in de buurt. Over het algemeen is men wel de mening toegedaan dat de politie reageert op problemen in de buurt, en vinden dat de politie de burgers in bescherming neemt. Minder eens is men met de stelling dat de politie contact heeft met de mensen uit de buurt. Bijna de helft is het hier niet mee eens

8 Ruim de helft van de mensen is van mening dat wanneer het er echt om gaat, de politie zijn uiterste best doet om je te helpen. Bewoners beoordelen het vertrouwen in de politie op een schaalscore van 1 tot 10 met een 6,1. De meeste mensen staan neutraal tegenover de stelling dat de politie de criminaliteit op een succesvolle wijze bestrijdt. Slechts 17% is het volledig eens met de stelling, terwijl 24% aangeeft het er niet mee eens te zijn. Ruim 40% is van mening dat de politie je serieus neemt. Over de stelling dat de politie rekening houdt met de samenleving zijn de meningen verdeeld. Bijna een kwart is het hiermee eens en kwart is het hiermee oneens. Inwoners van Súdwest-Fryslân zijn goed te spreken over de benaderbaarheid van de politie, ruim de helft vindt dat de politie goed benaderbaar is. Mensen zijn het minder eens over de stelling dat de politie contact wil hebben met de burgers, of over de manier waarop de politie de burgers informeert. Inwoners over de gemeente De gemeente speelt een belangrijke regierol in de coördinatie en aanpak omtrent de leefbaarheid en veiligheid in de woonbuurt. Hoe kijken inwoners van de gemeente Súdwest-Fryslân aan tegen het functioneren van de gemeente? Omdat de gemeente Súdwest-Fryslân op 1 januari is samengevoegd uit vijf andere gemeenten is het mogelijk dat een deel van de antwoorden een ervaring met de voormalige gemeente betreft. Dit kan een mogelijke verklaring zijn voor een aantal verschillen in uitkomsten. In de Clusters Witmarsum Arum & Makkum en de Clusters Workum & Koudum zijn inwoners duidelijk minder tevreden over het functioneren van de gemeente dan in de overige gebieden. In zijn mensen echter bovengemiddeld tevreden. Mensen zijn vooral niet tevreden over de snelheid van werken en efficiëntie van de gemeente. Ook zijn relatief weinig mensen van mening dat de gemeente doet wat ze zegt, en zegt wat ze doet bij het verbeteren van leefbaarheid en veiligheid. Over de bereikbaarheid van de gemeente zijn mensen over het algemeen wel tevreden. Veel mensen zijn van mening dat de gemeente bereikbaar is voor meldingen en klachten over leefbaarheid en overlast, en dat de gemeente telefonisch goed bereikbaar is. De gemeente Súdwest-Fryslân krijgt voor de dienstverlening een gemiddeld rapportcijfer van 6,6 van haar inwoners. De onderlinge verschillen tussen de gebieden zijn te verwaarlozen. Wel komt duidelijk naar voren dat het aantal keer dat men contact heeft gehad met de gemeente verband houdt met het cijfer over de dienstverlening. Hoe vaker men contact heeft gehad, hoe negatiever men is over de dienstverlening van de gemeente. Aandachtspunten en oplossingsrichtingen Veel respondenten geven aan dat buurtbewoners elkaar niet of nauwelijks kennen. Plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, zijn van groot belang bij het bevorderen van sociale samenhang in dorpen en wijken. Multifunctionele accommodaties (MFA) hebben de meeste toekomst. Daar waar sprake is van sociaal isolement, waar mensen echt niet deelnemen aan de samenleving, zijn achter de voordeur projecten van belang. Dorps- en wijkraden kunnen een rol spelen bij de verbinding tussen mensen die al ergens wonen en nieuwkomers. Vrijwilligers zijn van groot belang voor de lokale samenleving. Ondersteuning van de vrijwilligers door de gemeente en haar leefbaarheidspartners is van groot belangrijk. Het voorzieningenniveau voor jongeren is een punt van aandacht. Het is zaak om jongeren te binden aan het dorp of de wijk. Twee pijlers zijn daarbij van belang: - 4 -

9 1. Een grote groep jeugd en jongeren heeft geen problemen. Zij willen prettig wonen, leren en leven in hun dorp of wijk. Deze groep moet je binden aan het dorp of de wijk door activiteiten of ruimten te bieden en door ondersteuning te geven bij de persoonlijke ontwikkeling. 2. Een kleine groep jeugd en jongeren heeft wel problemen. Zij hebben specifieke, individuele zorg nodig, die op maat en lokaal moet worden aangeboden. Samenwerking tussen verschillende hulpverleners en een goed signaleringsnetwerk is hierbij van belang. Zo n 20% van de inwoners heeft wel eens te maken met onveiligheidsgevoelens. De subjectieve beleving van veiligheid staat soms niet in verhouding met de objectieve onveiligheid die uit de harde politiecijfers blijkt. Bij de communicatie richting burgers is het van belang om dit onderscheid te maken en te laten zien wat er volgens de objectieve gegevens daadwerkelijk aan de hand is. Niet om veiligheidsgevoelens te bagatelliseren, wel om ze in het juiste perspectief te laten zien. Om achter feiten aan te gaan, moet de politie meldingen van overlast en dergelijke van burgers ontvangen. Pas dan kunnen zij een dossier maken en er werk van gaan maken. Door een bereikbaar lokaal (liefst per buurt/dorp met wijk- en dorpsagenten) meldpunt politie in te richten, is de politie beter zichtbaar en toegankelijk. Er zijn in Súdwest-Fryslân de nodige buurtproblemen. Deze spitsen zich vooral toe op fysieke verloedering van de leefomgeving (rommel op straat, hondenpoep), vermogensdelicten (beschadiging van auto s, fietsendiefstal) en verkeersoverlast (parkeeroverlast, te hard rijden). Naast een adequate inspanning van de gemeente om de leefomgeving schoon en veilig te houden, moet een beroep worden gedaan op de verantwoordelijkheid van de inwoners zelf. Uit divers onderzoek is bekend dat mensen zich meer verantwoordelijk voor hun buurt, als deze schoon, heel en veilig is. Als gemeente moet je hierin de basis leggen, tevens kun je in overleg met buurtbewoners (en organen als buurtcommissies en dorpsraden) bespreken hoe het onderhoud gezamenlijk op te pakken. Daarbij kan wederzijds worden aangegeven wat men van elkaar verwacht. Beschadiging van auto s, woninginbraken en fietsendiefstal zijn de misdrijven die volgens de inwoners van Súdwest-Fryslân in hun gemeente het meest voorkomen. De aangiftebereidheid is behoorlijk laag. De reden hiervoor is dat men niet verwacht dat het doen van aangifte bij de politie iets oplost. Dit oordeel over het functioneren van de politie is naar alle waarschijnlijkheid in belangrijke mate terug te voeren op de zichtbaarheid van de politie in de buurten binnen de gemeente. Een periodieke nieuwsbrief, wellicht in een samenwerking tussen de gemeente en de politie, die een groot deel van de inwoners bereikt, kan hierin al veel verbetering brengen. Ook een regelmatig terugkerend spreekuur van de politie (bijv. in een dorpshuis of sociaal-cultureel centrum) waar burgers zelf met de wijk- of dorpsagent kunnen spreken, kan hierbij helpen. Er is op een aantal punten de nodige kritiek op het functioneren van de gemeente, vooral op het vlot en efficiënt werken door de gemeente en op het zorgvuldig en correct afhandelen van brieven en s. Om op deze punten verbeteringen te kunnen doorvoeren, is een gedetailleerd inzicht nodig in wat er goed werkt en wat er niet goed werkt. Een verdiepend klanttevredenheidsonderzoek kan dit gewenste inzicht verschaffen. Tevens blijkt dat er in de breedte het nodige verbeterd kan worden aan de communicatie van de gemeente naar de inwoners. Het meer betrekken van bewoners bij de aanpak van leefbaarheid en veiligheid leidt er ook toe dat meer draagvlak ontstaat voor het werk van de gemeente

10 - 6 -

11 2. Inleiding 2.1. Vraagstelling en achtergronden In 2011 is uit de gemeenten,, Nijefurd, Wymbritseradiel en Wûnseradiel de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân gevormd. Voor het inrichten van het Integraal Veiligheidsbeleid en het opstellen van de kadernota Leefbaarheid voor de nieuwe gemeente, is behoefte aan gedetailleerde informatie over de beleving van de veiligheid en de leefbaarheid door de inwoners van Súdwest-Fryslân. Daarom heeft de gemeente besloten om een grootschalig onderzoek hiernaar uit te voeren. Bij het opstellen van de veiligheid- en leefbaarheidsmonitor speelden de volgende achtergronden een rol: Keuze voor een eigen monitor Vanwege de omvang en de diversiteit van de verschillende gebieden in Súdwest-Fryslân is besloten om een eigen veiligheid- en leefbaarheidsmonitor op te stellen. Representatief en betrouwbaar onderzoek Een belangrijk uitgangspunt van dit onderzoek is dat het betrouwbare uitkomsten oplevert, die representatief zijn voor de inwoners van de gemeente. In de volgende paragraaf gaan we verder in op de responsverantwoording en de representativiteit van het onderzoek. Een nulmeting De gemeente heeft de intentie om de beleving over veiligheid en leefbaarheid over een langere periode tweejaarlijks te gaan monitoren. Dit onderzoek dient als nulmeting voor de opzet van de gemeentelijke veiligheid- en leefbaarheidsmonitor. Vergelijkbaarheid met andere gebieden De vragenlijst is in belangrijke mate gebaseerd op de vragenlijst die is gehanteerd voor de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM). Zodoende is het mogelijk om bepaalde uitkomsten te vergelijken met andere gebieden (vergelijkbare gemeenten, provincies en landelijk). Om de vergelijkbaarheid te vergroten is bewust de keuze gemaakt om het veldwerk in dezelfde periode uit te voeren, namelijk oktober en november Deze veiligheid- en leefbaarheidsmonitor bestaat uit drie delen: 1. Een rapportage met de belangrijkste uikomsten op gemeenteniveau. In deze rapportage wordt, indien relevant, een uitsplitsing gemaakt op het niveau van de plattelandsclusters zoals benoemd in de Concept Ontwikkelvisie. Hiervoor is bewust gekozen omdat op deze manier de gebiedsindeling overzichtelijk en herkenbaar gepresenteerd kan worden. 2. Een rapportage waarin de belangrijkste uitkomsten op wijk- en kernniveau zijn uitgewerkt. Ook bij deze rapportage hanteren we voor de overzichtelijkheid de clusterindeling als geografische indeling. 3. Een tabellenboek met daarin een uitdraai van alle enquête-uitkomsten op het niveau van de totale gemeente, de voormalige gemeenten en de verschillende wijken en kernen die worden onderscheiden

12 Aansluiting bij Clusterindeling van de Concept Ontwikkelvisie In de onderstaande afbeeldingen zijn twee gebiedsindelingen van de gemeente Súdwest- Fryslân te zien. Figuur 1 is de indeling te zien zoals gehanteerd in dit onderzoek. De afbeelding hiernaast laat de clusterindeling zien zoals gebruikt in de Concept Ontwikkelvisie. De gebiedindeling in de monitor is gebaseerd op deze clusters, maar om twee redenen is hier enigszins van afgeweken. Ten eerste is de stedelijke zone niet bruikbaar in dit onderzoek. De stedelijke zone omvat een twee steden en plattelandsgebied. Hierdoor verdwijnen positieve en negatieve scores/uitschieters in het gemiddelde. Het plattelandsgebied rondom de twee steden is daarom herverdeeld in de aanpalende plattelandsclusters en de steden zijn uit elkaar gehaald. Ten tweede is voor de leesbaarheid gekozen om een aantal clusters, die onderling goed vergelijkbaar zijn, samen te voegen. Het cluster Witmarsum Arum is samengevoegd met het cluster Makkum. Het zelfde geldt voor de clusters Workum & Koudum. Hierdoor is de gemeente voor dit onderzoek verdeeld in de twee steden, Bolward en de clusters Witmarsum Arum & Makkum e.o., Workum & Koudum e.o. en Heeg Woudsend e.o. Deze gebieden zijn weergegeven in onderstaande figuur

13 2.2. Werkwijze en respons Veldwerkstrategie Uit het GBA bestand is een steekproef getrokken onder alle inwoners in de gemeente Súdwest-Fryslân van 15 jaar en ouder. De geselecteerde mensen in de steekproef hebben een brief ontvangen met het verzoek om deel te nemen aan het onderzoek. De brief was voorzien van een link naar de webpagina van dit onderzoek en een uniek gebruikersnaam en wachtwoord om deel te nemen aan het onderzoek via internet. Mensen die niet de mogelijkheid hadden om deel te nemen via internet hebben de mogelijkheid gekregen om door middel van een antwoordkaart een schriftelijke vragenlijst aan te vragen. Na twee weken is een herinneringsbrief met een antwoordkaart verstuurd om de respons te verhogen. Omdat de respons achterbleef is besloten om de steekproef te verhogen en meer mensen aan te schrijven met het verzoek om deel te nemen. Tot slot is er nog een persbericht geplaatst om belangstellenden te verzoeken via internet deel te nemen. Respons In de onderstaande tabel is de behaalde respons weergegeven, gespecificeerd naar de te onderscheiden gebieden. In totaal hebben respondenten deelgenomen aan dit onderzoek. Tabel 2.1: Gemeente Súdwest-Fryslân. Responsoverzicht Inwoners 15+ Behaalde respons Nauwkeurigheidsmarge ,9% ,0% Clusters Workum & Koudum ,0% Cluster Heeg- Woudsend ,5% Clusters Witmarsum- Arum & Makkum ,7% Totaal Súdwest-Fryslân ,3% De netto respons maakt het mogelijk om met een betrouwbaarheidsmarge van 95% en een nauwkeurigheidsmarge die ruim binnen de 5% ligt, uitspraken te doen in,, de Clusters Workum & Koudum, het Cluster Heeg Woudsend en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum. Op wijkniveau kunnen we voor de meeste wijken uitspraken doen met een betrouwbaarheidsmarge van 95% en een nauwkeurigheidsmarge van 8%. Bij een aantal wijken waar de respons achter is gebleven ligt de nauwkeurigheidsmarge tussen de 8% en 12%. In de bijlage is een gedetailleerd responsoverzicht per wijk opgenomen. In diverse tabellen zijn met kleurcodes significante verschillen aangegeven tussen de voormalige gemeente en het gemeentelijke gemiddelde, wanneer het verschil groter is dan 5%. Op voorhand werd de respons beoogd op respondenten. De behaalde respons van ligt daarmee behoorlijk lager. Mogelijke verklaringen hiervoor kunnen zijn dat mensen nog moeten wennen aan de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân en dat mogelijk daardoor de betrokkenheid met de gemeente iets lager ligt

14 Weging Om te voorkomen dat selectiviteit optreedt in de onderzoeksresultaten is een statistische weegprocedure toegepast op het databestand. De weging is zodanig uitgevoerd dat het gewogen enquêtebestand overeenkomt met de feitelijke leeftijdsverdeling in de wijken en buurten. Op deze manier zijn de uitkomsten van de diverse deelgebieden in de juiste verhouding gebracht en is eventuele selectiviteit in de respons gecorrigeerd. Gebruik en interpretatie schaalscores In de veiligheid- en leefbaarheidsmonitor wordt gebruik gemaakt van schaalscores. Deze schaalscores zijn berekend op basis van een aantal gecombineerde vragen. De schaalscores sluiten aan op de gehanteerde schaalscores in de Integrale Veiligheidsmonitor waardoor het mogelijk is om gebieden te vergelijken. De vragen waarop de schaalscores zijn gebaseerd hebben een ordinaal meetniveau. Dit wil zeggen dat de ene antwoordcategorie meer is dan de andere categorie, bijvoorbeeld komt soms voor of komt vaak voor, maar dat niet exact aangegeven kan worden hoeveel meer. We kunnen daarom ook niet zeggen dat een twee keer zo hoge schaalscore voor bijvoorbeeld sociale overlast twee keer zo erg is Leeswijzer In hoofdstuk 3 komt de leefbaarheid in de woonbuurt aan bod. Hierbij wordt ingegaan op de beleving, de typering en het voorzieningenniveau in de woonbuurt. In hoofdstuk 4 behandelen we de veiligheidsbeleving en het preventieve gedrag van mensen. Hoofdstuk 5 staat in het teken van de beleving van verschillende buurtproblemen zoals fysieke verloedering, sociale overlast, etc. De mening van bewoners over het functioneren van de politie wordt behandeld in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 gaat het om de mening van bewoners over het functioneren van de gemeente. Tot slot worden in hoofdstuk 8 per thema de belangrijkste aandachtspunten en oplossingsrichtingen benoemd. In de bijlagen is een tabel opgenomen van de schaalscores en rapportcijfers op kernniveau, een uitgebreide responsverantwoording en een uitgebreide toelichting op de schaalscores

15 3. Leefbaarheid woonbuurt De woonbuurt is een plek waar mensen zich veilig en prettig thuis moeten kunnen voelen. Hiervoor moet aan een aantal basisvoorwaarden worden voldaan. Deze basisvoorwaarden hebben betrekking op zowel de fysieke leefomgeving als de sociale samenhang in de woonbuurt. In dit hoofdstuk beschrijven we hoe de inwoners van de gemeente Súdwest-Fryslân de leefbaarheid in hun directe woonbuurt ervaren Beleving leefbaarheid buurt Om inzicht te krijgen in de beleving van mensen over de leefbaarheid in de woonbuurt is een aantal stellingen voorgelegd, met de vraag of men het eens of oneens is met de stelling. De stellingen hebben betrekking op zowel de fysieke leefomgeving als de sociale samenhang in de buurt. Het percentage in de onderstaande tabel geeft het aantal mensen weer dat het (helemaal) eens is met de stelling. Door middel van een kleurcodering zetten we het verschil ten opzichte van de score op gemeenteniveau af. Op deze manier is snel inzichtelijk waar belangrijke verschillen in uitkomsten liggen. Tabel 3.1: Gemeente Súdwest-Fryslân. Stellingen met betrekking tot beleving leefbaarheid woonbuurt In mijn buurt Clusters Workum & Koudum Clusters Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum & Makkum e.o. zijn de wegen, paden en pleintjes goed onderhouden. 64% 58% 46% 56% 37% 54% zijn perken, plantsoenen en parken goed onderhouden. 66% 64% 45% 51% 48% 57%... is het buiten goed verlicht. 76% 81% 64% 71% 67% 74% zijn goede speelplekken voor kinderen. 55% 59% 31% 53% 40% 51% zijn goede voorzieningen voor jongeren. 13% 26% 14% 22% 25% 22% kennen elkaar nauwelijks. 19% 27% 10% 7% 7% 17% gaan de mensen op een prettige manier met elkaar om. 69% 65% 82% 79% 79% 73% zijn weinig conflicten tussen bewoners. 74% 72% 80% 79% 73% 75% hebben allochtonen en autochtonen onderling goed contact 35% 30% 26% 30% 29% 30% wordt niemand gediscrimineerd. 62% 58% 68% 66% 67% 63% leven weinig mensen in een isolement. 52% 49% 65% 69% 65% 59% kunnen buurtgenoten elkaar aanspreken op gedrag. 51% 47% 60% 61% 56% 53% staan we voor elkaar klaar als dat nodig is. 66% 64% 79% 79% 76% 71% Als ik opnieuw kon kiezen, zou ik weer in deze buurt gaan wonen. 65% 68% 71% 70% 72% 69% Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is. 35% 35% 56% 57% 55% 45% Ik voel me thuis bij de mensen die in de buurt wonen. 53% 54% 68% 72% 66% 61% Ik heb veel contact met andere buurtbewoners. 32% 34% 48% 50% 46% 40% Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in de buurt. 63% 64% 72% 72% 64% 67% Verschil t.o.v. Súdwest-Fryslân hoger dan -5% Verschil t.o.v. Súdwest-Fryslân hoger dan +5% Súdwest-Fryslân

16 Allereerst focussen we ons op de belangrijkste uitkomsten van de stellingen die gerelateerd zijn aan de fysieke woonomgeving (inclusief voorzieningen). Hierbij zien we het volgende beeld: Ruim de helft (54%) van de mensen vindt dat de wegen, paden en pleintjes in hun buurt goed zijn onderhouden. In de Clusters Workum & Koudum (46%) en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum (37%) is men minder tevreden over het onderhoud ervan. scoort met 64% daarentegen iets beter. Een vergelijkbare mate van tevredenheid (57%) zien we terug bij het onderhoud van perken, plantsoenen en parken. In en zijn de bewoners bovengemiddeld tevreden: bijna tweederde is het eens met de stelling. Bijna driekwart is tevreden over de verlichting in de woonbuurt. In de Clusters Workum & Koudum (64%) en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum (67%) is men iets minder tevreden over de verlichting. Ongeveer de helft van de mensen is tevreden over het aanbod van goede speelvoorzieningen voor kinderen. Ook hier zien we dat de tevredenheid in de Clusters Workum & Koudum en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum lager ligt. Over het voorzieningenniveau voor jongeren is men beduidend minder te spreken. Slechts 22% is van mening dat er goede voorzieningen zijn voor jongeren. Daarnaast zijn er diverse stellingen voorgelegd om de sociale samenhang in de buurt te kunnen peilen. De opvallendste uitkomsten zijn: Veel mensen geven aan dat buurtbewoners elkaar niet of nauwelijks kennen. Slechts 17% vindt dat dit wel het geval is. In de Clusters Workum & Koudum (10%), het Cluster Heeg Woudsend (7%) en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum (7%) ligt dit percentage nog lager. Hoewel mensen aangeven elkaar niet goed te kennen, vindt men dat mensen in de buurt wel prettig met elkaar omgaan. Bijna driekwart van de inwoners is het hiermee eens. In ligt dit percentage iets lager, namelijk 65%. Ook is men van mening dat er weinig conflicten zijn tussen bewoners onderling. Driekwart van de mensen is het hiermee eens. De belangrijkste reden dat niet veel mensen het eens zijn met de stelling dat allochtonen en autochtonen op een goede manier omgaan, komt omdat er vaak neutraal geantwoord wordt. Dit komt waarschijnlijk omdat er relatief weinig allochtonen wonen in de gemeente Súdwest-Fryslân. In de plattelandsclusters voelen bewoners zich over het algemeen meer thuis in hun woonbuurt dan bewoners van en. In deze gebieden vindt men dat de woonbuurt gezelliger is en dat er meer saamhorigheid is, en voelt men zich vaker thuis bij de mensen die in de buurt wonen. Schaalscore sociale cohesie De schaalscore voor sociale cohesie is een van de GSB-III-indicatoren in het kader van het verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving. Dit kengetal is opgebouwd op basis van de volgende stellingen: De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks. De mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om. Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is. Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Hierbij geldt dat hoe hoger de schaalscore, hoe sterker de mate van sociale cohesie

17 Figuur 3.1: Gemeente Súdwest-Fryslân. Schaalscore sociale cohesie Negatief Cl. Workum&Koudum Cl. Heeg-Woudsend. Cl. Witm-Arum&Makkum. Provincie Fryslân Nederland Positief 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Súdwest-Fryslân De gemeente Súdwest-Fryslân scoort in zijn totaliteit een 6,5 op de schaalscore voor sociale cohesie. De sociale cohesie in de plattelandsclusters scoort iets hoger, namelijk een 7. In en ligt de score op een 6. De sociale cohesie is in de gemeente Súdwest-Fryslân iets sterker dan het landelijke gemiddelde (6,3). Ten opzichte van de provincie Fryslân (6.7) scoort de sociale cohesie juist iets lager. Rapportcijfers over diverse aspecten van de buurt Aan alle respondenten is gevraagd om de buurt te beoordelen op basis van een rapportcijfer. Hierbij maken we onderscheid in de buurt algemeen, de woonomgeving, de leefbaarheid en de veiligheid in de buurt. Tabel 3.2: Gemeente Súdwest-Fryslân. Rapportcijfers diverse aspecten buurt Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o, Clusters Witmarsum- Arum, Makkume.o. Súdwest-Fryslân Buurt algemeen 7,6 7,6 7,9 8,0 7,8 7,8 Woonomgeving 7,6 7,5 7,9 7,8 7,7 7,7 Leefbaarheid buurt 7,5 7,4 7,7 7,7 7,6 7,5 Veiligheid buurt 7,3 7,1 7,7 7,5 7,4 7,3 Bewoners van de gemeente Súdwest-Fryslân zijn over het algemeen zeer tevreden over hun buurt. Gemiddeld beoordelen zij hun buurt met een 7,8. De verschillen tussen de gebieden zijn erg klein. Ook over de woonomgeving is men zeer tevreden, dit wordt namelijk beoordeeld met een gemiddeld rapportcijfer 7,7. De leefbaarheid in de buurt wordt met een 7,5 beoordeeld, en de veiligheid krijgt een gemiddeld rapportcijfer 7,

18 3.2. Typering woonbuurt Aan alle respondenten is gevraagd om op basis van een aantal tegenstellingen te beoordelen in welke mate ze deze van toepassing vinden voor hun woonbuurt. In de onderstaande tabel is de positionering van respondenten uit de gemeente weergegeven. Door middel van het kleurgebruik accentueren we het zwaartepunt van de antwoorden van respondenten. Hoe groener het vlak, hoe vaker dit antwoord is gegeven. Tabel 3.3: Gemeente Súdwest-Fryslân. Positionering buurt gemeente Súdwest-Fryslân Mooi 22% 44% 28% 5% 2% Lelijk Levendig 11% 29% 28% 20% 11% Rustig Kleurig 11% 39% 39% 9% 2% Grauw Groene omgeving 25% 41% 22% 8% 3% Stenen omgeving Netjes 15% 47% 25% 10% 4% Rommelig Sociaal 16% 48% 28% 6% 2% Asociaal Ruim opgezet 18% 36% 27% 13% 6% Dicht op elkaar gebouwd Plezierig 22% 51% 22% 4% 1% Onplezierig Veilig 19% 47% 23% 8% 3% Onveilig Nieuw 9% 21% 39% 22% 8% Oud Goed onderhouden 14% 44% 31% 9% 2% Vervallen / verloederd Het beeld dat naar voren komt is vrij positief. Begrippen als mooi, netjes, sociaal, plezierig en goed onderhouden komen naar voren als begrippen die het meest van toepassing zijn op de woonbuurt. Over de begripsduidingen levendig-rustig en nieuwoud is men iets minder uitgesproken. Hoewel de verschillen in typering van de woonbuurt vrij klein zijn tussen de vijf voormalige gemeenten zien we dat in de plattelandsclusters kernbegrippen als groene omgeving, sociaal en veilig iets sterker boven komen drijven. Terwijl in en meer mensen vinden dat hun buurt dicht op elkaar is gebouwd Voorzieningen woonbuurt In de volgende tabel zijn een aantal voorzieningen opgenomen waarvan is gevraagd of ze aanwezig zijn in de buurt, en in welke mate er gebruik van wordt gemaakt. De meerderheid van de mensen geeft aan dat er een wijk- / dorpshuis / Multifunctioneel centrum, peuterspeelzaal, basisschool, openbaar groen, sportvelden en speelmogelijkheden voor kinderen 4 tot 10 jaar in de buurt aanwezig is. Met name van het wijk- / dorpshuis / multifunctionele centrum en speelmogelijkheden voor kinderen van 4 tot 10 jaar wordt door veel mensen gebruik gemaakt

19 Tabel 3.4: Gemeente Súdwest-Fryslân. Welke voorzieningen zijn aanwezig in de buurt en hoe vaak maakt men er gebruik van? % van toepassing Hoe vaak maakt men gebruik van de voorzieningen? Jongerencentrum 42% 5% 12% 83% Wijk- / dorpshuis / multif. centrum 82% Horecagelegenheid 74% Winkel dagelijkse boodschappen. 79% Peuterspeelzaal 85% Basisschool 90% Sportschool of gymzaal 80% Kinder- of naschoolse opvang 83% Openbaar groen 85% Kinderdagverblijf 71% Sportvelden 87% Overdekt zwembad 47% Trapveldjes 83% Losloopterrein voor honden 54% Hondenuitlaatterrein / -strook 55% Speelmogelijkheden kinderen % Speelmogelijkheden kinderen % Speel-/ontmoetingsmog. kind % Bibliotheek / Lytse Bieb 69% Publieke internetvoorziening 58% Naast de aanwezigheid en het gebruik van verschillende voorzieningen is ook gevraagd hoe tevreden men is over de betreffende voorziening. 6% 6% 4% 5% 7% 7% 8% 11% 10% 9% 13% 16% 18% 12% 11% 7% 27% 14% 12% 6% 7% 14% 28% 34% 21% 16% 43% 28% 75% 64% 89% 93% 53% 90% 91% 91% 80% 82% 83% 83% 82% 80% 66% 68% 57% 45% 46% 22% 20% 25% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 4% Vaak gebruik van Soms gebruik van Geen gebruik van Als we kijken naar de tevredenheid over voorzieningen in de woonbuurt dan valt op dat er een tweedeling is tussen en enerzijds, en de plattelandsclusters anderzijds. In en zijn bewoners over het algemeen meer tevreden over winkels voor dagelijkse boodschappen, speelvoorzieningen, het openbaar vervoer en het onderhoud van groenvoorzieningen. In de plattelandsclusters is men juist meer tevreden over ontmoetingsplekken voor ouderen, de veiligheid in de buurt, buurtcontacten en de aanwezigheid van een kerk

20 Tabel 3.5: Gemeente Súdwest-Fryslân. Tevredenheid over voorzieningen in woonbuurt Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg - Woudsend e.o Cluster Witmarsum- Arum, & Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Winkels voor dagelijkse boodschappen 87% 84% 62% 58% 50% 71% Parkeermogelijkheden 57% 56% 53% 54% 49% 55% Speelvoorzieningen 41% 40% 16% 33% 24% 34% Openbaar vervoer 45% 34% 34% 25% 29% 33% Hoeveelheid groenvoorzieningen 55% 55% 43% 51% 42% 51% Onderhoud groenvoorzieningen 47% 49% 34% 37% 31% 42% Aanwezigheid zorgvoorzieningen 55% 40% 46% 31% 29% 39% Aanwezigheid scholen 72% 64% 63% 72% 69% 67% Ontmoetingsplek jongeren 8% 13% 13% 19% 27% 16% Ontmoetingsplek ouderen 21% 21% 33% 33% 24% 26% Veiligheid in de buurt 59% 51% 66% 65% 61% 58% Buurtcontacten 45% 42% 64% 61% 61% 52% Netheid van de buurt 50% 47% 55% 57% 45% 50% Aanwezigheid kerk / kerkelijke gemeente 50% 29% 59% 62% 62% 47% Verschil t.o.v. Súdwest-Fryslân hoger dan -5% Verschil t.o.v. Súdwest-Fryslân hoger dan +5% 3.4. Verhuisgeneigdheid en binding met de wijk/buurt In de onderstaande tabel is de woonduur van huishoudens in de verschillende gebieden weergegeven. Tabel 3.6: Gemeente Súdwest-Fryslân. Hoe lang woont men in de huidige buurt? Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Minder dan 1 jaar 5% 5% 2% 3% 4% 4% 1 tot 2 jaar 3% 5% 3% 4% 1% 4% 2 tot 5 jaar 22% 18% 16% 11% 14% 16% 5 tot 10 jaar 17% 21% 21% 16% 16% 19% Meer dan 10 jaar 54% 51% 58% 65% 65% 57% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Ruim de helft van de mensen in de gemeente Súdwest-Fryslân woont langer dan 10 jaar in zijn of haar huidige woonbuurt. Mensen in het Cluster Heeg Woudsend en de Clusters Witmarsum Arum & Makkum wonen doorgaans wat langer in hun buurt dan mensen in de overige gebieden

21 Aan alle mensen is gevraagd in hoeverre ze verhuiswensen hebben. Ofwel heeft men plannen om binnen vijf jaar te verhuizen? Tabel 3.7: Gemeente Súdwest-Fryslân. Plannen om binnen vijf jaar te verhuizen? Clusters Workum & Koudum Cluster e.o. Heeg- Woudsend Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Ja 13% 17% 10% 15% 12% 15% Misschien 26% 28% 27% 25% 26% 27% Nee 61% 55% 62% 60% 63% 59% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Ongeveer 1 op de 8 mensen geeft aan zeker binnen vijf jaar te willen verhuizen. Circa 27% geeft aan misschien te willen verhuizen. Hoewel de verschillen tussen de gebieden klein zijn, ligt de verhuisgeneigdheid in iets hoger dan in de overige gebieden. In geeft ongeveer 45% van de mensen aan plannen te hebben om binnen vijf jaar te verhuizen. Kernbinding: waar wil men naar toe verhuizen? Door te vragen naar de plek waar mensen naar toe willen verhuizen, krijgen we een beeld van de kernbinding. Ofwel: hoe sterk is men gehecht aan de huidige woonplaats of gemeente? Tabel 3.8: Gemeente Súdwest-Fryslân. Kernbinding verhuisgeneigden Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Binnen dezelfde woonplaats 53% 69% 38% 23% 18% 48% Naar andere woonplaats binnen gemeente 11% 7% 24% 34% 35% 18% Buiten de gemeente 23% 14% 29% 25% 35% 22% Naar buitenland 5% 2% 4% 1% 2% 2% Geen voorkeur 7% 9% 5% 17% 10% 10% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Kijken we naar de gemeente Súdwest-Fryslân dan zien we dat bijna de helft van de mensen wenst te verhuizen binnen de gemeente. Ongeveer 22% geeft aan bewust te kiezen voor een woonplaats buiten de gemeente. Dit kan zijn in een andere gemeente (22%) of in het buitenland (2%). In en is de binding met de woonplaats het sterkst. In geeft 53% aan te willen verhuizen binnen dezelfde woonplaats, in is dit zelfs 69%

22 In de plattelandsclusters is de binding met de huidige woonplaats lager, en zien we een grotere groep mensen die ook wil verhuizen naar een andere woonplaats binnen de gemeente. Ook wonen hier relatief veel mensen die buiten de gemeente willen verhuizen. De belangrijkste verhuismotieven In de onderstaande tabel zijn de belangrijkste motieven weergegeven om te verhuizen. Respondenten konden hierbij meerdere antwoorden geven. Tabel 3.9: Gemeente Súdwest-Fryslân. Belangrijkste verhuisredenen Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Wil zelfstandig gaan wonen 17% 13% 19% 13% 21% 15% Samenwonen / huwelijk 12% 9% 5% 11% 9% 9% Dichterbij werk / studie gaan wonen 18% 11% 18% 20% 13% 15% Dichterbij vrienden / familie willen wonen 6% 6% 16% 5% 9% 7% Vanwege mijn huidige woning 22% 23% 18% 19% 12% 20% Vanwege de woonomgeving 18% 22% 15% 12% 19% 18% Vanwege overlast buurtbewoners 11% 10% 7% 6% 6% 9% Anders 37% 41% 28% 37% 36% 38% De belangrijkste verhuisredenen hangen samen met de huidige woning (20%), de woonomgeving (18%), dichterbij werk / studie gaan wonen (15%) of dat men zelfstandig wil gaan wonen (15%). Ongeveer 38% geeft aan een andere reden te hebben om te gaan verhuizen. Hoewel het zeer diverse redenen zijn, zien we dat het ouder worden en daarmee de bewuste keuze voor een geschikte(re) woning een vaak genoemd argument is Toekomstbestendigheid woonbuurt Een belangrijke doelstelling in rijks- en gemeentelijk beleid is dat mensen die zorgbehoevend zijn of worden, zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit sluit ook aan bij de wens van de mensen zelf. Tabel 3.10: Gemeente Súdwest-Fryslân. Voorkeur om zo lang mogelijk in huidige woning te blijven wonen (eventueel met aanpassingen) Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Ja 93% 82% 93% 84% 88% 86% Nee 7% 18% 7% 16% 12% 14% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: Leefbaarheids- en veiligheidsmonitor

23 Ruim 86% van de mensen geeft aan daadwerkelijk dat zij er inderdaad de voorkeur aan geven om zo lang mogelijk in de huidige woning te willen blijven wonen, eventueel met het aanbrengen van aanpassingen in de woning. De vraag is echter in hoeverre de woningvoorraad hiertoe geschikt is. Zonder een technische doorlichting te maken van de toekomstbestendigheid van de woningvoorraad, hebben is aan mensen gevraagd in hoeverre zij denken dat hun woning geschikt is om te blijven wonen indien men zorgbehoevend wordt? Tabel 3.11: Gemeente Súdwest-Fryslân. Denkt men in huidige woning te kunnen blijven wonen wanneer men zorgbehoevend wordt? Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Ja, zonder aanpassingen in woning of zorgdiensten 10% 8% 9% 9% 8% 9% Ja, met aanpassingen in woning 28% 25% 27% 27% 27% 27% Ja, met gebruik van zorgdiensten 12% 13% 13% 13% 11% 13% Ja, met aanpassingen in woning en gebruik zorgdiensten 32% 27% 31% 29% 35% 30% Nee, kan niet in huidige woning blijven wonen 17% 26% 19% 22% 19% 22% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% De meeste mensen zijn van mening dat ze in hun huidige woning kunnen blijven wonen. Belangrijk is wel dat er in de woning enkele aanpassingen worden aangebracht en dat er gebruik wordt gemaakt van zorgdiensten (30%). Circa 27% van de mensen denkt dat enkel het aanbrengen van aanpassingen aan de woning afdoende is om in de woning te kunnen blijven wonen. Ruim een op de vijf mensen geeft aan dat de huidige woning niet geschikt is om te kunnen blijven wonen. Noodzakelijke aanpassingen om zelfstandig te kunnen blijven wonen Er zijn diverse woningaanpassingen denkbaar die ertoe bijdragen dat mensen in staat stellen om langer zelfstandig in de woning te kunnen blijven wonen. De vraag is voorgelegd welke aanpassingen mensen in de woning nodig denken te hebben om daadwerkelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen

24 Tabel 3.12: Gemeente Súdwest-Fryslân. Aanpassingen die nodig zijn om zelfstandig te kunnen blijven wonen Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Slaapkamer beneden 35% 35% 52% 52% 50% 43% Tweede toilet op de verdieping 19% 13% 14% 10% 13% 13% Badkamer beneden 23% 26% 30% 37% 30% 29% Traplift 68% 66% 53% 56% 54% 60% Kleine aanpassingen als handgrepen/weghalen drempels 42% 47% 41% 49% 50% 47% Volledig rolstoeltoegankelijk maken 24% 29% 26% 31% 33% 29% Anders 2% 3% 2% 3% 1% 2% De belangrijkste aanpassing die wordt genoemd is het plaatsen van een traplift. Ongeveer 60% van de mensen is van mening dat dit noodzakelijk is om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen als men zorgbehoevend wordt. Op de tweede en derde plaats worden genoemd: het nemen van kleine aanpassingen in de woning (47%) en het realiseren van een slaapkamer op de begane grond (43%). In de meer stedelijke gebieden en wordt ten opzichte van de overige gebieden het realiseren van een slaapkamer beneden iets minder vaak genoemd, en het plaatsen van een traplift juist wat vaker. Naar alle waarschijnlijk heeft dit te maken met de typering van de woningvoorraad: in en staan in verhouding meer woningen waarbij het technisch niet mogelijk is om een slaapkamer op de begane grond te realiseren

25 4. Veiligheidsbeleving en preventie In dit hoofdstuk staat de veiligheidsbeleving in de gemeente en de preventieve maatregelen die mensen nemen centraal. Allereerst komt het subjectieve veiligheidsgevoel aan bod: hoe vaak voelt men zich wel eens onveilig en wanneer en waar komt dit voor? Daarna gaan we in op preventieve maatregelen en het gedrag van mensen Veiligheidsgevoel De inwoners van de gemeente Súdwest-Fryslân is gevraagd in hoeverre zij zich wel eens onveilig voelen. Hierbij maken we onderscheid tussen het veiligheidsgevoel in de gemeente, en in de buurt. Tabel 4.1: Gemeente Súdwest-Fryslân. Het veiligheidsgevoel van mensen in de GEMEENTE Clusters Workum & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Nooit onveilig 80% 73% 79% 82% 79% 78% Zelden onveilig 6% 8% 8% 8% 9% 8% Soms onveilig 12% 17% 11% 10% 10% 13% Vaak onveilig 1% 2% 2% 1% 2% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bijna vier op de vijf mensen in de Súdwest-Fryslân voelt zich veilig in de gemeente. Toch geeft een vijfde aan zich wel eens onveilig te voelen. In ligt het veiligheidsgevoel iets lager dan in de overige delen van Súdwest- Fryslân, circa 27% voelt zich wel eens onveilig. Tabel 4.2: Gemeente Súdwest-Fryslân. Het veiligheidsgevoel van mensen in de BUURT Cluster Workums & Koudum Cluster Heeg- Woudsend e.o. Clusters Witmarsum- Arum, Makkum e.o. Súdwest-Fryslân Niet onveilig 87% 81% 89% 91% 87% 86% Zelden onveilig 3% 4% 3% 3% 4% 4% Soms onveilig 8% 14% 6% 6% 7% 9% Vaak onveilig 2% 2% 1% 0% 2% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% In de eigen woonbuurt voelt men zich over het algemeen iets veiliger dan in de totale gemeente. Ruim 86% van de mensen voelt zich veilig in zijn of haar buurt. Ook hier zien we dat iets minder goed scoort wat betreft het veiligheidsgevoel: ongeveer 19% van de mensen in voelt zich wel eens onveilig