Plan van aanpak. Aanpak fietsendiefstal. als onderdeel van de aanpak van heling

Transcriptie

1 Plan van aanpak Aanpak fietsendiefstal als onderdeel van de aanpak van heling Project Aanpak fietsendiefstal Datum 5 juli 2016 Versie Auteur definitief Marlies Vos

2 Inleiding Inwoners van de gemeente Oss gebruiken de fiets veelvuldig als vervoersmiddel. Onderwerp dat daarmee samenhangt is fietsendiefstal. In dit projectvoorstel gaan we in op de mogelijkheden om het aantal fietsendiefstallen af te laten nemen, dit omdat het aantal aangiften van gestolen fietsen in Oss nog steeds hoog is. Actuele situatie Hieronder zijn de aantallen aangiften van gestolen fietsen in de afgelopen jaren te zien. Deze cijfers zijn afkomstig van de politie en geven aan dat we, tot 2016, geen significante daling hebben bereikt. Kijkend naar de cijfers van 2016 tot nu toe (week 23), dan is de prognose dat we een afname van 16% bereiken over geheel Namelijk van 1158 fietsen in 2015 naar 977 fietsen in 2016 (cijfers aangeleverd door de politie). Jaartal Aantal gestolen fietsen Gemiddeld zitten we afgelopen jaren op 11,4 gestolen fietsen per 1000 inwoners. Kijkend naar de cijfers zitten we hiermee boven het landelijk gemiddelde van 6,4 per 1000 inwoners in 2013 en 2014 ( Het hoge aantal aangiften van fietsendiefstallen komt mede doordat de gemeente Oss drie treinstations kent, een aantal middelbare scholen en een hoog fietsgebruik. Hierdoor zal de gemeente Oss altijd een aantrekkelijk doelwit voor fietsendiefstal zijn. Van belang is daarom om de aanpak ervan te verankeren in de werkzaamheden van verschillende betrokkenen (IV, VTH, TOR/HOR). Doelstelling De hoofddoelstelling is het blijvend terugdringen van het aantal fietsendiefstallen. Subdoelstellingen zijn; betere bewustwording creëren bij fietsengebruikers en het creëren van een schone legale branche van tweedehands fietsenverkopers. Wat doen we nu al Afgelopen jaren is er een aantal maatregelen genomen die bij moeten dragen aan de vermindering van fietsendiefstallen. Zo is er onder andere samen met de NS geïnvesteerd in uitbreiding van de fietsenstallingen bij het centraal station. In het verleden is door de NS ook onderzocht of permanent cameratoezicht lonend zou zijn, echter blijkt dit weinig effectief te zijn en zeer kostbaar omdat camerabeelden opgeslagen en bekeken moeten worden. Wat Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 2

3 wel helpt is de inzet van lokfietsen, met de politie zijn afspraken gemaakt over de inzet hiervan. Verder worden regelmatig fietswrakken geruimd en worden vier keer per jaar weesfietsen weggesleept. Dit zorgt o.a. voor minder overlast en nette stallingsmogelijkheden. In de gemeente Oss zijn momenteel drie bewaakte fietsenstallingen waarvan de kosten worden gedragen door de gemeente. De kosten hiervan komen neer op ,- per jaar voor de locatie en bemensing ervan. Daarnaast is er in 2014 actief ingezet op voorlichting aan burgers waarbij we ook de fietsenmakers betrokken hebben door o.a. een voorlichtingscampagne. Als laatste zijn er onlangs (april 2016) op het centraal station in Oss twee schermen neergezet waarop we actuele informatie en voorlichting geven over onder andere fietsendiefstal en het voorkomen daarvan. Ketenaanpak Uit de cijfers blijkt dat ondanks de gedane inspanningen een blijvende daling van het aantal fietsendiefstallen nog niet is bereikt. Belangrijk is om in te blijven zetten op de maatregelen die al genomen zijn en daarnaast meer te halen uit de ketenaanpak. Kijken naar de veiligheidsketen (onderstaand) is te zien dat we voorheen met name ingezet hebben op; 1. Proactie; wegnemen van oorzaken (b.v. zorgen voor voldoende stallingsmogelijkheden). 2. Preventie; voorkomen van (b.v. bewustmaking). 3. Preparatie; nemen van maatregelen (b.v. inzetten van lokfietsen en opruimen weesfietsen). En dat we nog meer kunnen doen aan; 4. Repressie; de bestrijding (aanpak van heling). 5. Nazorg; komen tot een goede situatie (zorgen dat alle acties op elkaar aansluiten en een wederkerig karakter hebben om terugval te voorkomen én een duidelijk signaal af te geven). De Veiligheidsketen Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 3

4 Als we kijken naar de keten wordt duidelijk dat er op meerdere vlakken maatregelen nodig zijn. Vanuit veiligheid en handhaving willen we inzetten op de volgende drie maatregelen; 1. (Blijvend) gebruik maken van lokfietsen en surveillances; 2. Communicatie ter bewustwording burgers en ondernemers; 3. Inzetten op aanpak van de heling van fietsen. (Blijven)gebruik maken van lokfietsen en surveillances De lokfietsen worden door de politie momenteel wekelijks ingezet. De politie geeft aan dat er in 2015 in totaal 16 aanhoudingen zijn geweest vanwege het stelen van een lokfiets. De politie geeft tevens aan dat de trend is dat er veel fietsen doordeweeks worden gestolen met pieken tussen uur en uur en uur en uur. De zogenoemde hotspots zijn momenteel het Centraal Station, Station West, het Osse centrum en winkelcentrum Ruwaard. Om de aanpak van fietsendiefstal te laten slagen is een vast overleg tussen politie en gemeente nodig. Net als bij de aanpak van woninginbraak is dit overleg bedoeld om cijfers en informatie te delen, trends te signaleren en aanpak op elkaar én de situatie aan te passen. Om te zorgen voor een integrale aanpak zal ook Bernheze hierin betrokken worden zodat ook daar de hotspot aangepakt kan worden. Toezichthouders kunnen extra surveilleren op plekken waar het aantal fietsdiefstallen is toegenomen. Tijdens surveillances kunnen ze nagaan of de fietsen goed zijn afgesloten en onoplettende fietseigenaren kunnen direct gewezen worden op de gevaren van diefstal. Door op deze manier in te spelen op actuele situaties voorkommen we dat negatieve trends doorzetten. Bijkomende kosten en inzet uren De kosten voor het foldermateriaal zal meegenomen worden bij het volgende punt, communicatie. Verder betreft het hier voor de gemeente enkel de inzet van uren, het aantal geschatte uren voor extra surveillances komt neer op ongeveer 100 uur per jaar. Het betreft hier een surveillance uitgevoerd Boa s en toezichthouders. De uren zullen voor 2017 meegenomen moeten worden in de planning van de IBOR, onderdeel Handhaving Openbare Ruimte (HOR). Communicatie ter bewustwording burgers en ondernemers Het is van belang om actief uit te dragen dat het voorkomen van fietsendiefstal voor een groot deel bij de burger zelf ligt. Door goede sloten, het juist op slot zetten en graveren van de fiets wordt diefstal moeilijker en opsporing van de eigenaar na diefstal eenvoudiger. Ook voor fietsenhandelaren is het belangrijk om te weten dat we aan de slag gaan met de aanpak van fietsendiefstal (o.a. aanpak heling). Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 4

5 Naast de burgers en ondernemers zijn er ook andere betrokkenen die bij kunnen dragen aan de bewustwording en preventie bij de aanpak van fietsendiefstal. Denk hierbij aan winkeliersverenigingen, NS/Prorail en scholen. In ons communicatietraject zullen we bekijken hoe we deze partners het beste mee kunnen nemen. De fietsersbond, de grootste belangenvereniging voor fietsers in Nederland, komt op voor de diefstal van fietsen. Zo hechten ze belang aan de aanpak van heling en zitten ze in de stuurgroep die kennis verspreidt over de aanpak van fietsendiefstal, te weten het Centrum Fietsdiefstal. Doel is om via dit centrum het promotie- en graveerteam in te huren. Bijkomende kosten en inzet uren De kosten voor het communicatietraject worden geschat op ,-. Deze kosten worden o.a. gebruikt voor de inzet van bovengenoemde promotie- en graveerteam. De eventuele verdere structurele kosten zijn bijna nihil. Beide komen uit het budget van integrale veiligheid. Inzetten op aanpak van de heling van fietsen. De aanpak van heling is een belangrijk punt voor de aanpak van fietsendiefstal. Immers, als de gestolen fietsen niet verkocht kunnen worden is het stelen ervan minder interessant. Heling betreft niet alleen fietsen betreft maar ook spullen ontvreemd uit woningen of verkregen door (straat)roof, zie bijlage 1 voor verdere uitleg over heling. In de toekomst kunnen we ervoor kiezen ook deze branches mee te nemen, maar het voorstel voor nu is om te starten met de fietsenbranche. Wat doen we nu al Momenteel hebben we omtrent heling nog weinig geregeld. In de Algemene Plaatselijke Verordening Oss 2016, afdeling 12 is een aantal basisbepalingen opgenomen, zie bijlage 2. Om de bepalingen uit de APV mogelijk te maken zijn nog een aantal aanvullende acties nodig. Zo is het voor opkopers niet altijd duidelijk waar ze zich moeten melden, betere informatie op onze website is daarom gewenst. Aanpak van heling via het DOR Volgens de wet moeten handelaren in tweedehands goederen hun ingekochte goederen registeren. Dit heeft als doel heling tegen te gaan. Om het handelaren makkelijker te maken is het Digitaal Opkopers Register (DOR) ontwikkeld. Het DOR is een gratis digitale versie van het inkoopregister. Alle wettelijk verplichte elementen van de registratie- en legitimatieplicht zijn hierin opgenomen. Daarnaast is het een landelijk systeem waardoor het niet uitmaakt waar de heling plaatsvindt. Het DOR staat direct in verbinding met (politie)registers van Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 5

6 gestolen goederen. Daardoor geeft het de politie meteen een seintje als een goed aangeboden wordt dat van diefstal afkomstig is en waarvan aangifte is gedaan. Het DOR is een gebruiksvriendelijk systeem voor zowel handelaar als controleur omdat er veel zoek- en sorteer functies in zitten en alles digitaal vastgelegd wordt. Als we hierbij aansluiten dienen we dit via een aanwijzingsbesluit bekend te maken bij bestaande opkopers en burgers. De inzet van de opkopers m.b.t. de registratie van de fietsen e.d. kost in het begin extra inspanning omdat ze eenmalig hun eigen systeem over moeten zetten. Momenteel dienen de opkopers/fietsenhandelaren namelijk op papier de inkoop bij te houden, dit zal overgezet moeten worden naar het digitale systeem. Dit is echter wel nodig om inzicht te krijgen voor zowel de politie als voor de ondernemers zelf. Voordeel is wel dat het gehele systeem digitaal is waardoor de inspanningen zo minimaal mogelijk zijn. Voordeel voor de opkoper bij aansluiting van het DOR is de SODA-regeling (ServiceOrganisatie Directe Aansprakelijkstelling) die een deel van de schade vergoed als SODA de schade heeft kunnen verhalen op de heler. Samenwerking met politie Om te komen tot een sluitend proces is samenwerking met de politie essentieel. Idealiter vormen politie en Boa s een vast team dat controles, met een frequent terugkerend karakter, samen uitvoert. Aangezien we ons hier op een nieuw terrein bevinden, willen we de werkwijze aan laten sluiten bij de manier waarop we momenteel ook de sluitingen van de drugspanden vormgeven. Politie controleert bij verdenkingen, eventueel samen met een Boa, en zij treden op bij meldingen. De gemeente faciliteert door de controles mogelijk te maken. Dit door het aanpassen van de APV, aansluiting op het DOR, het uitvoeren van een communicatiecampagne en door de inzet van bestuurlijke maatregelen (b.v. opleggen dwangsom of tijdelijke sluiting van het pand). In de evaluatie zullen we bekijken of het gewenst c.q. van toegevoegde waarde is om de inzet uit te breiden naar een breder model waarbij de Boa s en politie structureler controleren en zo ook preventief optreden. Uit eerste inventarisatie blijkt dat gemeente Oss 30 bedrijven heeft die werken in de fietsenbranche of tweedehands goederen verkopen. Deze lijst is niet statisch en zal aangevuld worden met bedrijven die wel (tweedehands) fietsen verkopen maar niet als zodanig geregistreerd staan. Deze aanvullingen komen van zowel politie, Boa s, handhavers als handelaren zelf. Bijkomende kosten en inzet uren Bij de start van de aanpak van heling zijn we met name uren kwijt voor de voorlichting en eventuele een eerste controle. Verwacht wordt dat dit op een 100 uur aan gemeentelijke Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 6

7 inzet kost. De uren die nodig zijn voor de uitvoering van de bestuurlijke maatregelen, voortkomend uit meldingen van de politie, zijn hier niet in meegenomen aangezien dit afhankelijk is van he aantal meldingen en controles. Als we uitgaan van 30 bedrijven, schatten we het aantal uur in op ongeveer 165 in De evaluatie zal uitwijzen of dit klopt. Evaluatie/terugkoppeling Behalve actief inzetten op de aanpak van heling is het ook belangrijk om inzicht te verkrijgen in de resultaten. Idee is om begin 2018 de resultaten samen te vatten. Dit op basis van onder andere de cijfers van het DOR en gegevens van de politie. Hierbij willen we insteken op inzichtelijkheid opkopers (hoeveelheid handelaren (legaal/illegaal)), het aantal gehouden controles, aantal inbeslagnames en gerelateerde bevindingen (overtredingen/niet naleven voorschriften, weigeringen medewerking controles). Tevens willen we dan evalueren of de uren die we aan bovenstaande acties kwijt zijn en de resultaten die eruit voortkomen voldoende in balans zijn. Met de uitkomsten van de evaluatie kunnen we bekijken of we over willen gaan tot verdere uitrol van de aanpak van heling naar andere branches en of de huidige werkwijze aangescherpt dan wel afgezwakt gaat worden. Opgemerkt dient te worden dat bewustwording kan leiden tot een hogere aangifte bereidheid. Hierdoor kan het aantal aangifte van fietsendiefstallen toenemen zonder dat het daadwerkelijke aantal diefstallen toeneemt. Deze kanttekening moeten we in de evaluatie niet vergeten. Rol gemeente Met bovenstaande maatregelen, aanvullend op de acties die we momenteel al doen, verwachten we het aantal daadwerkelijke fietsendiefstallen terug te kunnen dringen. Kijkend naar de veiligheidsketen op blz. 3 zit een groot deel van het voorkomen van fietsendiefstal bij burgers zelf. Als gemeente kunnen we voorlichten, faciliteren en diefstal aanpakken, echter kunnen we nooit voorkomen dat er helemaal geen fietsen gestolen worden. Het blijft altijd mede afhankelijk van de burger en de manier waarop deze zijn fiets stalt. Concluderend Als we fietsendiefstal aan willen pakken, dan zullen we met een team bestaande uit Handhaving, Boa s, Integrale Veiligheid, Communicatie en Politie samen aan de slag moeten om eerder genoemde aanpak uit te voeren. Hieronder zijn de acties weergegeven die opgepakt gaan worden zodra het plan akkoord is. Gemeente - In kaart brengen opkopers en bijbehorende branches. - Bij de eerstvolgende wijziging van de APV, het artikel 2:68 lid 4d (zie bijlage) Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 7

8 aanpassen van 3 naar 5 dagen. Eventuele overige, kleine, noodzakelijke aanpassingen dan tevens meenemen. - DOR via aanwijzingsbesluit aanwijzen als gewaarmerkt register. - Stimuleren en faciliteren opkopers om zich aan te melden bij het Digitaal Opkopers Register (DOR). - Opnemen inzet VTH in het prioriteitenplan. - Communiceren naar burgers en stimuleren om hun eigendommen te registreren. - Borgen van uitvoering bestuurlijke maatregelen en opleveren rapportages. - Publiceren en communiceren over het belang van aanpak heling en de werkwijze van de gemeente. - Meldpunt opkopers instellen op de website van de gemeente. - Uitwerken onderdeel sanctionering als onderdeel van de beleidsregel. - Eventuele overige acties n.a.v. opstellen beleidsregel. Politie - Optreden bij (vermoedelijke) strafbare feiten. - Opnemen aangifte. - Register van gestolen goederen up-to-date houden. - Optreden bij meldingen bij het DOR. - Samen met Boa s controles uitvoeren Samenvatting begroting Om de aanpak van fietsendiefstal mogelijk te maken hebben we zowel uren als middelen nodig, hieronder een overzicht. - Een eenmalige bijdrage van ,- uit het budget van integrale veiligheid - Eenmalig 100 uur inzet van het projectteam voor voorlichting en eerste controle ronde. - Inzet van Boa s en toezichthouders voor extra surveilances e.d. tijdens de pilot. - Structurele kosten voor communicatie, deze worden gehaald uit het budget van Integrale Veiligheid. - Uren voor het nemen van bestuursrechtelijke maatregelen en bijbehorende controles tijdens de pilot mee te nemen in het VTH plan voor 2017 (geschat 165 uur). Planning 1. Eerste helft 2016 uitwerken planvorming. 2. Zomer 2016, bespreken in de Driehoek, naar het College voor besluitvorming en naar de Raad ter informatie. 3. Tweede helft 2016 maken van het sanctioneringsregels. 4. Tweede helft 2016 aanpak van fietsendiefstal en communicatietraject hierover Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 8

9 verankeren in werkzaamheden (een terugkerend karakter geven intern en extern) ; inzetten op daadwerkelijke aanpak van heling. 6. Begin 2018; evalueren en eventuele toekomstige acties aanscherpen en eventueel de aanpak van heling uitrollen naar een andere branches. Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 9

10 Bijlage 1; Wat is heling Heling is het kopen, bezitten of verkopen van gestolen artikelen en voertuigen. Te denken valt aan goed, zilver, uurwerken, kunstvoorwerpen, (brom)fietsen, mobiele telefoons en scooters. Onder heling valt ook het kopen van producten als men had kunnen vermoeden dat het om een gestolen artikel gaat. Heling heeft meestal betrekking op spullen die in bezit zijn gekomen door middel van woninginbraak maar kan daarnaast ook betrekking hebben op spullen in bezit gekregen door (straat)roof en overvallen of diefstal (van fietsen). Heling is onder te verdelen in drie soorten: - Schuldheling: iemand kan bij de aankoop, bezit of verkoop van goederen vermoeden dat het om een gestolen goed gaat. - Opzetheling: iemand koopt, bezit of verkoopt een product en weet dat het om een gestolen goed gaat. - Gewoonteheling: iemand koopt of verkoopt vaker producten waarvan hij of zij weet dat ze zijn gestolen. Hij maakt daar als het ware een gewoonte van. In het eerste geval, de schuldheling, betreft het vaak een gewone burger (die vaak niet beseft dat er sprake is van heling). In het tweede geval is men er wel van bewust maar neemt men het niet zo nauw en in het derde geval, de gewoonteheler, betreft het onder andere de veelpleger. Aanpak van heling in Nederland Op 11 maart 2011 is de aanpak van heling een feit geworden doordat Stopheling.nl officieel in gebruik genomen door de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en de Board Opsporing van de politie. De afgelopen jaren zijn er steeds meer gemeenten die actief aan de slag gaan met de aanpak van heling en ook zijn aangesloten bij het digitale opkopers systeem (DOR). Zo zijn onder andere Enschede, Leeuwarden en Nijmegen hier een aantal jaren geleden mee begonnen. s-hertogenbosch, Winterswijk en Roosendaal zijn allen per 1 januari dit jaar actief aan de slag. Doel van de DOR is dat het op termijn een landelijke dekking heeft waardoor de aanpak zo effectief mogelijk wordt. Cijfers van StopHeling In 2014 hebben burgers circa zoekvragen uitgevoerd en 470 meldingen van gestolen goederen gedaan. In het eerste trimester van 2015 gaat het om zoekvragen en 119 meldingen van gestolen goederen. In totaal staan op 1 mei gestolen goederen geregistreerd in de database van StopHeling. In mei 2016 staat het aantal gecheckte serienummers op Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 10

11 Bijlage 2; Afdeling 12 Bepalingen ter bestrijding van heling van goederen Onderstaande artikelen komen uit de Algemene Plaatselijke Verordening Oss Artikel 2:66 Begripsbepaling In deze afdeling wordt verstaan onder handelaar: de handelaar als bedoeld in artikel 1 van de algemene maatregel van bestuur op grond van artikel 437, van het Wetboek van Strafrecht. Artikel 2:67 Verplichtingen met betrekking tot het verkoopregister 1. De handelaar is verplicht aantekening te houden van alle gebruikte of ongeregelde goederen die hij verkoopt of op andere wijze overdraagt, in een doorlopend en een door of namens de burgemeester gewaarmerkt register en daarin vermeldt hij onverwijld: a. het volgnummer van de aantekening met betrekking tot het goed; b. de datum van verkoop of overdracht van het goed; c. een omschrijving van het goed, daaronder begrepen - voorzover dat mogelijk is - soort, merk en nummer van het goed; d. de verkoopprijs of andere voorwaarden voor overdracht van het goed; e. de naam en het adres van degene die het goed heeft verkregen. 2. De burgemeester is bevoegd vrijstelling te verlenen van deze verplichtingen. Artikel 2:68 Voorschriften als bedoeld in artikel 437ter van het Wetboek van Strafrecht De handelaar of een voor hem handelend persoon is verplicht: a. de burgemeester of de door deze aangewezen ambtenaar binnen drie dagen schriftelijk in kennis te stellen: 1 dat hij het beroep van handelaar uitoefent met vermelding van zijn woonadres en het adres van de bij zijn onderneming behorende vestiging; 2 van een verandering van de onder a, sub l, bedoelde adressen; 3 als hij het beroep van handelaar niet langer uitoefent; 4 dat hij enig goed kan verkrijgen dat redelijkerwijs van een misdrijf afkomstig is of voor de rechthebbende verloren is gegaan; b. de burgemeester of de door deze aangewezen ambtenaar op eerste aanvraag zijn administratie of register ter inzage te geven; c. aan de hoofdingang van elke vestiging een kenteken te hebben waarop zijn naam en de aard van de onderneming duidelijk zichtbaar zijn; d. een door opkoop verkregen goed gedurende de eerste drie dagen in bewaring te houden in de staat waarin het goed verkregen is. Artikel 2:69 Vervreemding van door opkoop verkregen goederen [gereserveerd] Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 11

12 Plan van aanpak fietsendiefstal, versie definitief, juli 2016 blad 12