Polyester Seminar. De mengbak kan een heel simpel plastic wegwerpschaaltje zijn. De kwasten in diversen diktes, met harde haren.

Transcriptie

1 Polyester Seminar Om te beginnen met het belangrijkste: je eigen veiligheid. Zorg bij het werken met polyester en glasmatten altijd voor voldoende ventilatie en bescherming van de luchtwegen. Contact met huid en ogen vermijden. Harder, aceton, polyester, loswas enz. buiten het bereik van kinderen houden! Bovengenoemde producten niet in de zon zetten of in de nabijheid van een warmtebron. Roken en open vuur is uit den boze! Gebruik latex handschoenen voor éénmalig gebruik. Tenzij je allergisch bent voor latex. Alternatief zijn de dikkere, chemisch bestendige neopreen handschoenen. Dat zijn die gewoon uitziende werkhandschoenen met de blauwe glimmende laag erop. Indien allergisch voor chloorhoudende oplosmiddelen, gebruikt dan geen aceton! Dit is een chloorhoudend oplosmiddel. Uberhaupt als je gevoelig bent voor chemicaliën (verf, lijm), pas dan op met werken met polyester. Wat wij polyester noemen is slechts één van de producten uit de polyesters groep. Een algemeen bekend ander type polyester is PUR schuim. Voor dit verhaal is de aandacht beperkt tot de bekende thermoplastische hars. Om te kunnen werken is nodig, naast de veiligheidsvoorzieningen: kwasten gewone rollers ontluchtingsroller. Glasvezelmat, gevlochten of gewoven. Polyester meestal in blik Harder vaak in een tube. Mengbak Aceton voor het schoonmaken Indien nodig: verdunner voor de polyesterhars, op styreenbasis De mengbak kan een heel simpel plastic wegwerpschaaltje zijn. De kwasten in diversen diktes, met harde haren. Polyesteren Het materiaal en de begrippen. Polyester is een kunsthars, van een ouder soort. Dat wil zeggen, het bestaat al een tijdje. Al sinds de tweede wereldoorlog wordt polyester grootschailg en fabrieksmatig gebruikt. Eén van de eerste serietoepassingen in auto s in Europa is in 1954 door Reliant, bij de Regal mk2 driewieler. Tegenwoordig bestaan er sterkere en lichtere alternatieven, zoals carbonfiber en polyaramides (twaron, kevlar). Kromzwaard 145 9

2 De rollers kunnen standaard verfrollers zijn. Een ontluchtingsroller is een hard soort roller, met profiel. Deze zijn relatief duur, maar is ook makkelijk te maken van een rollerhouder en ringetjes van diverse maten. [Boor gaatjes in het rechte deel van de houder, doe de ringen erom. Sluit deze op met twee splitpennen, die in de geboorde gaatjes gaan]. Kromzwaard Verwerken 1. Zorg voor de juiste verwerkingstemperatuur (tussen de 18 en 25 graden Celsius). 2. Ondergrond ontvetten met aceton en ruw opschuren. Schuurpapier korrel Maak de glasmat(ten) op maat. Als de glasmatten op elkaar aan moeten sluiten, dan de mat niet snijden maar voorzichtig scheuren. Hierdoor loopt de overgang vloeiender. 4. Ondergrond afnemen met aceton. 5. 1,5% harder toevoegen aan de polyesterhars, nooit andersom! (15 ml. op 1 kg. hars) Goed roeren! Edd China van Wheeler Dealers zegt altijd a pea to a golfball. Afhankelijk van temperatuur en gewenste verwerkingstijd, kun je iets meer of minder harder toevoegen. 6. De polyesterhars aanbrengen met

3 kwast of vachtroller op de ondergrond. 7. Glasmatten in de nog natte hars leggen en met kwast of roller doordrenken met polyesterhars. Het glas moet de hars helemaal opnemen, er mogen geen witte plekken meer in het glas zijn. 8. Ontluchten met ontluchtingsroller grote oppervlakten of door met een kwast te tamponneren tot alle luchtbelletjes zijn verdwenen. Dit moet zorgvuldig gebeuren. 9. Hierna kan eventueel de volgende laag aangebracht worden. Maximaal 3 á 4 lagen op elkaar. Indien er meer lagen nodig zijn en deze binnen 24 uur aanbrengen en het laminaat licht schuren. Na het werk de ontluchtingsroller goed schoonmaken met aceton, eventueel in een laagje aceton laten staan. Nooit meer aanmaken dan dat je in het beschikbare tijdsbestek kan worden verwerkt. Denk er aan dat polyesterhars in dikke lagen en dus ook de grote massa in de mengbak veel sneller uithardt, dan de relatief dunne filmlaag op bv de de mal, waar tijdens het uithardingproces ontwikkelde warmte veel sneller wordt afgevoerd. Topcoat bevat vulstoffen en paraffine, dat een laagje vormt, waardoor het oppervlak hard en plak vrij wordt. Zonder deze paraffine (gelcoat dus) blijft het oppervlak plakkerig. Topcoat wordt dan ook gebruikt voor het afcoaten van polyester. Voor gelcoat reparaties gebruik je gelcoat dat in laagjes op de beschadiging wordt aangebracht en bij de laatste laag wordt 2% paraffine toegevoegd. Hierna kan het worden geschuurd en gepolijst. Maken van een polyestermal Bij het maken van een polyestermal van een origineel (moedermodel) wordt elke detailweergave van het moedermodel mee overgenomen. Het is daarom van groot belang dat het moedermodel, wat oppervlaktestructuur en glans betreft, er precies zo uitziet als later de producten moeten worden. Een mal kan worden gemaakt van gips, Aanbrengen van de coat Topcoat: goed omroeren, 2% harder toevoegen, goed roeren. Voor het aanbrengen (met een vachtroller of kwast) de ondergrond gladschuren. Wat is het verschil tussen topcoat en gelcoat? Gelcoat en topcoat lijken erg op elkaar. Gelcoat wordt gebruikt voor verwerking in een mal. Bij droging aan lucht blijft het oppervlak plakkerig. Kromzwaard

4 hout, hardboard, spaanplaat, meubelplaat, metaal maar ook van polyesterof epoxyhars. Voor het maken van vlakke platen kan bijv. ook een glasplaat of gepolijste staalplaat dienen. Soms wordt ook van bestaande voorwerpen bijv. boten een mal getrokken. De vorm van de mal moet zodanig worden gekozen, dat deze zelflossend is, tenzij men ze na het gebruik wil slopen. Scherpe hoeken moeten iets worden afgerond. Bij het gebruik van poreus materiaal, zoals hout of gips, verdient het aanbeveling hierop eerst enkele lagen G4 of een twee componentenlak aan te brengen. Het oppervlak van het in of op de mal gemaakte vormstuk geeft een getrouwe afspiegeling van het maloppervlak. Zorg er dus voor, dat deze zo glad en glanzend mogelijk is. De lossing van een product gemaakt op een poreuze of ruwe mal gaat bovendien veel moeilijker. aanbrengen van de eerste laag dient er 24 uur gewacht te worden voordat men er een mallengelcoat op aanbrengt. 2. Aanbrengen mallengelcoat. Bij het aanbrengen van een mallengelcoat dient men er op te letten dat men deze niet te dik aanbrengt (gewenste diklaagte: 0,4 tot 0,7 mm) Indien men de laag te dik aanbrengt kunnen er later makkelijk stukjes uit de mal springen. De gewenste laagdikte kan men verkrijgen door de mallengelcoat een keer dik of twee keer dun aan te brengen. Aan de mallengelcoat dient bij 20 C en tussen 2 en de 3% harder te worden toegevoegd. N.B. Laagdikte van 0,4 mm gelcoat komt overeen met een verbruik van ca, 0,5 kg/m² gelcoat. 3. Aanbrengen glasmat. Na het aanharden van de mallengelcoat (snelheid aanharden is sterk afhankelijk van de temperatuur) dient men m.b.v. glasmatten/polyesterhars de gewenste laagdikte van de mal op te bouwen. Elke laag dient m.b.v. een ontluchtingsroller nauwkeurig ontlucht te worden. Geadviseerd wordt om maximaal 3 lagen nat in nat te verwerken om onnodige warmteopbouw en dus krimp te voorkomen. Indien men na het aanharden van een laminaat langer dan 24 uur moet wachten voordat men hierop verder kan lamineren, dan dient het laminaat d.m.v. schuren opgeruwd Werkwijze 1. Het in de was zetten. Het moedermodel dient eerst in de lossingsmiddelwas te worden gezet. De eerste keer dienen er 3 à 4 lagen was te worden aangebracht met een uur wachttijd tussen het aanbrengen van de waslagen onderling (de waslagen dienen wel ca 10 minuten na het aanbrengen uitgeboend te worden). Na het Kromzwaard

5 te worden. Handig is om eerst een 300 grams glasmat als eerste laag achter de mallengelcoat te zetten omdat de kans dat hier luchtbellen in achterblijven kleiner is dan bij een 450 grams glasmat. 4. Lossen en naharden van mal. Nadat de gewenste laagdikte van de mal bij het lamineren is bereikt, dient men bij 20 C minstens 24 uur te wachten voordat man de mal lost van het moedermodel. Na het lossen van de mal dient deze 1 week bij 20 C na te harden voordat men deze mal in gebruik neemt. Algemene hints en tips bij verwerking. Controleer zorgvuldig of het losmiddel 100% droog is. Zorg dat de gelcoathars zelf goed op temperatuur is (ca. 20 C), de hars is bij lagere temperatuur stroperiger en moeilijker strijkbaar, terwijl de uitharding ook trager verloopt. Gebruik maximaal 5% styreen voor het verdunnen van de gelcoat, vaak is het beter om de strijkbaarheid te verbeteren een kleine hoeveelheid constructiehars bij te mengen. Gebruik een brede lakkwast, zorg ervoor dat deze geen reinigingsmiddelen, zoals aceton meer bevat. Wanneer meer kleuren worden verwerkt, voor elke kleur een aparte Kromzwaard kwast gebruiken. Een gelijkmatige opdracht in twee kruiselings over elkaar liggende lagen tot een max. laagdikte van 0,6 mm is het meest aan te bevelen. Beter tweemaal dun dan eenmaal dik. De tweede laag gelcoat of de op de gelcoat volgende glasvezelversterkte lagen pas aanbrengen wanneer de voorgaande laag voldoende uitgehard is. Dit op diverse punten, ook op het diepste punt van de mal, controleren door met de vingertoppen over de gelcoatlaag te strijken Wanneer de harsfilm vast aanvoelt en op de vingers geen hars achterblijft kan de volgende laag worden aangebracht. Werk niet bij te lage temperaturen, vermijdt tocht en een te hoge luchtvochtigheid in de werkruimte. Nooit in de felle zon werken, bij hoge temperaturen het percentage versneller verminderen en/of kleinere hoeveelheden aanmaken. Het tijdbestek tussen het aanbrengen van de tweede gelcoatlaag of het aanbrengen van de versterkingslagen niet te lang nemen, daar anders de onderlinge hechting onvoldoende wordt. Bij drukken met de vinger op de gelcoatlaag moet die nog iets plakkerig zijn, maar niet nat.

6 Mogelijke oorzaken van slechte resultaten Scheuren of barsten gelcoat te dik aangebracht teveel afgedund. Gaatjes in de gelcoat gelcoat te dik, iets verdunnen te snelle uitharding. Nat lossingsmiddel, katalysator en/of versneller slecht gemengd, te lage temperatuur, Slechte doorharding te weinig katalysator en/of versneller, luchtvochtigheid te hoog, tocht, te koude mal, te koude hars. Rimpels, kraaienpoten niet goed uitgehard, gelcoat te dun, te weinig katalysator en/of versneller, tocht. Wapening zichtbaar wapening te snel aangebracht, te dunne gelcoat, te dikke glasmat. Bonte vlekken en zakkers gelcoat te dik aangebracht, niet snel genoeg uitgehard, gelcoat te veel afgedund. Blazen luchtinsluiting tussen gelcoat en laminaat. Afspringen v.d. gelcoat gelcoat te hard, te lang gewacht met aanbrengen laminaat. Stijfheid verhogen Tussen de verschillende lagen glasvezelwapening kunnen, om de stijfheid te vergroten of om bevestigingspunten te krijgen, platen multiplex, latten, p.v.c.- elektrapijp e.d. worden opgenomen. Metalen zijn hiervoor minder geschikt wegens het verschil in uitzettingscoëfficient tussen metalen en kunststof. Dit kunnen eigenaren van de se5 en se5a modellen beamen, Reliant heeft wel metaal ingelamineerd en dat kan hele nare scheuren en breuken in de koets opleveren. Alle verstijvingen bij voorkeur zover mogelijk van de gelcoatzijde inlamineren, daar anders Kromzwaard aftekening in de gelcoat kan ontstaan. Om een grote plaatselijke stijfheid bij een laag gewicht te bereiken kan koolstofweefsel en/of koolstofband worden gebruikt. Erik Hofman