Wat moet de gemeente aanvullend regelen om het AMHK te laten functioneren?

Transcriptie

1 Wat moet de gemeente aanvullend regelen om het AMHK te laten functioneren?

2 Introductie In 26 regio s wordt momenteel heel hard gewerkt aan de AMHK-vorming. In het eerder gepubliceerde stappenplan wordt een procesgang geschetst die moet worden doorlopen om succesvol tot een AMHK te komen. Maar de vorming van een organisatie voor het AMHK, met een frontoffice en een backoffice, een begroting en een personeelsplan is niet genoeg om een AMHK te kunnen laten functioneren. Voor dat laatste zijn een aantal aanvullende besluiten en een aantal aanvullende voorzieningen nodig, deels te regelen door de gezamenlijke gemeenten in de regio soms door afzonderlijke gemeenten. Die besluiten en voorzieningen zijn te clusteren in acht items. We lichten ze in deze checklist kort toe en geven daarbij aan wat de gemeenten (regionaal of afzonderlijk) minimaal moeten regelen. Ze zijn hieronder schematisch weergegeven, met een klik op de button, wordt de toelichting zichtbaar. 2 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

3 1 Kennisniveau in wijkteams Het AMHK vormt met de wijkteams (of de lokale sociale infrastructuur) een stelsel van communicerende vaten. Hoe meer deskundigheid op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling in de wijkteams aanwezig is, des te vaker kan het AMHK de verantwoordelijkheid voor vervolgstappen overdragen aan de wijkteams. Het is in het grootste belang van de gemeenten dat er duidelijke afspraken komen tussen het AMHK en de wijkteams. Als er overeenstemming bestaat over de vraag welk kennisen ervaringsniveau vereist is voor welk type casuïstiek en welke vaardigheden en deskundigheden daar bij horen, dan verkleint dat de kans op het escaleren van geweld. De bijgaande notitie Handreiking deskundigheid huiselijk geweld en kindermishandeling beschrijft de deskundigheden en vaardigheden die vereist zijn. Daarbij gelden altijd drie basisregels: de kennis, kunde en capaciteit, die niet in de wijkteams aanwezig is, moet op AMHK-niveau aanwezig zijn; taken die in de wijkteams worden belegd, vereisen dat de medewerkers in de wijkteams deskundig zijn om ze uit te voeren; op basis van artikel van het uitvoeringsbesluit Wmo2015 dient het College er zorg voor te dragen dat het deskundigheidsniveau in het AMHK voldoende is voor het uitvoeren van de wettelijke taken en dat het AMHK die taken onafhankelijk kan uitvoeren. Artikel Het college draagt er zorg voor dat ten behoeve van het AMHK voldoende deskundigheid beschikbaar is op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiervoor is in ieder geval een arts met deskundigheid op het gebied van kindermishandeling beschikbaar. 2. Het college waarborgt de onafhankelijke uitvoering van de taak van het AMHK, bedoeld in artikel 4.1.1, tweede lid, onderdeel b, van de wet. 1. Kennisniveau van wijkteams LOKALE VERANTWOORDELIJKHEID Zorg er voor dat er tussen het AMHK en uw wijkteams overeenstemming bestaat over het kennis- en ervaringsniveau dat nodig is voor de diverse soorten van casuïstiek bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Tip: Gebruik daarvoor de handreiking Competenties Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Zorg er voor dat er tussen het AMHK en uw wijkteams overeenstemming bestaat over het aanwezige kennis- en ervaringsniveau in het AMHK en in uw wijkteams. Zijn de medewerkers in uw wijkteams in staat om: te interveniëren in geweldsituaties; een veiligheids- en risicotaxatie uit te voeren; een veiligheids- en herstelplan te maken. wees kritisch op de aanwezige kennis in uw wijkteams, stel scholingsplannen op. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 3

4 2 Werkwijze en werkprocessen Lid 3 van artikel van het uitvoeringsbesluit van de Wmo2015 luidt als volgt: 3. Het AMHK legt de wijze waarop het de in de wet aan hem opgedragen taken uitvoert schriftelijk vast. Daarbij wordt in ieder geval aangegeven op welke wijze: a. wordt gewaarborgd dat persoonsgegevens, waaronder bijzondere persoonsgegevens als bedoeld in artikel 16 van de Wet bescherming persoonsgegevens, die door het AMHK worden verwerkt, slechts worden verwerkt voor het doel waarvoor deze zijn verzameld of voor zover het verwerken met dat doel verenigbaar is, alsmede hoe daarop wordt toegezien, en b. uitvoering wordt gegeven aan artikel (zie hierboven) Het AMHK, waarvoor de colleges in een regio verantwoordelijk zijn, moet dus zijn werkwijze vastleggen. Als het AMHK het model Handelingsprotocol van de VNG als werkwijze hanteert, is daarmee aan die plicht voldaan. Als u er bijvoorbeeld voor kiest om in de werkwijze meer taken bij wijkteams te beleggen dan in het Handelingsprotocol is gebeurd, bent u er voor verantwoordelijk dat de door u gekozen werkwijze voldoet aan de eisen die daar in het uitvoeringsbesluit aan zijn gesteld. Het Model Handelingsprotocol moet nog vertaald worden naar werkprocessen in het AMHK. Die vertaling zal in ieder AMHK afzonderlijk moeten gebeuren. 2. Werkwijze en werkprocessen REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID Geef, als opdrachtgever voor het AMHK, de eis mee dat het AMHK zijn werkwijze vastlegt. Kies daarbij voor het model Handelingsprotocol van de VNG of voor een regionale versie daarvan. Indien u kiest voor regionale versie en dus voor een aanpassing van het model Handelingsprotocol van de VNG, check dan of wordt voldaan aan de eisen die aan de werkwijze van het AMHK in het uitvoeringsbesluit Wmo2015 worden gesteld. Het model Handelingsprotocol van de VNG heeft het voordeel dat het zowel inhoudelijk als juridisch is getoetst. Ook de suggesties van het CBP en de Inspectie Jeugdzorg zijn er in verwerkt. Het gaat o.a. om de garantie van de voldoende deskundigheid, beschikbaarheid van een arts en de juiste verwerking van persoonsgegevens. 4 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

5 3 Casusregie en monitoring a. Casusregie Een van de belangrijkste functies bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is de regievoering op de casus. De gemeente moet er ook financieel gezien voor zorgdragen dat er voldoende deskundige capaciteit beschikbaar is. In het model Handelingsprotocol wordt de lijn gekozen dat de casusregie wordt belegd bij de organisatie die verantwoordelijk is voor het nemen van vervolgstappen na de triage of na het onderzoek door het AMHK. In het laatste geval is het AMHK zelf verantwoordelijk. Datzelfde geldt als de casus is overgedragen aan de politie. In die situaties moet dus het AMHK door de gemeente(n) ook zelf in staat worden gesteld om de casusregie te nemen. Maar ook kan het heel verstandig zijn om het AMHK te vragen de casusregie op zich te nemen in complexe casussen of in casuïstiek met een hoog veiligheidsrisico. De casusregisseur moet niet alleen deskundig zijn, maar moet ook beschikken over bevoegdheden om medewerkers van zorg- en hulpverlenende organisaties aan te spreken en te sturen in hun handelen, als in het belang van de uitvoering van het gezinsplan gewenst is. Als de noodzakelijke sturing de bevoegdheden van de casusregisseur te boven gaat, moet opgeschaald kunnen worden (en als dat niet meer nodig is, afgeschaald) b. Monitoring Als opdrachtgevers en financiers van het AMHK zijn gemeenten in de regio natuurlijk geïnteresseerd in de effectiviteit van de handelingen van het AMHK. De belangrijkste vraag daarbij is of de interventies er toe hebben geleid dat het geweld, de mishandeling en/of de verwaarlozing uiteindelijk zijn gestopt. Om die reden is in het model Handelingsprotocol (paragraaf 9.4) opgenomen dat het AMHK standaard na 3 en na 12 maanden (en overigens zo vaak als het AMHK dat extra nog nodig acht) navraag doet bij de direct betrokkenen (het gezin) en/of bij een of meer betrokken professionals, naar de stand van in het gezin. Als de gemeenten dat wenselijk vinden, kunnen daarover met het AMHK andere monitor afspraken worden gemaakt. Verwant daaraan is de passage in het model Handelingsprotocol (ook paragraaf 9.4) dat het AMHK een melding, die al was doorgeleid naar ofwel het lokale veld of naar een hulpverlenende instelling, kan terughalen. Het AMHK doet dan een ambtshalve melding en neemt de casus zelf weer in onderzoek. Het AMHK wordt daarmee per saldo zie boven zelf weer verantwoordelijk voor de casus. Die passage is in het model Handelingsprotocol opgenomen om consequenties te kunnen verbinden aan het signaal dat de ingezette hulpverlening niet het gewenste effect heeft. Zo n signaal moet allereerst de aanleiding zijn voor een gedegen analyse en zal doorgaans leiden tot de inzet van een ander, effectiever, hulpverleningstraject. U zult afspraken met het AMHK moeten maken over of en zo ja in wat voor situaties u het AMHK in staat wilt stellen om een casus terug te halen, opnieuw te beoordelen en naar effectievere hulpverlening door te geleiden. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 5

6 LOKALE EN REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID 3a. Casusregie Zorg voor voldoende middelen om casusregie te voeren in gezinnen of huishoudens waar huiselijk geweld of kindermishandeling voorkomt. Zorg ook voor voldoende deskundigheid bij de casusregisseurs. Neem een besluit of een AMHK zelf casusregie kan voeren, in het bijzonder als er sprake is van de volgende situaties: tijdens de onderzoeksfase van het AMHK; in casuïstiek die complex is, of die een hoog veiligheidsrisico heeft. Maak afspraken over op- en afschaling in uw gemeente 3b. Monitoring Maak afspraken over de frequentie van de (standaard) monitorfunctie van het AMHK. Neem een besluit over de vraag of AMHK op basis van monitorgegevens een casus mag terughalen (vanuit het lokale veld of vanuit een hulpverlenende instelling) als blijkt dat de ingezette hulpverlening niet tot het gewenste resultaat leidt: het stoppen van het geweld, de mishandeling en/of de verwaarlozing. Indien u positief besluit over het onderwerp hierboven, stel dan in overleg met het lokale veld, de overige ketenpartners in de hulpverlening en het AMHK een passende procedure vast. Vraag bij het SHG en BJZ na om hoeveel gevallen dat in uw gemeente in het verleden (bij benadering) ging. Het gaat hier om een nietwettelijke taak, die gezien de andere verantwoordelijkheden van het AMHK en gezien de daar aanwezige kennis, zeer voor de hand ligt. Maak twee of drie niveaus, eindigend in de laag van de eindverantwoordelijke bestuurders. Standaard termijnen in het Handelingsprotocol zijn nu 3 en 12 maanden. Deze mogelijkheid is niet in de Wmo2015 beschreven, maar is logisch, gezien vanuit het uiteindelijke doel van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Altijd eerst overleg met de hulpverlener(s); daarna korte analyse door het AMHK; evaluatie achteraf van de teruggenomen casuïstiek; op basis daarvan: het evt. aanscherpen van beleidsregels. 6 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

7 4 Toewijzing niet-wettelijke taken Voor de steunpunten Huiselijk Geweld (de SHG s) is in 2011 door het ministerie van VWS een overzicht gemaakt van de basisfuncties van de SHG s 1. Een aantal daarvan zijn omgezet in wettelijke taken van het AMHK. Maar van de basisfuncties resteert een drietal niet-wettelijke taken die bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling cruciaal zijn en die dus wel ergens belegd moeten worden: de procesregie (bewaker van de afspraken in de keten van organisaties die betrokken zijn bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling); alle taken die te maken hebben met het AMHK als expertisecentrum: voorlichting aan burgers en deskundigheidsbevordering van professionals in het veld; de coördinatie van het huisverbod (coördinatie van de hulpverlening in de eerste tien dagen). 4. Toewijzing nietwettelijke taken BIJ VOORKEUR REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID Wijs in uw regio organisaties aan voor het uitvoeren van de niet-wettelijke taken, met name die op het gebied van de procesregie de taken van een expertisecentrum de coördinatie van het huisverbod De eerste taak kunt u bij het AMHK beleggen, maar u kunt ook een gemeente in uw regio aanwijzen die die taak krijgt. Voor de laatste twee taken zou u heel goed voor het AMHK kunnen kiezen, zij het in nauwe afstemming met wijkteams. 1 Link naar de basisfuncties Vereniging van Nederlandse Gemeenten 7

8 5 CORV en zorgmeldingen van de politie Alle gemeenten moeten in het kader van de Jeugdwet een aansluiting hebben op CORV. Dat geldt ook voor AMHK s. CORV (de Collectieve Opdrachten Routeer Voorziening) is kort samengevat de voorziening waarmee het streng beveiligde Justitiedomein en het gemeentelijke domein met elkaar communiceren, in de vorm van gestandaardiseerd berichtenverkeer 2. Gemeenten moeten er voor zorgen dat hun software in staat is berichten via CORV te versturen en te ontvangen. maar ze moeten ook in fysieke zin zorgen voor een beveiligde aansluiting. Dat geldt ook voor het AMHK. De communicatie met de Raad voor de Kinderbescherming verloopt via CORV, maar ook de zorgmeldingen jeugd van de politie zullen via CORV worden verstuurd. Gemeenten hebben twee mogelijkheden voor het in ontvangst nemen en doorgeleiden van de zorgmeldingen. Gemeenten moeten een keuze maken voor een van die twee mogelijkheden. Dat kan (regionaal) via het AMHK, of lokaal via een door de gemeente aan te wijzen organisatie (dan wel de gemeente zelf) 3. Over de afhandeling van die zorgmeldingen moeten gemeenten op zo kort mogelijke termijn afspraken maken met de politie in hun regio. 5. CORV en zorgmeldingen van de politie LOKALE EN REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID Zorg in uw gemeente voor een aansluiting op CORV Zie er op toe dat ook het AMHK een aansluiting krijgt op CORV Maak in uw regio een keuze voor de wijze waarop u zorgmeldingen van de politie in ontvangst wilt nemen (regionaal via het AMHK of lokaal bij een door uw gemeente aan te wijzen organisatie) Ga op de kortst mogelijke termijn in overleg met de politie om afspraken te maken over de afhandeling van zorgmeldingen Gebruik de informatie vanuit het VISD-project Idem, biedt vanuit gemeenten steun aan aan het AMHK voor het realiseren van de CORV-aansluiting Uit oogpunt van een eenduidige afhandeling van de zorgmeldingen in uw regio en voor een gestroomlijnde communicatie met de politie ligt een regionale oplossing voor de hand. Afspraken moeten gaan over het in ontvangst nemen, afhandeling en terug rapporteren naar de politie 2 Link naar het nieuwsbriefitem over CORV amhks-moeten-aansluiting-op-corv-hebben-vanaf-1-januari 3 Link naar de factsheet zorgmeldingen 8 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

9 6 Het Verzoek tot Onderzoek (VTO) Het AMHK is wettelijk gemachtigd om een Verzoek tot Onderzoek (VTO) te richten tot de Raad voor de Kinderbescherming. In het VTO verzoekt het AMHK aan de Raad om een Jeugdbeschermingsmaatregel te treffen. In de Wmo2015 is vastgelegd dat het AMHK het College op de hoogte stelt van het feit dat hij een VTO aan de Raad heeft gericht. Dat is logisch want de gemeente moet de eventuele Jeugdbeschermingsmaatregel betalen. Het College kan ook een of meer andere organisaties mandateren tot het richten van een VTO aan de Raad voor de Kinderbescherming. LOKALE EN REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID 6. VTO Zorg ervoor dat het AMHK in uw regio weet wie ze in uw gemeente op de hoogte moet stellen van het feit dat er een VTO aan de Raad voor de Kinderbescherming is gezonden m.b.t. een of meer kinderen in een gezin in uw gemeente. Zorg voor een regelmatige evaluatie van de gang van in de praktijk. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 9

10 7 Inkoop van vervolgtrajecten en mandatering Een van de belangrijkste functies van het AMHK is het doorgeleiden naar passende hulpverlening. Die hulpverlening is vaak multidisciplinair en de verschillende onderdelen ervan zijn op elkaar afgestemd. Als er een goede mix is gemaakt zorgt de hulpverlening ervoor dat ook op de langere termijn het geweld en/of de mishandeling of verwaarlozing afnemen en zo mogelijk verdwijnen. Die hulpverlening moet snel kunnen worden ingezet omdat anders opnieuw geweld, mishandeling of verwaarlozing zullen escaleren. Het is daarom van het grootste belang dat de verschillende onderdelen van de hulpverlening tijdig beschikbaar zijn. Dat betekent dat voldoende hulpverleningsaanbod gecontracteerd moet zijn. Daaraan gekoppeld is het vraagstuk van de mandatering. Om geen tijd te verliezen is het aan te bevelen dat het AMHK tot op zekere hoogte gemandateerd is om door te verwijzen naar hulpverlening. Dat betekent in de praktijk een gedeeltelijke mandatering van de toegangsfunctie. Allereerst is het daarvoor noodzakelijk dat het AMHK per gemeente weet wie de contactpersoon is voor de toegangsfunctie in die gemeente. Verder zouden gemeenten kunnen vastleggen tot welk volume het AMHK gemandateerd is en voor welke voorzieningen het AMHK de beslissing eerst moet voorleggen aan de woonplaatsgemeente. 7. Inkoop van vervolgtrajecten en mandatering LOKALE EN REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID Zorg er voor dat er voldoende en tijdige hulpverlening beschikbaar is, zodat het AMHK snel kan doorverwijzen naar vervolgtrajecten. Zorg er voor dat u tijdig aan het AMHK bekend maakt wie in uw gemeente contactpersoon is voor de toegangsfunctie. Bepaal de regels waarbinnen het AMHK gemandateerd is om, zonder tussenkomst van de gemeente of andere partijen, door te verwijzen naar vervolgtrajecten. Vraag advies aan het SHG en aan het BJZ in uw regio over de aard en omvang van het soort hulpverlening dat in uw regio zou moeten worden ingekocht, om het AMHK in staat te stellen snel door te verwijzen naar passende hulpverlening. Het gaat hier vooral om het uitwisselen van contactgegevens en zorgen dat functionarissen elkaar kennen. Maak afspraken over het volume waarbinnen het AMHK is gemandateerd en over het soort voorzieningen waarvoor de mandatering wel en niet geldt. Dat is uiteraard niet nodig voor vrij toegankelijke hulpverlening of hulpverlening op basis van de Zorgverzekeringswet. 10 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

11 8 24/7 bereikbaarheid ern crisisinterventie In lid 1 en 2 van artikel van het Uitvoeringsbesluit Wmo2015 is voor gemeenten de volgende eis opgenomen: Artikel Het college draagt er zorg voor dat het AMHK herkenbaar en toegankelijk is. 2. Ter uitvoering van het eerste lid draagt het college er in ieder geval zorg voor dat het AMHK te allen tijde bereikbaar en beschikbaar is in situaties waar onmiddellijke uitvoering van taken is geboden en daartoe aangesloten is op een landelijk telefoonnummer dat kosteloos bereikbaar is. Het College is er dus verantwoordelijk voor dat het AMHK bereikbaar en beschikbaar is in spoedeisende situaties. Tijdens kantooruren zal het AMHK zelf in staat zijn die taak uit te voeren. maar ook buiten kantooruren zal het AMHK in staat moeten zijn om meldingen in ontvangst te nemen. 24/7 bereikbaarheid is een relatief duren voorziening, voor relatief weinig productieve uren. Maar wettelijk gezien gaat het om het uitvoeren van taken (het deskundig reageren op adviesvragen en het in ontvangst nemen van meldingen en zo nodig daarop terstond actie te ondernemen) die niet uitgevoerd kunnen worden door een andere organisatie dan een AMHK. Om die reden ligt het voor de hand dat AMHK s de 24/7 bereikbaarheid samen met andere AMHK s gaan uitvoeren. Dat moet worden georganiseerd. En de gemeenten in de regio zullen daar sturend in moeten zijn. Iets anders is de mogelijkheid om uit te kunnen rukken in crisissituaties. Zowel buiten als binnen kantooruren hoeft deze taak hoeft niet door het AMHK zelf uitgevoerd te worden, maar kan ook aan een (of meer) andere organisatie(s) worden opgedragen. In dat geval zal er wel voor moeten worden gezorgd dat die andere organisatie beschikt over medewerkers met voldoende kennis van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling in crisissituaties. Als de taak (al dan niet) buiten kantooruren aan een andere organisatie wordt gemandateerd, is van belang dat bij het verstrekken van het mandaat wordt geregeld hoe de casus waarin is geïntervenieerd, wordt overgedragen aan het AMHK. REGIONALE VERANTWOORDELIJKHEID 8. Crisisinterventie Neem een besluit over de vraag hoe de 24/7 bereikbaarheid ingevuld gaat worden. Neem een besluit over de organisatie(s) die (al dan niet buiten kantooruren) de crisisinterventie gaan uitvoeren bij situaties van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Als die organisatie niet het AMHK zelf is, zorg er dan voor dat de overdracht aan het AMHK is gewaarborgd. Hoe groter het samenwerkingsgebied dat wordt gekozen, des te lager de kosten. In veel regio s wordt gekozen voor bestaande crisisinterventie van de GGZ, of voor die van het huidige BJZ. Check regelmatig of de afspraken adequaat zijn en worden nagekomen. Vereniging van Nederlandse Gemeenten 11

12