Doorkijkjes W&T in de Pabo

Transcriptie

1 Doorkijkjes W&T in de Pabo Hogeschool ipabo januari 2016 Algemeen De ipabo kent een opleiding tot leraar basisonderwijs in voltijd, deeltijd, verkorte deeltijd, en heeft daarnaast de universitaire ipabo (in samenwerking met VU) en een sportklas (een pabo opleiding die binnen het programma een opleiding tot leraar gymnastiek integreert). De ipabo heeft twee locaties: Alkmaar en Amsterdam. In Amsterdam worden alle opleidingsvarianten aangeboden en in Alkmaar wordt alleen een voltijd opleiding verzorgd. De opleidingen bieden samen onderwijs aan voor circa 800 studenten Het werkbezoek vond plaats op de locatie Alkmaar. Het curriculum van de ipabo Het curriculum van de ipabo is opgebouwd uit drie programmagebieden die gedurende de gehele opleiding als een doorgaande leerlijn zijn opgebouwd. Competent handelen op de werkplek (stage, werkplekonderzoek) Kennisbasis (vakinhoud, vakdidactiek en pedagogiek) Persoonlijke professionaliteit (basale professionele vaardigheden, onderzoekvaardigheden en onderzoekende houding, reflectie op eigen handelen en op de eigen professionele ontwikkeling) In de major-fase (jaar 1 en 2) wordt inhoudelijke samenhang bevorderd door de focus op een thema (beroepstaak) per semester. De minorfase (jaar 3 en 4) bestaat uit een viertal minoren, waarin verschillende opleidingsonderdelen zijn opgenomen, zoals leeftijdsspecialisatie, HGW s, onderwijsontwerp, uitstroomprofiel, praktijkonderzoek en de LIO. Binnen het curriculum is er aandacht voor de W&T grondhouding, vakspecifieke W&T vaardigheden en een leeftijdsspecifieke, geïntegreerde W&T aanpak. Binnen het programmagebied Competent handelen voeren studenten activiteiten uit, waarna zij reflecteren op de uitvoering (vakdossiers, plan van aanpak onderwijsbehoefte, handelingsgericht werken, praktijkonderzoek) en hun persoonlijke ontwikkeling (werkplekassessments, leerverslagen, portfolio). 1

2 Binnen het programmagebied Kennisbasis krijgen studenten vakdidactische en pedagogische modellen aangereikt om onderwijsactiviteiten planmatig te concretiseren met het oog op realisatie van de kerndoelen basisonderwijs. Binnen het programmagebied Persoonlijke Professionaliteit vindt onderzoekend en ontwerpend leren plaats op eigen niveau. Studenten leren systematisch informatie verzamelen (observeren, bronnen raadplegen, omgaan met ICT), onderwijsactiviteiten ontwerpen/uitvoeren (lessen modelleren en schematiseren), activiteiten met ouders en collega's ontwerpen/uitvoeren (presentaties, overlegsituaties, gemeenschappelijke visieontwikkeling), te reflecteren op de uitvoering (hogere orde denken) en te reflecteren op de eigen professionele ontwikkeling (creatief en kritisch denken). W&T projectteam Er is gekozen voor het inrichten van een groot projectteam dat bij aanvang uit 18 leden bestond. Het projectteam is bewust breed samengesteld met leden vanuit alle secties/vakgebieden, vanuit curriculum commissie en het management. Binnen dit projectteam zijn allereerst de opvattingen over de kansen voor W&T gesproken. Op die manier is een gemeenschappelijk denkkader, taal en programma ontstaan waardoor de ontwikkelingen binnen beide locaties gelijk oplopen. Binnen het projectteam is verder een aantal deelprojecten gedefinieerd en verdeeld over deelteams. Concreet gaat het om: (1) visie en begripsvorming, (2) aanpassing curriculum tweede jaar, (3) aanpassing curriculum derde jaar, (4) professionalisering collega s, (5) masterclasses derde en vierdejaars studenten, (6) Exploreon, (7) cultuur educatie in het eerste jaar (BT2) in het eerste jaar, (8) en samenwerking schoolbesturen, (9) associate lectoraat W&T. Aansluiten bij de opvattingen van ipabo Bij de aanvang van het project is een deelgroep van het projectteam in het kader van de structurele inbedding van W&T in het curriculum eerst nagegaan wat de hedendaagse opvatting is over W&T en hoe dit past bij de opleidingsvisie van de ipabo. Om dit te verhelderen is onder andere gebruik gemaakt van de uitgangspunten uit het leerplankader van het SLO. Voor de ipabo gaat het over houding, vaardigheden en kennis, waarbij met name het onderzoekend en ontwerpend leren centraal staat. Onderzoekend leren is toepasbaar bij meerdere vakken en dat past goed bij de visie van ipabo. Hetzelfde geldt voor verwondering en nieuwsgierigheid. Er wordt nagestreefd dat studenten dit zelf ervaren en daarbij eigen vaardigheid en kennis ontwikkelen door zelf te onderzoeken en ontwerpen. De ipabo benadrukt ook de begeleidende rol van de leerkracht naar de kinderen in de klas. Het is belangrijk dat studenten zien wat de rol van de leerkracht kan zijn en hoe ze deze zelf kunnen toepassen in de vorm van meer leerkracht naar minder leerkracht gestuurd (leerkracht gestuurd, gezamenlijk gestuurd, leerling gestuurd). Men heeft ook de opvatting dat het jonge kind zich vooral ontwikkelt vanuit het spel (daar wordt het Speleon, Amsterdam, voor ingezet. Het oudere kind leert via onderzoekend en ontwerpend leren; daarvoor wordt het Exploreon, Alkmaar, ingezet. Binnen het team zijn nog intensieve discussies over de begripsvorming rond wetenschap en technologie. Dit gaat met name over de rol van het onderzoekend en ontwerpend leren in 2

3 relatie tot de conceptuele aspecten van de domeinen. De inhoud is zeker een belangrijke component. Je kunt insteken op O&O leren maar moet de inhoudsgebieden niet uit het oog verliezen. De constatering is dat de accenten per domein kunnen verschillen. Wat onderwijs inhouden betreft kiest men enerzijds ervoor aan te sluiten bij wat belangrijk is in het kader van de kerndoelen; anderzijds wil men óók aansluiten bij maatschappelijke thema s zoals migratie of duurzaamheid. De projectgroep W&T en de curriculumcommissie van de ipabo zijn tot een gezamenlijk initiatief gekomen om onder leiding van Juliëtte Walma van der Molen met het hele docententeam een professionaliseringsslag te maken waarbij het onderzoekend en ontwerpend leren in een breder opleidingsconcept geplaatst is. Vakkenintegratie project met cultuur Gedurende de loop van het project heeft men ontdekt dat er ook al reeds activiteiten zijn - niet geïnitieerd vanuit het pabo project W&T - waar de O&O grondgedachte al op een natuurlijke wijze in de brede zin verwerkt is. Het afgelopen jaar is er een vakkenintegratie project gedaan. In het project werd door collega s vanuit hun vak rond een thema samengewerkt met kunstenaars. Enkele voorbeelden: Natuur en Techniek werkte samen met een beeldend kunstenaar aan het maken van een droomhuis; vanuit Geschiedenis werd samengewerkt met theatertechniek, en vanuit Nederlands met een singer-songwriter en zo waren er nog andere collega s betrokken. De studenten kregen de opdracht om op een onderzoekende wijze achtergronden van zo een onderwerp te achterhalen. Wat de verdere betrokkenheid van cultuureducatie bij de W&T betreft is deze nog bescheiden te noemen. In de projectgroep zijn deze vakken wel betrokken maar in de praktijk zijn er nog verschillen in de kansen die men ziet om vanuit het eigen vak een verbinding te leggen. Er is op dit onderwerp nog geen breed gedragen gemeenschappelijk kader of aanpak geformuleerd. Wel zijn de hiervoor genoemde ontwikkelingen van het integratieproject kansen om naar samenhang toe te werken. Onderzoekend leren vraagt verlaten van gebaande paden Er werd gesignaleerd dat vakoverstijgend leren ook onderzoekend leren voor de docent zelf inhoudt. Hierdoor professionaliseren docenten zich eigenlijk ook tijdens het work in progress. Men signaleert dat het loslaten van studenten bij onderzoekende benadering ook wel als moeilijk wordt ervaren. Omgekeerd gaven de studenten die bij het gesprek aanwezig waren aan dat zij daar zelf ook aan moesten wennen. Ze waren gewend dat alles in structuren en opdrachten vast lag en dat was juist niet het geval als ze op hun eigen niveau moesten onderzoeken of ontwerpen. Volgens een docent: Op eigen niveau een praktijk onderzoek opzetten vraagt zelf kunnen plannen en organiseren van een proces waar je nog niet van weet welke richting het opgaat. De studenten signaleerden dat zij onzekerheid ervoeren ten aanzien van hun eigen stageklas als ze de kinderen lieten onderzoeken. Het is dan niet zeker dat je weet waar je uitkomt en het is moeilijk vast te stellen of je je doelen hebt behaald. Je merkt dan ook dat leerlingen hun eigen leertraject doorlopen. De studenten en docenten benoemen dat het erom gaat veel ervaring op te doen met de onderzoeks- en ontwerpcyclus. Door ervaring wordt het systematisch werken en het begeleiden daarvan steeds beter. O&O wordt dan als een prettige en diepgaande vorm van leren ervaren. Studenten geven ook aan dat ze via de ipabo leren hoe ze in de begeleiding sommige kinderen op een scaffolding-achtige manier wel richting of handvatten kunnen geven. De studenten staan positief ten aanzien van W&T. Ze leren veel beter en meer dan 3

4 van een standaard les. Het is alsof kinderen diepgaander leren maar het vraagt wel dat de begeleider met de kinderen in interactie gaat over de inhoud en het proces van de les. De ipabo laat zien dat ze de studenten daarbij ondersteunt met suggesties, ideeën, literatuur enz. Curriculum verbetering en W&T project gaan samen op in de brede kijk op leren Er lagen al plannen om de curriculum vernieuwing aan te pakken. Het W&T project liep hier eigenlijk al op vooruit omdat het een jaar eerder startte. Dat betekende dat er voor gekozen is om vanaf het begin al de afstemming te maken tussen die twee ontwikkelingen. Het bleek dat opvattingen en ideeën allemaal dezelfde kant op gingen. En wel in de richting van de onderzoekende, ontwerpende en ondernemende leraar en dat in die zin de ontwikkelingen elkaar verrijken. Men wilde het curriculum niet zozeer op de inhouden veranderen maar meer op het versterken van het perspectief hoe je studenten zo goed mogelijk in de richting krijgt van nieuwsgierige, initiatiefrijke, begeleidende, lerende professionals. Men wilde dus de opleidingsdidactiek nog eens goed onder de loep nemen. De benadering van W&T bleek goed aan te sluiten bij de constructivistische uitgangspunten van het ipabo curriculum. Het W&T project moest daarom bijdragen aan een verrijkt curriculum waarin daadwerkelijk aandacht is voor het leer- en ontwikkelproces van de student. Daarmee kreeg het W&T project in ipabo de bijzondere positie van pilotproject binnen het geheel van de curriculumvernieuwing. De W&T vernieuwing zou niet zozeer moeten mikken op inhoudelijke vernieuwing maar juist op het andere opleidingsperspectief. Hierbij is er dan aandacht voor meer regie door de student, betere horizontale samenhang/vakkenintegratie en meer flexibilisering/differentiatie. Met name de realisatie van het W&T project bleek veel ruimte te geven om dergelijke uitgangspunten te realiseren. Ruimte voor vragen en interesses, vakkenintegratie, samenwerkend leren, kennisconstructie, onderzoekende, kritisch, reflectieve grondhouding. W&T, Onderzoekend en ontwerpend leren in het curriculum en de praktijk. Via een uitgebreide inhoudelijke schets is het programma uit de majorfase jaar 1 en 2 en de minorfase jaar 3 en 4 toegelicht. Beroepstaak 1 richt zich op vakinhoudelijke doelen en hier legt men een basis voor O&O leren, dit gebeurt met name bij het vak Natuur & techniek. De studenten lopen stage in de bovenbouw en raken bekend met een model voor onderzoekend en ontwerpend leren. Je ziet dat studenten in begin weinig affiniteit en weinig zelfvertrouwen hebben maar geleidelijk aan wel enthousiast worden als ze op eigen niveau ook op een dergelijke manier praktisch onderzoekend of ontwerpend aan de slag gaan. De volgende stap is dat ze dat dan ook zelf in de stage gaan doen met kinderen van de basisschool. De kinderen vinden het leuk met echt materiaal aan de slag kunnen gaan. Dat ze mogen onderzoeken en zelf oplossingen kunnen bedenken. Bij studenten zie je dan na een half jaar al een omslag : de houding verandert en ze worden enthousiaster voor deze vormen van leren. Het is nog redelijk basaal en het gaat in het begin er wel om dat studenten nog redelijk leerkracht gestuurd werken. Dat geeft dan een veilige omgeving. In Beroepstaak 2 is de stage bij de kleuters en daar ervaren studenten het onderzoekend en ontwerpend gedrag van jonge kinderen, dat spelenderwijs plaats vindt. Dit gebeurt vanuit 4

5 een geïntegreerde benadering vanuit meerdere vakken: Pedagogiek, Nederlands, rekenen, natuur& techniek en sinds dit jaar ook de cultuurvakken. Er wordt uitgegaan van play based learning (lerend spelen). Hier gaat het om het goed kijken naar jonge kinderen en aansluiten bij wat ze met materiaal willen doen. Het gaat erom dat de student op leerzame manier weet in te spelen op wat kinderen willen doen. Men begint met een zogenoemde Block party om de studenten op eigen niveau te laten ervaren hoe kinderen spelen. Er worden bijvoorbeeld allerlei constructies gemaakt, er wordt gebouwd met verhuisdozen, met allerlei buizen wordt een grote knikkerbaan door het pabo gebouw gemaakt. Een impressie van die activiteit is terug te vinden op youtube via de volgende link De gedachte is dat studenten ervaring opdoen met activiteiten die ze ook met kleuters kunnen doen. Studenten zijn op hun eigen niveau aan het maken en aan het construeren. Dan begrijpen ze beter wat ze zien als ze bij de kleuters zijn. Studenten geven zelf aan dat ze dezelfde ervaringen opdoen als kleuters maar dan met oversized materialen. Op deze manier zie je de hoge betrokkenheid van studenten. Gedurende het verdere verloop van deze beroepstaak wordt dieper ingegaan op het onderzoekend en ontwerpend leren van jonge kinderen. W&T zit ook in het tweede jaar tegen het einde van de major als Beroepstaak 4 waarvan het thema is werken binnen en buiten de klas. Het project W&T geeft in de ipabo goede mogelijkheden om het bestaand curriculum met de W&T inzichten te versterken. Er wordt uitgegaan van inquiry based learning (onderzoekend leren). Het project heeft er toe geleid dat de aandacht voor omgevingsonderwijs zoals dat al in het oorspronkelijke programma zat - nu versterkt is met de lijn van onderzoekend leren. De focus zal ook komen te liggen op het stimuleren van de vragende houding van de student. Het openingscollege gaat over gebruikmaken van de omgeving voor ontwerpen van je onderwijs. Studenten gaan dit zelf verkennen in de omgeving van de stageschool en gaan onderwijs ontwerpen waarin ze met leerlingen van hun stageschool nu op een onderzoekende manier gaan leren. Hierbij zijn de drie vakken van het domein Oriëntatie op jezelf en de wereld betrokken. Er wordt ook uit gegaan van onderzoekend leren als basis voor andere vakken, waarbij wordt ingezet op de mogelijkheden van geïntegreerde lessen. Vanuit Pedagogiek wordt het verhalend ontwerp als werkvorm gebruikt in combinatie met het vak Geschiedenis, dat zorgt voor betekenisvolle contexten. Studenten ervaren het onderwijsontwerp op eigen niveau en voeren dit uit op hun stageschool. Bij Rekenen en Natuur & techniek krijgt de samenwerking vorm via twee geïntegreerde lessen. De bedoeling is dat studenten dat dan weer in hun stageschool toepassen. Bij het vak Natuur & techniek wordt de basis uit het eerste jaar verder uitgebouwd om zo van meer leerkracht-gestuurd leren stapsgewijs naar leerling-gestuurd te gaan. 5

6 De ipabo heeft het W&T-project ook aangegrepen om een deel van het minorprogramma in het derde jaar aan te passen, zodat de W&T inzichten daar goed tot hun recht komen. De aanloop vindt plaats in minor 1 (specialisatie jongere / oudere kind eerste semester 3 e jaar). De zaakvakkenlessen zijn bij elkaar gevoegd om een dagexcursie te kunnen maken met als doel bij studenten verwondering los te maken en het stellen van vragen te stimuleren. De route voerde langs een aantal haltes zoals een oude molen, de Wieringermeer polder, het Vikingenmuseum. De opdracht voor de studenten was vooraf al vragen te bedenken die bij zo een excursiehalte gesteld kunnen worden en daar antwoorden op te achterhalen. Na afloop was de bedoeling in kleine groepjes een vraag te kiezen en dan te bepalen hoe je met kinderen zo een vraag op een onderzoekende manier kan beantwoorden. Een van de studenten geeft aan dat deze excursie en opdracht bij haar heeft geleid tot een volgende stap om dan ook meteen daar een les voor de stageschool van te maken. Bij minor 2 ( o.a. onderwijsontwerp, tweede semester 3 e jaar) is het bestaande programma onderwijsontwerp vernieuwd. De studenten maken een onderwijsontwerp volgens de aanpak van het onderzoekend en ontwerpend leren. Daarvoor zijn er onder meer in het eerste semester al twee theoretische themadagen over O&O leren. Zo een themadag stimuleert studenten zelf vragen te formuleren over een onderwerp zoals in dit geval het onderwerp het Brein. Studenten kregen literatuur aangeleverd, theoretische verdieping en informatie over hoe dit in de klas toe te passen. Zo bleek bijvoorbeeld het vragenmachientje een goed hulpmiddel om met kinderen onderzoeksvragen te formuleren. De praktijk laat wel zien dat sommige studenten wat ze in de opleiding leren meteen kunnen toepassen en andere studenten afhankelijk zijn van de mogelijkheden in de praktijk. In het tweede semester biedt men ook drie themadagen vanuit drie vakken integratief aan en wel gericht op de thema s Duurzaamheid (vakken N&T, Rekenen en Pedagogiek), Migratie (vakken Aardrijkskunde, Geschiedenis en Nederlands) en Glijden (vakken Rekenen, N&T en ICT). Met studenten wordt nagegaan hoe dit zelf aan te pakken maar er is ook meteen de koppeling naar hoe je dat vervolgens doet met leerlingen in de basisschool. Vervolgens krijgen ze de opdracht een onderwijsontwerp op de stageschool te maken, doorlopen ze samen met kinderen onderzoeks- en ontwerpcyclus, en wordt ingezet op leerkrachtvaardigheden met betrekking tot begeleiden van leerlingen. In jaar 3 en 4 kunnen studenten een keuze maken uit vijf uitstroomprofielen (afstudeerrichtingen), waaraan zij gedurende anderhalf jaar werken (minor 2, 3 en 4; semester 3 de jaar, hele 4 de jaar). Een van de vijf profielen betreft Talent ontwikkeling bij W&T. Dit profiel heeft drie pijlers: brede talentontwikkeling, talentontwikkeling van (hoog)begaafde leerlingen en het creëren van een rijke leeromgeving. In de tweede helft van het derde jaar beginnen de studenten met een literatuurstudie en verkennend onderzoek. De bedoeling is zich veel kennis over het profiel eigen te maken. Hier leren de studenten wat onderzoek doen op hun niveau betekent. In het vierde jaar bouwen ze hier op voort en doen praktijkgericht onderzoek naar een onderwerp van het betreffende profiel. In het vierde jaar maken studenten een portfolio en doen een praktijkonderzoek. Het gaat om het verdiepend theoretisch en praktisch leren hoe je een uitdagend onderwijsaanbod kunt creëren, waarin kinderen de ruimte krijgen en initiatief kunnen nemen. Daarbij komt theorie over (W&T-) talenten van kinderen, observatie-instrumenten aan bod. Ook het ontwikkelen en uitvoeren van rijke leeromgevingen komt uitgebreid aan de orde. Er wordt ingezet op het stimuleren 6

7 van de onderzoekende houding bij kinderen, de didactiek van O&O leren, stimuleren van hogere denkvaardigheden. Ook is er een excursie naar NEMO of Naturalis en naar een voorloperschool op W&T-gebied, om een kijkje achter de schermen te nemen. Er wordt professionele informatie uitgewisseld. Studenten die het uitstroomprofiel volgen worden specialisten op het gebied van talentontwikkeling van kinderen en vakspecialisten W&T. Studenten kiezen voor dit profiel omdat ze geïnteresseerd zijn in het leren kansen te bieden aan kinderen, terwijl anderen er voor kiezen omdat ze het onderzoekend en ontwerpend leren een fijne onderwijsvorm vinden en het vak Natuur en techniek en andere vakken binnen het domein Oriëntatie op jezelf en de wereld graag geven. Studenten aan het woord Uit een enthousiast en doorleefd ervaringenverslag van een student die het uitstroomprofiel volgt wordt duidelijk dat dit profiel goed aanslaat bij studenten die enerzijds geïnteresseerd zijn in het inhoudelijke domein van natuur en techniek en anderzijds het ook boeiend vinden om met kinderen te werken uitgaande van talenten en verschillende niveaus van ontwikkeling. De didactische benadering van O&O leren wordt hoog gewaardeerd. De student laat zien zich los te kunnen maken van klassieke vormen van onderwijs die vooral op lezen en schrijven gebaseerd zijn. De student geeft aan ook oog te hebben voor toekomstige eisen die aan leraren gesteld worden met betrekking tot O&O leren. Met name ook het onderzoek van de student in de eigen praktijk maakt een bewustzijn bij de leerkrachten los. Ze zijn geïnteresseerd in wat de student onderzoekt, leerkrachten zijn nieuwsgierig naar opbrengsten en willen zelf ook graag bijleren van de student. In zijn algemeenheid lijkt een effect van het uitstroomprofiel dat de houding van de leerkrachten mee verandert met de ontwikkelingen die studenten in school in gang zetten. De studenten geven aan dat ze onderzoekend en ontwerpend leren (W&T) nu steeds meer in de praktijk tegenkomen. Scholen lijken zich bewuster van het gegeven dat W&T in 2020 in het onderwijsprogramma verankerd moet zijn. Volgens de studenten geven scholen kinderen ook meer ruimte om vragen te stellen en om deze op een onderzoekende manier te beantwoorden. Het voordeel daarvan is dat ik als student het ook kan toepassen en beter leer te begeleiden. Ze ervaren dat ze soms een ambassadeursrol vervullen en ook vaak door de praktijk als deskundige worden beschouwd. Studenten raken samen met de leerkrachten van de praktijkschool in discussie over hoe W&T goed vorm te geven. Pabo-docenten, studenten en basisonderwijs zouden hier samen in kunnen optrekken. Professionalisering De professionalisering heeft op verschillende manieren vorm gekregen. Het projectteam heeft gewerkt aan een gemeenschappelijke visievorming. Dit heeft plaatsgevonden via collegiale uitwisseling van inzichten, deze verkennen en uitproberen in kleinere en grotere groepen. De leden van de projectgroep hebben verder deelgenomen aan externe studiedagen en masterclasses. Deze kennis en inzichten zijn binnen de projectgroep met elkaar gedeeld. Er zijn ook schoolbesturen die vragen te helpen bij het opzetten van onderzoekend en ontwerpend leren in hun scholen. Er is daarvoor een samenwerking aangegaan met de inpandige basisschool de Driemaster in de vorm van het opzetten van een De meeste leden van de projectgroep zijn hier ook bij betrokken via het uitwerken van thema s die in de praktijk uitgevoerd en getest konden worden. Daaruit ontwikkelden de collega s praktische inzichten over haalbaarheid van onderwerpen voor de 7

8 praktijk. Daarnaast is er nog een studiedag geweest voor het hele team, bestaande uit een centrale lezing door Juliëtte Walma van de Molen van het ELAN en workshops waar vrijwel alle leden (58) van het team aan hebben deelgenomen. s Middags werd de groep nog uitgebreid met schoolopleiders (33). Op deze manier werd er ook verbreding naar de onderwijspraktijk gerealiseerd. Voor de workshops werden voorts externe organisaties betrokken zoals het Wetenschapsknooppunt Delft over het onderwerp ontwerpend leren en het Wetenschapsknooppunt Amsterdam met expeditie Moendoes. Daarnaast hebben collega s uit de projectgroep (vanuit verschillende vakken samen) integratieve workshops verzorgd. Het plan is het komende half jaar als pilot in de curriculum ontwikkeling vooral praktijkgericht samen in Alkmaar met het gedachtegoed van Juliette Walma van de Molen (ELAN) nog een professionaliseringsvervolg te organiseren en een half jaar daarna dit in Amsterdam te doen. Masterclasses Omdat tot en met studiejaar drie wetenschap en techniek al uitgebreid in het programma is opgenomen zijn masterclasses vooral voor de vierdejaars studenten georganiseerd. De masterclasses werden ingevuld met een opstartlezing en vervolgens met verschillende workshops. Het wetenschapsknooppunt Delft zorgde samen met de ipabo ook voor activerende workshops. Het Exploreon Vanuit het project Wetenschap en Technologie zijn de eerste stappen gezet richting de ontwikkeling van een Exploreon in Alkmaar. Op de ipabo vindt men de doorgaande lijn van spelend leren bij jonge kinderen naar onderzoekend en ontwerpend leren bij oudere kinderen belangrijk. Nu is in Amsterdam al het Speleon ingericht, waar studenten en jonge kinderen aan de slag kunnen met spelend leren. In Alkmaar komt er het zogenaamde Exploreon; een ruimte waar studenten met uitdagende materialen op een onderzoekende manier aan de slag kunnen en ideeën kunnen opdoen hoe zij onderzoekend leren in de klas kunnen toepassen. Het Exploreon zal bovendien uitgebreid worden met Exploreons op diverse scholen van Surplus, waar klaslokalen zullen worden ingericht met moderne uitnodigende materialen en de leerkrachten en leerlingen op onderzoek uit kunnen gaan. Conclusie De ipabo timmert flink aan de weg met de realisatie van W&T. In het curriculum is het al ruim verankerd en men werkt ook aan vernieuwende aanpakken zoals het opzetten van een Exploreon. Daarnaast zijn collega s via verschillende vormen van professionalisering met W&T en O&O in aanraking gekomen. 8