Samen zorgen voor goede sociale huisvesting

Transcriptie

1 Prestatieafspraken Alkmaar Samen zorgen voor goede sociale huisvesting december 2016 Gemeente Alkmaar Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Woonwaard, Wooncompagnie Stichting huurdersbelangen Kennemer Wonen Alkmaar Heiloo, Huurdersbelangenvereniging Van Alckmaer voor Wonen, Huurdersbelangenvereniging Noord-Kennemerland, Huurdersvereniging De Vijfhoek FRAEY, Partners in Publieke Waarde 1

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 1 Beschikbaarheid sociale huurwoningen Omvang en ontwikkeling van de voorraad sociale huurwoningen Doorstroming en doelgroepen Grondprijsbeleid en erfpacht 5 2 Betaalbaarheid Huurbeleid Voorkomen en aanpakken van betalingsproblemen 7 3 Woningkwaliteit en duurzaamheid Kwaliteit van de woningvoorraad Verduurzaming van de woningvoorraad 8 4 Sociaal-maatschappelijke opgaven Levensloopbestendige woonwijken Wonen met zorg Huisvesting specifieke doelgroepen Leefbaarheid en veiligheid 12 5 Samenwerking Overlegstructuur en werkwijze Samenwerking en afstemming Transparantie en communicatie Looptijd en bijzondere omstandigheden Bewonersparticipatie 15 ONDERTEKENING 16 BIJLAGEN 17 2

3 INLEIDING LEESWIJZER Als in deze prestatieafspraken gesproken wordt over wij of partijen, dan heeft dit betrekking op de ondertekenende partijen van deze prestatieafspraken: de gemeente Alkmaar, de woningcorporaties Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Woonwaard en Wooncompagnie, en de huurdersbelangenverenigingen van Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard. Als gesproken wordt over woningcorporaties dan wordt bedoeld: Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard. Als gesproken wordt over huurdersorganisaties, dan wordt bedoeld: de huurdersbelangenverenigingen van Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard. Met deze prestatieafspraken leggen de gemeente Alkmaar, de woningcorporaties Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard en de huurdersbelangenverenigingen van Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard meerjarige afspraken vast over de volkshuisvesting in de gemeente Alkmaar. Deze afspraken vertalen we jaarlijks in concrete jaarplannen. Hierin staat de bijdrage die wij willen leveren aan het realiseren van de ambities en de opgaven die in deze prestatieafspraken zijn benoemd. Het is voor het eerst dat ook de huurdersbelangenverenigingen als volwaardig partner deelnemen aan de prestatieafspraken in Alkmaar. De gemeente en de woningcorporaties waarderen en hechten groot belang aan de inzet van de huurders-vertegenwoordigers. Zij houden onze organisaties scherp en borgen mede dat wij met zijn allen zo goed mogelijk bijdragen aan de volkshuisvestelijke opgaven in Alkmaar. Het belang van de sociale doelgroep staat in deze afspraken voorop! Waar het vroeger vooral om bouwen ging, liggen de opgaven nu veel breder, waaronder op betaalbaarheid, kwaliteit en de samenwerking rond wonen, zorg en welzijn. We kiezen er daarom voor om in deze prestatieafspraken vijf thema s centraal te stellen: beschikbaarheid sociale huurwoningen, betaalbaarheid, woningkwaliteit en duurzaamheid, sociaal-maatschappelijke opgaven en samenwerking. Daarmee nemen we onze verantwoordelijkheid voor de brede maatschappelijke opgaven in de volkshuisvesting. We zien deze meerjarige prestatieafspraken als een belangrijk fundament voor onze structurele samenwerking. Omdat we willen voorkomen dat we ons alleen richten op de korte termijn opgaven en acties, hebben we met elkaar ambities en opgaven voor de komende 4 jaar benoemd. De afspraken die we maken gaan vervolgens over wát wij als partijen moeten doen om deze ambities te realiseren. Belangrijk onderdeel daarvan is dat we goed met elkaar gaan volgen of wij onze beloftes waar maken, of de opgaven effectief zijn aangepakt en daarover met elkaar in gesprek blijven. We gebruiken dit ook om open en transparant te zijn over ons presteren naar onze huurders, de bewoners van Alkmaar en onze eigen organisaties. U mag ons daar ook op aanspreken! Alkmaar, december 2016 De gemeente Alkmaar, Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Woonwaard en Wooncompagnie en de huurdersorganisaties van Kennemer Wonen, Van Alckmaer voor Wonen, Wooncompagnie en Woonwaard 3

4 Opgave: Tot en met 2020 is uitbreiding van de voorraad sociale huurwoningen gewenst om aan de vraag te voldoen. Daarnaast ligt er op de korte termijn een flinke opgave in de transformatie van de woningvoorraad om de mismatch tussen vraag en aanbod te reduceren. Dit is het gevolg van een aantal ontwikkelingen, waaronder: Toename van het aandeel kleinere met name 1-persoons-huishoudens en huishoudens zonder kinderen, binnen de sociale doelgroep; De sociale huurvoorraad is nog onvoldoende geschikt voor de groei van het aantal kleine (en voornamelijk) 75+ huishoudens, met vooruitzicht op een mogelijke lichte zorgvraag en in ieder geval een toegankelijkheidsvraag; Een deel van de nieuwbouwplannen sluit niet aan op de huidige inzichten over de veranderende samenstelling van de doelgroep en de benodigde kwaliteitsverandering; Middeninkomens komen niet meer in aanmerking voor een sociale huurwoning, maar kunnen vaak ook niet terecht in vrije sector huurwoningen of koopwoningen; De instroom van vergunninghouders heeft invloed op het aanbod dat beschikbaar komt voor reguliere woningzoekenden in het werkgebied. Woningcorporaties zetten in ieder geval in op: Vergroten van het aanbod aan woningen voor kleine huishoudens van alle leeftijden, dus ook voor ouderen of huishoudens met een beperkte zorgvraag. Vergroten van het aanbod aan nultredentoegankelijke woningen. Verkleinen van het aanbod aan grote (eengezins-)woningen. Dit zijn woningen met 5 kamers of meer, waarbij de kleinste slaapkamer minimaal 6 m2 is. Nieuwbouwontwikkeling waarbij de toekomstige klant leidend is voor het nieuwbouwprogramma. 1. BESCHIKBAARHEID SOCIALE HUURWONINGEN Ambitie: Wij vinden dat er voldoende en geschikt aanbod moet zijn voor de huisvesting van de sociale doelgroep. Voldoende in (vrijkomend) aantal en geschikt zodat de kenmerken van woningen passen bij de woningbehoefte van de huidige en toekomstige klanten. De woningvoorraad moet dan ook geschikt zijn voor huishoudens van alle leeftijden. Ook die met een beperkte zorgvraag of een specifieke of urgente woningbehoefte. 1.1 Omvang en ontwikkeling van de voorraad sociale huurwoningen KADERAFSPRAKEN: Woningcorporaties leggen jaarlijks in de jaarschijf vast wat de ontwikkeling van hun voorraad sociale huurwoningen is, uitgesplitst naar nieuwbouw, sloop, verkoop, liberalisatie en het eventueel samenvoegen van woningen. Deze aantallen worden in de jaarschijf uitgesplitst per corporatie en tevens opgeteld om ook de ontwikkeling van de totale voorraad sociale huurwoningen in beeld te hebben Gemeente en woningcorporaties pakken de mismatch aan door te sturen op de huidige en gewenste kwaliteiten van de nieuwbouwplannen van sociale huurwoningen. Gemeente en woningcorporaties stellen met elkaar een ontwikkelagenda op (ten behoeve van de markt- en de sociale sector) om te komen tot een aanbod in de nieuwbouw dat beter aansluit bij de veranderende samenstelling van de doelgroep. Deze ontwikkelagenda leidt tot concrete stappen in de jaarschijf voor opvolgende jaren De gemeente hanteert voor de realisatie van sociale woningbouw de uitgangspunten zoals vermeld in de regionale woonvisie. De gemeente bevordert dat 30% van het aantal woningen in nieuwbouwplannen wordt gerealiseerd als een sociale woning. Dit kunnen zowel sociale huur- als koopwoningen zijn De gemeente werkt actief mee met de woningcorporaties aan het beoordelen van de geschiktheid van locaties voor nieuwbouw in de sociale sector. Dit kan ook een bestaand gebouw zijn voor transformatie of renovatie, bijvoorbeeld commercieel of zorgvastgoed. PRESTATIES EN ACTIES: Wij spreken af dat de totale woningvoorraad van de woningcorporaties de komende jaren aansluitend op de woningbehoefte groeit. De verwachte groei is maximaal 5% in 10 jaar. 4

5 1.1.6 Wij spreken af dat er in 10 jaar tijd maximaal 750 sociale huurwoningen worden gebouwd om de gewenste groei van de woningvoorraad te realiseren Wij spreken af dat minimaal 95% van de totale woningvoorraad van de woningcorporaties een sociale huurwoning is (met een huur tot 710, prijspeil 1/1/2016). 1.2 Doorstroming en doelgroepen KADERAFSPRAKEN: Toelichting Doorstroming Doorstroming in de woningvoorraad draagt eraan bij dat de prijs en kwaliteit van de vrijkomende woningen passen bij de vraag van de woningzoekenden. Daartegenover staat dat bewoners binnen de spelregels van de huisvestingsverordening en woonruimtebemiddeling zelf kiezen welk huis hun thuis is of wordt. Door te zorgen voor een gevarieerd aanbod kunnen mensen beter kiezen voor een woning die bij hun levensstijl en portemonnee past. Eventuele barrières in de doorstroming moeten partijen herkennen en waar mogelijk voorkomen of wegnemen. Toelichting erfpacht: De keuzes die de gemeente maakt over erfpachtconstructies, bepalen mede of woningen tot de betaalbare categorie sociale huurwoningen kunnen blijven horen. De woningcorporaties hebben aangegeven dat zij betreffende woningen betaalbaar kunnen houden, indien de gemeente de mogelijkheid biedt tot afkoop tegen de voorwaarden van sociale grondprijs of door langlopende afspraken te maken over een betaalbare erfpachtconstructie Wij inventariseren bij de jaarlijkse evaluatie welke barrières er zijn die de doorstroming beperken en maken een afspraak om te bepalen op welke wijze deze barrières kunnen worden opgeheven om de doorstroming te bevorderen De gemeente krijgt een jaarlijkse taakstelling van het Rijk voor de huisvesting van statushouders. Woningcorporaties geven mede uitvoering aan de huisvesting door woningen beschikbaar te stellen. In de regio is afgesproken dat statushouders wonen als iedereen. Mocht er bijgebouwd moeten worden, dan gebeurt dat voor de algemene doelgroep en niet specifiek voor statushouders Corporaties signaleren dat er bij de lagere middeninkomens problemen ontstaan bij het vinden van passende woningen. Gemeente en corporaties spreken af deze problematiek actief in 2017 verder te verkennen en zo nodig na deze verkenning met elkaar te bepalen welke noodzakelijke stappen ondernomen moeten worden. 1.3 Grondprijsbeleid en erfpacht KADERAFSPRAAK: De gemeente treedt in overleg met de woningcorporaties die bezit hebben met erfpachtconstructies, over de erfpachtconstructies voor hun bezit en eventuele mogelijkheden om deze aan te passen om zo deze woningen betaalbaar te houden Bij sociale woningbouw is het grond(prijs)beleid van de gemeente Alkmaar van toepassing. Dit betekent dat daar waar sprake is van sociale woningbouw, sociale grondprijzen worden gehanteerd, zoals vermeld in de Nota grondprijzen die jaarlijks wordt geactualiseerd Bij verkoop van bestaand gemeentelijk vastgoed hanteert de gemeente in principe commerciële vastgoedprijzen. 5

6 Opgave: In 2014 gaven de huurdersorganisaties in de regio reeds aan dat het huren steeds minder betaalbaar werd voor de sociale doelgroep. Het toen uitgevoerde onderzoek van RIGO bevestigde dit. Halverwege 2015 hebben de woningcorporaties hun huurbeleid bijgesteld om de betaalbaarheid te vergroten. De Alkmaarse corporaties hebben afgesproken minimaal 95% van hun woningen in de sociale voorraad te houden. Minimaal 75% valt onder de tweede aftoppingsgrens en 60% onder de eerste aftoppingsgrens. De aanpassing van het huurbeleid heeft een positief effect: sindsdien heeft 80% van het vrijgekomen woningaanbod een huurprijs onder de 2e aftoppingsgrens en 69% onder de 1e aftoppingsgrens. De betaalbaarheid van het huidige aanbod voldoet daarmee op dit moment aan de vraag: 75% van de huidige actieve woningzoekenden heeft een huurtoeslag-gerechtigd inkomen (Bron: SVNK; april 2016). Welke vraagstukken hebben de komende jaren prioriteit? De meeste actief woningzoekenden zijn 1- persoons (55%) en 2-persoons huishoudens (27%). Dit is in de toekomst ook nog eens de grootste groep huurtoeslaggerechtigden, aangezien dit vaak huishoudens zijn die aan het begin van hun carrière staan, of huishoudens die met pensioen zijn. De 1-persoons huishoudens hebben dus ook slechts 1 inkomen (SVNK; april 2016). Er ligt een opgave om ook voor deze klanten in de toekomst voldoende woningen te hebben met een huur tot de 1e aftoppingsgrens. Betaalbaarheid gaat naast de hoogte van de huren ook over andere woonlasten zoals de energierekening en gemeentelijke heffingen. NB.: Afspraken over verduurzaming van de woningvoorraad en energielasten zijn opgenomen onder hoofdstuk 3, Woningkwaliteit en duurzaamheid. 2 BETAALBAARHEID Ambitie: Wij vinden dat in de gemeente Alkmaar iedereen passend moet kunnen wonen, ongeacht inkomen, afkomst of leeftijd. Onze inzet in deze kaderafspraken richt zich op een betaalbaar woningaanbod voor de sociale doelgroep en de middeninkomens. 2.1 Huurbeleid Het huurbeleid wordt per woningcorporatie volgens de gebruikelijke procedures vastgesteld en vooraf besproken met de betreffende huurdersbelangenorganisatie. Daarnaast zijn de volgende algemene afspraken van kracht. WETTELIJK KADER: De woningcorporaties geven uitvoering aan het landelijk beleid voor passend toewijzen. Hiermee worden aan mensen met de laagste inkomens de woningen verhuurd met een voor hen betaalbare huur. Dit is een huurprijs tot en met de voor een huishouden toepasselijke aftoppingsgrens. Hierbij gaat het om huishoudens met een inkomen tot aan de maximuminkomensgrenzen voor de huurtoeslag. a. Woningcorporaties verhuren per 1 januari 2016 aan ten minste 95% van de huishoudens met potentieel recht op huurtoeslag, woningen met een huurprijs tot en met de aftoppingsgrens. Deze verplichting geldt voor nieuw te verhuren woningen per jaar. b. Minimaal 90% van alle verhuringen wordt toegewezen aan huishoudens binnen de sociale doelgroep. Voor 10% van de verhuringen geldt een beleidsvrijheid voor de corporaties. Voor de jaren geldt tijdelijk nog 10% extra beleidsvrijheid, waardoor een verhouding ontstaat. PRESTATIES: Jaarlijks worden de effecten van het huurprijsbeleid getoetst aan de ambities en afspraken zoals benoemd in de prestatieafspraken. De woningcorporaties hanteren de volgende huurprijssamenstelling van de woningvoorraad: Minimaal 75% van de totale woningvoorraad heeft een huurprijs onder de 2 e aftoppingsgrens ( 628, prijspeil 2016) Minimaal 60% van de totale woningvoorraad heeft een huurprijs onder de 1 e aftoppingsgrens ( 586, prijspeil 2016) Maximaal 5% van de totale woningvoorraad heeft een huurprijs boven de sociale huurgrens ( 710, prijspeil 2016) Indien noodzakelijk maken partijen in de jaarschijf aanvullende afspraken om de doelstellingen te realiseren. Zie bijlage 2 voor de huidige opbouw van de woningvoorraad. 6

7 2.2 Voorkomen en aanpakken van betalingsproblemen BESTAAND BELEID EN AFSPRAKEN: De gemeente en woningcorporaties zetten preventief in op het voorkomen van betalingsachterstanden bij huurders. Onze inzet is erop gericht dat er in principe geen huisuitzettingen op grond van alleen huurbetalingsachterstanden plaatsvinden. De gemeente en woningcorporaties werken samen bij de aanpak van betalingsachterstanden van huurders. Toelichting voorkomen en aanpakken van betalingsproblemen: Huisuitzettingen als gevolg van een betalingsachterstand worden waar mogelijk voorkomen. Het is een ingrijpende gebeurtenis en de (maatschappelijke) kosten ervan zijn hoog. Om deze huisuitzettingen te voorkomen, is een goede samenwerking tussen woningcorporaties en de gemeente van belang. Hiertoe zijn reeds samenwerkingsafspraken vastgesteld De gemeenten en woningcorporaties gaan een gezamenlijk opvolgtraject afspreken, om tot een integrale oplossing te komen, indien deze situaties zich voordoen De woningcorporaties hanteren een zodanig incassobeleid dat huurachterstanden snel gesignaleerd worden en actie kan worden ondernomen De gemeente actualiseert momenteel de afspraken over schuldhulpverlening De gemeente hanteert lage gemeentelijke heffingen. De gemeente vindt het van belang dat deze lasten laag blijven. Doelstelling is om de gemeente te blijven met de laagste lasten van de G32-gemeenten. 7

8 Opgave: In 2013 is een energieakkoord gesloten door onder andere VNG, Aedes en de Woonbond. In dit akkoord is afgesproken dat het woningbezit verduurzaamd wordt naar gemiddeld label B in In 2050 moet de bestaande woningvoorraad energieneutraal zijn. De gemeente Alkmaar hanteert de doelstelling om binnen de gemeente 20% CO2 reductie in 2020 te realiseren. De gemeente heeft een duurzaamheidsbeleid en voert diverse activiteiten uit om deze doelstelling te realiseren. De (technische) ontwikkelingen op dit terrein gaan zeer snel. Hierdoor kan blijken dat het behalen van de ambitie en de in hiernaast staande afspraken vastgelegde doelen ook op andere manieren bereikt zouden kunnen worden. De concrete uitwerking van deze afspraken is vooral onderdeel van de jaarschijf. 3 WONINGKWALITEIT EN DUURZAAMHEID Ambitie: Wij hebben de ambitie om de energiezuinigheid van de sociale woningvoorraad te verbeteren. Woningcorporaties investeren in de verbetering van de energiezuinigheid van de sociale huurwoningvoorraad. Met name om de energielasten te verlagen en meer wooncomfort te bieden aan de huurders. Daarnaast leveren zij daarmee een positieve bijdrage aan het milieu. De gemeente zet zich daarnaast breder in voor het realiseren van milieudoelstellingen middels diverse initiatieven, zoals vermeld in het Duurzaamheidsprogramma Alkmaar Kwaliteit van de woningvoorraad KADERAFSPRAAK: De kwaliteit van het woningbezit van de woningcorporaties en de ingrepen worden per corporatie ingevuld. De woningcorporaties zullen in de jaarschijf aangeven welke ingrepen in de bestaande voorraad bijdragen (en op welke wijze) aan de ambitie en de afspraken. 3.2 Verduurzaming van de woningvoorraad KADERAFSPRAKEN: De woningcorporaties maken hun eigen beleidskeuzes voor de inzet van maatregelen in de bestaande woningvoorraad en de nieuwbouwportefeuille. Deze worden per woningcorporatie in de jaarschijven vastgelegd. Daarbij geven de woningcorporaties aan wat de vertreksituatie is qua opbouw van de woningvoorraad naar energiezuinigheid en wat de ontwikkeling daarin is. 8

9 3.2.2 Het reduceren van woonlasten door verduurzaming is alleen mogelijk als bewoners ook hun stookgedrag aanpassen. Wij zetten ons gezamenlijk in om het gedrag van bewoners in het kader van energiegebruik positief te beïnvloeden. De woningcorporaties informeren bewoners bij de uitvoering van maatregelen in de sociale voorraad. De gemeente zet zich in om brede bewustwording van stookgedrag en energiegebruik onder bewoners te bevorderen. De huurdersorganisaties zetten zich waar mogelijk in om bij te dragen aan de bewustwording onder huurders. Wij leggen onze gezamenlijke en individuele acties vast in de jaarschijf Woningcorporaties streven ernaar om waar mogelijk bij nieuwbouwprojecten extra kwaliteit ten aanzien van energieprestaties te realiseren, indachtig de eisen van het Bouwbesluit Woningcorporaties bezien per project wat de mogelijkheden zijn voor deze extra kwaliteit bij nieuwbouw in afweging met de haalbaarheid in relatie tot overige afspraken, zoals betaalbaarheid. Woningcorporaties geven in de jaarschijf aan of en waar zij deze extra kwaliteit in nieuwbouw verwachten te realiseren. Dit kan uiteenlopende maatregelen betreffen, zoals gasloze woningen, aansluiting op het warmtenet van de HVC, Stroomversnelling, windenergie etc. PRESTATIES EN ACTIES: De gezamenlijke woningvoorraad van de woningcorporaties (met uitzondering van monumenten) heeft eind 2020 gemiddeld een label B (ofwel een energie-index van maximaal 1,4). Voor de komende jaren maken de woningcorporaties een beoordelingsmethodiek die de investering afzet tegen de CO2-reductie, de verbetering van het wooncomfort (binnenklimaat) en de woonlasten. Partijen benutten deze methodiek om te komen tot een zo efficiënt mogelijke inzet van de mogelijkheden en middelen. In nieuwbouw is het streven om energieneutraal te bouwen, zodat de woningen voldoen aan de doelstelling. Doorkijk naar de toekomst In veel gemeenten wordt flink geïnvesteerd in het verduurzamen van woningen. Gasloos wonen wordt hierbij de nieuwe standaard. Met de toepassing van bijvoorbeeld Stadsverwarming, de All-Electric woningen of Nul-op-de-meter woningen hebben de woningen geen gasmeter meer nodig om te voorzien in de energiebehoefte. De woningen worden namelijk voorzien van een stadsverwarmingsaansluiting, warmtepomp of een zonneboiler om de woning en het water te verwarmen De woningcorporaties zullen bij ingrepen gericht op verduurzaming van woningen op basis van rekenmodellen (laten) vaststellen of ingrepen minimaal gelijk of minder woonlasten met zich meebrengen. Ingrepen gericht op verduurzaming mogen volgens de rekenmodellen nooit leiden tot hogere woonlasten Wij stellen onze kennis en ervaring rond duurzaamheid aan elkaar ter beschikking om uitwisseling van informatie te bevorderen, evenals het benutten van kansen en mogelijkheden die zich voordoen. Wij organiseren minimaal één maal per jaar een gezamenlijk overleg over duurzaamheid met als doel om kennisuitwisseling te bevorderen en kansen en ontwikkelingen rond duurzaamheid te benutten. De corporaties maken ieder hun eigen beleidsafwegingen en keuzen in de inzet van duurzaamheidsmaatregelen. 9

10 Toelichting: Wij hebben een ambitie neergelegd die een behoorlijke inspanning vraagt van alle partijen. Omdat het streven naar leefbare en levensloopbestendige wijken en buurten de verantwoordelijkheid van de bij deze prestatieafspraken betrokken partijen overstijgt, kunnen niet alle afspraken over de uitvoering in deze prestatieafspraken worden opgenomen. Denk aan het lopende beleid en contracten van gemeente Alkmaar met zorgaanbieders en wijken buurtondernemingen of de inzet van bijvoorbeeld vrijwilligersorganisaties en politie. De gemeente heeft de regierol bij de zorg voor levensloopbestendige wijken en buurten. Zij sturen middels de uitvoering van de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet op de mogelijkheid voor kwetsbare doelgroepen om zelfredzaam te zijn en zelfstandig te kunnen (blijven) wonen. Woningcorporaties hebben daarbij vooral de zorg voor passende en levensloopbestendige huisvesting. Huurdersorganisaties maken zich sterk voor de ontwikkeling van levensloopbestendige wijken. Zij signaleren opgaven onder huurders en in de wijken en dragen actief bij aan de ontwikkeling van beleid en initiatieven. Toelichting Levensloopbestendige woonwijken Wij hebben de wens om wijken en buurten meer levensloopbestendig te maken. Wij zullen daartoe allereerst met elkaar moeten bepalen wat dit vraagt, wie welke rol daarbij heeft en welke wijken zich daartoe lenen. De ontwikkelopgave kan per wijk verschillen en kan bijvoorbeeld bestaan uit: aanpassing van de inrichting van woonomgeving, zoals stoepen, oversteekplaatsen voorzieningenniveau en toegankelijkheid daarvan aanbod van zorg, begeleiding, ontmoeting initiatieven van wijk- en buurtondernemingen, bijvoorbeeld samenwerking tussen GGZ, NHN en Rekere 2.0, en vrijwilligersinitiatieven, zoals bijvoorbeeld een buurtbus voldoende levensloopbestendige woningen 4 SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJKE OPGAVEN Ambitie: Onder het motto een buurt voor iedereen, met iedereen zetten partijen zich ervoor in dat iedereen moet kunnen wonen in de gemeente Alkmaar ongeacht inkomen, afkomst of leeftijd. Om dit te realiseren willen wij bepaalde buurten levensloopbestendig maken. In deze buurten kunnen bewoners van alle leeftijden (blijven) wonen, van jong tot oud, ook als zij zorgbehoevend zijn of andere begeleiding nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. De huisvesting van zorgbehoevende bewoners/senioren vereist passende aandacht voor de geschiktheid van de woningen, de directe woonomgeving, inrichting en het beheer van de openbare ruimte, de zorg en begeleiding van de verschillende doelgroepen en een goed aanbod hiervan in wijken en buurten, waaronder buurtondernemingen. Leefbare wijken en buurten, samen met en voor alle inwoners, dat is waar partijen zich voor inzetten met deze afspraken. 4.1 Levensloopbestendige woonwijken BESTAAND BELEID: De gemeente voert de regie over de inzet van zorg en welzijn in buurten. Zij sluiten overeenkomsten met zorg- en welzijnsinstellingen (buurt en wijkondernemingen). De gemeente zorgt voor een goede en frequente aansluiting van de woningcorporaties op dit netwerk. KADERAFSPRAAK: De gemeente voert de regie op het tot stand brengen van de levensloopbestendige wijken. De gemeente doet dat door het inzetten van het bestaande instrumentarium en zal dit in overleg met de corporaties en bewoners aanscherpen. De gemeente zet in op het verbeteren van de communicatie, het maken van een betere verbinding tussen welzijn, zorg en wonen en verbetering van de samenwerking tussen wijkbewoners en professionals. De gemeente geeft daarmee invulling aan het begrip leefbaar samen. 10

11 ACTIE: De gemeente werkt in samenspraak met bewonersvertegenwoordigers en professionals een voorstel uit voor jaarlijkse wijkconferenties, waarin professionals en bewoners bespreken wat er speelt in de wijk, wat er nodig is en waar concrete afspraken per wijk worden gemaakt. Toelichting Wonen met zorg: De woningbehoefte binnen de sociale doelgroep verandert aanzienlijk door de grote stijging van het aantal één persoonshuishoudens en senioren. Ook door ontwikkelingen binnen onder andere de extramuralisering en de Wmo hebben we enerzijds te maken met een uitstroom van mensen uit de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen, anderzijds met een grotere groep mensen met een zorgbehoefte of handicap die langer zelfstandig thuis wonen. Deze ontwikkelingen vragen om een kwalitatieve aanpassing van de woningvoorraad, zowel middels nieuwbouw als aanpassing van de bestaande woningvoorraad. Daarbij is het belangrijk om goed aan te sluiten bij de woonwensen van deze doelgroep. Met name 75-plussers blijven het liefst wonen in de eigen omgeving en nabij voorzieningen. Een goede zorginfrastructuur is tevens een belangrijke randvoorwaarde voor zelfstandig wonen. Toelichting Huisvesting specifieke doelgroepen Buiten de reguliere woningtoewijzing om is er een aantal specifieke doelgroepen, waarvoor al diverse bestaande afspraken zijn gemaakt over de woningbemiddeling. Een aantal doelgroepen heeft urgentie middels de huisvestingsverordening bij woonruimtebemiddeling. Het gaat in ieder geval om mantelzorgers, sociaal medisch urgenten, slachtoffers huiselijk geweld en statushouders. 4.2 Wonen met zorg KADERAFSPRAKEN: Woningcorporaties vergroten het aandeel woningen binnen de sociale woningvoorraad dat ook geschikt is voor ouderen, om zo in te spelen op de veranderende samenstelling van de sociale doelgroep. De woningcorporaties realiseren dit door de nieuwbouw van nultredentoegankelijke woningen en door aanpassing van de bestaande voorraad. De woningcorporaties geven in de jaarschijf aan welke aantallen woningen gerealiseerd worden en met welke maatregelen Bij individuele woningaanpassingen kan onder bepaalde voorwaarden aanspraak worden gemaakt op de middelen vanuit de Wmo. Daar waar ten behoeve van een individuele bewoner ook collectieve ingrepen moeten plaatsvinden, bijvoorbeeld in een complex ten behoeve van toegankelijkheid, maken gemeente Alkmaar en de betreffende woningcorporatie afspraken over de verdeling van kosten. Corporaties en gemeente zullen in voorkomende gevallen met elkaar in overleg treden. ACTIE: Om de woon-zorgopgave te kunnen bepalen is een kwalitatieve en kwantitatieve verkenning nodig. De gemeente voert deze verkenning met de partners op dit terrein uit. Deze verkenning resulteert in een Programmaplan, waarin antwoord wordt gegeven op de vragen: Hoe ziet de kwalitatieve en kwantitatieve woon-zorgopgave onderscheiden naar doelgroepen eruit? Hoe en op welke locaties kan op deze opgave ingespeeld worden? 4.3 Huisvesting specifieke doelgroepen BESTAAND BELEID: Conform de Huisvestingsverordening wordt maximaal 10% van de vrijkomende sociale huurwoningen toegewezen aan de bijzondere doelgroep. Dit is exclusief vergunninghouders. 11

12 Vervolg Toelichting Huisvesting specifieke doelgroepen: Verschillende doelgroepen die uit intramurale instellingen komen, worden in de reguliere woningvoorraad gehuisvest. Het gaat bijvoorbeeld om uitstroom uit maatschappelijke opvang, beschermd wonen en jeugdzorg. Op dit moment is het vertrekpunt dat deze doelgroepen zelfstandig in hun huisvesting voorzien. Voor mensen die er weer aan toe zijn om zelfstandig te wonen, maar daarvoor een laatste duwtje in de rug nodig hebben is het Transferpunt opgericht. Dit is een samenwerking van woningcorporaties, zorginstellingen en de gemeente Alkmaar. Het Transferpunt bemiddelt woningen aan personen die uit een zorginstelling komen. De bewoners die hiervoor in aanmerking komen, worden aangedragen door de zorginstelling. Toelichting Leefbaarheid en veiligheid Leefbaarheid en veiligheid in wijken en buurten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de bewoners, de gemeente, woningcorporaties en een groot aantal andere organisaties. Denk daarbij aan politie, wijk- en buurtondernemingen, bewoners- en vrijwilligersorganisaties, bewonersinitiatieven en diverse andere organisaties en instanties. De gemeente Alkmaar, de woningcorporaties en de huurdersorganisaties hebben hierin een afgebakende verantwoordelijkheid. De rol van woningcorporaties op dit onderwerp is aan banden gelegd door de Woningwet. ACTIE: Op dit moment is er geen zicht op of de huidige instrumenten, waaronder de huisvestingsverordening en het Transferpunt, volstaan om verschillende specifieke doelgroepen te huisvesten. Wij spreken af dat wij in 2017 de huisvestingsopgave van specifieke doelgroepen in kaart brengen, waaronder in ieder geval de mensen die uit intramurale instellingen komen, in relatie tot de beschikbare instrumenten. Wij maken, afhankelijk van de uitkomst, vervolgafspraken over de huisvesting van deze doelgroepen. De gemeente neemt het initiatief hiervoor en voert dit samen met de woningcorporaties en zorginstellingen uit. 4.4 Leefbaarheid en veiligheid KADERAFSPRAKEN: Wij juichen particuliere buurtinitiatieven toe. Wij spreken af dat verzoeken tot financiële bijdragen aan buurtinitiatieven worden beoordeeld vanuit de aanwezige opgave en de bijdrage aan de leefbaarheid van bewoners zelf. Eventuele bijdragen door de woningcorporaties kunnen alleen aan de orde zijn als deze passen binnen de Woningwet De woningcorporaties, politie en gemeente Alkmaar werken nauw samen in de aanpak tegen woninginbraken en stimuleren een veilige woonomgeving bij sociale huurwoningen. De inbraakwerendheid van de sociale huurwoningen en de omgeving wordt vergroot door aandacht en maatregelen voor inbraakpreventie in het hotspotgebied, bij regulier onderhoud, renovatie, reparatie en mutatie en door gezamenlijke communicatie richting bewoners. De woningcorporaties hebben in hun werkprocessen en beleid continu aandacht voor het thema veiligheid door bij natuurlijke momenten meteen de inbraakwerendheid van de sociale huurwoningen op het hedendaagse niveau te brengen. De natuurlijke momenten zijn: planmatig onderhoud, renovatie en duurzaamheidsplannen, mutatie/reparatie en nieuwbouw. 5 12

13 Toelichting: Naast afspraken over de inhoudelijke opgaven en de bijdragen van partijen maken we tevens afspraken over de manier waarop wij met elkaar samenwerken. We realiseren ons echter dat omstandigheden continu wijzigen. We vinden het van belang om met elkaar in overleg te blijven. Deze prestatieafspraken zijn niet de enige manier van samenwerken aan de volkshuisvestelijke opgaven. Over verschillende onderwerpen zijn er al convenanten gesloten tussen bijvoorbeeld de gemeente Alkmaar en de woningcorporaties. Daarnaast worden er ook afspraken gemaakt met andere partijen, zoals zorgorganisaties. Soms raken andere afspraken aan (of overlappen met) de volkshuisvestelijke opgaven. Daarom zullen we in deze prestatieafspraken op diverse plekken verwijzen naar andere afspraken, daar waar dat meer duidelijkheid geeft over de inzet van partijen op bepaalde thema s. 5 SAMENWERKING Ambitie De gemeente Alkmaar, de woningcorporaties en de huurdersorganisaties werken intensief samen aan de volkshuisvestelijke opgaven in Alkmaar. Met het vastleggen van deze prestatieafspraken (met een evaluatie eind 2018) concretiseren en verdiepen we onze samenwerking rond wonen. Wij geven gezamenlijk en ieder vanuit onze eigen verantwoordelijkheid invulling aan goed wonen voor de lagere - en middeninkomens van de gemeente Alkmaar. 5.1 Overlegstructuur en werkwijze KADERAFSPRAKEN: Wij bespreken de voortgang van de uitvoering van de prestatieafspraken in het bestuurlijk overleg prestatieafspraken. Dit overleg vindt minimaal tweemaal per jaar plaats en bestaat in ieder geval uit een voorjaars- en najaarsoverleg. De voorbereiding van dit overleg vindt plaats in een daarvoor op te richten ambtelijk overleg, waarin een vertegenwoordiging van alle partijen zit. Dit ambtelijk overleg komt zo vaak bij elkaar als zij nodig achten Wij concretiseren jaarlijks de prestatieafspraken in de gemeenschappelijke jaarschijf voor het daaropvolgende jaar. De jaarschijf is een actieplan dat wordt opgesteld met daarin de voor het komende jaar relevante activiteiten voor de uitvoering van de prestatieafspraken. Daarnaast wordt een doorkijk gegeven naar de resterende jaren voor de duur van deze prestatieafspraken. De jaarschijven maken inzichtelijk welke bijdrage partijen leveren aan het realiseren van de prestatieafspraken. In elke jaarschijf is er ook ruimte om activiteiten per partij en dus ook per gemeente, corporatie of huurdersorganisatie op te nemen In het Voorjaarsoverleg brengen corporaties hun meerjarenbegroting (vastgesteld einde jaar daarvoor) in als bod. Alle partijen kunnen hun visie, wensen en inbreng geven. Corporaties verwerken gedurende het jaar die input in hun concept jaarplannen en begroting. Die vormen de basis voor de bijdrage van corporaties in de gezamenlijke concept jaarschijf. Na bespreking van de bijdrage van alle partijen hebben we in het najaar een definitief concept. Na de vaststelling van de begroting bij corporaties en gemeente en eventuele daaruit volgende aanpassingen in de jaarschijf is de jaarschijf definitief De realisatie van de prestatieafspraken wordt jaarlijks gemonitord. Wij stellen deze rapportage gezamenlijk op en bespreken deze in het bestuurlijk voorjaarsoverleg. 13

14 Toelichting Monitoring Partijen monitoren in ieder geval de volgende data: Ontwikkeling van de totale woningvoorraad, inclusief sociale huurvoorraad. Opbouw en ontwikkeling sociale huurvoorraad in prijsklassen en woningtypen. Slagingskans en gerealiseerde verhuringen op basis van beschikbare informatie SVNK. Effecten huurprijsbeleid. Voortgang van de activiteiten van alle partijen. Verbetering energieprestatie van de sociale woningvoorraad aan de hand van de energie-index. Gerealiseerde extra kwaliteit bovenop bouwbesluit in woningbouwprojecten. Werkelijk energieverbruik op projectniveau waar wenselijk en waar mogelijk op basis van de netwerkbeheerder. De slimme meter is een goed middel hiervoor. Toelichting Transparantie Transparantie houdt in dat: partijen elkaar informeren over hun visie en daarbij behorende voornemens en plannen, met inbegrip van plannen van derden die van betekenis zijn voor partijen; een ieder open is over zijn belangen en standpunten; partijen kwantificeren waar mogelijk (financieel) welke inzet zij plegen op de benoemde afspraken; partijen elkaar actief informeren over relevante ontwikkelingen in de organisatie of omgeving die van invloed zijn op de realisatie van deze prestatieafspraken. 5.2 Samenwerking en afstemming KADERAFSPRAKEN: Als één van de partijen beleid opstelt of haar beleid actualiseert voor zover dat betrekking heeft op de onderwerpen van deze prestatieafspraken, betrekt deze partij de andere bij deze prestatieafspraken betrokken partijen. 5.3 Transparantie en communicatie KADERAFSPRAKEN: Als basis voor de samenwerking geldt dat partijen bestuurlijk, beleidsmatig en financieel transparant zijn naar elkaar Wij communiceren minimaal eenmaal per jaar gezamenlijk extern over de bereikte resultaten in het kader van de prestatieafspraken Wij communiceren enkel na tijdige afstemming met de andere partijen in media over deze prestatieafspraken en daaruit voortvloeiende jaarschijven. 14

15 5.4 Looptijd en bijzondere omstandigheden KADERAFSPRAKEN: Deze afspraken hebben een looptijd van 1 januari 2017 tot en met 31 december De afspraken worden eind 2018 geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie bepalen wij of tussentijdse actualisatie van deze afspraken gewenst is Tussentijdse herijking van de afspraken uit deze overeenkomst is mogelijk als alle partijen hiermee instemmen. Deze overeenkomst wordt tussentijds beëindigd als alle partijen hiermee schriftelijk instemmen De financiële positie van partijen is randvoorwaardelijk voor deze prestatieafspraken. Indien de financiële positie van een partij in de toekomst ontoereikend blijkt om afspraken na te kunnen komen, gaan partijen met elkaar in overleg over de gevolgen voor deze prestatieafspraken De publiekrechtelijke omgeving van deze overeenkomst leidt tot het voorbehoud dat als de Rijksoverheid of de provinciale overheid haar beleid verandert, dit ook kan betekenen dat de afspraken uit deze overeenkomst moeten worden bijgesteld. Toelichting Bewonersparticipatie Bewoners- en huurdersorganisaties hebben een belangrijke rol in enerzijds het signaleren wat er in de achterban leeft en anderzijds in vertegenwoordigen van de belangen van bewoners/huurders in het beleid en activiteiten van partijen. Doel is om meer mensen te betrekken bij de beleidsvorming en activiteiten van gemeenten, woningcorporaties en huurdersorganisaties. Gemeente en woningcorporaties voldoen in ieder geval aan de formele eisen en wettelijke bepalingen over bewonersparticipatie om bewoners(organisaties) te betrekken bij de beleidsvorming en uitvoering. De woningcorporaties hebben daar individueel afspraken over vastgelegd met de eigen huurdersorganisatie Uitgangspunt bij deze afspraken is redelijkheid en billijkheid naar elkaar, ook bij gewijzigde omstandigheden. Als één van de betrokken partijen meent dat deze afspraken gevolgen hebben die onredelijk of onbillijk zijn, is deze partij gerechtigd voorstellen te doen aan de andere partijen om deze onredelijkheid/onbillijkheid te voorkomen. Dit geldt ook als er naar mening van één van de partijen sprake is van overmacht, waardoor partijen elkaar niet aan deze werkafspraken kunnen houden Bij een eventueel geschil vindt er eerst ambtelijk overleg plaats om tot een oplossing te komen. Mocht dit ambtelijke overleg niet tot een voor partijen aanvaardbare oplossing leiden, dan kan bestuurlijk overleg plaatsvinden tussen de gemeente, de corporaties en de huurdersorganisaties. Op het moment dat ook bestuurlijk geen overeenstemming kan worden gevonden, kan een traject van mediation worden gestart. 5.5 Bewonersparticipatie KADERAFSPRAAK: Woningcorporaties en huurdersorganisaties kunnen specifieke themagerichte afspraken maken over de inzet van participatie en/of de rol van de huurdersorganisatie daarbij. Deze afspraken worden vastgelegd in deze prestatieafspraken en/of de uitwerking in de jaarschijf Bij de uitvoering van deze prestatieafspraken worden de huurdersorganisaties gefaciliteerd. 15

16 Ondertekening Prestatieafspraken Alkmaar, datum 13 december Namens gemeente Alkmaar Mevrouw E.C. Konijn-Vermaas, wethouder Wonen Namens Stichting Huurdersbelangen Kennemer Wonen Alkmaar Heiloo Mevrouw W.J. Amato-Stuifzand, voorzitter Namens Kennemer Wonen De heer H.J. Tromp, directeur bestuurder Namens Huurdersbelangenvereniging Van Alckmaer voor Wonen De heer B. Houtkoper, voorzitter Namens Van Alckmaer voor Wonen De heer A.C.A. Köster, directeur-bestuurder Namens Huurdersbelangenvereniging Noord-Kennemerland De heer IJ.J. Schulp, voorzitter Namens Woonwaard De heer P.F.Th. Sponselee, directeur-bestuurder Namens Huurdersvereniging De Vijfhoek De heer Th.N. Appelman, bestuurslid Namens Wooncompagnie De heer S.J.T. van Schaik, directeur-bestuurder 16

17 BIJLAGEN Bijlage 1. Begrippen en definities Begrip Prijspeil 1/1/2016 Toelichting Basishuur: huishoudens jonger dan 65 jaar 231,87 De huur die huurtoeslagontvangers minimaal zelf moeten betalen oudere alleenstaanden 230,05 oudere meerpersoonshuishoudens 228,24 Kwaliteitskortingsgrens 409,92 Als de feitelijke huur lager is dan deze kwaliteitskortingsgrens, dan krijgt de toeslagontvanger het hele bedrag tussen de persoonlijke basishuur en de feitelijke huur vergoed. Aftoppingsgrens: 1-2 persoonshuishoudens 3 en meer persoonshuishoudens 586,68 628,76 Het deel van de huur waarboven geen of nog maar weinig huurtoeslag wordt verstrekt Liberalisatiegrens 710,68 De grens voor de maximale huurprijs van sociale huurwoningen zoals vastgesteld door het Ministerie van BZK Maximale huurverhoging: huishoudens met een inkomen tot huishoudens met een inkomen vanaf tot en met inkomens boven de ,1% 2,6% De door het Ministerie van BZK vastgestelde maximale toegestane huurverhoging voor zelfstandige woningen 4,6% Sociale woningvoorraad Streefhuur tot 710,68 Het deel van de woningvoorraad met een streefhuur tot aan de liberalisatiegrens. Goedkope huur huur onder 409,92 Woningen met een huurprijs tot aan de kwaliteitskortingsgrens 17

18 Betaalbare huur huur tussen 409,92 en 628,76 Woningen met een huurprijs tussen de kwaliteitskortingsgrens en de hoge aftoppingsgrens Bereikbare huur huur tussen 628,75 en 710,68 Woningen met een huurprijs tussen de hoge aftoppingsgrens en de liberalisatiegrens Dure huur / vrije sector huur boven 710,68 Woningen met een huurprijs boven de liberalisatiegrens Primaire doelgroep: éénpersoonshuishouden <65 jaar éénpersoonshuishoudens 65 jaar meerpersoonshuishoudens < 65 jaar meerpersoonshuishoudens 65 jaar Secundaire doelgroep Doelgroep van beleid Inkomensgrenzen: Huishoudens met een belastbaar jaarinkomen en vermogen onder de grens waarop men in aanmerking komt voor huurtoeslag Huishoudens die niet tot de primaire doelgroep behoren met een belastbaar jaarinkomen tot De primaire plus de secundaire doelgroep 18

19 Begrip / afkorting Levensloopbestendige buurt Levensloopbestendige/nultredentoegankelijke woning Sociale woning (conform regionale woonvisie) Wmo Woningwet Woonlasten Definitie Een buurt die geschikt is om een leven lang te kunnen wonen, van jong tot oud en ongeacht de zorgbehoefte. Een woning die zonder treden toegankelijk is tot aan de voordeur en die ook aan de binnenzijde aangepast is. Bijvoorbeeld een begane grondwoning die zonder trap bereikbaar is, een appartement die met een lift bereikbaar is, of een grondgebonden woning waarin een traplift geplaatst is of kan worden. In de regionale Woonvisie is de volgende onderverdeling in categorieën vastgelegd. Hierin worden categorie 1 en 2 samen aangemerkt als sociale woning. Koop Huur Categorie 1 Tot ,- tot 586 Categorie , Categorie ,- > 710 Categorie 4 Vanaf ,- Wet maatschappelijke ondersteuning Herzieningswet Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting zoals vastgesteld in de Eerste Kamer d.d. 17 maart 2015 en in werking tredend per 1 juli 2015 Woonlasten in de ruime betekenis bestaan uit huur- of hypotheeklasten, energie, gas, water en gemeentelijke en waterschapslasten 19

20 Bijlage 2. Samenstelling huidige woningvoorraad Sociale huurwoningen in Alkmaar Woonwaard Kennemer Wonen Van Alckmaer Wooncompagnie TOTAAL lift geen lift totaal lift geen lift totaal lift geen lift totaal lift geen lift totaal lift geen lift totaal eengezinswoning tot kwaliteitskortinggrens < 409, tot eerste aftoppingsgrens 409,92-586, tot tweede aftoppingsgrens 586,68-628, tot huurtoeslaggrens 628,76-710, vrije sector > 710, etagewoning tot kwaliteitskortinggrens tot eerste aftoppingsgrens tot tweede aftoppingsgrens tot huurtoeslaggrens vrije sector totaal