Burgerkracht in steden: Verleden, heden en toekomst. 25 April 2014 Bas Denters

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Burgerkracht in steden: Verleden, heden en toekomst. 25 April 2014 Bas Denters"

Emiel van de Berg
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Burgerkracht in steden: Verleden, heden en toekomst 25 April 2014 Bas Denters 1

2 Stad en burgerschap In Westerse wereld denken over staat, democratie en burgerschap onlosmakelijk verbonden met steden o Pericles (Lijkrede): de stadstaat Athene als context voor democratisich burgerschap Pericles 2

3 Steden Noordelijke Nederlanden Vrije, autonome steden o Stadsrechten en stadsmuren, eigen belastingen City & Citizen o Vrije burgers (geen horigen / lijfeigenen) o Zelfbestuur (NB: geen modern burgerschap: oligarchie) Steden: de kern van het politieke bedrijf (Kloek & Mijnhardt 2001:42) 3

Stedelijk bestuur in Republiek Bestuurlijke drukte o Schutterij, gilde en doelcorporaties o Initiatief van lokale instellingen en burgers (Fockema Andrea

4 Stedelijk bestuur in Republiek Bestuurlijke drukte o Schutterij, gilde en doelcorporaties o Initiatief van lokale instellingen en burgers (Fockema Andrea 1978: 39) o Onoverzichtelijke veelheid van bestierders en uitvoerders (ibid: 187), talloze curatoria, colleges, besturen, kamers en raden (Zahn 1989:32) 4

5 Vraagstelling Hoe heeft zich sedertdien in NL de relatie steden burgerschap, in een aantal reuzensprongen, ontwikkeld en wat is tegen deze achtergrond de betekenis van 20 jaar stedenbeleid op de ontwikkeling van stedelijk burgerschap voor de komende jaren? 5

Unitaire verzorgingsstaat Ontwikkeling 1795-1960: o Gemeenten: instituut tot restverwerking (Van Poelje) Uitvoeringsloket van

6 Unitaire verzorgingsstaat Ontwikkeling : o Gemeenten: instituut tot restverwerking (Van Poelje) Uitvoeringsloket van het Rijk o Gering eigen belastinggebied o Receptieve Bestuurscultuur: Hand ophouden, in plaats van eigen initiatief (WRR 1990:36) 6

7 Verbinding... verbroken V E R K I E Z I N G Politiek ZUILEN Middenveld ZUILEN Burger Relatie Politiek Samenleving Verzuiling: o Politiek: leiding en lijdelijkheid o Uitvoering: verzuild middenveld o Levendige eigen kringen: burgerparticipatie en -initiatief in middenveld Ontzuiling o Individualisering en lossere band met middenveld 7

8 Verstatelijking en kloof V E R K I E Z I N G Politiek Middenveld K L O O F Burger Jaren 70: o Primaat van de politiek o Planning en controle (PC) instellingen o Bestuurlijke schaalvergroting o Professionalisering en paternalisme (wij weten wat goed voor u is) o Burger op afstand (onbegrip en wantrouwen) en receptief: vragen / eisen 8

9 GSB: nieuwe sturingsfilosofie Minder receptiviteit: o Partnerschap in relatie steden rijksoverheid o Herontdekking actief burgerschap Nieuwe verbindingen met stedelijk middenveld: o Minder sturing meer zelfsturing en coproductie 9

Leerproces: Enschede 1999-2000: Evaluatie Toekomstvisie 2010 o Voorzichtig begin interacticviteit en

10 Leerproces: Enschede : Evaluatie Toekomstvisie 2010 o Voorzichtig begin interacticviteit en partnerschap externen o De inbreng van individuele burgers en vertegenwoordigers staat nog in de kinderschoenen 10

11 13 mei 2000

12 Ambities Wederopbouw 1. Ruime en effectieve participatie: Iedereen die wil deelnemen moet in staat zijn invloed uit te oefenen 2. Kwaliteitsimpuls voor een buurt, met behoud van toegankelijkheid voor lagere inkomens 3. Snelheid! Too good to be true! 12

13 UT - Evaluatie Inbreng burgers was richtinggevend voor het planningsproces en de realisatie Brede participatie Vooral bepaald door terugkeerwens en interesse Partcipanten: representatief naar opvattingen over wederopbouw 13

14 Kwaliteit en snelheid Kwaliteit: Gouden Pyramide 2007 European Urban and Regional Planning Award 2008 Snelheid: Behoedzame start Brede steun: o Geen vertraging door procedures 14

15 Minder receptieve burgers Participatiesamenleving: Samen kiezen we voor een overheid die mensen niet in de eerste plaats als consument ziet, maar als burgers die de ene keer zelfstandig, de andere keer samen de toekomst van Nederland vormgeven. Na inspraak (1 e generatie) en interactief bestuur (2 e generatie), burgerinitiatieven (3 e generatie burgerparticipatie) 15

16 Omschrijving Collectieve activiteiten, gericht op een gezamenlijk belang Geen mantelzorg Initiatief bij burgers en uitvoering (mede) door burgers / bedrijven 16

Consensus in tweevoud Uiteindelijk gaat het erom de vitaliteit en de veerkracht van de samenleving aan te spreken. Dat vraagt om een andere overheid.

17 Consensus in tweevoud Uiteindelijk gaat het erom de vitaliteit en de veerkracht van de samenleving aan te spreken. Dat vraagt om een andere overheid. De vitale samenleving mag dan wel bestaan, de overheid die haar ten volle tot bloei laat komen heeft zich nog maar weinig laten zien. Inzetten op de vitale samenleving vraagt om een andere overheid met een andere rolopvatting (Raad Openbaar Bestuur, p. 61) 17

18 B. Denters, E. Tonkens, J. Bakker & I. Verhoeven 18

19 ACTIE instrument A nimo C ontacten T oerusting I nbedding E mpathie 19

20 ACTIE: maatwerk nodig Soms loslaten Soms meer intensieve ondersteuning Ondersteunen initiatiefnemers: zwakke effecten Inbedding en Empathie lijken belangrijker

GSB: Nieuwe verbindingen Naar verzorgingsstad (Putters): o Vraagt om democratische agenda o Eigentijdse variant Middeleeuwse veelheid aan corporaties, kamers, raden,

21 GSB: Nieuwe verbindingen Naar verzorgingsstad (Putters): o Vraagt om democratische agenda o Eigentijdse variant Middeleeuwse veelheid aan corporaties, kamers, raden, colleges Meervoudig burgerschap: o Kiezer o Consument o Meebeslissen over beleid (interactief bestuur) o Coproductie diensten o Zelfregie en zelfbestuur Leve bestuurlijke drukte 21

22 DOWNLOADS RAPPORTEN Burgers maken hun buurt: gers_maken_hun_buurt.pdf Burgerinitiatieven in Overijssel: %20Rapport%20Burgerinitiatieven%20in%20Overijssel%20samen gesteld.pdf 22

Vergelijkbare documenten

Naar nieuwe verhoudingen in het sociale domein: De facilitering van burgerinitiatieven. Bas Denters Hoogleraar Bestuurskunde Universiteit Twente

Naar nieuwe verhoudingen in het sociale domein: De facilitering van burgerinitiatieven Bas Denters Hoogleraar Bestuurskunde Universiteit Twente 1 Crisis van sociaal beleid (2008) Tragiek van sociaal beleid: