Projectbeschrijving Altijd Vader Humanitas. Aanleiding. Gezinsbenadering Pi Leeuwarden:

Transcriptie

1 Projectbeschrijving Altijd Vader Humanitas Aanleiding Gezinsbenadering Pi Leeuwarden: Binnen de PI Leeuwarden wil men/is men gaan werken met de gezinsbenadering. Het doel is het contact tijdens detentie tussen gezinsleden te verbeteren, continueren of herstellen. Daarmee wil men het volgende bereiken: Terugdringen van recidive Beperken van detentieschade bij kinderen Doorbreken van criminogene gezinssituaties Het is een werkwijze waarbij de PI Leeuwarden zich laat inspireren door Prison Parc in Wales. Waar ze een gehele family-unit hebben. PI Leeuwarden en Veenhuizen zijn echter relatief veel kleiner dan Prison Parc wat maakt dat er gekeken wordt naar elementen die hier wel uitgevoerd zouden kunnen worden. Vrijwilligers zouden daarin een grote rol kunnen krijgen. Humanitas ontwikkelt op dit moment in Altijd vader een aanbod, waarin samengewerkt wordt met PI en ketenpartners om dit aanbod vorm te kunnen geven. Het project Altijd vader wordt op dit moment alleen uitgevoerd in PI Vught. De ervaringen en kennis die daar zijn opgedaan zijn meegenomen in het projectvoorstel. Er zal doorlopend intensief samenwerking worden gezocht bij PI s zodat het aanbod breed aangeboden kan worden binnen DJI. Vanuit de participanten groep die is opgericht, neemt Humanitas vanuit een ander project gericht op opvoedingsondersteuning, hier aan deel. Hierin is naar voren gekomen dat het aanbod Altijd Vader zeer goed aansluit bij de gezinsbenadering. PI Leeuwarden heeft daarin aangegeven graag te willen dat Humanitas het aanbod rondom vrijwilligers gaat coördineren binnen de gezinsbenadering. Wat daarin meteen de aanleiding is om deze aanvraag in te dienen. Inleiding Vaders die in de gevangenis terecht komen, hebben vaak weinig contact met de buitenwereld en hun gezin. Het contact verloopt anders of moeilijker dan dat zij gewend zijn, ook als ze uit detentie zijn. Echter, goed contact tussen vaders en hun kinderen is erg belangrijk, want vaders hebben een grote invloed op hun kinderen. Onderzoeken onderschrijven het verband tussen goed contact met de kinderen en lagere recidive. Daarnaast heeft het ook effect op een verbeterde resocialisatie. Voor gedetineerden die kinderen hebben in de leeftijd beneden 18 jaar, kunnen ouderprogramma s ook de cyclus van crimineel gedrag doorbreken. Crimineel gedrag van ouders vormt namelijk een van de risicofactoren die de kans op crimineel gedrag bij kinderen en adolescenten vergroot. Vaders geven vaak toe dat zij in het verleden niet altijd een goede ouder zijn geweest, maar dat zij nu wel gemotiveerd zijn om de relatie met hun kinderen en hun ouderlijke vaardigheden te verbeteren. In de praktijk zijn er signalen opgevangen over dat er een noodzaak bestaat om een aanbod te ontwikkelen voor vaders in detentie, gericht op het bieden van ondersteuning en informatie/voorlichting over vaderschap tijdens detentie en erna. Daarnaast blijkt uit diverse onderzoeken dat de kans op recidive afneemt wanneer gedetineerde vaders goed contact hebben met hun kinderen. Ook ervaren deze vaders minder problemen wanneer zij weer terugkeren in de samenleving. Het project Altijd Vader beoogt gedetineerde vaders (meer) na te laten denken en vorm te geven aan hun vaderschap tijdens en na detentie. Dit is voor het welbevinden van zowel de vader als het kind(eren) belangrijk. De vrijwilligers van het programma Altijd Vader ondersteunen de vaders in het vormgeven van hun vaderschap. Dit gebeurt enerzijds aan de hand van individuele gesprekken/activiteiten tijdens en na detentie en anderzijds door middel van groepsbijeenkomsten met gedetineerde vaders. Het doel is het verbeteren van het contact, het herstellen van het contact of het accepteren dat contact met de kinderen, op dit moment, niet mogelijk is. 1

2 Basisgedachte van Altijd Vader en de uitgangspunten Door detentie wordt de natuurlijke band die er met het kind is verstoord. Er zijn gedetineerde vaders die niet weten wat hun rol als vader zijn inhoudt en hoe zij hun verantwoordelijkheden als vader vorm kunnen geven tijdens hun detentie. Wanneer vaders ondersteund worden in deze vraagstukken zijn zij beter in staat hun verantwoordelijkheden vorm te geven en kunnen de contacten met hun kind(eren), indien gewenst, verbeteren. Dit alles heeft effect op de problemen die de kinderen ervaren door de detentie van hun ouder. Maatschappelijke uitval en stigmatisering kan door gerichte ondersteuning van de gedetineerde ouder positief worden beïnvloed. Binnen Altijd Vader wordt intensief samengewerkt met de PI en met gedetineerden en hun gezinnen om de hulpvragen te inventariseren. Vervolgens wordt er vanuit Altijd Vader maatwerk aangeboden aan de gedetineerde vader. De ondersteuning van de gedetineerde vader en zijn gezin of kinderen worden tijdens verschillende activiteiten uitgevoerd door getrainde vrijwilligers en beroepskrachten. Zij bieden informatie, training en ondersteuning aan (ex-)gedetineerde ouders en hun kinderen met als doel een goede terugkeer binnen het gezin en in de samenleving te bevorderen. Uitgangspunt hierbij is dat een succesvolle re-integratie van de ouder een belangrijke bijdrage levert aan het voorkomen van maatschappelijke uitval van betrokken kinderen. De ondersteuning van activiteiten worden door een coördinator van Humanitas, die aanwezig is in de PI, gecoördineerd. Dit is enerzijds vanuit de PI vereist en anderzijds gezien de complexiteit van de functie ook raadzaam. Verder is het uitgangspunt van Altijd Vader dat deelname op basis van vrijwilligheid plaatsvindt. Een andere belangrijke voorwaarde is dat de (ex-)gedetineerde vader gemotiveerd is om te werken aan het verbeteren van de vader-kindrelatie. Deze motivatie vergroot de slagingskans van het traject. Deelname aan het traject is niet vrijblijvend. Bij de start maakt de coördinator hierover concrete afspraken met de deelnemer. Als de deelnemer de afspraken niet nakomt, wordt deze hierop aangesproken. Het opbouwen van een relatie met een gedetineerde kost tijd. Het wantrouwen van een gedetineerde naar hulpverleners is (vaak) groot. Om het vertrouwen te winnen is het noodzakelijk dat een coördinator regelmatig aanwezig is op de afdelingen in de PI. Verder heeft onderzoek uitgewezen dat 15% tot 20% van de gedetineerden een licht verstandelijke beperking heeft. Deze groep gedetineerden ondervinden problemen op diverse levensgebieden. Van de coördinatoren vraagt dit herkenning, erkenning en extra aandacht voor de vragen van deze specifieke groep. De basisgedachte en uitgangspunten van altijd vader sluiten haarfijn aan op de gedachte achter de gezinsbenadering binnen de PI Leeuwarden Inzet vrijwilligers en beroepskrachten Onze keuze voor vrijwilligers is gebaseerd op de Humanitas-waarde gelijkwaardigheid. Vrijwilligers zijn geen hulpverleners. Zij staan naast de deelnemers; er is geen hiërarchische relatie tussen vrijwilliger en ouder. Omdat vrijwilligers gelijkwaardig zijn aan de ouders, kunnen zij hun vertrouwen winnen. Ze zijn geen partij, ze rapporteren niet en maken geen verslagen voor derden. Ouders die in detentie verblijven, staan veelal ver af van de hulpverlening of zijn daarin vast gelopen. Vrijwilligers bieden passende ondersteuning tijdens en na de detentie. 2

3 Altijd Vader zorgt ervoor dat er een betaalde coördinator aanwezig is in en buiten de PI om outreachend te kunnen werken naar de deelnemers en hun gezinsleden en om snelle en laagdrempelige ondersteuning te kunnen aanbieden. Doelgroep De ondersteuning binnen Altijd Vader is bedoeld voor (ex-)gedetineerde vaders hun kinderen en overige gezinsleden.contra-indicaties voor het deelnemen aan het project zijn: ernstige verslavingsproblematiek; ernstige psychiatrische problematiek; gewelds- of zedendelict tegen kinderen. Draagvlak Ten eerste is het belangrijk dat de directie van de PI achter de uitvoering van het project staat. Daarin is het positief dat het project Altijd Vader gedragen wordt door de PI Leeuwarden en dat het ook een wens is in het kader van de gezinsbenadering om meer met vrijwilligers te gaan werken en dat dit gecoördineerd gaat worden door Humanitas. PI stelt daarin o.a. ruimte beschikbaar voor een coördinator en zorgt dat de vrijwilligers en coördinator goed worden toegerust met o.a. kennis en b.v. veiligheidsmaatregelen. Afdelingen en PIW ers dienen op de hoogte te worden gebracht van de uitvoering van het project binnen de PI evenals andere disciplines reeds eerder genoemd en casemanagers. Het zou fijn zijn als zij op de hoogte gebracht worden van de methodiek, doelgroep en contraindicaties van het project. Voor de veiligheid en (praktische) uitvoering van de activiteiten is het raadzaam om warme contacten op te bouwen en te onderhouden de disciplines in de PI. Te denken valt aan de beveiliging, sport, geestelijke verzorging etc. Inzet vrijwilligers binnen PI Een voorwaarde is dat Vrijwilligers een VOG kunnen overhandigen. De screening, opleiding, begeleiding, deskundigheidsbevordering, inzetbaarheid en evaluatie van de vrijwilligers is de verantwoordelijkheid van de coördinator van Humanitas. Vrijwilligers moeten worden beveiligd d.m.v. toezicht of piepersysteem. Vrijwilligers moeten zowel door Humanitas (training Altijd Vader) als door de PI getraind worden in gedragscode van DJI. Iedere PI doet dit op zijn eigen manier. Voor de vrijwilligers die gaan werken in de PI is het van belang kennis te nemen van het reilen en zeilen binnen de PI. Er dient een betaalde coördinator aanwezig te zijn wanneer vrijwillig coördinatoren werkzaam zijn in de PI. 3

4 Aanbod van Activiteiten Atijd Vader specifiek uitgebreid met activiteiten binnen de PI Leeuwarden in het kader van de gezinsbenadering. Ondersteunen bij de bezoekmomenten in de nieuwe gezinskamer: In het kader van de gezinsbenadering is er een gezinskamer gemaakt waar vader hun kinderen in een kindvriendelijke ruimte kunnen ontvangen. Vrijwilligers kunnen hier bij aanwezig zijn en kunnen de gezinnen bij binnenkomst opvangen en ondersteunen bij het afscheid. Dit draagt bij aan detentietrauma bij kinderen. Vader geven huiswerkbegeleiding aan hun kind binnen de pi/deelname aan 10- minutengesprekken school: Voor het gezin is het belangrijk dat vader ook tijdens detentie een rol kan spelen in de dagelijkse gezinsactiviteiten. Hierbij denken we aan huiswerkbegeleiding van het eigen kind binnen de PI Leeuwarden. Tevens willen we kijken naar mogelijkheden om 10 minutengesprekken te laten plaatsvinden in de PI. Verzorging kind: In het kader van de gezinsbenadering wordt er ook gekeken naar hechting van kinderen. Daar kan bij horen dat een gedetineerde vader mogelijkheden krijgt tijdens detentie en binnen de PI om zijn kind te verzorgen. Daarbij kun je denken aan badderen, verschonen en mogelijk in de toekomst consulten van het consultatiebureau binnen de PI. Individuele gesprekken: De coördinator koppelt de vaders aan een maatje( vrijwilliger). Dit maatje gaat met de vader in gesprek over onderwerpen die hem bezighouden. Thema s rondom vaderschap en opvoeding kunnen daarbij een belangrijk onderwerp zijn. Dit contact kan indien gewenst na detentie voortgezet worden. Groepsactiviteit: Tijdens de groepsbijeenkomsten, begeleid door vrijwilligers, worden vaders gezamenlijk gemotiveerd na te denken en te praten over hun rol als vader, hoe zij die rol op deze plek kunnen invullen, wat de wensen en behoeften zijn van hun kinderen, etc. Samen geven ze vorm aan de vader-kind bezoeken; zij bedenken het programma en organiseren het met elkaar. Hierin is aandacht voor de wensen van de vaders en hun kinderen. Zo krijgen zij de mogelijkheid de bezoeken van hun kinderen in te richten. Wanneer de groep vaders vertrouwen heeft in elkaar en in de vrijwillige begeleiders, kunnen ook andere thema s rondom vaderschap en kinderen worden belicht. Vragen als wat het betekent om als vader niet bij de dagelijkse bezigheden en de ontwikkeling van je kinderen te kunnen zijn, gevoelens die daarbij komen kijken, hoe je de rol van vader in en na de detentie in kan/gaat vullen zijn onderwerpen die kunnen worden besproken. Het vader-maatje blijft betrokken, ook gedurende de looptijd van de groepsbijeenkomsten. Vader en Kind Dag: Zie bijgevoegde methodiekbeschrijving Wekelijkse activiteitenmiddagen: En specifiek voor Leeuwarden aangevuld met wekelijkse activiteitenmiddagen voor vader en kind. Vrijwilligers ondersteunen hierbij i.p.v. medewerkers PI. Door vrijwilligers in te zetten kun je de situatie meer normaliseren en voor kinderen prettiger laten aanvoelen. 4

5 Gezinsmaatje: Ondersteuning door een vrijwilliger in het gezin van gedetineerde ouder. Vrijwilliger biedt praktische en emotionele ondersteuning aan kinderen en (tijdelijke) verzorgers tijdens detentie van een ouder. Ondersteunende middelen: Leesboeken Gedetineerde ouders schamen zich vaak voor het feit dat ze in de gevangenis zitten en/of vinden het moeilijk om hierover te praten. Kinderen van gedetineerde ouders praten vaak ook niet graag over de detentie van hun ouder. Voor de kinderen van gedetineerde vaders zijn er drietal boeken die kunnen helpen bij het begrijpen van wat detentie van hun vader inhoudt. Het eerste boek Mijn papa in de gevangenis is een prentenboek geschikt voor kinderen tot 6 jaar. Het boek Altijd papa is geschikt voor kinderen vanaf 6 tot 10 jaar. Het derde boek Houvast is een leesboek voor kinderen van 12 tot 18 jaar. Dit boek bevat ervaringsverhalen van kinderen van (ex-) gedetineerde ouders. Naast het verhaal hebben de meegewerkte kinderen in dit boek ook tips gegeven. De boeken zijn via het Landelijk Bureau van Humanitas te bestellen. Ondersteuning in project gezinsbenadering PI Leeuwarden De vrijwilligers kunnen praktische ondersteuning bieden bij de uitvoering van verschillende activiteiten die (specifiek) vorm gaan krijgen binnen het project gezinsbenadering binnen PI Leeuwarden. Afhankelijk van de nog in ontwikkeling zijnde activiteiten zal in samenwerking met de PI en ketenpartners gekeken worden waar vrijwilligers van Humanitas een positieve bijdrage kunnen leveren aan het contact tussen gedetineerde vaders en hun gezinsleden. Financiën Voor het aanstellen van een betaalde coördinator en het invulling geven aan en uitvoeren van de activiteiten is het noodzakelijk om (lokaal) cofinanciering via lokale overheden en fondsen te werven. De bereidheid van de gemeente is afhankelijk van of er een PI in de buurt staat gesitueerd en hoeveel ex-gedetineerden terugkeren in de desbetreffende gemeente, omdat de nazorg voor ex-gedetineerden is gedecentraliseerd naar de gemeenten. De verwachting is dat er na ontwikkeling en inbedding in de PI Leeuwarden, landelijk financiering gevonden kan worden binnen het subsidiekader van DJI, voor de uitvoering van interne activiteiten ondersteund door vrijwilligers van Humanitas. Start en vervolg: De inzet is om z.s.m. te kunnen gaan starten. PI Leeuwarden heeft samen met de participantengroep ideeën verzameld om de gezinsbenadering vorm te kunnen gaan geven. Het ontbreekt nu echter nog aan middelen om dit te kunnen realiseren. Het project Altijd Vader sluit hier naadloos op aan en zou mits de financiering rond is meteen kunnen starten. Uitgangspunt is dat wanneer er middelen beschikbaar zijn om een coördinator aan te stellen de coördinator ook meteen in de PI zal gaan starten i.s.m. de medewerkers van de PI. Het doel is om binnen 1 jaar tijd 15 vrijwilligers actief te laten zijn binnen het project Altijd vader in het kader van de gezinsbenadering. 5

6 We zullen middels registratie en evaluatie nauwkeurig bijhouden wat de activiteiten zijn en wat de meerwaarde is. Tevens zullen we kritisch reflecteren om ons aanbod kwalitatief goed te kunnen blijven verantwoorden en door te ontwikkelen. 6