Schrijven - Verbanden vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Schrijven - Verbanden Vooraf Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Antwoorden Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Schrijven - Verbanden Vooraf De alinea is van groot belang voor de schrijver. Die kan de alinea gebruiken als eenheid van informatie en hij moet de opbouw van de tekst, die hij van tevoren bedenkt, op een of andere wijze laten corresponderen met de alinea-opbouw. Leerdoel Je weet dat alinea s goed op elkaar aansluiten door gebruik van verbanden. Je weet welke verbanden er zijn. Je kunt verbanden in een tekst herkennen. Eindproduct Je schrijft een artikel met duidelijke verbanden tussen de verschillende alinea s. Alleen of samen Deze opdracht doe je alleen. In deze opdracht zijn veel oude examenvragen verwerkt. Het is dus een goede oefening voor volgend jaar. Soms vergelijk je je antwoorden met een klasgenoot, speelt elkaars docent en verbetert het werk waar nodig. Als het niet lukt vraag je een medeleerling of de docent om hulp. Tijd Je kunt voor deze opdracht twee uur gebruiken. Stap1 Pagina 2

4 Verbanden Een verband kom je niet alleen tegen in het ziekenhuis, een verband kan ook voorkomen in een tekst. Een verband zorgt ervoor dat twee alinea s goed op elkaar aansluiten. Bestudeer in de Kennisbank Nederlands: verbanden tussen alinea s. Je hoeft de verbanden niet allemaal uit je hoofd te kennen, maar je moet ze wel in teksten kunnen herkennen. KB: Schrijven: Verbanden tussen alinea's Bestudeer de volgende link. Hierin wordt informatie gegeven over hoe je zelf een verband kunt maken tussen twee alinea s. Verbanden in teksten Maak ze zelf! Tussen de inleiding, kern en slot van een artikel bestaat een bepaald verband. Dit geldt ook voor de alinea s. Maar deze verbanden ontstaan niet zomaar. Je moet het zo schrijven dat het aansluit. Natuurlijk kun je de lezers zelf laten puzzelen wat dat verband precies is, maar het is verstandiger ze erbij te helpen. Je kunt dit op een aantal manieren doen. Verwijs- en signaalwoorden Gebruik bijvoorbeeld verwijswoorden. Dit zijn woorden als: die, deze en dergelijke. Hiermee geef je het verband expliciet aan. Je kunt ook signaalwoorden gebruiken. Deze geven aan dat er straks iets belangrijks gaat komen. Denk hierbij aan: ten eerste, vervolgens, later, doordat, door middel van enz. Koppelzin Een andere mogelijkheid is door een koppelzin te gebruiken. Dat is een zin die het voorafgaande koppelt aan het volgende (bijvoorbeeld: "Natuurlijk zijn er nog wel meer voordelen van een vakantie in het buitenland te noemen, maar aan zo'n vakantie zitten wel degelijk ook nadelen vast. Zo is het voor de meeste Nederlanders toch niet zo eenvoudig om in China duidelijk te maken, Pagina 3

5 dat ze graag een ritje door een minder toeristisch deel van de streek willen maken."). Lay-out Behalve met verwijswoorden, signaalwoorden en koppelzinnen kun je in een geschreven artikel ook met een goed verzorgde lay-out bereiken dat de structuur van het hele artikel voor de lezer makkelijk te doorzien is: scheid de kern van de inleiding en het slot door telkens een witregel aan te brengen; markeer het begin van elke alinea door een stukje in te springen; bestaat een kerndeel uit meer alinea's, dan kun je overwegen dit kerndeel van de andere kerndelen te scheiden door een witregel; je kunt dan ook met een tussenkopje werken; ten slotte kun je ook gebruik maken van onderstreping, afwijkend lettertype etc.; bedenk echter wel dat een teveel aan dit soort middelen eerder schaadt dan baat. Bron: Schooltv Stap2 Oefenen Hieronder zie je drie gedeeltes van teksten die de afgelopen jaren in het examen Nederlands hebben gestaan. De vragen die onder iedere tekst staan, zijn ook afkomstig uit de examens. Dit is dus een goede oefening voor je examen volgend jaar! Tekst 1 (1) Wie in Nederland een windmolenpark wil bouwen, kan op een storm van protest rekenen. Het actiecomité Urk Briest verzet zich bijvoorbeeld met de slagzin Geen ijzeren gordijn rondom Urk tegen de bouw van een windpark ten zuiden en noorden van het voormalige eiland. (2) Van de inwoners van het Duitse Wörrstadt, een kleine vijfhonderd kilometer ten zuidoosten van Urk, klagen er weinigen over de reusachtige windturbines waar ze al jaren tegenaan kijken. De reden voor het uitblijven van dat protest is, dat ze dankzij de turbines een veel lagere prijs voor elektriciteit gaan betalen dan andere Duitsers. En dus gaf de gemeenteraad van Wörrstadt toestemming voor de bouw van nog eens twintig windturbines. Wanneer je mensen laat zien dat ze goedkopere elektriciteit krijge, dankzij windturbines dicht bij hun huis, dan klagen ze niet, zegt Matthias Willenbacher, directeur van energiebedrijf Juwi. Er was geen comité of politieke partij tegen het windpark. Vragen Geef antwoord op de volgende vraag: 1. Welk verband is er tussen alinea 1 en alinea 2? a. Alinea 1 en 2 vormen samen een oplossing. b. Alinea 1 en 2 vormen samen een tegenstelling. Pagina 4

6 c. Alinea 2 geeft een toelichting op de inhoud van alinea 1. d. Alinea 2 noemt een voorbeeld van wat er in alinea 1 is gesteld. Noteer het antwoord op een blaadje. Na de laatste voorbeeldtekst vind je de antwoorden in het antwoordenblok. Tekst 2 (1) In de wachtkamer van Het Oogziekenhuis Rotterdam staan twee beeldschermen. Op beide is een oog te zien. De wachtenden in de wachtkamer kijken aandachtig toe: in de operatiekamer worden de ogen van hun familieleden geopereerd. Met deze live-operaties probeert Het Oogziekenhuis in Rotterdam het aantal medische missers terug te dringen. Niet door streng op te treden tegen artsen die fouten maken, maar juist door over fouten niet langer geheimzinnig te doen. We stimuleren dat artsen en verpleegkundigen al hun fouten en foutjes melden, vertelt directeur Frans Hiddema. Sinds we dat doen is het aantal foutenmeldingen enorm gestegen. Wekelijks zitten artsen en verpleegkundigen om de tafel om alle fouten door te nemen en ervan te leren. Dat is een ware cultuuromslag. (2) Zolang je erover praat en er met zijn allen van leert, mag je in het Rotterdamse ziekenhuis fouten maken. Het lijkt te werken. Begin jaren negentig, toen Hiddema en zijn compagnon Kees Sol directeur werden, stond Het Oogziekenhuis Rotterdam matig aangeschreven. Nu prijkt het bovenaan in landelijke patiënttevredenheidslijstjes. Hiddema: En het aantal links-rechtsverwisselingen bij oogoperaties is van vijf, zes per jaar gedaald tot nul of één, overigens steeds zonder fatale gevolgen. (3) Fouten maken op de werkvloer is bij de meeste organisaties helaas nog altijd taboe, zegt psychologe Cathy van Dyck, docente aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het principe van zulke bedrijven is, dat fouten moeten worden voorkomen. Maar daardoor wordt er hooguit geleerd van fouten met ernstige gevolgen. Jammer, want vergelijkbare fouten zijn vaak al eerder opgetreden, maar dan zonder grote effecten. En zonder dat ervan geleerd is. (4) Niets werkt zo nadelig als een foutenmijdende cultuur, een cultuur waarin men fouten hard bestraft, weet Van Dyck, die al zo'n vijftien jaar onderzoek doet naar hoe bedrijven en organisaties met fouten omgaan. Vlieg je niet de laan uit bij een fout, dan belandt er wel een waarschuwingsbrief op de mat of krijg je een woedende baas over je heen. Het gevolg: mensen melden hun fouten niet en er wordt dus niets van geleerd. Juist in zulke organisaties gaat het vaak uiteindelijk een keer goed mis. Volgens Van Dyck moet je mensen die hun fouten melden juist belonen in plaats van straffen. Dat zo'n open foutencultuur beter werkt, blijkt volgens haar uit veel onderzoeken. (5) Computerdeskundige Michiel Vrasdonk (32) is iemand die bij een organisatie werkt, die tegenwoordig zo'n open foutencultuur heeft. Een aantal jaren geleden is de cultuur bij ons duidelijk veranderd toen we een nieuwe directeur kregen, zegt hij. Voor die tijd was het belangrijkste dat medewerkers hun afspraken nakwamen, vertelt Vrasdonk. Had je een bepaald karwei niet op tijd af, dan was de baas boos. Maar het gevolg was dat medewerkers klussen niet durfden op te pakken, als ze niet zeker wisten dat ze het werk op tijd en zonder problemen konden afronden. Ook aan ingewikkelde opdrachten met een groot gevaar op fouten, wilde niemand meer zijn vingers branden. Vrag Pagina 5

7 en Geef antwoord op de volgende vraag: 2. Hoe kun je het verband tussen alinea 4 en 5 het beste weergeven? a. Alinea 5 geeft een voorbeeld bij de inhoud van alinea 4. b. Alinea 5 noemt een oplossing voor het probleem in alinea 4. c. Alinea 5 zwakt de inhoud van alinea 4 af. d. De inhoud van alinea 4 spreekt de inhoud van alinea 5 tegen. Noteer het antwoord. Tekst 3 (1) Ruim anderhalf miljoen bezoekers komen jaarlijks naar het Dwingelderveld, het grootste, aaneengesloten natteheidegebied van Noordwest Europa. Volgens André Donker van Natuurmonumenten kan dat bezoekersaantal best nog groeien tot twee miljoen. Marloes Berndsen van Staatsbosbeheer voegt daaraan toe: We hebben gekozen voor een mensinclusieve natuur in plaats van een mens-exclusieve natuur. Beide organisaties streven er dus naar de Nederlandse natuur zo toegankelijk mogelijk te maken voor het grote publiek. (2) Dat heeft nogal wat consequenties, bijvoorbeeld voor de inrichting van de natuurgebieden. Om de diverse kwaliteiten van elk gebied tot hun recht te laten komen en de natuur én de mens ruimte te geven, is gekozen voor zonering. Daarbij wordt het beschermd landschap opgedeeld in zones. In elke zone wordt de nadruk gelegd op een bepaalde eigenschap. Zo krijgt in het ene gebied de toegankelijkheid voor recreanten sterke aandacht, terwijl in een ander gedeelte weer de landschappelijke waarde wordt benadrukt. Van deze werkwijze weet André Donker alles af. Ons voornaamste aandachtspunt blijft de natuur, maar dat is niet waarvoor de meeste bezoekers komen. Die komen voor de ruimte, het decor en de frisse neus. Je moet dus in en aan de randen van de natuur voorzieningen voor de mensen treffen, zonder dat de kwetsbare natuur eronder lijdt. (3) Zonering, daar zijn allerlei middelen voor. Donker spreekt over de gouden driehoekscombinatie van het bezoekerscentrum, de schaapskooi en het theehuis. Deze trekpleisters liggen aan de randen van het gebied. Van daaruit zijn er kortere wandelroutes. Bij het bezoekerscentrum is een miniatuurversie aangelegd van het natuurgebied. Hier kunnen kinderen schepnetjes huren om kikkervisjes te vangen. Zo zijn ze vaak al anderhalf uur zoet met de natuur, zonder dat ze in het gebied zelf zijn geweest. (4) Een tactiek om enerzijds zoveel mogelijk bezoekers te trekken en anderzijds het gebied te ontlasten, is het betrekken van de omgeving bij het park. Donker: Bij de dorpen in de omgeving zouden mensen hun auto kunnen parkeren. Daar kun je de horeca onderbrengen. De mensen komen ook voor dat terrasje op het dorpsplein. Verder kunnen ze dan in de dorpen fietsen huren om het park te bezoeken. Dat is voor iedereen goed: voor de omgeving, voor de ondernemers, voor de natuur. Pagina 6

8 Geef antwoord op de volgende vraag: 3. Hoe sluiten alinea's 3 en 4 aan op alinea 2? a. Alinea's 3 en 4 geven een conclusie voor het gestelde in alinea 2. b. Alinea's 3 en 4 geven voorbeelden bij alinea 2. c. Alinea's 3 en 4 noemen oorzaken van het gestelde in alinea 2. d. Alinea's 3 en 4 vormen een tegenstelling met alinea 2. Stap3 Verbanden herkennen De onderstaande tekst is afkomstig uit het Examen Nederlands uit Lees de tekst aandachtig door en let goed op de verbanden tussen de alinea s. Wordbestand: Verbanden herkennen Maak nu de volgende oefening. Verbanden tussen alinea's kn.nu/i2uw0 1 Het doel van bovenstaande tekst is.... a. overtuigen b. activeren c. informeren 2 Het verband tussen alinea 1 en 2 is een.... a. uitspraak - uitleg b. oorzaak - gevolg c. opsomming d. tegenstelling 3 Het verband tussen alinea 4 en 5 is een.... Pagina 7

9 a. verschijnsel - reden b. doel - middel c. opsomming d. conclusie 4 Alinea 8 dient als een.... a. vergelijking b. samenvatting c. tegenstelling d. voorbeeld Stap4 Artikel schrijven In deze opdracht ga je zelf een artikel schrijven. Het artikel heeft als onderwerp: "jouw leven in Nederland". Om je geheugen op te frissen, bestudeer je in de Kennisbank het onderwerp Artikel. KB: Artikel Het artikel dat je gaat schrijven bevat een inleiding, middenstuk en slot. Het middenstuk van jouw artikel bevat drie alinea s. Zorg dat je duidelijke verbanden aanbrengt tussen de alinea s. 1 Voordat je begint met schrijven, stel je een schema op voor je artikel. Gebruik het onderstaande schema. In dit schema zet je kort de inhoud van je artikel onder elkaar. In dit schema kun je ook aangeven welk verband je gaat gebruiken tussen de alinea s. Hiervoor mag je ongeveer tien minuten gebruiken. Artikel van... (vul je naam in) Korte inhoud Verband met de volgende alinea Inleiding Alinea Alinea Alinea Pagina 8

10 Conclusie... 2 Schrijf je artikel. Het artikel moet ongeveer de lengte hebben van 500 woorden. Maak daarbij gebruik van het schema dat je in de vorige opdracht hebt opgesteld. Als je het artikel klaar hebt, controleer je het nog een keer op spelling en grammatica. Hiervoor mag je maximaal twintig minuten gebruiken. 3 Wissel met een klasgenoot van artikel. Geef aan welke verbanden jij herkent in het artikel dat je klasgenoot heeft geschreven. Gebruik hiervoor ongeveer vijf minuten. 4 Wissel opnieuw van blaadje. Controleer of je klasgenoot de juiste verbanden heeft herkend. Bespreek de antwoorden die jullie hebben gegeven. Als jullie er niet uitkomen, mag je de docent om hulp vragen. Antwoorden Antwoorden Stap 2 1 = b (Alinea 1 en 2 vormen samen een tegenstelling). 2 = a (Alinea 5 geeft een voorbeeld bij de inhoud van alinea 4). 3 = b (Alinea's 3 en 4 geven voorbeelden bij alinea 2). Pagina 9

11 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 August 2016 om 14:54 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Nederlands; Schrijfvaardigheid; Leesvaardigheid; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 10