RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij. SBAO Het Spectrum

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij SBAO Het Spectrum Plaats : Amsterdam BRIN-nummer : 20WT Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 21 en 22 november 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 12 januari 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 21 en 22 november 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op Het Spectrum, school voor speciaal basisonderwijs, naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 27 en 28 september 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces op Het Spectrum. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 17 november De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan of de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Toezichthistorie Het Spectrum is in 2005 bezocht in het kader van een jaarlijks onderzoek en in mei 2006 voor een periodiek kwaliteitsonderzoek in het kader van de bestandsopname. In 2010 heeft de school een periodiek kwaliteitsonderzoek gehad. De belangrijkste ontwikkelpunten lagen zowel in 2006 als in 2010 op het vlak van de leerlingenzorg en het werken met ontwikkelingsperspectieven. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie een aantal lessen heeft bijgewoond gesprekken heeft gevoerd met de directie en de intern begeleiders. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: Zorg en begeleiding. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 5 van 11

6

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast Kwaliteitsaspect 8 Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De school laat op cruciale punten onvoldoende ontwikkeling zien. Dit geldt met name voor de opstelling en uitvoering van ontwikkelingsperspectieven en de leerlingenzorg. Hoewel de school een belangrijke inhaalslag aan het maken is op het vlak van de ontwikkelingsperspectieven, voldoen de perspectieven op dit moment nog niet aan de criteria van de inspectie. Verder ontbreekt het zicht op de samenhang tussen de perspectieven, de groepsplannen en wat er in en buiten de klas aan zorg geboden wordt. pagina 7 van 11

8 Positief is dat er binnen de school geleidelijk een omslag in denken plaats vindt. Zo is het team zich inmiddels bewust van het belang van hoge verwachtingen ten aanzien van de prestaties van de leerlingen en wordt er meer dan voorheen planmatig en doelgericht gewerkt om de beoogde streefdoelen en/of verwacht leerrendement te halen. Dit is een belangrijk gegeven. Wel stelt de inspectie vast dat er verschillen zijn in de wijze waarop leraren hun onderwijs plannen, toetsen analyseren en de zorg verantwoorden. De teamontwikkeling en de professionalisering vragen daarmee nog om een krachtige kwaliteitsimpuls. Alvorens de oordelen toe te lichten gaat de inspectie in op de uitgangssituatie, omdat deze mede een verklaring geeft voor de achterblijvende kwaliteit. Toelichting Uitgangssituatie De school heeft recentelijk een ingrijpende verhuizing achter de rug. Het gebouw aan de Kraaipanstraat is opgeheven. Een deel van de groepen is ondergebracht op de locatie James Wattstraat en drie groepen zijn gehuisvest in het nieuwe schoolgebouw op IJburg. De interne reorganisatie en verhuizing hebben veel energie gevraagd van alle betrokkenen. Daarbij is de intern begeleider, die de spilfunctie vervult in het verbeterproces, met ingang van het nieuwe schooljaar aangesteld als locatieleider in IJburg. Dit gaat ten koste van de tijd die nodig is voor de coördinatie van de zorg schoolbreed én het coachen van leraren. Gezien de investeringen die nodig zijn op het vlak van de ontwikkelingsperspectieven en de leerlingenzorg, mede gezien in het licht van het afrondende kwaliteitsonderzoek (najaar 2012), heeft de inspectie haar zorg hierover gedeeld met het bestuur. Ontwikkelingsperspectieven (7.3) De intern begeleiders zijn momenteel druk bezig met een kwaliteitsslag om voor alle leerlingen een goed onderbouwd ontwikkelingsperspectief op te stellen en de doelen per half jaar uit te lijnen. De inspectie ziet dat er op dit vlak vorderingen zijn geboekt, maar plaatst nog een aantal kanttekeningen bij de perspectieven. Zo is de bandbreedte van het uitstroomperspectief in veel gevallen te ruim geformuleerd en wordt bij veel leerlingen zowel het praktijkonderwijs als vmbo met leerwegondersteuning genoemd. Verder is het nodig om voor sturing op o.a. aanbod, afstemming en zorg een beredeneerde afweging te maken op basis van alle gegevens (onderzoeken, versterkende en belemmerende factoren e.d.) en deze onderbouwing ook vast te leggen. Op basis hiervan kan de school realistische doelen stellen en het aanbod afstemmen. Maar deze onderbouwing is ook van belang voor de evaluatie. Van de school wordt verwacht dat zij de behaalde eindniveaus kan verantwoorden. De volgende slag die gemaakt moet worden is het uitwerken van de onderliggende inhouden (leerlijnen). Tenslotte moet het werken met ontwikkelingsperspectieven zijn plek krijgen in de organisatie; de leraren moeten dit in samenhang gaan zien met de groepsoverzichten die de school gaat opstellen en die straks als onderlegger voor de groepsplannen zullen gaan dienen. Het team wordt dit jaar geschoold en begeleid in de invoering van de 1- zorgroute en handelingsgericht werken. Het accent ligt daarbij op het bieden van passende begeleiding en zorg in de klas. Hierop anticiperend hebben leraren recentelijk al groepsplannen opgesteld voor rekenen en spelling. Deze plannen bieden een goed handvat voor een onderbouwde en doelmatige afstemming in de klassen (preventieve zorg). In de komende maanden zal de school ook groepsplannen gaan opstellen voor technisch lezen en begrijpend lezen. pagina 8 van 11

9 Begeleiding en leerlingenzorg De school heeft met de invoering van een instrument voor sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen nu een dekkend systeem waarmee zij de ontwikkelingsvoortgang van leerlingen systematisch volgt (7.2). Ook de vroegtijdige signalering is voldoende (8.1). De leraren benutten zowel de methodetoetsen als de toetsen van het LOVS om de vorderingen te bepalen en hiaten in de ontwikkeling vast te stellen. De groepsplannen worden eens per zes weken geëvalueerd en bijgesteld. Verder gebruikt de school de streefdoelen zoals vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief om twee keer per jaar te bepalen of leerlingen voldoende leerwinst boeken. De intern begeleiders geven aan dat ze met de invoering van de speciale toetsen voor het sbo achter zijn geraakt met het bepalen van streefdoelen. Dit had te maken met het feit dat bij de verwerking van de nieuwe toetsen alleen de toetsscores werden gegenereerd en niet de DLE's. Dit probleem is inmiddels verholpen. Ook zijn de speciale toetsen nu beschikbaar voor alle groepen. Omdat zoveel tijd gemoeid is geweest met het opstellen van de ontwikkelingsperspectieven, zijn de intern begeleiders niet toegekomen aan het verbeteren van de onderdelen van zorg die bij het vorige kwaliteitsonderzoek als onvoldoende zijn beoordeeld, waaronder de analyse, de handelingsplannen en de evaluatie (8.2, 8.3 en 8.4). De inspectie neemt daarom de oude oordelen over en verwijst voor een toelichting naar het vorige rapport (november 2010). Wel heeft de school in het nieuwe schoolplan de zorgcylus beschreven, waarin ook de criteria zijn vastgelegd voor uitval. Deze criteria vragen nog om aanvulling en/of aanscherping. Zo is onvoldoende omschreven of afgebakend welke leerlingen in aanmerking komen voor individuele leerlingenzorg. Het onderscheid tussen begeleiding (preventief) en zorg (curatief) is onvoldoende helder. De school zal moeten bepalen c.q. vastleggen in welke gevallen leerlingen in aanmerking komen voor reguliere begeleiding, georganiseerd binnen een groepsplan en wanneer leerlingen 'zorgleerlingen' zijn, omdat zij zich niet conform het ontwikkelingsperspectief ontwikkelen. Voor deze curatieve zorg zijn de huidige groepsplannen niet afdoende en is aanvullend een individueel handelingsplan nodig om zorg op maat te realiseren. Als richtlijn hanteert de inspectie dat een sbo leerling een zorgleerling is indien sprake is van: Een leerwinst die de helft of minder is dan de verwachte leerwinst, zoals vastgelegd in de prognoselijn van het ontwikkelingsperspectief of; Een leerachterstand van een half jaar of meer ten opzichte van de te verwachte score zoals is vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief; Ambulante begeleiding vanuit een school die verbonden is aan een Expertise Centrum. Om de invulling van de extra zorg te kunnen bepalen is een goede analyse van de hulpvraag nodig. Deze analyses ontbreken nu nog en/of zijn onvoldoende vastgelegd. Verder is de planmatige zorg veelal beperkt tot zorg buiten de klas, uitgevoerd door specialisten. De samenhang tussen de verschillende aspecten van zorg (binnen en buiten de klas) is echter niet transparant. Het feit dat de afspraken hierover niet eenduidig zijn vastgelegd, maakt de invulling van de extra hulp voor 'zorgleerlingen' in de klas te leraarafhankelijk. Het is dus nodig dat de school het beleid op het vlak van de zorg verder uitwerkt en de afspraken en procedures vastlegt, zodat het voor alle betrokkenen (team, ouders, externen) helder is wat de school kan bieden aan zorg en op welke wijze dit gebeurt. pagina 9 van 11

10 pagina 10 van 11

11 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is op onderdelen verbeterd, maar vertoont nog belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak blijft gehandhaafd. pagina 11 van 11