Uitvoeringsagenda Greenport Gelderland

Transcriptie

1 Uitvoeringsagenda Greenport Gelderland - Versie 1 maart maart 2016 Greenport Gelderland 1

2 Inhoud Pag. Aanbiedingsbrief 3 1. Inleiding 4 2. Opgave en kader Opgave 2.2 Relatie met Gelderse Corridor en Ambitiedocument 3. Werkprogramma Pacten 3.2 Greenport Gelderland 4. Organisatie Positionering 4.2 Bestuurlijke organisatie 4.3 Rollen en verantwoordelijkheden 4.4 Werkorganisatie 5. Financiën Financieringsprincipes 5.2 Programma kosten 5.3 Organisatiekosten 6. Monitoring en effectmeting Rapportage en verantwoording 24 Bijlagen: Samenstelling bestuur Greenport Gelderland per 1 februari 2016? Samenstelling stuurgroepen Pacten 2

3 Aanbiedingsbrief* Uitvoeringsagenda Greenport Gelderland Aan Gedeputeerde Staten van Gelderland, Geachte statenleden, Met genoegen doen wij u hierbij de Uitvoeringsagenda toekomen van Greenport Gelderland. Hierin beschrijven we de kaders, activiteiten, organisatie, besturing, financiering, monitoring en verantwoording van Greenport Gelderland voor de komende vier jaar. De Uitvoeringsagenda sluit aan op de Greenport Gelderland Agenda 2020 Future with a BITE die wij u medio 2015 hebben aangeboden. Kader De Uitvoeringsagenda bouwt voort op en geeft deels invulling aan de Provinciale Omgevingsvisie en de zes daaruit voortvloeiende Gebiedsgerichte opgaven. In dit geval het realiseren van een hoogwaardig tuinbouwsector in de Gelderse Corridor. Tevens geeft hij invulling aan het Regionaal Ambitiedocument van de samenwerkende gemeenten in regio Rivierenland, wat hier nauw op aansluit en grotendeels mee samenvalt. Bij beiden zijn de hoofddoelen het realiseren van een duurzame, economische structuur en het borgen van de kwaliteit en veiligheid van de leefomgeving. Afbakening Deze Uitvoeringsagenda richt zich voornamelijk op het speerpunt Tuinbouw van Regio Rivierenland en Gelderse Corridor. Daarnaast worden bewust cross - overs met andere speerpunten zoals logistiek, toerisme en energie ontwikkeld. Vertrekpunt voor deze Uitvoeringsagenda - qua focus, samenwerking en inhoud wordt gevormd door de Greenport Gelderland Agenda Voor de komende vier jaar hebben wij hierin zeven actielijnen benoemd: (1) Versterken Markt & Afzet, (2) Ruimte & Infrastructuur, (3) Ondernemerschap & Onderwijs, (4) Innovatie &, (5) Internationalisatie, (6) Duurzaam ondernemen en (7) Leefomgeving. Deze zeven actielijnen vormen de basis voor de jaarlijkse werkplannen van de vijf pacten (decentraal) en Greenport Gelderland op koepelniveau. Deze Uitvoeringsagenda heeft het karakter van een rolling agenda. Het betreft een programma voor vier jaar maar met een stevige jaarlijkse evaluatie (en indien nodig) actualisatie van activiteiten, inbreng, richting en doelstellingen. Commitment Deze Uitvoeringsagenda is samengesteld en wordt ondersteund door de verschillende stakeholders van Greenport Gelderland: ondernemers, gemeenten, onderzoek en onderwijs. Zij hebben zich bereid verklaard tot de genoemde inzet en financiering. Verzoek Wij verzoeken u vriendelijk om: Kennis te nemen van deze Uitvoeringsagenda van Greenport Gelderland; Uw commitment in tijd en geld voor het uitvoeren van deze agenda. Uiteraard staan wij graag open voor uw vragen en suggesties over deze Uitvoeringsagenda. Maart, 2016 Greenport Gelderland Ing. H.A. (Rian) Verwoert MFM RI Voorzitter Stichting Greenport Gelderland *Later vaststellen of en zo ja naar wie deze wordt verstuurd. Mogelijkheden: provincie, Gelderse Corridor, Regio Rivierenland (Ambitieprogramma) en of een combinatie daarvan. 3

4 1. Inleiding De Gelderse tuinbouw is van groot belang voor de regionale economie, werkgelegenheid, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Gelderland. Dagelijks werken hier ruim mensen met hart en ziel aan het produceren van voedsel en groen met een totale economische waarde van ruim 800 miljoen euro. De afgelopen vier jaar heeft Greenport Gelderland waarin Fruitpact, Glastuinbouwpact Bommelerwaard/Neerijnen, het Laanboompact, het Glastuinbouwpact Arnhem/Nijmegen, het Paddenstoelenpact en het Ondernemersinitiatief samenwerken - als publiek-private netwerkorganisatie hard gewerkt aan de versterking van dit tuinbouwcluster. Aanleiding Er zijn drie redenen waarom een nieuwe Agenda 2020 en een Uitvoeringsagenda voor de komende vier jaar zijn opgesteld. In de eerste plaats de sterk veranderende maatschappij en omgeving zoals de toenemende vraag naar voedsel en groen, de schaarste aan grondstoffen, klimaatverandering en een toenemende (internationale) concurrentie. Ten tweede de noodzaak om de structuur van en de samenwerking in het Gelderse tuinbouwcluster te versterken, onder andere omdat landelijke structuren wegvallen of aan kracht inboeten. Een laatste reden is het aflopen van het huidige Ambitieprogramma van Greenport Gelderland. Hierin zijn belangrijke problemen aangepakt en resultaten geboekt: het vliegwiel draait op volle toeren. Maar veel activiteiten met betrekking tot ruimte, infrastructuur, marktontwikkeling en innovatie kennen een lange voorbereidings- en realisatietijd. Tien jaar is zo voorbij. Het werk is dus nog niet klaar. Doel en ambitie: De Uitvoeringsagenda wil bijdragen aan het realiseren van een duurzaam economisch tuinbouwcluster en het borgen van de kwaliteit en veiligheid van de leefomgeving in de Gelderse Corridor. Eind 2019 wil Greenport Gelderland het volgende hebben bereikt: Gezonde bedrijven met voldoende rendement en een sterke marktpositie Voorsprong op de concurrentie door markt-, product- en procesinnovatie Voldoende omvang en kritische massa in en van bedrijven en werkgelegenheid Sterke infrastructuur, ruimtelijke structuur en bedrijfsstructuur Krachtig kennis en innovatieklimaat Een betere benutting van de logistieke positie van het Rivierengebied Duurzaam tuinbouwcluster met evenwicht in duurzaam produceren en consumeren Hechte samenwerking tussen ondernemers, overheden, onderzoek, onderwijs en omgeving Goede naamsbekendheid, positionering en zichtbaarheid van het tuinbouwcluster Sterke internationale oriëntatie en positie, zowel vanuit tuinbouw als logistiek. Realisatie Het realiseren van de doelstellingen wordt decentraal op pactniveau en centraal op Greenport Gelderland niveau inhoud gegeven door zeven vijf soorten activiteiten: visievorming, agendering, projectontwikkeling, netwerkvorming, lobby, kennisoverdracht en communicatie. De activiteiten worden ontwikkeld langs zeven actielijnen: Markt & Afzet, 4

5 Ruimte & Infrastructuur, Ondernemerschap & Onderwijs, Innovatie &, Internationalisatie, Duurzaam ondernemen en Leefomgeving. Uitvoeringsagenda. Opgave, actielijnen en activiteiten Opbouw Deze Uitvoeringsagenda bevat zeven hoofdstukken. Hoofdstuk 1 betreft deze inleiding. In hoofdstuk 2 wordt beknopt de opgave en het kader van deze Uitvoeringsagenda beschreven. Hierbij wordt tevens ingegaan op de relatie met het Ambitieprogramma en de Gebiedsgerichte opgave Gelderse Corridor. Hoofdstuk 3 bevat het werkprogramma op pactniveau en op koepelniveau. Hoofdstuk 4 beschrijft de positionering, bestuurlijke opzet, rollen en verantwoordelijkheden en de werkorganisatie van Greenport Gelderland. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de begroting en financiering van de organisatiekosten en projectkosten. Tot slot worden in hoofdstuk 6 en 7 respectievelijk de monitoring en effectmeting en de rapportage en verantwoording beschreven. De Uitvoeringsagenda heeft een vooral een intern karakter en is voornamelijk bedoeld voor de direct bij Greenport Gelderland betrokken stakeholders. Tot slot heeft de uitvoeringsagenda het karakter van een rolling agenda. Het betreft een programma voor vier jaar maar met een stevige jaarlijkse evaluatie (en indien nodig) actualisatie van activiteiten, inbreng, richting en doelstellingen. 5

6 2. Opgave en kader 2.1 Opgave Kernopgave Kernopgave van Greenport Gelderland de komende vier jaar is het realiseren van: Een veerkrachtige economie in een veilige, gezonde en leefbare Gelderse Corridor. Focus: Om deze opgave te realiseren wordt de focus gelegd op het: Versterken van de marktpositie en afzet van het cluster Versnellen en versterken van innovatie; Verbeteren van de intrinsieke gebiedskwaliteiten (grond, water, klimaat, energie) Ontwikkelen van een duurzaam ingericht cluster Uitdagingen: Voor het realiseren van de opgave zijn de volgende uitdagingen van belang: 1. Meer en beter met minder: Rode draad in de Agenda 2020 en dus ook in deze Uitvoeringsagenda is: Meer met minder. De wereld vraagt om innovatieve oplossingen om met minder ruimte, water, energie, mineralen en grondstoffen de groeiende wereldbevolking te voorzien van duurzaam en hoogwaardig voedsel en groen. 2. Marktverbreding Door diverse ontwikkelingen is er momenteel sprake van een sterke differentiatie en vernieuwing van producten, afzetkanalen en verkooppunten. Dit wordt versterkt en versneld door de toepassing van internet en sociale media. Waardecreatie wordt belangrijker. Daarnaast wordt marktverbreding belangrijk. Producten (en inhoud stoffen) kunnen niet alleen worden afgezet in de traditionele Agrifood markt maar ook op andere (7F) markten zoals Fuel, Fibres, Feed, Flavours en Fine chemicals. Dit biedt mogelijkheden voor risicospreiding en versterkt de marktpositie van de sector. 3. Cross-overs De tuinbouw in Gelderland zit daarbij niet op een eiland. Het is van belang om te denken en te handelen vanuit een goede geografische domeinafbakening: Soms regionaal actief, soms landelijk, soms Europees en soms mondiaal. Meer dan ooit zullen de oplossingen ook moeten worden gezocht op de bruggetjes met andere sectoren (cross-overs), zoals voedingsmiddelen industrie, logistiek, water, gezondheidszorg, creatieve industrie, high tech, energie en chemie. Voor de Gelderse Corridor zijn belangrijke cross-overs logistiek, recreatie & toerisme en energie. 4. Ruimtelijke kwaliteit Een vierde uitdaging is het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in termen van o.a. gebruiks- en belevingswaarde, zowel vanuit het perspectief van de overheid als de maatschappij. Dit impliceert grotere aandacht voor onder andere verkaveling, teelt ondersteunende voorzieningen, cultuurhistorie, landschappelijke inpassing van productielocaties, interactie stad en platteland en hogere eisen ten aanzien van architectonische kwaliteit van opstallen en gebouwen. 6

7 5. Multifunctionele bedrijven Een laatste uitdaging is de omgang met en inrichting van grootschalige, moderne en multifunctionele en hybride tuinbouwbedrijven. Deze produceren voedsel, groen, energie en eventuele andere diensten op het vlak van recreatie, toerisme etc. Er is sprake van meervoudig ruimtegebruik; productie, meerdere teelten, commercie, distributie, kantoorfuncties, waterberging en verticale bouw zijn de norm. Dit stelt hogere en andere eisen aan en dus aanpassing van bestemmingsplannen. Uitvoeringsagenda. Focus en uitdagingen 2.2 Relatie met Gelderse corridor en Ambitiedocument De Uitvoeringsagenda sluit aan op en geeft deels invulling aan één van de zes gebiedsgerichte opgaven die door de Provincie Gelderland zijn benoemd: Versterking van de Gelderse Corridor. 7

8 De uitdaging voor dit gebied is meer te profiteren van de corridor in balans met ontwikkeling van de tuinbouw en het landschap. Realisatie hiervan moet worden bereikt door vier speerpunten: realisatie Railterminal bij Valburg, Versterking Greenport Gelderland, Verkenning logistiek Liemers en Tiel en verbeteren Leefomgeving (incl. verlenging A15). De uitvoeringsagenda sluit tevens aan op het door regio Rivierenland ontwikkelde Ambitiedocument met drie speerpunten: Logistiek, Agribusiness, Toerisme. Omdat Ambitiedocument en Gebiedsopgave Gelderse Corridor elkaar grotendeels overlappen is recent een kopgroep ontstaan met daarin vertegenwoordigers van Regio Rivierenland, Arnhem Nijmegen, Overbetuwe en de Liemers voor het ontwikkelen en afstemmen van een gezamenlijke agenda. In figuur.. is dit schematisch weergegeven Relatie tussen Uitvoeringsagenda, Gelderse Corridor en Ambitiedocument. 8

9 3. Werkprogramma In dit hoofdstuk worden per pact (hoofdstuk 3.1) en pact overschrijdend op koepelniveau (hoofdstuk 3.2) de zeven actielijnen van Agenda 2020 vertaald naar sub thema s, ambitie, activiteiten. in hoofdstuk 4 zijn de bijbehorende investeringen en financieringen hiervan beschreven. De actielijnen die extra prioriteit krijgen in budget en tijd zijn vetgedrukt. Het betreft een vierjarig programma. In jaarlijkse werkplannen zullen projecten worden ontwikkeld en prioriteiten worden gesteld. De zeven actielijnen sluiten aan op de acht hoofdopgaven die in het Ambitiedocument worden gehanteerd. Relatie tussen de zeven actielijnen van Greenport Gelderland en de acht hoofdopgaven van het Ambitiedocument. 9

10 3.1 Werkprogramma pacten Werkprogramma Fruitpact Actielijn Sub thema s Ambitie Activiteiten/projecten Markt & Afzet Ruimte & infrastructuur Pré-competitieve regionale promotie Agrarische bouwblokken Fruitschuur van Nederland en gezond leven combineren ter verhoging consumptie: Local for local initiatieven Doelgroepen acties (oud, jong, obesitas,..) Regio brede afspraken over grootte en eisen aan landschappelijke inpassing landelijke standaard Bewustwording Promotie Sampling Actie i.s.m. GGD e.a. Vertaling inspiratieboek naar visie Van visie naar handreiking Ondersteuning gemeenten Wegennet buitengebied Regio brede afspraken over ontwikkelrichting en voorkeuren landelijke standaard Vertaling inspiratieboek naar visie Van visie naar handreiking Ondersteuning gemeenten Teelt ondersteunende voorzieningen Onderhoud op regio-handreiking en inpassen nieuwe ontwikkelingen landelijke standaard Actualisatie van handreiking Ondersteuning gemeenten Ondernemer & Onderwijs Opleiding Nog betere medewerker, manager, eigenaar Verbeteren samenwerking onderwijs Opleidingsprogramma s Fruitacademie Bedrijf ontwikkelplannen (HCA) Innovatie & onderzoek Arbeidsmarkt Rassenonderzoek& productontwikkeling Aantrekken jongeren, medewerkers Nieuwe rassen met concurrentiekracht voor Regio Meerwaarde uit fruit door verwerking Open dagen, aandacht op scholen, advisering, beleid (HCA) Rassenonderzoek Concepten introduceren Verwaarding reststromen Inhoudsstoffen Verwerking (bv 3D-print) Verduurzaming teelt en teelttechniek Innovatieve ontwikkeling op teelttechniek, spuiten, oogsten, pilots, opschaling Nieuwe koel- en bewaartechnieken Innovaties in koeling Duurzame koeling Koudemiddelen, pilots, opschaling Internationaal Betrekken fruitcluster bij handelsmissies en bijeenkomsten Duurzaam ondernemen License to produce Bestemmingplannen buitengebied voor fruit gestandaardiseerd in regio Transparantie creëren Beïnvloeding proces Emissiereductie GWB-middelen Driftarm spuiten ondersteunen: Venturidoppen werken Spuiten aanpassen Door vooroplopen middelenpakket overeind houden Bewustwording Organiseren investeringsbijdragen Certificering Bacterievuur Bacterievuur beheersbaar houden Voorlichting Informatie Bijeenkomsten Leefomgeving License to operate versterken Verbinding met burgers verbeteren Evenementen Open dagen en -bedrijven Ambassadeurs Recreatieve fruittelers verbinden met Recreatie & Toerisme Fruit-evenementen als business relatiedagen Kansen op cross-over Recreatie & Toerisme voor fruittelers benutten Slimme zakelijke combinaties organiseren Zichtbaarheid website RBT Nieuwe ideeën, routes, etc. Fruitrijk e.a. ontwikkelen Fruitcorso Bloesem tocht Appelpop Fruitwandelen en -fietsen 10

11 3.1.2 Werkprogramma Glastuinbouwpact Bommelerwaard/Neerijnen Actielijn Sub thema s Ambitie Activiteiten/projecten Markt & Afzet Marktontwikkeling Nieuwe markt (concepten) Samenwerking ketenpartners Ketenversterking Samenwerking ketenpartners Ketenregie/prijsvorming Vraag gestuurde productie Product-markt innovatie Vergroten toegevoegde waarde Product-innovatie Cross-overs, inhoud stoffen Marktonderzoek Promotie Bewustwording Coaching ondernemers Pilots Art meets Design Pilotprojecten Ondernemers faciliteren Ruimte & infrastructuur Ondernemer & Onderwijs Gebiedsontwikkeling Duurzame gebieds- en bedrijfsontwikkeling Infrastructuur Verbetering infrastructuur Integrale verbetering vestigingsfactoren (glasvezel, riolering) logistiek Logistieke samenwerking bij afzet/overslag t.b.v. bundeling vrachtstromen Verkenning multimodaliteit Opleiding Versterking strategisch ondernemerschap Ondersteuning ontwikkeling gewenste kennisvaardigheden-competenties op bedrijven Arbeidsmarkt Aantrekken jongeren Inzetten regionale potentie Door afstemming en bevordering verbinding tussen stakeholders een toekomstgericht gebieds- en bedrijfsontwikkeling borgen. Implementatie Businesscase Pilots Ontwikkelprogramma s Bedrijfsopleidingsplannen Bedrijf ontwikkel programma s Actieve interactie met HCA (bij HCA ligt primaat voor onderwijs & scholing) Open dagen, aandacht op scholen, advies, beleid Innovatie & duurzaam ondernemen Water Emissie-vrij telen Verduurzamen van teelt Kennisnetwerken Teelt-systeem-innovaties Afvalwaterzuivering Tuinbouwriolering Bommelerwaard Optimalisatie oplossingen solitaire bedrijven Collectieve mogelijkheden Neerijnen Innovatie & duurzaam ondernemen Energie Bedrijfseconomisch en ecologisch verantwoorde verduurzaming In samenspraak met alle stakeholders zal in 2016 gestart worden met het opstellen van een Energievisie en een Uitvoeringsprogramma. Belangrijk is dat dit bottum-up wordt georganiseerd. Uitvoering wordt begeleid door een nog in te richten Platform Duurzaamheid Bommelerwaard Interactief opstellen van Visie en uitvoeringsprogramma Bewustwording Projecten Internationaal Markt Versterking concurrentiepositie Aanhaking bij handelsmissies en bijeenkomsten Leefomgeving Omgevingsgericht ondernemen Werken aan verbinding tuinders en omgeving Bewustwording tuinders communicatie Dialoog aanpak Open dagen en ambassadeurs Regie issuemanagement Aandacht landschappelijke inpassing Actief betrekken maatschappelijke doelgroepen (gemeente/dorpsraden) Uitdragen het verhaal van de tuinbouw (tuinders vertellen scholen en kom in de kas) 11

12 3.1.3 Werkprogramma Laanboompact Actielijn Sub thema s Ambitie/doel Activiteiten/projecten Markt & afzet Ketenoptimalisatie Product/markt innovatie Ketenintegratie/verkorting Samenwerking handel kwekers Ketenregie/prijsvorming Marktverbreding (7F markten) Cross overs, Inhoud stoffen Gespreksgroepen Proefprojecten Business cases Marktontwikkeling Nieuwe markten (binnen/buiten EU) Groen in de stad Promotie (expo) Marktonderzoek Ruimte & infrastructuur Agro Business Park Realiseren Laanboomgebouw Duurzaam Parkmanagement Exploitatie en ontwerp Business case parkmanagement Ruimtelijke kwaliteit Verkaveling verbeteren Gezonde bodem/archeologie Multifunctioneel bedrijf Beleidsontwikkeling Demobedrijven Logistiek Verbeteren ontsluiting Logistieke samenwerking bij afzet Beleidsontwikkeling en pilots Ondernemer & onderwijs Opleiding Arbeidsmarkt Medewerker, manager, eigenaar Verbeteren samenwerking onderwijs Aantrekken jongeren, medewerkers Bedrijfsopvolging beter organiseren Opleidingsprogramma s Laanboomacademie Bedrijf ontwikkelplannen Open dagen, aandacht op scholen, advisering, beleid Innovatie & onderzoek Telen uit de grond Gotenteelt verbeteren/opvoeren PCT teelt verder ontwikkelen, pilots, opschaling Teeltinnovatie Plantgezondheid, plant weerbaarheid Onkruid, bodemvariatie Praktijk pilots, invoering Intelligente keten RFID, diktemeting, tracking&tracing, pilots, opschaling Technische innovatie Robotisering en automatisering, pilots, opschaling Productontwikkeling Plantgoed, nieuwe producten Haalbaarheidsonderzoek, pilots, marktintroductie Internationaal Kennis ontwikkeling Visie op internationale markt Invloed local for local Internationaal ondernemen Opzetten bedrijf in buitenland Samenwerken met andere bedrijven Wet- en regelgeving Opleidingsprogramma Praktijkstages Duurzaam ondernemen Verduurzamen teelt Precisie laanboomteelt Gezonde bodem, pilots, opschaling Duurzame energie Bij gebouwen, teelt, machines Transitiebegeleiding Beleidsondersteuning Klimaatbestendige teelt Vernieuwing soorten, teelttechniek en pilots CO2 reductie CO2 neutrale gemeente Programma ontwikkeling Beleidsondersteuning Communicatie Duurzaamheid Vermarkten MVO, marketing Gemeente als launching customer Bewustwording Duurzame ketenconcepten Afnemers betrekken bij afzet Leefomgeving Recreatie &Toerisme Relatie burger bedrijf Combinatie teelt - recreatie Doe en demotuin op ABC naar combinatie teelt en recreatie, pilots, invoering 12

13 3.1.4 Werkprogramma Glaspact Arnhem Nijmegen Actielijn Sub thema s Ambitie/doel Activiteiten/projecten Markt & afzet Zicht op ontwikkelingen in markt Trends in markt in beeld hebben Intensievere contacten met marktpartijen Netwerk met marktpartijen versterken Bezoeken marktpartijen Excursies, cross-overs Presentaties Themabijeenkomsten Ruimte & infrastructuur Ondernemer & onderwijs Innovatie & onderzoek Internationaal Duurzaam ondernemen Samenwerking ondernemers aan afzet Productvernieuwing Marktpresentatie Innovatie centrum Herstructurering Ontwikkeling Bergerden (Next Garden) Trainingen Onderwijsinstellingen Ontwikkelen toepassing bodemenergie Energie besparing Nieuwe teelten/rassen Technische innovatie Gezamenlijk afzet vormgeven Beter positie in Markt Ontwikkelen afzet strategie Ontwikkeling afzetconcepten Samenwerking creatieve sector Zichtbaar op (nieuwe) markten Gebiedspromotie Contacten wederverkopers Samenwerking afzetorganisaties Realiseren van IDC Ruimte voor startups Cross-overs Internationale uitstraling Ontsluiting verbeteren Gietwaternet en waterverwerking warmtenet doortrekken Gebruik bodem energie Verbeteren imago en uitstraling Bio vergisting realiseren Aansluiten op stadsverwarmingsnet Nieuwe bedrijven aantrekken Ondernemersvaardigheden Technische vaardigheden Kennis over energie innovaties Bedrijfscommunicatie en strategie Verbeteren samenwerking onderwijs Betrekken studenten/scholieren Schoolbezoeken en schoolexcursies Toepassing duurzame energie vergroten Kennis en informatie voorziening Minder energie gebruik Meer duurzame energie toepassen CO2 hergebruik Efficiënter energie gebruik Marktkansen, onderzoek Speciale teelten Smart plants Robotisering en automatisering Energiebesparing Werksessies Excursies, cross-overs Afzetconcepten Product/markt combinatie Business case uitwerken Beurspresentaties Pr-materiaal Handel uitnodigen Gesprekken afzetorganisaties Business case Cross-overs ism Next Garden Netwerk WUR en Radboud uni Communicatie en PR Contacten met ondernemers Informatievoorziening Recirculatie spuiwater Enquête uitvoeren Infovoorziening naar nieuw vestigers Promotie i.s.m. Next Garden Promotie activiteiten Opleidingsprogramma s Praktische trainingen Themabijeenkomsten Communicatie vaardigheden Bedrijfsopleidingsplannen Gebruik van stagiaires en door scholieren Innovatie-opdrachten Pilots uitvoeren Kennis delen Bedrijfsbezoeken Praktijk pilots Haalbaarheidsonderzoek Kennisbijeenkomsten Collegiale bezoeken, IDC Plantveredeling Gewassen met inhoud stoffen, kennisnetwerk Uitvoeren pilot Productpresentatie productverpakking Cross-overs Haalbaarheidsonderzoek Flower and design Internationaal ondernemen Verduurzamen teelt Visie op internationale markt Kennis van buitenlandse markten Strategie marktpresentatie Netwerk verbreden Gebruik gewasbescherming recirculatie markten Beurspresentatie, Beursbezoek Gesprekken met collega (internationale) ondernemers Voorlichting en onderzoek Kennisbijeenkomsten Spuitlicentie Rookgas zuivering Efficiënt gebruik Publieksactiviteiten Info voorziening Duurzame ketenconcepten CO2 reductie CO2 hergebruik Minder fossiele brandstof Duurzaamheid Kom in de Kas promoten Voorlichting MVO vermarkten Leefomgeving Licence to produce Zichtbaar naar de regio Kom in de Kas, Communicatie Lokale beurzen PR en communicatie 13

14 Werkprogramma Paddenstoelenpact Actielijn Sub thema s Ambitie Activiteiten/projecten Markt & Afzet Ruimte & infrastructuur Ondernemer & Onderwijs Innovatie & onderzoek Ketenversterking Ondernemers werken samen in de inkoop, afzet en/of promotie Er wordt vraag gestuurd geproduceerd met prijsstijging als gevolg Marktontwikkeling Versterking marktpositie in buitenland Telers leveren lokaal producten Samenwerking met retail/foodservice door storytelling (herkomst en productieproces) Product-markt innovatie Ontwikkelen nieuwe producten Ontwikkelen nieuwe verpakkingen Ontwikkelen nieuwe vormen van communicatie Ruimtelijke kwaliteit Alternatief voor leegstaande bedrijfsbebouwing Bedrijfsontwikkeling Stimuleren van bedrijfsontwikkeling op passende locaties Opleiding Ontwikkelen van vaardigheden en kennis bij medewerker, manager en eigenaar Bewustwording en Coaching van groepen ondernemers Businessplanning Opzetten experience-centres Marktonderzoek Businessplanning Promotie en positionering ISMS-congres Proefproject korte keten Ondernemers koppelen aan conceptdenkers en designers Prototypes testen in de markt Inspiratie voor nieuwe invulling (incl. haalbaarheidsonderzoek/ businessplan) Haalbare sloopregeling Communicatie Praktische input voor een haalbare verplaatsingsregeling Pilots voor opslag of verwerking van champost op bedrijfsniveau Ontwikkelen programma rondom markt & keten Programma bedrijfsopvolging Studieclub teelt en hygiëne Werken via opleidingsplannen Experience centre Teeltinnovatie naar het effect van champost op teeltprestaties Nieuwe teelttechnieken Teelt zonder gewasbescherming Robotisering Minder arbeid noodzakelijk door robotisering Prototype Champost Nieuwe toepassingen voor champost Technisch onderzoek Marktonderzoek Businessplan, pilots Waarde toevoegen Nieuwe toepassingen van paddenstoelen (biobased) Nieuwe paddenstoelen (veredeling) Nieuwe product-marktcombinaties/ productontwikkeling/ontwikkeling in verpakking etc. Testen Internationaal Markt Versterken concurrentiepositie Promotie Duurzaam ondernemen Markt Vermarkten van duurzaamheid (product, productiemethode, arbeid, werkgeverschap) Energie en milieu Koppelen energiestromen tussen bedrijven (afvalwarmte) Kringloop sluiten (champost) Saneren en asbestvrij maken van het paddenstoelencluster Energiebesparende maatregelen Arbeid Fair Produce Arbeidsgehandicapten Positionering en promotie Bewustwording Begeleiding van ondernemers (inzicht) Nieuwe financieringsmodellen Stimulerende regeling inzake asbest, sloop, zonnepanelen Stimuleren Leefomgeving Imago License to operate versterken Open dagen Lokale producten (horeca en retail) met storytelling Telers die veel burgers ontvangen vertellen het verhaal van de teelt en teler 14

15 3.2 Werkprogramma Greenport Gelderland Koepel Actielijn Sub thema s Ambitie Activiteiten/projecten Markt & Afzet Bewustwording Kennis delen Versterken marktpositie ondernemers en keten Uitwisseling van kennis over de werking van markten over sectoren heen en van andere (nieuwe) product/markt combinaties Inzage geven in markten en ontwikkeling ondersteunende informatiesystemen Organiseren van bijeenkomsten: kennis delen over (nieuwe) ketens, afzetkanalen, verdienmodellen en consumenten trends Ruimte & infrastructuur Logistiek Gebruik van infrastructuur in de regio Samenwerken met logistieke hotspot en logistics valley Ruimtelijke structuur en ontwikkelruimte Infrastructuur lokaal wegennet, en prov./rijks wegen op niveau Inzet multi modale vervoersopties Waarde toevoegen aan agrarische producten met logistieke concepten Gelijke en voldoende mogelijkheden voor bedrijfsontwikkeling Inventarisatie van infrastructuur, knelpunt analyse en plan van aanpak met overheden opstellen Concept van fresh consolidation center uitwerken Local for local concept opzetten met moderne slimme logistiek Combineren met andere local for local initiatieven (voedselnetwerk) Afstemmen regelgeving en mogelijkheden in Greenport gebied Ondernemer & Onderwijs Arbeid Samenwerking met regionaal onderwijs Opleiding, professionaliseren ondernemers en medewerkers Arbeidsmarkt Meer jongeren kiezen voor agrarisch onderwijs en werken in de agrarische sector Bedrijfsopleidingsplannen vormen de kern van het professionaliseren van het (strategisch) ondernemerschap. Ontwikkeling gewenste kennisvaardigheden-competenties op bedrijven (medewerkers) Branchepool tuinbouw. Ondernemers nemen gezamenlijk en per pact verantwoordelijkheid voor arbeidsmarkt. Samenwerking met Logistieke ambities en Gemeenten Continuering en uitbouw Expeditie Tuinbouw i.s.m. o.a. Helicon Open dagen, excursies Inzet bij advies en beleid Bedrijfsopleidingsplannen per pact Uitbouw scholingsfonds Tuinbouw i.s.m. Agro Opleidingshuis. Versterking strategisch ondernemerschap. Samenwerking met de Werkzaak Langdurige detachering Instroomcursussen ROI gesprekken wethouders Intersectoraal arbeidsmarktplatform met andere sectoren (logistiek, toerisme, zorg, techniek) Arbeidsmarktcommunicatieplan Innovatie & onderzoek Aansluiten bij topsector Input leveren op en gebruik maken va Inzet bij Lobbytraject in NL/EU T&U programma R&D programme s (horizon 2020, EFRO etc.) Maximaal samenwerken (o.a. met WUR) Operationaliseren programma s en matchen met projecten Aansluiten bij R&D WUR, Inzet WUR, Foodvalley etc. als Uitwisselen kennis, projecten projectpartner Cross - overs Matchen van bedrijfstakken Projecten initiëren Internationaal Ondersteunen pacten Samenwerking in het buitenland Organiseren bijeenkomsten Matchen internat. Mogelijkheden Samenwerking Greenport Holland Plek in bestuur Greenport Holland Deelnemen aan bijeenkomsten Lobby Internationaal ondernemen Meer ondernemers internationaal actief Handelsmissies Werkbijeenkomsten Handelsvoorwaarden Level playing field Lobby Duurzaam ondernemen Ondersteuning pacten De greenport activiteiten als geheel in deze periode 20% duurzamer maken Ondersteunen van de organisatie en de financiering van grote projecten op dit thema Leefomgeving Ondersteuning pacten Zorgen voor kennisdeling Branding van Greenport Gelderland Maatschappelijk draagvlak voor de tuinbouw versterken Bijeenkomsten Website en andere communicatie Zorgen voor berichtgeving in regionale nieuwsvoorziening MVO rapportage en communicatie 15

16 4. Organisatie 4.1 Positionering Het doel van Greenport Gelderland is het versterken van het tuinbouw cluster in Gelderland. Activiteiten om dat te realiseren zijn visievorming, agendering, projectontwikkeling, netwerkvorming, kennisoverdracht, lobby en communicatie. Hierbij richt Greenport Gelderland zich zowel op de korte als op de lange termijn vraagstukken en uitdagingen. Een belangrijk thema is innovatie. Bijvoorbeeld product innovatie, technische innovatie, markt- en keten innovatie en resource(duurzaamheid) innovatie. Hierbij is aandacht nodig voor alle fasen van het innovatieproces: van idee naar business case naar marktintroductie en groei. Positionering van Greenport Gelderland Iedere fase vraagt eigen kennis, competenties en middelen. Greenport Gelderland blijft zich vooral focussen op het groene, linker deel van de Innovatiestrik maar zal zich - meer dan de afgelopen jaren - ook in agenderende zin bezig houden met het rechter deel van de innovatiestrik. Tot slot is het vergeleken met afgelopen jaren noodzakelijk scherpere keuzes te maken ten aanzien van investeringen in tijd en geld per thema en per tijdshorizon (korte en lange termijn). 4.2 Bestuurlijke organisatie Uitgangspunten Bij de vormgeving van de organisatiestructuur van Greenport Gelderland zijn de volgende uitganspunten gehanteerd: Meerjarig commitment. Dit biedt zekerheid en mogelijkheden tot een efficiënte inrichting van de organisatie, capaciteit en middelen; Beslissingen over uitvoering zo laag (decentraal) mogelijk. Dus dicht bij de pacten. 16

17 Ten opzichte van de vorige structuur een strakkere benoeming en aansturing van gemeenschappelijk (centrale) thema s op Greenport Gelderland niveau; Geen institutionalisering van beleid maar een netwerkorganisatie met en voor een breed draagvlak; Handhaving van een rechtspersoon voor faciliteren administratieve en financiële functie. Aanpassingen Op basis van een uitgebreid evaluatie onderzoek onder de pacten en Greenport Gelderland is uitgewerkt wat voor de komende jaren hetzelfde kan blijven en waar aanpassingen nodig zijn in de structuur. De volgende punten blijven ongewijzigd: Bottum up aanpak via de pacten Ondernemer gedreven handelen Samenwerking overheid en bedrijfsleven Overleg pacten en koepel Planning en control cyclus Financiële opzet (onderscheid project- en organisatiekosten, hefboom 1 op 3) Goede inbedding in de Regio Rivierenland De volgende punten zullen worden gewijzigd: sterkere deelname pacten aan Greenport Gelderland bestuur, verkleinen adviesgroep, Ondernemersinitiatief deels opnemen in bestuur en deels in het Greenport Gelderland netwerk en tot slot het versterken van de inbreng van onderwijs en onderzoek. De wijzigingen hebben vooral tot doel de structuur eenvoudiger en transparanter te maken. Organisatiestructuur Greenport Gelderland De basis wordt gevormd door de vijf pactbesturen. Ieder pact benoemt een vertegenwoordiger in het Greenport Gelderland bestuur. Daarnaast benoemen onderzoek en onderwijs (vanuit hun deelname aan Greenport Netwerk) een vertegenwoordiger in het bestuur. Vanuit het Greenport Netwerk worden tevens een secretaris en penningmeester benoemd. Het bestuur wordt gecompleteerd door een onafhankelijk voorzitter. Daarmee bestaat het (algemeen) bestuur uit 10 personen. Voorzitter, secretaris en penningmeester fungeren als dagelijks bestuur. Dit dagelijks bestuur vormt ook de Stichting Greenport Gelderland. Zie figuur. 17

18 Belangenbehartigers, vakorganisaties, provincie, dienstverleners (zoals banken), toeleveranciers, verwerkende bedrijven, handel en afzet zijn via de pacten bottom up betrokken bij Greenport Gelderland. Het bestuur kan voor het totaal of een deel van haar activiteiten een adviesgroep instellen. Dit kan een adviesgroep op permanente basis zijn bijvoorbeeld voor het uitbrengen van een advies over de voorgenomen werkplannen of een tijdelijke adviesgroep die wordt ingesteld om advies uit te brengen voor een bepaald vraagstuk. 4.3 Rollen en verantwoordelijkheden Pacten De vijf pacten vormen - en maken onlosmakelijk deel uit van - Greenport Gelderland. Ze hebben een eigen stuurgroep en stellen eigen specifieke werkplannen op, passend binnen de kaders en randvoorwaarden van (de koepel) Greenport Gelderland. Daarnaast maken ze samen met de koepel een (generiek) werkplan op Greenport Gelderland niveau voor onderwerpen die beter en efficiënter gezamenlijk kunnen worden uitgevoerd. De pacten richten zich verder op visievorming, netwerkontwikkeling, projectontwikkeling en communicatie. Ze rapporteren aan de eigen stuurgroep en aan de koepel Greenport Gelderland. Tot slot benoemen ze de eigen werkorganisatie zoals het programma management (inclusief communicatie en organisatie). Algemeen Bestuur Greenport Gelderland Het bestuur ontwikkelt de inhoudelijke, organisatorische en financiële kaders waarbinnen gewerkt wordt in de pacten en in de koepel. Tevens stemt het bestuur de activiteiten en planning van de pacten op elkaar af en stuurt de koepelactiviteiten op elkaar af. Daarnaast bewaakt het bestuur de voortgang van de activiteiten. Tot slot is zij verantwoordelijk voor de visie en strategie van Greenport Gelderland. Dagelijks bestuur Greenport Gelderland Het dagelijks bestuur verzorgt de financieel administratieve ondersteuning van pact- en koepel activiteiten, verdeelt de middelen en bewaakt een juiste besteding. Tevens is het dagelijks bestuur verantwoordelijk voor de communicatie met de provincie en met organisaties op landelijk en internationaal niveau. Daarnaast is ze verantwoordelijk voor de bijeenkomsten en activiteiten van het Greenport Gelderland Netwerk. Tot slot is de strategische communicatie een verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur. Greenport Gelderland Netwerk Het Greenport Gelderland Netwerk bestaat uit ca. 60 tot 100 organisaties vanuit overheid, ondernemers, onderzoek, onderwijs en omgeving. Ze vormen in feite (de basis voor) Greenport Gelderland. Ze nemen deel aan projecten, treden op als ambassadeurs van de tuinbouw in Gelderland en vormen de bron voor de bestuurders van de Greenport. Het Greenport Gelderland Netwerk komt twee keer per jaar bijeen. 4.4 Werkorganisatie Voor de uitvoering van de activiteiten richt het bestuur een werkorganisatie in. Deze bestaat uit een coördinator op koepelniveau en een pactmanager op pact niveau 18

19 Kerntaken: De kerntaken van de werkorganisatie zijn: Visievorming, projectontwikkeling, profilering, communicatie en organisatie. Spelconcept: Het spelconcept is gebaseerd op de volgende punten: Decentraal via de pacten wat kan en centraal op koepelniveau wat slim is; Takenpakket en inzet wordt bewust beperkt gehouden: De netwerkpartners moeten het werk doen; Flexibel inspelen op nieuwe ontwikkelingen; Uitnodigen én wegzetten: Steeds de make or buy beslissing nemen, rekening houdend met minimale kern die nodig is om beweging te realiseren; Periode van vier jaar met vast commitment van mensen en middelen; uiteraard met jaarlijkse evaluatie en go no go beslissingen Zorgdragen voor verbinding naar andere organisaties in Gelderland zoals KvK, Oost NV, Food Valley, Health Valley, Kiemt etc. Taakverdeling: De coördinator zorgt voor: Faciliteren van voorzitter en bestuur Faciliteren en voorzitten kernteam (coördinator plus pactmanagers) Dagelijks aanspreekpunt voor pactmanagers Dagelijks aanspreekpunt voor en uitvoeren van - overleg met andere stakeholders; (Doen) uitvoeren van koepelprojecten, communicatie, profilering Vertegenwoordigen van Greenport Gelderland naar buiten. Pactmanagers zorgen voor: Faciliteren van voorzitter pact en stuurgroep Initiëren van ondernemer gedreven projecten Organiseren eigen operatie (bijv. projectteam, projectleidersoverleg etc.) Uitvoeren van profilering, communicatie en bijeenkomsten Pacten zijn het gezicht naar de ondernemers Vertegenwoordigen van het pact naar buiten. De coördinator wordt benoemd door (en gedetacheerd bij) het bestuur en de pactmanagers door de stuurgroep van het betreffende pact. De pactmanagers komen, onder leiding van de coördinator, ca. 6 maal per jaar bijeen voor afstemming van activiteiten. Overige overlegvormen worden in de loop van de komende maanden verder uitgewerkt. 19

20 5. Financiën In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financieringsprincipes (5.1), de programmakosten en financiering daarvan (5.2) en op de organisatiekosten en de financiering daarvan (5.3). 5.1 Financieringsprincipes Financiering van de activiteiten in de periode is gebaseerd op de volgende principes: Gezamenlijke financiering door overheid en bedrijfsleven Onderscheid in organisatiekosten en projectkosten Financieel commitment voor vier jaar met jaarlijks evaluatie Voor projecten: Hefboom 1 op 3. Provinciale overheid investeert en bedrijfsleven/overige partners verdrievoudigen dat. 5.2 Programma kosten In onderstaande tabel is een samenvatting gegeven van de programma kosten voor een periode van vier jaar. De financiering heeft het karakter van een inspanningsverplichting. Daadwerkelijk aanwending vindt plaats op basis van individuele projecten. Geringe verschuivingen in prioriteiten en volgorde van uitvoering zijn mogelijk. Afbeelding 20

21 Programma kosten (cash) (*1.000 euro) Actielijn markt ruimte ondern. innovatie internat. duurzaam leefomg. totaal Fruitpact Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Glaspact B/N Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Laanboompact Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Glaspact A/N Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Paddenstoelen Bedrijfsleven pact Gemeente Provincie totaal Koepel GG Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Totaal Bedrijfsleven Gemeente Provincie totaal Programma kosten (uren) uren Totaal (In euro s) Totaal

22 5.3 Organisatiekosten In onderstaande tabel zijn de organisatiekosten (*1.000 euro) weergegeven voor een periode van vier jaar. Hierbij is ook een begroting opgenomen van de inzet in tijd (in uren) voor de organisatie. Dit staat dus los van de inzet in tijd voor individuele projecten of andere activiteiten van de pacten en Greenport Gelderland. Organisatie Totaal Bijdrage ondernemers Bijdrage gemeenten Bijdrage Provincie Cash Fruitpact Glastuinbouwpact BN Laanboompact Glastuinbouwpact AN Paddenstoelenpact Greenport Gelderland Totaal Uren Fruitpact Glastuinbouwpact BN Laanboompact Glastuinbouwpact AN Paddenstoelenpact Greenport Gelderland Totaal uren Totaal Cash (100 euro/uur)

23 6. Monitoring, effectmeting en rapportage Om de voortgang en het effect van deze Uitvoeringsagenda goed te kunnen volgen zal een systematiek van monitoring en effectmeting worden toegepast. Deze zal plaatsvinden aan de hand van onderstaande vier punten: Begrote versus gerealiseerde inspanning in tijd en geld van de diverse betrokken stakeholders; Mate waarin wordt tegemoetgekomen aan door financiers opgelegde criteria en eisen ten aanzien van monitoring; Mate waarin de hefboom van 1 op 3 (verdrievoudigen van de bijdrage van de provincie door de diverse stakeholders in het programma) wordt gehaald; Mate waarin de voorgenomen doelstellingen en ambities zoals beschreven in de Agenda 2020 en in de Uitvoeringsagenda worden gehaald. Voor invulling van deze vier punten zal zodra het Gelderse Corridor programma is uitgewerkt Greenport Gelderland een aantal kwalitatieve en kwantitatieve indicatoren en streefwaarden uitwerken. De uitvoering van de monitoring en effectmeting ligt bij de pacten en de koepel die samen Greenport Gelderland vormen. Afbeelding 23

24 7. Rapportage en verantwoording De rapportage bestaat uit de volgende onderdelen: Projectvoorstellen en projectrapportages per afzonderlijk project of activiteit; Jaarlijkse werkplannen en jaarverslagen; Halverwege het programma een midterm review over de behaalde resultaten en voortgang; Aan het eind van het vierjarig programma een final review. Uiteraard worden resultaten ook op de gebruikelijke manieren via websites, verslagen, interviews, social media etc. verspreid. Monitoring, effectmeting en rapportage zullen worden omgezet c.q. worden samengevat in een managementrapport op basis waarvan (de voorzitter van) Greenport Gelderland verantwoording gaat afleggen aan GS. De uitvoering van de rapportage en het managementrapport ligt bij de pacten en de koepel die samen Greenport Gelderland vormen. Afbeelding 24

25 Bijlage Samenstelling bestuur Greenport Gelderland per 1 maart 2016 Nog toevoegen 25

26 Bijlage 2: Samenstelling stuurgroepen pacten per 1 maart 2016 Stuurgroep Laanboompact: J.W. Keuken, wethouder gemeente Neder Betuwe (voorzitter) E. Klein, voorzitter Tree Centre Opheusden H. de Ronde, wethouder gemeente Buren W. Hol, wethouder gemeente Overbetuwe G. Massink, Damcon J. Rocks, Provincie Gelderland R. Jakobs, gemeente Neder - Betuwe H. de Bie, Rabobank West Betuwe 26